İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 Birinci Bölüm ANONİM ŞİRKETLER-PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER I. ANONİM ŞİRKETLER-PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER 38 1. TTK Hükümleri Çerçevesinde Anonim Şirketler 38 1.1. Tanım Anasözleşme ve Kuruluş 38 1.1.1. Anonim Ortaklıkların Önemi 38 1.1.2. Tanım 38 1.1.3. Anonim Şirketler Hakkında Bilgiler 38 1.1.4. Kurucular 38 1.1.5. Kuruluş ve Anasözleşme 39 1.1.6. Ana Sözleşme Değişikliği 39 1.2. Organlar 39 1.2.1. Yönetim Kurulu 39 1.2.2. Denetim Kurulu 40 1.2.3. Genel Kurul 40 1.2.4. Genel Kurul Kararlarının İptali 40 1.3. Sermaye ile İlgili Esaslar 41 1.3.1. Sermaye Artışı 41 1.3.2. Yeni Pay Alma Hakkı (Rüçhan Hakkı) 41 1.4. Dağılma Tasfiye Birleşme 41 1.4.1. Dağılma (İnfisah) 41 1.4.2. Birleşme 42 1.5. Ortakların Hak ve Sorumlulukları 42 1.6. Anonim Şirketlerin Sermaye Piyasasındaki Yeri 43 1.7. Devletin Sermaye Piyasasındaki Yeri 43 2. Sermaye Piyasasında Menkul Kıymetler 43 2.2. Çeşitleri 44 2.3. Tahvil ve Hisse Senetlerinin Farkları 44 2.3.1. Hukuki Bakımdan 44 2.3.2. İktisadi Bakımdan 45 2.4. Tahvil ve Hisse Senetlerinde Zamanaşımı 45 3. Piyasalar, Mali Piyasalar ve Piyasa Çeşitleri 45 3.1. Tanım ve Çeşitleri 45 3.1.1. Tanım 45 3.1.2. Çeşitleri 45 3.2. Piyasaların Birbiri ile Etkileşimleri 47 3.3. İMKB Hisse Senetleri ve Tahvil Piyasaları 48 4. İMKB Hisse Senetleri Piyasası 48 4.1. Kapsam ve İşlem Görecek Hisse Senetleri 48 4.2. Piyasada İşlem Yapma Yetkisi 48 4.2.1. Piyasada İşlem Yapabilecek Olanlar 48 4.2.2. Üye Temsilcileri ve Nitelikleri 48 4.3. İşlem Esasları 49 4.3.1. Teminat 49 4.3.2. Seans 49 4.3.3. İşlem Birimi 49 4.3.4. Açılış Seansı ve Açılış Fiyatı 49 4.3.5. Kapanış Fiyatı ve Kapanış Fiyatı Tespit Komitesi 50 4.3.6. Referans Fiyatı 50 4.3.7. Baz Fiyat Aralıkları ve Fiyat Adımları 50 4.3.8. Fiyat Değişme Sınırları 51 4.3.9. Borsa Kaydına Alınan Fiyatlar 51 4.3.10. Gerçekleşen İşlemler ve Oluşan Fiyatların İlanı 51 4.4. Borsa Emirleri 52 4.4.1. Normal Emirler 52 4.4.2. Küsurat Emirleri 52 4.4.3. Özel Emirler 53 4.4.5. Açığa Satış Emirleri 53 4.5. Emrin Düzeltilmesi veya İptal Edilmesi 53 4.6. İşlemlerin Gerçekleştirilmesi 53 4.6.1. İşlem Yöntemi 53 4.6.2. Tek Fiyat ve Çok Fiyat Yöntemleri ile İşlemlerin Yürütülmesi 54 4.6.3. Öncelik Kuralları 55 4.6.4. Tek Üyenin Taraf Olduğu - Çapraz - İşlemler 55 4.6.5. Bir Hisseye Ait İşlemlerin Geçici Olarak Durdurulması 56 4.6.6. Borsada İlk Defa İşlem Görecek Hisse Senetleri 57 4.6.7. Belirli Bir Süre İşlem Görmeyen Hisse Senetleri 57 4.6.8. Toptan Alış-Satış İşlemleri 57 4.6.9. Resmi Müzayede 57 4.7. Birincil Piyasada İşlem Yöntemi 58 4.8. Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı 58 4.9. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesinde Uygulanacak Yöntemler 59 4.9.1. Nakit Temerrüdüne Düşülmesi 59 4.9.2. Hisse Senedi Temerrüdüne Düşülmesi 59 5. İMKB Tahvil ve Bono Piyasası 59 5.1. Tanım ve Kapsam 59 5.2. Piyasa Üyeleri 60 5.2.1. Üyelik İçin Aranan Şartlar 60 5.2.2. Üye Temsilcilerinin Nitelikleri 60 5.3. İşlem Esasları 61 5.3.1. İşlem Gören Menkul Kıymetler 6 1 5.3.2. İşlem Türleri 61 5.3.3. İşlem Limitleri ve Limit Karşılıkları 61 5.3.4. Emir Büyüklüğü ve İşlem Zamanı 62 5.3.5. Emirlerin Borsaya İletilmesi İşleme Sokulması 62 5.3.6. Emirlerin Gerçekleşmesi, Bildirimi ve Geçerliliği 62 5.4. Emir Çeşitleri 63 5.4.1. Limitli Emir 63 5.4.2. Piyasa Emri 63 5.5. Emrin Düzeltilmesi ve İptali 63 5.5.1. Üyenin Kendi Emrini Düzeltmesi veya İptal Etmesi 63 5.5.2. Tek Üyenin Taraf Olduğu İşlemler 64 5.5.3. Gerçekleşen İşlemlerin İptali 64 5.6. Yatırım Fonları ve Yatırım Ortaklıklarına Ait İşlemler 64 5.7. Borsa Kaydına Alınan Fiyatlar ve Fiyatların İlanı 64 5.8. Gerçekleşen İşlemlerin Takası 64 5.8.1. Takas İşlemleri 64 5.8.2. Temerrüt (Gecikme) 65 5.8.3. Borsa Payı 65 5.8.4. Repo İşlemlerine İlişkin Özel Hükümler 65 5.8.5. Piyasa Dışı İşlemler 65 6. Menkul Kıymetlerin Vergilendirilmesi 66 6.1. Menkul Kıymetlerin Vergilendirilmesine İlişkin Esaslar 66 6.1.1. Banka ve Aracı Kurumların Yapacağı Stopajlar 66 6.1.2. Vergilendirmede Uyulması Gereken Esaslar 67 6.1.3. Dar Mükellef Gerçek Kişi ve Kurumlardan Yapılacak Tevkifat 71 6.1.4. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Durum 71 6.1.5. Portföy Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi Tevkifatı 72 6.1.6. Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri 72 6.2. Yetki 72 6.3. Bakanlar Kurulu Kararı ile Belirlenen Oranlara Ait Açıklamalar 73 6.3.1. Tam Mükellef Gerçek Kişi ve Kurumların Elde Ettiği Gelirler 73 6.3.2. Farklı Tevkifat Oranı Uygulanması Durumunda Zarar Mahsubu 73 6.3.3. Yatırım Fonları ile Ortaklıklarının Portföy Kazançlarından Yapılacak Tevkifat 73 İkinci Bölüm SERMAYE PİYASASI KURULU BORSALAR VE BORSA DIŞI TEŞKİLATLANMIŞ PİYASALAR ll. SERMAYE PİYASASI KURULU BORSALAR VE BORSA DIŞI TEŞKİLATLANMIŞ PİYASALAR 76 1. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) 76 1.1. Kuruluş ve Teşkilat 76 1.2. Kurul'un İdari Yapısı 77 1.2.1 Kurul Personelinin Statüsü 77 1.2.2. Başkan ve Üyelere Getirilen Yasaklar 77 1.3. Faaliyet ve Çalışma Alanı 78 1.3.1. Kurulun Çalışma Düzeni 78 1.3.2. Kurulun Görev ve Yetkileri 78 1.3.3. Verilen Kurul İzinleri 81 2. