İşbu kitap, Anayasa Mahkemesi Anayasa Araştırmaları Merkezi ile Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezinin iş birliğiyle 16 ve 17 Mayıs 2022 tarihlerinde Ankara'da gerçekleştirilen "Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması Rejimleri Sempozyumu" açılış konuşmaları ve Sempozyumda sunulan tebliğlerden oluşmaktadır.

15 Temmuz 2016 tarihli "darbe teşebbüsü" suçunun işlenmesi üzerine ilan edilen olağanüstü hal süreci artık sona ermiştir. Bu suçun işlenmesine iştirak eden kişilerin önemli bir kısmı yakalanmış, yargılanmış ve haklarında mahkûmiyet hükümleri kurulmuştur. Yakalanan bu kişilerden bir kısmının yargılamaları devam etmektedir. Bir kısmı ise kaçak konumunda olduğu için, bu kişilerle ilgili yargılamalara devam edilme imkânı henüz oluşturulamamıştır.

Bu süreçte, söz konusu "darbe teşebbüsü" suçuna iştirak etmediği halde, bir örgütsel suçluluk mahiyeti taşıdığı kuşkusuz olan bu suçun işlenişini organize eden örgütsel yapı ile ilişkisi, irtibatı olan ve hatta bu örgütsel yapıya "iltisakı" olduğu kabul edilen ve fakat, herhangi somut bir suç işlediği ortaya konulmayan çok sayıda kişi ile ilgili olarak hak yoksunluğu doğuran işlemler tesis edilmiştir.

Herhangi somut bir suç işlediği ortaya konulmayan bu kişilerin bir kısmıyla ilgili olarak kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmiş ve hatta bir kısmının beraatine hükmedilmiş olmasına rağmen, haklarında belirli haklara ilişkin yoksunluklar devam etmektedir.

Bu olağanüstü hal sürecinde çıkarılan ve bilahare kanunlaştırılan Kanun Hükmünde Kararnamelerle yapılan düzenlemelerin önemli bir kısmı, olağanüstü halden sonra da uygulanmaya devam etmektedir. Bu süreç sona erdikten sonra, Anayasa Mahkemesi tarafından söz konusu düzenlemelerin bir kısmıyla ilgili olarak iptal kararları verilmiştir. Bu iptal kararları karşısında, yeni kanunî düzenlemeler yapılması ihtiyaç ve gereği ortaya çıkmıştır.

Söz konusu Sempozyumda sunulan tebliğlerde, bu süreçte ortaya çıkan ve sorun teşkil eden hususların tespitine ve bu hususlarla ilgili çözüm önerilerine yönelik açıklamalarda bulunulmuştur.

Söz konusu Sempozyumda yapılan konuşmalar ve sunulan tebliğlerde yer verilen açıklamaların, ülkemizde insan hakları düşüncesinin gelişmesine ve uygulamada insan haklarına hassasiyet gösterilmesine katkı sağlaması, en önemli arzumuzdur.

Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı,
Kamu Hukuku Bölüm Başkanı,
Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü