İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
TABLO LİSTESİ 15
SEMBOL LİSTESİ 17
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL HAKYARGILAMALARINDA İKİ METOT
A. ÖLÇÜLÜLÜK METODU 39
1. Kavramları 41
2. Gelişimi 45
3. Teori ve Uygulamaları 49
a. Yapısal Form 50
b. Alexy 54
i. Kural–İlke Ayrımı 54
ii. Rasyonellik 56
iii. Ağırlık Formülü 58
iv. Yarışan İlkeler Yasası 61
c. Barak 64
i. Orantılılık Vurgusu 65
ii. Marjinal Toplumsal Önem 65
iii. Özel Meşru Amaçlar 67
d. Beatty 68
i. Hakların Normatif Güçten Yoksunluğu 68
ii. Subjektif Önem 69
e. Modern Teori 71
f. İHAM 74
g. Türkçe Literatür 79
4. Eleştirileri 81
a. Kıyaslanamazlık İtirazı 81
i. Kıyaslanamazlık Kavramı 82
ii. Kıyaslanamazlık ve Ölçülülük 83
iii. Kıyaslanamazlar Arası Rasyonel Seçimler 86
b. Maksimizasyon Ereğine İtiraz 87
i. İtirazın Özü 87
ii. Teorilerin Sınanması 89
iii. Erek Olarak Ölçülülüğe İtiraz 91
c. Öngörülemezlik İtirazı 94
d. Bağımsızlık ve Tarafsızlık İtirazı 98
i. Karar Vericiler Üzerinde Baskı ve Savunmasızlık 98
ii. Baskıya “El Altından” Boyun Eğebilme Olanağı 102
e. Verimsizlik 104
B. KURALCI METOT 107
1. Kavramları 110
a. Kural 110
i. Genellemedir 111
ii. Sabitleyicidir 111
iii. Kusurludur 112
iv. Mutlaktır 114
b. Kural Temelli Karar Verme 115
i. Birinci Gereklilik: Kurallar 116
ii. İkinci Gereklilik: Kuralların Normatif Gücü 119
(a) Kuralların Kusurlu Anları 119
(b) Kuralların Kural Olmaktan Kaynaklı Ağırlıkları 122
2. Gelişimi 125
a. Mutlakçılar–Dengeciler 127
b. Kategoriciler – (Olaycı) Dengeciler 129
c. Güncel Metoda Yansımalar 130
3. Uygulaması 132
a. Kuralcı Metodu Destekleyen Ek Unsurlar 133
i. Ayrımlar 133
(a) İçerik Odaklı Sınırlama – İçerikten Bağımsız Sınırlama
Ayrımı 134
(b) Düşük korumalı ifadeler – Tam korumalı ifadeler
ayrımı 136
ii. İrdeleme Kademeleri 138
(a) Rasyonel Temel Testi 141
(b) Katı İrdeleme Testi 142
(c) Orta Düzey İrdeleme Testi 143
iii. Stare Decisis 145
(a) Emsal Niteliği 146
(b) Emsal Muamelesi 148
b. Rotalar ve Kurallar 155
i. İçerik Odaklı Sınırlamalar (Rota 1) 157
(a) Düşük Korumalı İfadelerde İçerik Odaklı Sınırlamalar:
Özel Testler 157
(1) Suç Savunusu ve Şiddete Yönelik Tahrik:
Brandenburg Testi 158
(2) Karalama: Sullivan Testi 159
(3) Müstehcenlik: Miller Testi 161
(4) Kavgacı Sözler 162
(5) Ticari İfadeler: Central Hudson Testi 163
(6) Çocuk Pornosu: Ferber Kuralı 164
(7) Gerçek Tehditler 165
(b) Diğer İçerik Odaklı Sınırlamalar: Klasik Katı İrdeleme
Testi 166
ii. İçerikten Bağımsız Sınırlamalar (Rota 2) 167
(a) Sembolik İfadelere Yönelik Sınırlamalar: O’Brien Testi 168
(b) Zaman, Mekân, Yöntem Sınırlamaları: Ward Testi 169
iii. Yasak Sınırlama Biçimleri 170
(a) Bakış Açısı Ayrımcılığı 171