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 81 2.1. Kuruluş ve İşleyiş 81 2.2. İMKB İdari Yapısı 82 2.3. İMKB Kurulan Komiteler ve İşleyişi 83 2.4. Borsa Üyeleri 84 2.4.1. Üyeliğe İlişkin Esaslar 84 2.4.2. Üyelik Aidat ve Teminatları 85 2.4.3. Üyelerin Yükümlülükleri 86 2.4.4. Üyelerin Temsili 86 2.5. İMKB İşlemlerinin Gerçekleşmesi 87 2.5.1. Müşteri Emirleri 87 2.5.2. Gerçekleşen İşlemlerin Kaydı ve İptali 88 2.5.3. Yapay Fiyat Oluşturulması 89 2.5.4. İşlemlerin Durdurulması ve Borsanın Geçici Kapatılması 89 2.6. Takas ve Temerrüt İşlemleri 90 2.6.1. Takas Esasları 90 2.6.2. Gerçekleşen İşlemlerin Tasfiyesi 91 2.7. Disiplin ve Uyuşmazlık 92 2.7.1. Uyuşmazlıkların Çözümü 92 2.7.2. Disiplin Kovuşturması ve Uygulanacak Cezalar 93 2.7.3. Disiplin Cezası Gerektiren Eylemler 95 2.7.4. Disiplin Cezalarının Sicile Kaydı ve Silinmesi 97 2.8. Menkul Kıymetlerin Kota Alınması ve İşlem Görmesi 98 2.9. İMKB Gözetim ve Denetimi 99 3. Kıymetli Madenler Borsaları (İstanbul Altın Borsası İAB) 100 3.1. Kuruluş ve İşleyiş 100 3.2. Görev ve Yetkileri 100 3.3. Borsa'nın İdari Yapısı 101 3.3.1. Borsa’nın Organları ve Personeli 101 3.3.2. Personelin Sorumluluk ve Yükümlülükleri 102 3.4. Borsa Üyeleri ve Üyelerle İlgili Esaslar 103 3.4.1. Borsa Üyeleri 103 3.4.2. Üyelerin Yükümlülükleri 104 3.4.3. Borsa Üyelerinin Temsili 105 3.5. Müşteri Emirleri ve İşlemler 105 3.5.1. Müşteri Emirleri 105 3.5.2. İşlemlerin Gerçekleştirilmesi 109 3.5.4. Resmi Müzayede 110 3.6. Takas ve Teslimle İlgili Hususlar 110 3.6.1. İthal Edilen Madenin Borsaya Teslimi 110 3.6.2. Cevherden Üretilen Madenlerin Borsada İşlem Görmesi 110 3.6.3. Gerçekleşen İşlemlerde Teslim Süresi 111 3.6.4. Teminatlardan Ödeme Yapılması 112 3.7. Uyuşmazlık ve Disiplin Hükümleri 112 3.7.1. Uyuşmazlıkların Çözümü 112 3.7.2. Disiplin Komitesi ve Görevleri 113 3.7.3. Disiplin Cezaları 114 3.7.4. Disiplin Kovuşturmasının Seyri 114 3.7.5. Disiplin Cezası Gerektiren Davranışlar 115 3.7.6. Disiplin Cezalarının Sicile Kaydı ve Silinmesi 117 3.8. Kıymetli Maden Standartları ile İlgili Hükümler 117 3.8.1. Borsada İşlem Görecek Altın Standartları 117 3.8.2. Borsada İşlem Gören Gümüş ve Platin Standartları 118 3.8.3. Kıymetli Madenler Borsasında İşlem Görebilecek Altın, Gümüş ve Platin Rafinerileri 119 4. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsaları (İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası - VOB) 123 4.1. Kuruluş ve İşleyiş 123 4.1.1. Tanımlar 123 4.1.2. Kuruluş ve Kuruluş Şartları 124 4.1.3. İşleyişle İlgili Kurallar 125 4.2. Borsanın İdari Yapısı 126 4.2.1. Borsanın Organları 126 4.2.2. Borsa Yöneticileri ve Personeli 128 4.3. Borsa Üyeleri 129 4.3.1. Üyelik ve Üyelik Türleri 129 4.3.2. Üyelik Şartları 132 4.3.3. Piyasa Yapıcılığı 132 4.4. İşlem Esasları 133 4.4.1. İşlem Teminatları 133 4.4.2. Pozisyon ve İşlem Çeşitleri 134 4.4.3. Müşteri Emirleri 135 4.4.4. Müşteri Emirlerinin Gerçekleştirilmesi 136 4.4.5. İşlem Sınırı ve Pozisyon Limiti 137 4.5. Takas ve Temerrüt 138 4.5.1. Uzlaşma Fiyatı 138 4.5.2. Takas Esasları 138 4.5.3. Temerrüt ve Kapatılması 139 4.5.4. Takas Garantisi Verilmesi ve Alınması 140 4.5.5. Garanti Fonu ve Kullanımı 141 4.5.6. Üyelerin Finansal Açıdan Zorda Kalmaları 142 4.6. Disiplin Hükümleri 143 4.6.1. Uyuşmazlıkların Çözümü 143 4.6.2. Disiplin Kovuşturması 144 4.6.3. Disiplin Cezaları 145 5. Borsa Dışı Teşkilatlanmış Piyasalar 146 5.1. Kuruluş ve Teşkilat 146 5.1.1. Amaç ve Kapsam 146 5.1.2. Şirketin Kurulması 146 5.1.3. Uyulacak Esaslar 148 5.1.4. Şirketin Organları ve Personeli 149 5.2. Piyasada Yapılan İşlemler 153 5.2.1. İşlem Esasları 153 5.2.2. İşlem Görebilecek Sermaye Piyasası Araçları 153 5.2.3. Faaliyetlerin Durdurulması 154 5.3. Piyasa Üyeleri 154 5.3.1. Piyasaya Üye Olabilecekler 154 5.3.2. Üyelik Teminatı 155 5.3.3. Üyelerin Gözetimi ve Denetimi 155 5.3.4. Piyasa Yapıcıları 155 5.4. Takas İşlemleri 156 5.5. Disiplin Cezaları 156 Üçüncü Bölüm SERMAYE PİYASASI KURUMLARI lll. SERMAYE PİYASASI KURUMLARI 158 1. Aracı Kurumlar ve Aracılık Faaliyetleri 158 1.1. Tanım ve Kapsam 158 1.1.1. Yasal Dayanak 158 1.1.2. Aracılık Faaliyetleri 158 1.1.3. Bankaların Sermaye Piyasası Faaliyetleri 159 1.2. Kuruluş ve İşleyiş 159 1.2.1. Aracı Kurumların Kuruluşu 159 1.2.2. Aracı Kurumların İştirakleri 160 1.2.3. Aracı Kurumların Yapamayacakları İşler 160 1.2.4. Mali Gücü Zayıflayan Aracı Kurumlar 162 1.3. Teşkilat ve İdari Yapı 162 1.3.1 Aracı Kurumların Merkez Dışı Örgütleri 162 1.3.2. Aracı Kurumların Yurt Dışı Örgütleri 164 1.3.3. Yurt Dışındaki Aracı Kurumların Türkiye’de Faaliyetleri 164 1.3.4. Acentelerle İlgili Hususlar 164 1.3.5. Aracı Kurumun Acentelerle İlgili Yükümlülükleri 166 1.3.6. Aracı Kurumların Yöneticileri ve Personeli 167 1.4. Aracı Kurumların Faaliyet Çeşitleri 167 1.4.1. Halka Arza Aracılık Faaliyeti 167 1.4.2. Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Faaliyeti 167 1.4.3. Hisse Senedi Alım Satımına Aracılık Faaliyetleri 168 1.4.4. Yurt Dışı ve Borsa Dışı Piyasalardaki Faaliyetler 169 1.5. İşlemlerde Uyulacak Esaslar 170 1.6. Müşterilere Ait Hakların Kullanımı 173 1.6.1. Müşteri Hesaplarındaki Bakiyelerin Kullanımı 173 1.6.2. Yönetimsel ve Mali Hakların kullanımı 173 1.7. Aracı Kurumların Belge ve Kayıt Düzeni 174 1.7.1. Uyulacak Esaslar 174 1.7.2. Hesap Planı ve Dokümanların Muhafazası 174 1.7.3. Düzenlenecek Belgeler 174 1.7.4. Hisse Senedi Belge ve Kayıt Düzeni 175 2. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) 176 2.1. Kuruluş ve Kapsam 176 2.1.1. Kuruluş 176 2.1.2. Fonksiyonları 176 2.2. Personel ve İdari Yapı 177 2.2.1. Organlar 177 2.2.2. Personelin Nitelikleri 177 2.2.3. Personelin Yükümlülüğü 178 2.3. Faaliyet ve Çalışma Esasları 178 2.3.1. MKK Görev Yetki ve Sorumluluğu 178 2.3.2. Sistem Güvenliği 179 2.3.3. Gözetim ve Denetim 179 2.4. Üyelerle İlgili Esaslar 179 2.5. Disiplin Cezaları 180 3. Sermaye Piyasasında Yatırım Fonları 180 3.1. Yatırım Fonları 180 3.1.1. Tanım ve Kapsam 180 3.1.2. Fon Kurma Limiti ve Asgari Fon Tutarı 181 3.1.3. Fonun Kuruluşu ve Kurucuların Sorumluluğu 181 3.1.4. Fon Kurulu ve Denetçileri 181 3.1.5. Fon Çeşitleri 182 3.1.6. Fon Katılma Belgeleri ve Pay Değeri 183 3.1.7. Fonun Mal Varlığına İlişkin İlkeler 184 3.1.8. Fon Portföyüne İlişkin Sınırlamalar 186 3.1.10. Fon Portföy Yönetimine İlişkin Esaslar 186 3.1.11. Portföy Değerleme Esasları 1 87 