|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA ÇEVRE VE ÇEVRESEL ZARAR:
TARİHSEL GELİŞİM VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE
I. ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 21
A. 1970 Öncesi Dönemdeki Gelişmeler 24
1. İkinci Dünya Savaşı Öncesindeki Dönem 24
2. İkinci Dünya Savaşı Sonrasındaki Dönem 30
B. 1970 Sonrası Dönemdeki Gelişmeler 34
1. 1970’li Yıllar: 1972 BM İnsan Çevresi Konferansı (Stockholm
Konferansı) 35
2. 1980’li Yıllar: 1982 Dünya Doğa Şartı ve 1987 Brundtland Raporu 42
3. 1990’lı Yıllar: 1992 Rio Konferansı 46
4. 2000’li Yıllar: 2002 Johannesburg Konferansı ve Günümüz 52
a. 2002 Johannesburg Konferansı 52
b. Rio+20 Konferansı 55
c. Sürdürülebilir Kalkınma İçin 2030 Gündemi 57
II. ULUSLARARASI HUKUKTA ÇEVRE KAVRAMI 59
A. Çevre Kavramı 59
1. Genel Olarak 59
2. Çevre Kavramının Alt Ayrımları 63
a. Doğal Çevre 64
b. Yapay Çevre 65
3. Çevre Kavramını Oluşturan Unsurlar 65
B. Uluslararası Düzenlemelerde Çevre Kavramı 66
III. ULUSLARARASI HUKUKTA ÇEVRESEL ZARAR KAVRAMI 73
A. Tanım 75
B. Ortaya Çıkış Biçimlerine Göre Çevresel Zararlar 79
1. Ani Çevre Zararları 79
2. Tedrici ve Toplu Çevre Zararları 80
C. Etki Alanlarına Göre Çevresel Zararlar 81
1. Bireysel Çevre Zararları 81
2. Ekolojik Zararlar 81
3. Mesafe Zararları 82
D. Uluslararası Düzenlemelerde Çevresel Zarar ve Tanımlanması Meselesi 82
1. Genel Olarak 82
2. Uluslararası Belgelerde Çevresel Zarar Tanımları 83
E. Uluslararası Hukukta Çevresel Zarar Çeşitleri 90
1. Uluslararası Hukukta Sınıraşan Çevresel Zararlar 91
a. Sınıraşan Çevresel Zarar Kavramı ve Unsurları 91
b. Sınıraşan Çevresel Zarara Sebebiyet Veren Fiiller 94
i. Genel Olarak 94
ii. Çevre Kirliliği 95
a. Hava Kirliliği 101
b. Su Kirliliği 106
c. Toprak Kirliliği 109
iii. Tehlikeli Atıkların Taşınması ve Depolanması 109
iv. Nükleer Faaliyetler 116
2. Uluslararası Alandaki Faaliyetlerden Kaynaklanan Çevresel Zararlar 120
a. Açık Denizler 122
b. Uzay 123
c. Kutup Bölgeleri 126
d. Atmosfer 129
3. Küresel Nitelikte Çevresel Zararlar 130
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA DEVLETİN SORUMLULUĞU
I. SORUMLULUK KAVRAMI 140
A. Genel Olarak 140
B. Uluslararası Hukukta Sorumluluk Kavramı 141
II. ULUSLARARASI SORUMLULUK DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ 144
A. İkinci Dünya Savaşından Önceki Gelişmeler 144
B. İkinci Dünya Savaşından Sonra Uluslararası Hukuk Komisyonunun
Çalışmaları 148
III. DEVLETİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 155
A. Devletlerin Sorumluluğunun "Sui Generis" Niteliği 155
B. Devletlerin Cezai Sorumluluğu Tartışması 156
1. Devletlerin Cezai Sorumluluk Fikrinin Oluşumu 156
2. Devletlerin Cezai Sorumluğuna İlişkin Akademik Tartışmalar 157
3. Devletlerin Cezai Sorumluluğuna İlişkin Uluslararası Hukuk
Komisyonu Çalışmaları 163
IV. DEVLETLERİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 169
A. Uluslararası Hukuka Aykırı Fiil 170
1. Genel Olarak 170
2. Zaman Unsuru 176
B. Kusur Faktörünün Değerlendirilmesi 179
1. Subjektif Sorumluluk 179
2. Objektif Sorumluluk 182
C. Zarar Faktörünün Değerlendirilmesi 186
D. Uluslararası Hukuka Aykırı Fiilin Devlete İsnat Edilmesi 190
1. Genel Olarak 190
2. Devletin Organlarının Davranışlarının İsnat Edilmesi 193
3. Özel Kişilerin Davranışlarının İsnat Edilmesi 202
4. Ayaklanma ve İç Savaş Durumu Halindeki Davranışların İsnat
Edilmesi 205
V. ULUSLARARASI HUKUKA AYKIRILIĞI ORTADAN KALDIRAN SEBEPLER 208
A. Genel Olarak 208
B. Rıza 210
C. Meşru Müdafaa 213
D. Mücbir Sebep 217
E. Tehlike Hali 220
F. Zaruret Hali 223
G. Karşı Önlemler 227
VI. DEVLET SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ SONUÇLARI 231
A. İhlale Son Verme Yükümlülüğü 232
B. Tekrar Etmeme Yükümlülüğü 234
C. Onarım Yükümlülüğü 236
1. Genel Olarak 236
2. Onarım Türleri 239
a. Eski Hale İade 240
b. Tazminat Ödeme 243
c. Manevi Olarak Tatmin Etme (Tarziye) 247