(b) Aşırı Genişlik ve Belirsizlik 172
4. Eleştirileri 173
a. İdeali Hedeflememe (“Suboptimality”) 174
b. “Kötü” Kurallar 177
i. İtirazın Özü 178
ii. Kötü Kurallar ve Hukuk Düzeni 178
İKİNCİ BÖLÜM
ANAYASA MAHKEMESİ: GÜNCEL METOT VEÖNERİLER
A. GÜNCEL METOT VE METOT İÇİ ÖNERİLER 184
1. “Saklı Ölçülülük“ 185
2. Uygulama Sorunları 192
a. Süje ve Standart 192
i. Süjede Sapmalar 192
ii. Standartta Sapmalar 194
b. Kriter Listeleri 200
i. Kriter Enflasyonu 200
ii. Listelerdeki Belirsizlikler 206
c. Kriterlerin Seçimi 211
i. “Joker” Kriterler 211
ii. Kriter “Cımbızlama“ 213
d. Kriterlerin Değerlendirilmesi 215
i. Çelişkiler 215
ii. Baskın Kriterler 221
3. Metot İçi Öneriler 223
a. İHAM Etkisinden Kurtulmak 224
i. İHAM’ın Gerekçeleri 225
ii. AYM İçin Sınanması 228
b. Karmaşa Yaratan Kavramları Ayıklamak 231
i. Zorlayıcı Toplumsal İhtiyaç 231
ii. Adil Denge 236
c. Ölçütler Arası İlişkiyi Netleştirmek 240
i. Demokratik Bir Toplumun Gerekleri 244
ii. Hakkın Özü 246
iii. İlgili ve Yeterli Gerekçe 248
B. DAHA KURALCI BİR METODUN GEREĞİ VE UYGULANABİLİRLİĞİ 250
1. Olaycı Ölçülülüğün Sorunlarına Kuralcı Çözümler 253
a. Teorik Eleştiriler Işığında AYM Pratiği 253
i. Ölçülülüğe Eleştiriler Işığında AYM Pratiği 253
(a) Kıyaslanamazlık ve AYM 253
(b) Maksimizasyon Ereği ve AYM 259
(c) Öngörülemezlik ve AYM 260
(d) Bağımsızlık, Tarafsızlık ve AYM 264
(e) Verimsizlik ve AYM 266
ii. Kuralcı Metoda Eleştiriler Işığında AYM Pratiği 269
(a) İdeali Hedeflememe ve AYM 269
(b) Kötü Kurallar ve AYM 271
(1) Birinci Durum: Kuralın Olgusal Kapsamının
Belirsiz/Tartışmalı Olması ya da Aşırı Mesai
Gerektirmesi 273
(2) İkinci Durum: Kuralın Öngördüğü Neticenin
Muğlak Olması 275
(3) Üçüncü Durum: Kuralın Öngördüğü Neticenin
Hukukla, Toplumsal Beklentilerle ve/veya
Arkasındaki İlke Tipi Gerekçeyle Uyuşmaması 277
b. Sorunsallaştırma: KŞYG Şablonu 279
c. Problemler ve Kuralcı Metot 284
2. “Ölçülü” Bir “Kuralcı” Metot 292
a. Ek Unsurlar Ayrımlar, İrdeleme Kademeleri ve Stare Decisis 292
i. Ayrımlar 293
ii. İrdeleme Kademeleri 296
iii. Stare Decisis 298
b. Nerelerde Kuralcı Karar Verileceğini Belirlerken 302
c. Kuralları Belirlerken 310
i. Kurallaştırılacak Sorun: Nefret Söylemi 311
ii. Kuralın Sahip Olması Gerekenler 313
(a) Öngörülebilirlik 314
(b) Verimlilik 317
(c) Karar Kalitesi 318
iii. Yöntemler 319
(a) Olaycı Kararların Kuralcı Derlenmesi 320
(b) İçeriden Dışarıya Kurallaşmak – Dışarıdan İçeriye
Kurallaşmak 321
(c) Tanımlayıcı Dengeleme 323
3. Kuralcı Metoda Kurumsal İtirazlar 327
a. 13’üncü Madde İtirazı 328
i. Ölçülülük İlkesi Yönünden 328
ii. Kanunilik Şartı Yönünden 330
b. Erkler Ayrılığı İtirazı 330
SONUÇ 335
KAYNAKÇA 339
DİZİN 373 |