3.1.12. İhtiyat Ayrılması 188 3.1.13. Fonların Denetimi 188 3.1.14. Fonların Sona Ermesi ve Birleşmesi 188 3.2. Emeklilik Yatırım Fonları 189 3.2.1. Tanım ve Kapsam 189 3.2.2. Emeklilik Fonu Çeşitleri 189 3.2.3. Asgari Fon Tutarı ve Avans Tahsisi 189 3.2.4. Katılımcı Profilinin Belirlenmesi 190 3.2.6. Diğer Hususlar 190 3.3. Borsa Yatırım Fonları 190 3.3.1. Tanım ve Kapsam 190 3.3.2. Fon Portföyünün Oluşturulması ve Halka Arz 191 3.3.3. Aracılık Yüklenimi 191 3.3.4. Borsa’da İşlem Görme 192 3.3.5. Fonun Birincil ve İkincil Piyasa İşlemleri 192 3.3.6. Fon Katılma Belgeleri 192 3.3.7. Katılma Belgelerinin Alım Satımı 192 3.3.8. Korelasyon Katsayısının Hesaplanması 193 3.4. Yabancı Yatırım Fonları 193 3.4.1. Tanım ve Kapsam 193 3.4.2. Yabancı Fonların Türkiye'de Satılması 194 3.4.3. Fon Belgelerinin Kayda Alınması 195 3.4.5. Fon Varlıklarının Saklanması 195 3.4.6. Çeşitli Hususlar 195 4. Portföy Yönetim Şirketleri (PYŞ) 196 4.1. Portföy Yönetim Şirketlerinin Kuruluş ve İşleyişi 196 4.1.1. Tanım ve Kapsam 196 4.1.2. Kuruluş Esasları 197 4.1.3. Şube ve Acenteleri 197 4.1.4. Personelin Nitelik ve Yükümlülüğü 198 4.1.5. Şirketin Yapamayacağı İşler 198 4.1.6. Portföy Yönetiminden Doğan Sorumluluk 198 4.1.7. Müşteri ile İlişkilerde Uyulacak Kurallar 199 4.1.8. Portföy Yöneticiliğine İlişkin İlkeler 199 4.1.9. Müşteri Varlıklarının Saklanması 200 4.1.10. Şirketin Faaliyetinin Durdurulması 201 4.1.11. Bağımsız Denetim Yükümlülüğü 201 4.2. Portföy Saklama Kuruluşları 201 4.2.1. Amaç ve İşlevleri 201 4.2.2. Portföy Saklama Kuruluşlarının Nitelikleri 201 4.2.3. Kıymet Teslim Esasları ve Hakların Kullanımı 202 4.3. Portföy Performansı ve Ücretlendirme 202 4.3.1. Portföyün Değerlemesi ve Getiri Oranının Tespiti 202 4.3.2. Getiri Oranının Belirlenmesine İlişkin Esaslar 203 4.3.3. Karşılaştırma Ölçütü ve Sunum Dönemi 203 4.3.4. Portföy Grubu Oluşturulması ve Grubun Performansı 203 4.3.5. Performansa Dayalı Sıralama ve Uyulacak Esaslar 204 4.3.6. Portföy Yönetimi ve Danışmanlık Ücreti Alınması 205 4.3.7. Performansa Dayalı Ücret Alınma Esasları 205 4.3.8. Getiri Oranı ve Performans Sunum Esasları 205 4.3.9. Karşılaştırma ölçütüne ilişkin esaslar 206 4.3.10. Sorumluluk 206 5. Yatırım Ortaklıkları 206 5.1. Kuruluş ve Teşkilat 206 5.1.1. Tanım ve Kapsam 206 5.1.2. Kuruluş Şartları ve İzinler 207 5.1.3. Hisselerin Kayda Alınması 208 5.1.4. Yönetim Kurulu Üyeleri ve Personel 208 5.2. Çalışma ve Faaliyet Esasları 209 5.2.1. Yatırım Ortaklıklarının İşlevleri 209 5.2.2. Yatırım Ortaklıklarının Yapamayacakları İşler 209 5.2.3. Danışmanlık Hizmeti Alınması 209 5.2.4. Yatırım Ortaklığı Yönetim İlkeleri 209 5.2.5. Ortakların Halka Arz Yoluyla Hisse Satmaları 211 5.2.6. Portföydeki Kıymetlerin Muhafazası 212 5.2.7. Rüçhan Hakkı Kullanılmayan Hisseler 212 5.2.9. Kar Dağıtım İlkeleri 212 5.2.10. Mali Tablo ve Raporlar 212 6. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları (GYO) 213 6.1. Kuruluş ve Teşkilat 213 6.1.1. Tanımlar ve Kapsam 213 6.1.2. Kuruluş Şartları 213 6.1.3. Lider Girişimciye İlişkin Özel Şartlar 214 6.1.4. Ayni Sermaye Konulması 215 6.1.5. Hisse Senetlerinin Kayda Alınması ve Devri 215 6.1.6. İmtiyazlı Pay İhracına İlişkin Hükümler 216 6.1.7. Yönetim Kurulu ve Personel 216 6.2. Faaliyet ve Çalışma Alanları 216 6.2.1. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının İşlevleri 216 6.2.2. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Yapamayacakları İşler 217 6.2.3. Yatırım Faaliyeti Kapsamındaki İşler 217 6.2.4. Yatırım Faaliyeti Kapsamına Ait Sınırlamalar 218 6.2.5. İnşaat Hizmetleri Kapsamında Yapılabilecek İşler 219 6.2.6. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının İştirakleri 219 6.3. Portföy Yönetimine Ait Kurallar 220 6.3.1. Portföy Oluşumu ve Yönetimi, 220 6.3.2. Portföyün İdaresi 220 6.4. Faaliyete Ait Kurallar 221 6.4.1. Borçlanma Sınırı 221 6.4.2. Mutlak Hak Tesisi ve Şerhi Gereken Sözleşmeler 221 6.4.3. Sigorta Mecburiyeti 221 6.4.4. Teminat Verme 222 6.4.5. Mali Tablo ve Raporlar 222 7. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları 222 7.1. Kuruluş ve Teşkilat 222 7.1.1. Tanımlar ve Kapsam 222 7.1.2. Kuruluş ve Kuruluş Şartları 223 7.1.3. Kurucuların Nitelikleri 224 7.1.4. Lider Sermayedara İlişkin Özel Şartlar 224 7.1.5. Hisse Senetlerinin Kayda Alınması 224 7.1.6. Hisse Senetlerinin Nitelikli Yatırımcılara Arzı 225 7.1.7. İmtiyazlı Pay İhracı ve Hisse Devri 226 7.1.8. Yönetim Kurulu ve Personel 226 7.2. Faaliyet ve Çalışma Esasları 226 7.2.1. Faaliyet Kapsamı 226 7.2.2. Uyulması Gereken Sınırlamalar 227 7.2.3. Danışmanlık Hizmeti Alınması 227 7.2.4. Girişim Şirketlerine Yatırım Yapılması 227 8. Sermaye Piyasasında Derecelendirme 228 8.1. Kuruluş ve Kapsam 228 8.1.1. Derecelendirme Faaliyetinin Kapsamı 228 8.1.2. Derecelendirme Faaliyetinde Bulunacak Kuruluşlar 229 8.1.3. Derecelendirme Çeşitleri 229 8.2. Faaliyet ve Çalışma Esasları 229 8.2.1. Derecelendirme Kuralları 229 8.2.2. Derecelendirme Sözleşmesi 230 8.2.3. Know- How Sözleşmesi 230 8.2.4. Derecelendirme Faaliyetinden Doğan Sorumluluk 231 8.3. Uyulacak İlke ve Kurallar 231 8.3.2. Bağımsızlık İlkesi 231 8.3.3. Mesleki Özen ve Titizlik İlkesi 232 8.3.4. Sır Saklama Yükümlülüğü 232 8.3.5. Reklam ve İlan Yasağı 232 Dördüncü Bölüm SERMAYE PİYASASI İLE İLGİLİ DİĞER KURUMLAR IV. MALİ PİYASA VE SERMAYE PİYASASI İLE İLGİLİ DİĞER KURUMLAR 235 SERMAYE PİYASASI İLE İLGİLİ DİĞER KURULUŞLAR 235 1. İMKB Takas ve Saklama Bankası AŞ. (Takasbank) 235 1.1. Takasbank’ın İşlevleri 235 1.1.1. Saklama İşlemleri 235 1.1.3. Temerrüt İşlemleri 237 1.1.4. Nakit ve Kıymet Transferleri (Virmanları) 237 1.2. İzmir Vadeli İşlemler Borsası Takas İşlemleri 238 1.2.1. Takas Üyeliği 238 1.2.2. Takasın Gerçekleştirilmesi 239 1.3. Takasbank Uygulamaları 239 1.3.1. Menkul Kıymet Kredisi 239 1.3.2. Takasbank Borsa Para Piyasası (TBPP) 241 1.3.3. Bireysel Emeklilik Fonlarına Verilen Hizmetler 242 1.3.4. Ödünç Pay Senetleri Piyasası (ÖPSP) 242 2. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği 245 2.1. Birliğin Amacı ve Kuruluşu 245 2.1.1. Birliğin Amacı 245 2.1.2. Birliğin Kuruluşu ve Gelirleri 246 2.1.3. Birliğin Üyeleri ve Aracı Kuruluşların Temsili 246 2.2. Birliğin Görev ve Yetkileri 246 2.3. Birliğin Yapamayacağı İşler 248 3. Yatırımcıları Koruma Fonu 248 3.1. Amaç ve Kapsam 248 3.1.1. Fonun Hukuki Dayanağı ve Amacı 249 3.1.3. Fona Katılım ve Fonun İdaresi 249 3.1.4. Fona Avans Verilmesi, Gelir ve Giderleri 249 3.2. Fon Varlığının Kullanılış Esasları 250 3.3. Fonun Koruma Sınırı 250 3.4. Yatırımcıyı Bilgilendirme ve Reklam Yasağı 251 3.5. Fonun Denetimi 251 4. Genel Finans Ortaklıkları 251 4.1. Tanım ve Kuruluş 251 4.1.1. Tanım 251 4.1.2. Kuruluş Şartları 251 4.1.3. Kuruluş İşlemleri 252 4.2. Faaliyete İlişkin Esaslar 252 4.2.1. Faaliyet Alanı ve Kısıtlamalar 252 4.2.2. İşlem Limiti 252 4.2.3. Alacakların Devralınması 253 4.2.4. Garanti İstenmesi 254 4.2.5. Saklama İşlemleri 254 4.2.6. Özel Fon Oluşturulması 254 5. İpotek Finansman Kuruluşları 255 DÖVİZ VE KIYMETLİ MADEN PİYASASI KURUMLARI 256 1. Kıymetli Maden Aracı Kurumları 256 1.1. Kuruluş Faaliyet ve İşlevleri 256 1.1.1. Tanım ve İşlevi 256 1.1.3. Kuruluş İşlemleri 256 1.1.4. Üyelerle İlgili Esaslar 258 1.2. Yapamayacakları İşler 259 1.3. Mali Tablolar ve Belge Düzeni 260 1.4. Gözetim ve Denetim 260 2. Yetkili Müesseseler 261 2.1. Tanım ve Kapsam 261 2.1.1. Tanım 261 2.1.2. Faaliyet Konusu 261 2.2. Kuruluş ve Faaliyet İzni 261 2.2.1. Kuruluş şartları 261 2.2.2. Kuruluş ve İzinler 263 2.3.1. Şube Açma 263 2.3.2. İzin Belgeleri 263 2.4. Faaliyetle İlgili Esaslar 264 2.4.1. Hisse Devirleri 264 2.4.2. Döviz Hesabı 264 2.4.3. Değişikliklerin Bildirilmesi ve Bilgi verme 264 2.4.4. Hesap ve Belge Düzeni 2 64 2.5. Denetim 265 MALİ PİYASA İLE İLGİLİ BAZI KURUMLAR 266 1. Özel Emeklilik Şirketleri ve Emeklilik Sistemi 266 1.1. Özel Emeklilik Şirketleri 266 1.1.1. Kuruluş ve Kuruluş İzni 266 1.1.2. Şirketin Teşkilatı 266 1.1.3. Yöneticiler ve Personelle İlgili Esaslar 267 1.1.4. Denetim 268 1.2. Bireysel Emeklilik Aracıları 268 1.2.1. Bireysel Emeklilik Aracılığı 268 1.2.2. Bireysel Emeklilik Aracılarında Aranan Nitelikler 268 1.2.3. Eğitim ve Sınav İlkeleri 269 1.2.4. Bireysel Emeklilik Aracısının Çalışma Esasları 270 1.3. Bireysel Emeklilik Sistemi 271 1.3.1. Emeklilik Sözleşmeleri 271 1.3.2. Emeklilik Sistemine Giriş Ödentileri 273 1.3.3. Katılımcıların Birikimlerini Başka Şirkete Aktarması 275 1.3.4. Emekliliğe Hak Kazanma 275 1.3.5. Yatırım Tercihlerinin Sınırlandırılması 276 1.3.6. Hak Sahipleri Tarafından Aranmayan Paralar 276 1.3.7. Belge ve Kayıtların Saklanması 276 2. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri 277 2.1. Kuruluş ve Faaliyet İzinleri 277 2.1.1. Kuruluş İşlemleri 277 2.1.2. Kuruluş ve Faaliyet İzni 2 78 2.2. Şube ve Temsilcilik Açılması 278 2.2.1. Yurtiçinde Şube ve Temsilcilik Açılması 278 2.2.2. Yurtdışında Şube ve Temsilcilik Açılması 279 2.3. Yurtdışındaki Şirketlerin Türkiye’de Şube ve Temsilcilik Açması 279 2.3.1. Yurtdışında Kurulu Şirketlerin Türkiye'de Şube Açmaları 279 2.3.2. Yurtdışında Kurulu Şirketlerin Türkiye'de Temsilcilik Açmaları 280 2.4.1. Ana Sözleşme Değişikliği 280 2.4.2. Hisse Devri 280 2.5. Yönetim Kurulu Üyeleri ve Yöneticiler 281 2.5.1. Genel Müdür ve Yardımcıları 281 2.5.2. Müdürler Kurulu ve Atama 281 2.6. Şirketlerin Düzenleyecekleri Sözleşmelere İlişkin Hükümler 282 2.7. Şirketlerle İlgili Sınırlamalar 282 2.7.1. Şirketlerin Yapamayacakları İş ve İşlemler 282 2.7.2. İşlem Sınırı ve Karşılıklar 282 2.8. Muhasebe, Raporlama ve Denetim 283 2.9. Şirketin Sona Ermesi 284 2.9.1. Faaliyet izninin iptali 284 2.9.2. Birleşme, Devir, Bölünme ve Tasfiye 285 3.1. Kuruluş ve Kuruluş Şartları 285 3.2. Kurucularda Aranan Nitelikler 286 3.3. Faaliyet alan ve Esasları 286 3.4. Anasözleşme Değişikliği ve Hisse Devri 287 3.5. Yönetim ve Personel 287 3.6. Denetim ve Bilgi Verme 288 4. Özel Finans Kurumları - Katılım Bankaları 288 4.1. Kuruluş ve Teşkilat 288 4.1.1. Kuruluş 288 4.1.2. Personel Yapısı 289 4.2. Faaliyet Esasları 289 4.2.1. Fon Toplama ve Finansman Faaliyetleri 289 4.2.2. Fon Kullandırma Esasları 290 4.2.3. Fon Kullandırma Yöntemleri 291 4.2.4. Kar Dağıtımı 292 DENETİM KURULUŞLARI 293 1. Bağımsız Denetim Kuruluşları 293 1.1. Tanım 293 1.2. Kapsam 293 1.3. Bağımsız Denetleme Raporları 293 1.4. Denetleme Çeşitleri 294 1.5. Denetleme Şirketlerinin Kuruluş Şartları 294 1.6. Yönetim Denetim ve Personelde Aranan Şartlar 294 1.7. Denetçilerin Yetkileri 295 1.8. Yönetim Denetim ve Personelin Uyması gereken Yasaklar 295 1.9. Bağımsız Denetleme Kuruluşlarının Seçimi 296 1.10. Bağımsız Denetleme Kuruluşunun Çekilmesi 296 1.11. Denetim Sözleşmesi 297 1.12. Denetleme Sonuçları 297 1.13. Denetçinin Sorumluluğu 297 1.14. Muhasebe ve Denetleme Standartları 297 GENİŞ İŞLEM YETKİSİ OLAN KURUMLAR 298 1. Bankalar 298 Beşinci Bölüm SERMAYE PİYASASI İŞLEMLERİ V. SERMAYE PİYASASI İŞLEMLERİ 302 1. Sermaye Piyasası Araçlarının Kurul Kaydına Alınması 302 1.1. Tanımlar 302 1.1.1. İhraç 302 1.1.2. Halka Arz 302 1.1.4. Halka Açık Anonim Ortaklık ve Kayıtlı Sermaye 302 1.1.5. Ön Talep Toplama 302 1.1.6. Ödünç Alımlı Satış 302 1.1.8. Birleşme ve Birleşme Oranı 303 1.2. Kayda Alınacak İşlemler 303 1.2.1. Tedrici Olarak Şirket Kurulması 303 1.2.3. Özelleştirilecek Kuruluşların Hisselerinin Halka Arzı 304 1.2.4. Halka Açık Şirketlere Ait İşlemlerin Kayda Alınması 304 1.2.5. Ortak Sayısının 250'yi Aştığı İçin Halka Açık Sayılan Ortaklıklar 305 1.3. Kayda Alınacak Diğer İşlemler 305 1.3.1. Tahsisli Satışlar 305 1.3.2. Ön Talep Toplama 305 1.3.3. Fiyat İstikrarı Sağlayıcı İşlemler 305 1.4. Borçlanmayı İfade Eden Kıymetlerin Kayda Alınması 306 1.5. Halka Açıklanan Konularda Değişiklikler 306 1.6. İlan ve Reklamlar 306 1.7. Kurula Bildirim 307 1.8. Kayda Alınan Hisse Senetlerinin Borsa’da İşlem Görmesi 307 1.9. Bağımsız Denetime Ait Hükümler 307 2. Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Esaslar 307 2.1. Tanım ve Kavramlar 307 2.2. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Amacı 308 2.3. Kayıtlı Sermaye Sistemine Kabul ve Tavan Belirlenmesi 308 2.3.1. Başvuru ve İzin 308 2.3.2. Tavan Belirlenmesi 309 2.4. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkma 309 2.5. Yönetim Kuruluna Tanınabilecek Yetkiler ve Uygulanması 309 2.6. Yönetim Kurulu Kararlarının İlanı 310 2.7. Yönetim Kurulu Kararlarının İptali 310 2.8. Bildirimler 310 3. Şirket Birleşmelerine İlişkin Esaslar 311 3.1. Tanım ve Uygulanacak Esaslar 311 3.1.1. Tanım 311 3.1.2. Uygulanacak Esaslar 311 3.2. Birleşme Oranının Hesaplanması 312 3.3. Devralma Yoluyla Birleşmede Sermaye Artırımı 313 3.4. Kurul Kaydına Alınma ve Kurula Bildirim 313 3.5. Ulaşılacak Sermaye Tutarı 314 3.5.1. Devralma Yoluyla Birleşme 314 3.5.2. Yeni Ortaklık Kurulması Yoluyla Birleşme 314 4. Çağrı Yoluyla Hisse Toplama ve Oy Kullanma 314 4.1. Kapsam 314 4.2. Vekil Aracılığıyla Oy Kullanma 315 4.2.1. Vekaletin Kapsamı 315 4.2.2. Vekaletnamenin Düzenlenmesi ve Gönderilmesi 315 4.2.3. Temsil Yetkisinin Sınırları ve Vekaletnamenin Geçerliliği 316 4.2.4. Kaydileştirilen Hisse Senetlerinde Oy Kullanma 316 4.3. Pay Sahiplerine Çağrıda Bulunarak Vekalet Toplanması 317 4.3.1. Genel İlkeler 317 4.3.2. Vekalet Toplama Çağrısı ve Oy Sözleşmeleri 317 4.3.3. Kamuyu Aydınlatma ve Bilgi Verme 317 4.4. Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması 318 4.4.1. Çağrı Yapılmasının Amacı 3 18 4.4.2. Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanmasında Aracılık Sözleşmesi 318 4.4.3. Çağrıya Karşılık Verilmesi 318 4.4.4. Çağrıda Bulunma Zorunluluğu 319 4.4.5. Kamuyu Aydınlatma ve Bilgi Verme 320 5. Birikimli Oy Kullanılması 320 5.1. Birikimli Oy Kullanma Yönteminin Amaç ve Kapsamı 320 5.2. Ortaklıkların Yükümlülükleri 321 5.3. Birikimli Oy Kullanılmasına İlişkin Esaslar 322 5.4. Vekaleten Oy Kullanımında Birikimli Oy 322 5.5. Birikimli Oy Yöntemini Kullanan Kişinin Yükümlülükleri 322 6. Halka Açık Anonim Ortaklıklarının İştirak Sınırları 322 6.1. Tanımlar 322 6.2. İştirak Sınırları 323 6.3. Karşılıklı İştirak Yasağı 323 7. Şirketlerin Halka Açılması ve Halka Arz Yöntemleri 324 7.1. Amaç ve Kapsam 324 7.2. Sermaye Piyasası Araçlarının Halka Arz Yöntemleri 324 7.2.1. Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi 324 7.2.2. Sabit Fiyatla Talep Toplama Yöntemi 324 7.2.3. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplanması 325 7.2.4. Borsada Satış Yöntemi 326 7.3. Satış Yöntemlerine Uyması Gereken Ortaklıklar 326 7.4. Halka Arzlarda Aracı Kurumların Yükümlülükleri 326 7.5. Halka Arzlarda Kısıtlamalar 326 7.6. Halka Arzlarda İşlem Yasağı 327 7.7. Halka Açılmanın Ekonomik Faydaları 327 7.8. Halka Arza Aracılık Çeşitleri 327 7.8.2. Aracılık Yüklenimi 328 8. Temettü ve Temettü Avansı Dağıtım Esasları 328 8.1. Birinci Temettü Dağıtım Esasları 328 8.1.1. Borsada İşlem Görmeyen Ortaklıklar 328 8.1.2. Borsada İşlem Gören Ortaklıklar 329 8.1.3. Temettü Dağıtım Zamanı 330 8.1.4. Personele, Vakıflara, Katılma ve İntifa Senetlerine Dağıtım 331 8.1.5. Temettü Dağıtımında İmtiyaz 331 8.1.6. Birinci Temettünün Eksik Dağıtılmasında Sorumluluk 332 8.2. Temettü Avansı Dağıtım Esasları 332 8.2.1. Genel İlkeler 332 8.2.2. Temettü Avansının Hesaplanması 333 8.2.3. Temettü Avansı Dağıtım Zamanı 333 8.2.5. Bankaların Temettü Avansı Dağıtımı 334 8.2.6. Temettü Avansı Dağıtımında Sorumluluk 334 8.2.7. İlan ve Bildirimler 335 8.3. Tahsil Edilmeyen Kar Payı ve Temettü Avansında Zamanaşımı 335 8.4. İkinci Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması 335 9. Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi 335 9.1. Kapsam ve Kayıt Tutma Esasları 335 9.1.1. Kapsam 335 9.1.2. Kayıt Tutma Esasları 336 9.2. Hesap Türleri 336 9.2.1. İhraççı Hesabı 336 9.2.2. Yatırımcı Hesabı 337 9.2.3. Yetkili Takas ve Saklama Kuruluşu Hesabı 337 9.2.4. Ortak, Katılımcı ve Yatırımcı Hesaplarının Alt Hesapları 337 9.3. İşlemler 338 9.3.1. İhraç ve Satışta Bildirim 338 9.3.2. Alım-Satım İşlemlerinin Kaydı 33 9 9.3.3. Mali Hakların Kullanılması 339 9.3.4. Yönetimsel Hakların Kullanılması ve Genel Kurul Blokajı 340 9.3.5. Yatırımcı Blokajı, Haciz ve Tedbir İşlemleri 340 9.4. Gizlilik, Yatırımcı ve İhraççının Bilgilendirilmesi 341 9.5. Kayıtların Saklanması 341 9.6. Sorumluluk 341 10. Özel Durumların Kamuya Açıklanması 342 10.1. Amaç ve Kapsam 342 10.1.1. Amaç 342 10.1.2. Kapsam 342 10.2. Özel Durumlar 342 10.2.1. Ortaklığın Sermaye Yapısı ve Yönetime İlişkin Değişiklikler 342 10.2.2. Maddi Duran Varlıklarla İlgili Değişiklikler 343 10.2.3. Ortaklığın Faaliyetlerine İlişkin Değişiklikler 343 10.2.4. Ortaklığın Yatırımlarına İlişkin Değişiklikler 345 10.2.5. Ortaklığın Mali Yapısına İlişkin Değişiklikler 345 10.2.6. Finansal Duran Varlıklara İlişkin Değişiklikler 347 10.2.7. İdari konulara İlişkin Değişiklikler 347 10.2.8. Diğer değişiklikler 347 10.2.9. Faaliyetleri Sportif Olan Ortaklıklarda Özel Durumlar 349 10.3. Açıklama Yapılması Gereken Haller 350 10.3.1. Olağandışı Fiyat ve Miktar Hareketleri 350 10.3.2. Borsada Yapılan Satışlar 350 10.3.3. Hisse Senetlerinde Yapılan İşlemler 352 10.5. Açıklamaların Kamuya Duyurulması 353 10.6. Doğrulama Yükümlülüğü 353 10.7. Gizlilik 353 11. Aracı Kurumların Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar 353 11.1. Amaç ve Kapsam 353 11.2. Sermaye Yeterliği Tabanı ve Ölçülmesi 354 11.2.1. Özsermaye ve Sermaye Yeterliliği Tabanı 354 11.2.2. Kullanılan