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇEVRESEL ZARAR VE DEVLET SORUMLULUĞU
I. ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKU VE EGEMENLİK 252
A. Egemenlik Kavramı 257
B. Doğal Kaynaklar Üzerinde Mutlak Egemenlik 260
C. Sınıraşan Çevresel Zarar ve Devletlerin Egemenlik Haklarının
Sınırlandırılması 264
II. ÇEVRESEL ZARARDAN DEVLET SORUMLULUĞU 266
A. Uluslararası Yükümlülüğün İhlali 269
1. Andlaşmalar 269
a. Genel Olarak 269
b. Çevreye Verilen Zararlardan Dolayı Devletlerin Sorumluluğunu
Öngören Uluslararası Andlaşmalar ve Belgeler 272
i. 1972 Tarihli Uzay Nesnelerinin Neden Olduğu Zararların
Uluslararası Sorumluluğuna İlişkin Sözleşme 272
ii. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi 276
iii. 1988 Tarihli Antarktika Maden Kaynak Faaliyetlerinin
Düzenlenmesine İlişkin Sözleşme ve 1991 Antarktika
Çevre Protokolü 281
iv. 1992 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesi 282
v. 1992 Biyoçeşitlilik Sözleşmesi ve Sorumluluk ve Tazminata
İlişkin 2010 Nagoya–Kuala Lumpur Ek Protokolü 284
vi. Uluslararası Hukuk Komisyonunun Çalışmaları 288
a. 2001 Tarihli Tehlikeli Aktivitelerden Kaynaklanan Sınır
Aşan Zararların Önlenmesine İlişkin Taslak Maddeler 289
b. 2006 Tarihli Tehlikeli Faaliyetlerden Kaynaklanan
Sınıraşan Zarar Durumunda Zararın Tahsis Edilmesine
İlişkin Taslak İlkeler 293
c. Uluslararası Hukuk Enstitüsü 1997 Tarihli Uluslararası
Hukukta Çevresel Zarara İlişkin Sorumluluk ve
Yükümlülük Kararı 298
2. Çevrenin Korunmasına İlişkin Uluslararası Teamülü ve Genel Hukuk
İlkeleri 302
a. Sınıraşan Çevresel Zararı Önleme İlkesi 307
b. Due Diligence İlkesi 322
c. İşbirliği Yükümlülüğü 330
d. İhtiyatlılık İlkesi 336
e. Kirleten Öder İlkesi 349
f. Ortak Fakat Farklılaştırılmış Sorumluluk İlkesi 355
3. Çevreye Verilen Zarardan Sorumluluğa İlişkin Önemli Uluslararası
Mahkeme Kararları 360
a. Uluslararası Tahkim Mahkemeleri Kararları 362
i. Trail Smelter Case 362
ii. Lake Lanoux and Gut Dam Arbitrations 368
b. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Mahkemesinin Kararları 370
i. Southern Bluefin Tuna Cases 370
ii. Mox Plant Case 373
iii. Pulp Mills Case 377
c. Birleşmiş Milletler Tazminat Komisyonu Kararı 382
i. BM Tazminat Komisyonu’nun Yapısı ve İşlevi 382
ii. BM Tazminat Komisyonu’nun Çevresel Zararı
Değerlendirmesi 387
iii. BM Tazminat Komisyonu’nun Çevresel Zararın
Tazminindeki Rolü 392
d. Uluslararası Adalet Divanı Kararları 394
i. The French Nuclear Test Cases 394
ii. Gabcíkovo–Nagymaros Case 398
iii. Certain Activities Carried Out by Nicaragua in the Border
Area Case 403
a. 16 Aralık 2015 Tarihli Certain Activities Carried Out by
Nicaragua in the Border Area Case 403
b. 2 Şubat 2018 Tarihli Question of Compensation (Costa
Rica v. Nicaragua) Case 409
B. Çevresel Zarara Sebebiyet Veren Fiilin Devlete Atfedilmesi 418
C. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Durumlar 421
III. ULUSLARARASI HUKUKTA ÇEVRESEL ZARARLARDA SORUMLULUĞUN
YÜRÜTÜLMESİNDE YAŞANAN GÜÇLÜKLER 423
A. Zararın Tanımı ve Tespiti 426
B. Zararın Derecesi 429
C. Zararın Değerlendirilmesi 435
D. Faaliyet ile Zarar Arasında Nedensellik Bağının Kurulması 440
E. Sorumlu Devletin Belirlenmesi Meselesi 444
F. Mağdur Devletin Belirlenmesi Meselesi 445
G. Çevresel Zararın Giderilmesi Meselesi 449
IV. ÇEVRESEL ZARARLARDAN SORUMLULUĞA AİT ALTERNATİF ÇÖZÜM
YOLLARI 461
A. Kusursuz Sorumluluk 462
1. Uluslararası Hukukta Çevresel Zarar İçin Kusursuz Sorumluluk
Düzenlemeleri 462
2. Devlet Uygulamalarında Çevresel Zarar İçin Kusursuz Sorumluluk
Düzenlemeleri 465
B. Cezai Sorumluluk 473
1. Çevreye Verilen Zarara Karşı Savaş Suçlarının Oluşturulması 474
2. Çevreye Karşı Bir Devlet Suçunun Ortaya Çıkması? 477
C. Erga Omnes Sorumluluk 480
1. Erga Omnes Kavramı ve Çevresel Yükümlülükler 480
2. Küresel Çevresel Yükümlülükler ve 3. Devletlerin Başvuru Hakkı 490
D. Küresel İşbirliği Sorumluluğu 500
SONUÇ 505
KAYNAKÇA 515 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