Değerleme İlkeleri 354 11.2.3. Repo ve Ters Repo İşlemlerinde Değerleme 356 11.3. Yükümlülükler 356 11.3.2. Sermaye Yeterliliği Tabanı Yükümlülüğü 357 11.4. Risk Karşılıkları 358 11.4.1. Pozisyon Riski 358 11.4.2. Karşı Taraf Riski 359 11.4.3. Yoğunlaşma Riski 360 11.4.4. Döviz Kuru Riski 361 11.5. Tabloların Denetimi ve Bildirim Yükümlülüğü 361 11.6. Yükümlülüklere Aykırılık 362 12. Kredili Alım, Açığa Satış ve Ödünç İşlemleri 362 12.1. Tanım ve kapsam 362 12.2. Kredili İşlemler ve İşlem Esasları 363 12.2.1. Genel İlkeler 363 12.2.2. Kredili İşlem Yapmaya Yetkili Kuruluşlar 363 12.2.3. Çerçeve Sözleşmeler 363 12.2.4. Kredi Hesabı ve Hesapların Ayrılması 363 12.2.5. Kredili İşleme Konu Sermaye Piyasası Araçları 364 12.2.6. Özkaynak Olarak Kabul Edilecek Kıymetler 364 12.2.7. Özkaynak Olarak Verilen Kıymetlerin Değerlemesi 365 12.2.8. Takas Süresi İçindeki İşlemlerin Teminatı 366 12.2.9. İşleme Konu Olan Kıymetlerin Korunması ve Saklanması 366 12.3. Kredili İşlemlerde İşlem Sınırları 367 12.3.1. Genel İşlem Sınırları 367 12.3.2. Özel İşlem Sınırı 367 12.4. Kredili İşlemlerde Uyulacak Kurallar 367 12.4.1. Alım Satım İşlemlerinin Gerçekleştirilmesi 367 12.4.2. Kredili İşlemlerde Özkaynağın Korunması 368 12.4.3. Özkaynak Tamamlama Bildirimi 369 12.4.4. Hesaptan Nakit Çekilmesi ve Yatırılması 369 12.4.5. Sermaye Piyasası Araçlarından Doğan Hakların Kullanımı 369 12.5. Diğer Hususlar 369 12.5.1. Aracı Kurumların Müşterileri İçin Kredi Alması 369 12.5.2. Halka Arzlarda Kredili İşlem Yasağı 370 12.5.3. Kredinin Muacceliyeti 370 12.6. Açığa Satış İşlemleri 370 12.6.1. Genel İlkeler 370 12.6.2. Açığa Satış İşlemlerinde Özkaynak ve Özkaynağın Korunması 371 12.6.3. Özkaynak Tamamlama Bildirimi 372 12.6.4. Hesaptan Nakit Çekilmesi ve Yatırılması 372 12.6.5. Açığa Satış Emrinin Bildirilmesi 372 12.6.6. İşlemlerde Fiyat Sınırı 373 12.6.7. Açığa Satış İşlemi Yapma Yasağı 373 12.7. Ödünç Alma ve Verme İşlemleri 373 12.7.1. Genel İlkeler 373 12.7.2. Hakların Kullanılması 373 12.7.3. Özkaynak Verilmesi 373 12.7.4. Ödünç İşleminin Muacceliyeti 374 12.7.5. Özkaynak Tamamlama ve Takas Borcunun Yerine Gelmemesi 375 13. Kıymetli Maden Ödünç İşlemleri 375 13.1.1. Amaç ve Kapsam 375 13.1.2. İşlem Yapabilecek Üyeler 375 13.1.3. Üyelikten Ayrılma 375 13.1.4. İşlem Esasları 375 13.1.5. Gerçekleşen İşlemlerin İptali 376 13.1.6. Temerrüt 376 13.2. Ödünç Kıymetli Maden İşlem Esasları 377 13.2.1. İşlemlerin Yapılması 377 13.2.2. Emirlerin Piyasaya İletilmesi 377 13.2.3. Emir türleri ve Emirlerin Geçerlilik Süresi 377 13.2.4. İşlemlerin Gerçekleşmesi 378 13.2.5. İşlem Kuralları 378 13.2.6. Teminatlar ve Değerlemesi 379 13.2.7. Takas Merkezi ve Takas İşlemleri 379 13.2.8. Teslimat 379 13.3. Sertifika Alım-Satım İşlemleri 380 13.3.1. Genel İlkeler 380 13.3.2. Sertifika İşlemlerinde Teminat ve Takas 380 13.3.3. Sertifikaların Teslimatı 380 14. Lisanslama ve Sicil Tutma 381 14.1. Amaç ve Kapsam 381 14.1.1. Amaç 381 14.1.2. Kapsam 381 14.2. Lisanslama Sınavlarına İlişkin Esaslar 381 14.2.1. Sınavlara Girebilecek Olanlar 381 14.2.2. Sınav Çeşitleri 383 14.2.3. Sınavlarla İlgili Muafiyetler 384 14.2.4. Sınava Başvuru 384 14.2.5. Sınavların Yapılması ve Sınav Konuları 385 14.2.6. Sınav Notları 386 14.2.7. Sınavların Geçersiz Olması ve Başarısız Olanlar 386 14.2.8. Sınav Sonuçlarına İtiraz ve İtiraz Komisyonu 387 14.3. Lisanslamaya İlişkin Esaslar 387 14.3.1. Lisans Alma Zorunluluğu 387 14.3.2. Lisans Türleri 387 14.3.3. Lisans Yenileme 387 14.3.4. Lisansın İptal Edilmesi 388 14.3.5. Sicil Tutmaya İlişkin Esaslar 388 Altıncı Bölüm SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI VE DİĞER YATIRIM ALTERNATİFLERİ Vl. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI VE DİĞER YATIRIM ALTERNATİFLERİ 391 SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI 391 1.1. Tanım 391 1.2. İhraç Açısından Hisse Senetlerinin Çeşitleri 391 1.3. Haklar Açısından Hisse Senetlerinin Çeşitleri 391 1.3.1. İmtiyazlı Hisse Senetleri 391 1.3.2. Kurucu Hisse Senetleri 391 1.3.3. Adi Hisse Senetleri 391 1.3.4. Oydan yoksun Hisse Senetleri 392 1.4. Hisse Senedi Sahibinin Hak ve Sorumlulukları 392 1.4.1. Haklar 392 1.4.2. Sorumluluklar 393 1.5. Hisse Senetlerinin Alım Satımı 393 1.6. Oydan Yoksun Hisse Senetleri (OYHS) 394 1.6.1. Tanım 394 1.6.2. OYHS İhracı ve Kurul Kaydına Alınması 394 1.6.3. Sağladığı Haklar 394 1.6.4. Oydan Yoksun Hisse Senedi Sahipleri Özel Kurulu 396 1.6.5. İktisap Yasağı 396 1.6.6. Oydan Yoksun Hisse Senetlerinin Önemi 397 2. Tahviller 397 2.1. Tanım ve İhraç 397 2.1.1. Tanımlar 397 2.1.2. Tahvillerin İhracı ve Kayda Alınması 397 2.1.3. Tahvil İhraç Limiti 398 2.2. Tahvillerde Faiz Vade ve İtfa 398 2.2.1. Tahvillerin Vadesi 398 2.2.2. Tahvillerin İtfası 398 2.2.3. Menfaat Yasağı 399 2.2.4. Tahvillerin Erken İtfası 399 2.2.5. Faiz 399 2.3. Halka Arzedilen Tahvillere İlişkin Hükümler 400 2.3.1. Kayda Alınma 400 2.3.2. Aracı Kuruluş Kullanma Zorunluluğu 400 2.3.3. Satış Süresi ve Satış Sonuçlarının Bildirilmesi 400 2.3.4. İlan ve Reklamlar 401 2.4. Halka Arzedilmeksizin Satılan Tahvillere İlişkin Hükümler 401 2.4.1. İhraç ve Kayda Alma 401 2.4.2. Satış Süresi 401 2.4.3. Satış Sonuçlarının Bildirilmesi 401 2.6. Yurt Dışında Satılacak Tahvil ve Diğer Borçlanma Senetleri 402 2.7. Alım Satıma İlişkin Genel İlkeler 402 2.8. Değişken Faizli Tahviller 402 2.8.1. Tanım 402 2.8.2. Değişken Faizli Tahvillerde Faiz Ödeme Şartları 402 2.8.3. Satılmayanların İptali 403 2.9. Kara İştirakli Tahviller 403 2.9.1. İhraç 403 2.9.2. Verilecek Kar Payı 403 2.9.3. İşlem Sınırlaması ve Bildirimler 404 2.10. Hisse Senetleri ile Değiştirilebilir Tahviller (HDT) 404 2.10.1. Tanım ve Çıkarma Yetkisi 404 2.10.2. Vade ve Değiştirmenin Başlangıcı 405 2.10.3. Değiştirme Fiyatı ve Oranı 405 2.10.4. Değiştirme Oranının Düzeltilmesi 405 2.10.5. Değiştirme Çeşitleri 405 2.10.6. Değiştirme Hakkının Kalkması 407 2.10.7. Değiştirme Sonrasında Artan Hisse Senetlerinin Halka Arzı 407 3. Finansman Bonoları 407 3.1. Finansman Bonolarının Tanımı ve Hukuki Niteliği 408 3.3. İhraç Limiti 408 3.4. Finansman Bonosu Türleri 409 3.4.1. A tipi Bonolar 409 3.4.2. B tipi Bonolar 409 3.4.3. C tipi Bonolar 409 3.4.4. E tipi Bonolar 409 3.4.5. F tipi Bonolar 409 3.5. Teminatlar ve Niteliği 409 3.6. Finansman Bonolarının Kayda Alınması 409 3.6.1. Halka Arzedilmek Üzere Çıkarılanlar 409 3.6.2. Halka Arzedilmeksizin Satılmak Üzere Çıkarılanlar 410 3.6.3. Kayda Almanın Sonuçları 410 3.7. Halka Arzedilen Finansman Bonoları Hakkında Bilgiler 410 3.7.1. Uyulması Gereken Hükümler 410 3.7.2. Aracı Kuruluş Kullanım Zorunluluğu 411 3.7.3. Satış İşlemleri 411 3.7.4. İlan ve Reklamlar 412 3.8. Halka Arzedilmeyen Finansman Bonoları Hakkında Bilgiler 412 3.9. İkinci El Piyasa İşlemleri 413 3.10. Denetim ve Bilgi Verme Yükümlülüğü 413 4. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler 413 4.1. Tanım ve Hukuki Niteliği 413 4.2. İhraç ve İşleme Konu Olabilecek Alacak Türleri 413 4.2.1. İhraç ve Garanti 413 4.2.2. İhraç Limiti 413 4.2.3. İhraca Konu Alacak Türleri 414 4.2.4. Alacakların Saklanması 414 4.3. Fon Oluşturulması 415 4.4. Kurul Kaydına Alma 415 4.4.1. Kayda Alınma Başvurusu ve Gerekli Belgeler 415 4.4.2. İzahname, Sirküler gibi Konulardaki Değişiklikler 415 4.4.3. İlan ve Reklamlar 416 4.5. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerin Satış Esasları 416 4.5.1. Satış İlkeleri 416 4.5.2. Aracı kuruluş kullanma zorunluluğu ve İkinci El Piyasa İşlemleri 416 4.6. Kurul Denetimi ve Bilgi Verme 417 5. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar 417 5.1. Tanım ve Hukuki Nitelik 417 5.1.1. Tanımlar 417 5.1.2. Bonoların Hukuki Nitelikleri 417 5.2. Tedavül Limiti 417 5.3. Bonoların Satışı 418 5.3.1. Kurul Kaydı 418 5.3.2. Satış Limiti 418 5.3.3. Bonoların Satışa Sunulması 418 5.3.4. Bonoların Satış Esasları 418 5.3.5. İkinci El Piyasa İşlemleri 419 5.3.6. İlan ve Reklamlar 419 5.4. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolarda Vade 419 5.5. Kısıtlamalar 419 5.6. Bankanın Sorumluluğu 419 5.7. Kurul Denetimi ve Bilgi Verme 419 6. Kar ve Zarar Ortaklığı Belgeleri (KZOB) 420 6.1. Tanım ve İhraç Yetkisi 420 6.1.1. Tanım 420 6.1.2. İhraç Yetkisi ve Limiti 420 6.1.3. İhraç Şartları 420 6.1.4. Vade 420 6.2. Kurul Kaydına Alma ve İlanlar 420 6.2.1. Belgelerini Kayda Alınması 420 6.2.2. İzahname, Sirküler ve İlan- Reklamlar 421 6.3. Satış Esasları 421 6.3.1. Belgelerini Türü 421 6.3.2. Satışa Yetkili Kuruluşlar 421 6.3.3. Satılamayan Belgelerin İptali 422 6.3.4. Borsaya Başvuru 422 6.4. Kar veya Zarar Payının Belirlenmesine İlişkin Esaslar 422 6.4.1. Kar veya Zarara Katılma Oranı 422 6.4.2. Kar ve Zarar Miktarlarını Tespiti ve Dağıtımı 423 6.4.3. İhraççının Zarar Etmesi 423 6.4.4. Kar Dağıtımı 423 6.5. Hisse Senedi ile Değiştirilebilir Kar ve Zarar Ortaklığı Belgeleri 424 6.5.1. Hisse Senedi ile Değiştirilme 424 6.5.2. Değiştirme Fiyatı ve Oranı 424 6.5.3 Değiştirme Esasları 424 7. Katılma İntifa Senetleri (KİS) 425 7.1. Tanım ve İhraç 425 7.1.1. Tanım 425 7.1.2. İhraç Limiti ve Değeri 425 7.2. Katılma İntifa Senetlerinin Kayda Alınması 426 7.3. Satış Esasları 426 7.3.1. Satış ve Satılamayan Katılma İntifa Senetleri 426 7.3.2. Aracı Kuruluş Kullanılması ve Satış Sonuçlarının Bildirimi 427 7.3.3. Katılma İntifa Senetlerinin Yeniden Satılmak Üzere Geri Alınması 427 7.4. Katılma İntifa Senetlerine Tahsis Edilecek Kar Payı 427 7.5. KİS Sahipleri Genel Kurulu 428 8. Altın Gümüş ve Platin Bonoları 428 8.1. Tanım ve Vade 428 8.1.1. Tanım ve Hukuki Nitelik 428 8.1.2. Vade ve Satış Esasları 428 8.1.3. Bonoların Kurul Kaydına Alınması 429 8.2. Satılamayan Bonolar 429 8.3. Halka Arzedilen Bonolara İlişkin Hükümler 429 8.3.1. Uyulması Gereken Esaslar 429 8.3.2. Aracı Kuruluş Kullanılması 430 8.3.3. Satış İşlemleri 430 8.4. Halka Arzedilmeyen Bonolara İlişkin Hükümler 431 8.5. İkinci El Piyasa İşlemleri ve Bedelin Geri Ödenmesi 431 8.6. Denetim ve Bilgi Verme Yükümlülüğü 431 9. Gayrimenkul Sertifikaları 432 9.1. Tanım, İhraç ve Kayda Alma 432 9.1.1. Tanımlar ve Nitelik 432 9.1.2. İhraççının Nitelikleri 432 9.1.3. Sertifikaların Kayda Alınması 432 9.1.4. İlan ve Reklamlar 433 9.2. Garanti ve İhraçtan Toplanan Paranın Kullanım Şekli 433 9.3. Edimlerin Kullanılması 433 9.4. Cezai Şartlar 433 9.4.1. Projenin Gecikmesi ve Cezai Şart 433 9.4.2. Projenin Gerçekleşmemesi ve Cezai Şartı 434 9.5. Satış Sonuçlarının Bildirilmesi 434 9.6. Borsa Kotasyonu 434 9.7. Kurul Denetimi ve Bilgi Verme 434 10. Gelir Ortaklığı Senetleri 435 10.1. Tanım ve Kapsam 435 10.2. Çeşitleri 435 10.2.2. Grup Senetleri 435 10.3. Özellikleri 435 10.4. Verimlilik 436 11. Hazine Bonoları, Devlet Tahvilleri ve Eurobondlar 436 11.1. Genel Bilgiler 436 11.1.1. Tanım ve Kapsam 436 11.1.2. Özellikleri 436 11.3. İşlem Esasları 437 11.3.1. Alım Satım İşlemleri 437 11.3.2. Alım Satım Fiyatlarının Tespiti 437 11.4. Eurobondlar 438 11.4.1. Tanım ve Kapsam 438 11.4.2. Özellikleri 438 12. Konut Finansmanı Konut ve Varlık Finansman Fonu 438 12.1. Konut Finansmanı ile İlgili Düzenlemeler 438 12.1.1. Konut Finansmanı 438 12.1.2. Konut Finansmanı Fonu 439 12.2. Varlık Finansmanı Fonu 440 13. Yabancı Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydı ve Satışı 441 13.1.1. Tanımlar 441 13.1.2. Kapsam 441 13.2. Halka Arz Esasları 442 13.2.1. Gerekli Şartlar 442 13.2.2. Temsilcilik Sözleşmesi 442 13.2.3. Halka Arz Yoluyla Satış İşlemleri 443 13.2.4. Aracı Kuruluşun Yükümlülükleri 4 43 13.2.5. Yabancı Sermaye Piyasası Araçlarına Ait Ödemeler 444 13.2.6. Borsaya Başvuru 444 13.2.7. Tahsisli Satış İşlemleri 444 13.2.8. Kamuyu Aydınlatma 444 13.3. Depo Sertifikalarına İlişkin Esaslar 445 13.3.1. Depo Sertifikaları 445 13.3.2. Depo Sertifikalarının Yabancı Menkul Kıymetlerle Değiştirilmesi 445 13.3.3. Depo Sertifikası Bildirim Formu 445 13.4 Yabancı Hisse Senedine Ait Hakların Kullanılması 445 13.4.1. Ortaklığın Sermaye Artırımından Doğan Haklar 445 13.4.2. Genel Kurul Toplantılarının Duyurulması ve Oy Hakkı 446 DİĞER YATIRIM ALTERNATİFLERİ 447 1. Yatırım Fonu Katılma Belgesi İşlemleri 447 1.1. Genel Bilgiler 447 1.2. Katılma Belgesi Alım Satım İşlemleri 447 1.3. Katılma Belgesi İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar 448 2. Menkul Kıymetlerin Geri Alma veya Satma Vaadiyle Alım Satımı (Repo ve Ters Repo) 448 2.1. Kapsam ve Yetkili Kuruluşlar 448 2.1.1. Kapsam 448 2.1.2. Repo ve Ters Repo İşlemlerine Konu Olabilecek Menkul kıymetler 449 2.1.4. Yetkili Kuruluşların Faaliyetleri 449 2.2. İşlemlerin Yapılışı 449 2.2.1. Repo ve Ters Repo İşlem Esasları 449 2.2.2. İşlem Hükümleri 450 2.2.3. Kıymet Teslim Esasları 450 2.2.4. Vade ve Faiz Oranı 451 2.3. Denetim ve Bilgi Verme 451 3.1. Genel Bilgiler 451 3.1.1. Vadeli İşlem Borsaları 451 3.1.2. İzmir Vadeli İşlemler Borsası 451 3.2. Yapılabilecek İşlemler 452 3.2.1. Vadeli İşlemler Borsalarında Alınabilecek Pozisyonlar 452 3.2.2. Ters Pozisyon Alma veya Pozisyon Kapatma 452 3.2.3. İzmir Vadeli İşlemler Borsası'nda Pozisyon Alınabilecek Kıymetler 452 3.3. İşlem Esasları 453 3.3.1. Sözleşme Büyüklüğü 453 3.3.2. Vade Sonu ve Uzlaşma Fiyatı 453 3.3.3. Vadeli İşlemler Borsalarında İşlem Teminatları 453 3.4. İşlem Yapmanın Amaçları, Avantajları ve Kaldıraç Etkisi 454 3.4.1. Vadeli İşlemler Borsalarında İşlem Yapmanın Amaçları 454 3.4.2. Vadeli işlem Borsalarının Avantajları 454 3.4.3. Vadeli İşlemler Borsalarında Kaldıraç Etkisi 455 3.5. İzmir Vadeli İşlemler Borsası'nda İşlem Yapılması 455 3.6. İzmir Vadeli İşlemler Borsası İşlemlerinde Vergi 456 4. Kıymetli Madenler ve Altın İşlemleri 456 4.1. Altın ve Altına Yatırım 456 4.2. Yatırım Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 457 4.3. Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler 457 4.4. Altın Fiyatının Hesaplanması 458 5. Banka Mevduatları 459 5.1. Genel Olarak 459 5.2. İşlem Esasları 459 5.3. Faiz Oranları ve Vadeler 460 Yedinci Bölüm MENKUL KIYMETLERDE RİSK FİYAT VE ANALİZLER 1. SERMAYE PİYASASINDA RİSK VE RİSKİN ÖLÇÜLMESİ 462 1.1. Tanım ve Kapsam 462 1.2. Getiri Risk ve Verimlilik 462 1.3. Riskin Bağlı Olduğu Faktörler 462 1.3.1. Zaman ve Risk 462 1.3.2. Para Değeri ve Risk 462 1.3.3. Ekonomik Durum ve Risk 463 1.3.4. Tutumlar ve Risk 463 1.4. Yatırımcıların Risk Karşısındaki Tutumları 463 1.4.1. Riskten Kaçmayan Yatırımcılar 463 1.4.2. Riske Karşı Kayıtsız Yatırımcılar 464 1.4.3. Riskten Kaçan Yatırımcılar 464 1.5 Riskin Çeşitleri 464 1.5.1. Sistematik Risk 464 1.5.2. Sistematik Olmayan Risk 465 1.6. Sistematik Olmayan Riskin Ölçülmesi 465 1.6.1. Olasılık Dağılımları 465 1.6.2. Beklenen Getiriler (BG) 465 1.6.3. Standart Sapma (SS) ve Varyans 465 1.6.4. Değişim Katsayısı (DK) 466 1.7. Sistematik Risk Ölçümüne İlişkin Sayısal Bir Örnek 466 2. PORTFÖY OLUŞTURULMASI VE YÖNETİMİ 468 2.1. Tanım ve Kapsam 468 2.2. Likidite 468 2.3. Portföy Yatırımcısının Tercihleri 469 2.3.1. Güvenlik ve Düşük Gelir 469 2.3.2. Daha Az Güvenlik ve Orta Gelir 469 2.3.3. Risk ve Yüksek Gelir 469 2.4. Portföy Çeşitleri 470 2.4.1. Kıymet Yapısına Göre Portföy Çeşitleri 470 2.4.2. Yatırımcının Tercihine Göre Portföy Çeşitleri 471 2.5. Portföy Oluşturulmasında Dikkat Edilecek Hususlar 471 3. HİSSE SENETLERİNİN DEĞERİ VE SERMAYE ARTIŞLARI 473 3.1. Hisse Senetlerinin Değerini Etkileyen Faktörler 473 3.1.1. Ekonomik Faktörler 473 3.1.2. Teknik Faktörler 474 3.1.3. Sosyal ve Politik Faktörler 474 3.1.4. Sektör ve Şirketlerle İlgili Faktörler 475 3.2. Sermaye Artışı ve Kullanılması 477 3.2.1. Genel Bilgiler 477 3.2.2. Bedelli Sermaye Artırımı 477 3.2.3. Yeni Hisse Senetleri ve Rüçhan Pazarı 478 3.2.4. Bedelsiz Sermaye Artırımı 478 3.2.5. Rüçhan Hakkının Kullanılması 479 3.3. Arz ve Talep 480 4. HİSSE SENETLERİNDE ANALİZ 482 4.1. Genel Bilgiler 482 4.2. Teknik Analiz 482 4.3. Temel Analiz 483 4.4. Sentez 483 4.5. Finansal (Mali) Analizler 484 4.5.1. Finansal Analizde Tanımlar 484 4.5.2. Finansal Analizde Bazı Rasyolar (Oranlar) 485 5. HİSSE SENETLERİNDE FİYAT TAHMİN YÖNTEMLERİ 486 5.1. Piyasa Değeri/Defter Değeri (PD/DD) 486 5.2. Fiyat Kazanç Oranı Yöntemi (F/K) 487 5.3. Tasfiye Değeri 487 5.4. Temettü Geliri Yardımı ile Tahmin 488 5.4.1. Temettünün Sabit Olması 488 5.4.2. Temettünün Sabit Bir Oranda Büyümesi 488 5.4.3. Temettünün Yıllara Göre Farklı Oranlarda Büyümesi 488 5.5. Temettü Çarpanı Yöntemi 489 6. HİSSE SENETLERİNİN BİRBİRİ VE BORSA ENDEKSİ İLE İLİŞKİLERİ 490 6.1. Hisse Senetlerinin Birbiri ile Olan İlişkileri 490 6.1.1. Varyans 490 6.1.2. Standart Sapma 490 6.1.3. Kovaryans (KV) 490 6.1.4. Korelasyon Katsayısı (KK) 491 6.1.5. Determinasyon Katsayısı (DK) 492 6.2. Hisse Senedi ile Borsa Endeksi Arasındaki İlişkiler 492 6.2.1. Portföyün (Endeksin) Varyansı 492 6.2.2. Beta Katsayısı 492 6.2.3. Özellik Doğrusunun Dikey Ekseni Kestiği Noktanın Bulunması 493 6.2.4. Artık Varyans (AV) 493 7. TAHVİL VE TÜREVLERİNİN FİYATLARININ HESAPLANMASI 494 7.1. Tahvil ve Türevlerinin Fiyatlandırılması 494 7.1.1. Bir Yıldan Kısa Vadeli Kuponlu Kıymetler 494 7.1.2. Bir Yıldan Kısa Vadeli Kuponsuz Kıymetler 494 7.1.3. İç Verim Oranına Göre Yapılan Hesaplamalar 495 7.2. Gelir Ortaklığı Senetleri 496 7.3. Bir Yıldan Uzun Vadeli Kuponlu Kıymetler 498 8.1. Genel Bilgiler 498 8.2. İç Verim Yöntemi 498 8.3. Net Şimdiki Değer (NSD) Yöntemi 498 8.4. Tahmini Verilere Göre Karar Verilmesi 501 8.4.1. Cari Fiyatın Belli Olması 501 8.4.2. Cari Fiyatın Belli Olmaması 503 9. YATIRIM İÇİN FAYDALI BAZI BİLGİLER 505 Kaynakça 507 |