İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 İkinci Baskıya Önsöz 9 Kısaltmalar 25 §1. TİCARİ İŞLETME HUKUKUNA GİRİŞ I. Ticaret Hukuku Kavramı ve Ticaret Hukukunun Konusu 27 II. Ticaret Hukukunun Düzenlenmesinde Benimsenen Sistemler 29 A. Sübjektif Sistem 29 B. Objektif Sistem 30 C. Ticari İşletme Sistemi 30 D. Karma Sistem 31 III. Ticaret Hukukunun Türkiye’de Tarihsel Gelişimi ve Yürürlükteki Düzenlemesi 31 A. Cumhuriyete Kadar Olan Dönem 31 B. Cumhuriyet Dönemi 32 IV. Ticaret Hukukunun Uluslararası Niteliği ve Düzenlenişi 37 Sorular 40 §2. TİCARİ İŞLETME I. Ticari İşletmenin Tanımı ve Çeşitleri 41 A. Genel Olarak 41 B. Ticari İşletmenin Tanımlanması 42 1. Kazanç Sağlama Hedefi 42 2. Devamlılık 43 3. Bağımsızlık 44 4. Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma 44 C. Ticari İşletmenin Çeşitleri 49 1. Ticarethane 49 2. Fabrika 50 3. Ticari Şekilde İşletilen Diğer Müesseseler 51 II. Ticari İşletmenin Malvarlığı Unsurları 52 A. Maddi Unsurlar 53 B. Maddi Olmayan Unsurlar 53 III. Ticari İşletmelerde Merkez ve Şube Kavramları 55 A. Merkez 55 B. Şube 56 IV. Ticari İşletmelerde Önemli Bazı Hukuksal Olay ve İşlemler 59 A. Ticari İşletmenin Devri 59 1. Genel Olarak 59 2. Devrin Kapsamı 60 3. Devrin Şekli ve Koşulları 60 4. Devrin Sonuçları 62 B. Ticari İşletmenin Rehni 62 1. Genel Olarak 62 2. Rehin İlişkisinin Tarafları 64 3. Rehin İlişkisinin Kurulması 65 4. Rehin İlişkisinin Kapsamı 66 5. Rehin İlişkisinin Hüküm ve Sonuçları 68 6. Rehin İlişkisinin Sona Ermesi 69 C. Ticari İşletmenin Ölüm Olayı Nedeniyle Mirasçılara Geçmesi 70 Sorular 71 §3. TİCARİ İŞ, TİCARİ HÜKÜM VE TİCARİ YARGI I. Ticari İş 75 A. Genel Olarak 75 B. Ticari İş Nitelendirmesinde Ölçütler 76 1. TTK’da Düzenlenen İşler 76 2. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren İşler 76 C. Ticari İş Karinesi 77 D. Bir Taraf İçin Ticari Sayılan İşler 79 E. Ticari İş Sayılmaya Bağlanan Hukuki Sonuçlar 79 1. Ticari İşlerde Teselsül Karinesi 79 2. Ticari İşlerde Faiz 81 a. Genel Olarak 81 b. Faiz Çeşitleri 82 c. Ticari İşlerde Faizin Özellikleri 83 aa. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 83 bb. Kararlaştırılmış Olmasa Dahi Faiz İstenebilmesi 83 cc. Bileşik Faiz Uygulaması (Faize Faiz Yürütülmesi) 84 dd. Daha Yüksek Oranda Temerrüt Faizi Oranı İsteyebilme İmkanı 85 d. Faiz Oranları 86 3. En Yüksek Sınırı Aşan Ticari İşlemlerin Hukuksal Durumu 88 4. Ticari İşlerde Zamanaşımı Süreleri 89 II. Ticari Hükümler ve Ticari Hükümlerin Uygulanma Sırası 89 A. Genel Olarak 89 B. Ticari Hükümler 89 C. Ticari İşlere Uygulanacak Hükümlerin Sırası 90 1. Emredici Hükümler 91 2. Sözleşme Hükümleri 91 3. Tamamlayıcı veya Yorumlayıcı Ticari Hükümler 92 4. Ticari Örf ve Adet 92 5. Genel Hükümler 94 III. Ticari Yargı 95 A. Genel Olarak 95 B. Ticari Davalar 95 1. Mutlak Ticari Davalar 95 a. TTK md. 4 f. 1 bent 1-6’da Sayılan Hususlardan Doğan Davalar 96 b. Özel Kanun Hükümleri Gereği (Mutlak) Ticari sayılan Davalar 96 2. Nispi Ticari Davalar 97 a. Tarafların Tacir Olduğu ve Uyuşmazlığın Onların Ticari İşletmeleri İle İlgili Olan Davalar 97 b. Havale, Vedia ve Telif Hakkından Doğan ve Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Davalar 97 C. Ticari Davalara Bakan Mahkemeler 98 D. Ticari Davalarda Uygulanacak Usul 100 Sorular 102 §4. TACİR I. Tacir Sıfatının Kazanılması 107 A. Gerçek Kişilerde 107 1. Bir Ticari İşletmenin Var Olması 107 2. Ticari İşletmenin Faaliyette Olması 108 3. Ticari İşletmenin Kendi Adına Faaliyette Olması 109 4. Tacir Sıfatı Bakımından Özellik Gösteren Durumlar 109 B. Tüzel Kişilerde 111 1. Ticaret Şirketleri 111 2. Ticari İşletme İşleten Dernekler (ve Vakıflar) 112 3. Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan İşletmeler 112 C. Donatma İştirakinde 114 II. Tacir Sıfatının Kaybı 114 A. Gerçek Kişilerde 114 B. Tüzel Kişilerde 115 III. Tacir Sıfatından Doğan Hüküm ve Sonuçlar 116 A. İflasa Tabi Olma 116 B. Ticaret Siciline Kaydolma 117 C. Ticaret ve Sanayi Odalarına Kaydolma 118 D. Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma 119 E. Ticari İş Karinesine Tabi Olma 120 F. Ticari Örf ve Adete Tabi Olma 120 G. Ticari Defterler Tutma 120 H. Basiretli Bir İş Adamı Gibi Davranma 121 İ. Kararlaştırılmasa Dahi Ücret ve Faiz İsteme Hakkı 122 J. Ücret ve Cezai Şartın İndirilmesini İsteyememe 123 K. Fatura Düzenleme 123 L. Faturaya İtiraz 124 M. Teyit Mektubuna İtiraz 125 N. Her İki Tarafı Tacir Olan İşlere Uygulanacak Özel Hükümler 126 1. Bir Takım İhtar ve İhbarların Geçerli Olabilmesi İçin Belli Şekillere Uyma Zorunluluğu 126 2. Hapis Hakkının Kullanılmasında Sağlanan Kolaylıklar 127 3. Ticari Satış ve Trampalarda Özel Hükümlere Tabi Olma 128 a. Kısım Kısım İfa Edilen Sözleşmelerde Alıcının Hakları 129 b. Alıcının Temerrüdü Halinde Satıcının Malın Satışını İsteme Hakkı 130 c. Satılanın Ayıplı Olması Halinde Alıcının Yükümlülükleri 130 IV. Esnaflar Hakkında da Uygulanacak Ticari Hükümler 131 Sorular 132 §5. TACİR YARDIMCILARI I. Genel Olarak 139 II. Bağımlı Tacir Yardımcıları 141 A. Ticari Mümessil 141 1. Tanımı ve Düzenlenme Amacı 141 2. Atanması 142 3. Temsil Yetkisinin Kapsamı 144 4. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 145 5. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 147 a. İstifa ve Azil 147 b. Ölüm, İflas ve Fiil Ehliyetinin Kaybı 147 c. Ticari İşletmenin Devri ve Tasfiyesi 148 B. Ticari Vekil 148 1. Tanımı 149 2. Atanması 149 3. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması 150 4. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 151 C. Seyyar Tüccar Memuru 151 1. Tanımı 151 2. Atanması 152 3. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması 152 4. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 152 III. Bağımsız Tacir Yardımcıları 153 A. Ticaret İşleri Tellalı 153 1. Genel Olarak 153 2. Tanımı ve Özellikleri 154 3. Borçları 154 4. Hakları 156 5. Tellallığın Sona Ermesi 157 B. Acente 157 1. Genel Olarak 157 2. Tanımı ve Özellikleri 159 3. Çeşitleri 160 4. Acentelik İlişkisinin Hukuki Niteliği, Tabi Olduğu Hükümler ve Benzer Sözleşmelerden Ayırt Edilmesi 161 5. Acentenin Borçları 163 a. Müvekkilin İşlerini Görme ve Menfaatini Koruma 163 b. Bilgi Verme 164 c. Ticari Talimatlara Uyma 164 d. Önleyici Tedbirler Alma 164 e. Müvekkiline Ait Parayı Ödeme 165 f. Rekabet Etmeme 165 6. Acentenin Hakları 165 a. Ücret İsteme 165 b. Olağanüstü Masrafların Ödenmesini İsteme 166 c. Hapis Hakkı 167 d. Tekel Hakkı 167 7. Temsil Yetkisi 167 8. Acenteliğin Sona Ermesi 169 9. Sona Ermenin Hüküm ve Sonuçları 170 10. Zamanaşımı 171 11. Acentelik Hükümlerine Tabi Bazı İlişkiler 171 C. Komisyoncu 172 1. Genel Olarak 172 2. Alım Satım Komisyonculuğu 173 a. Tanımı ve Özellikleri 173 b. Borçları 174 c. Hakları 175 d. Sona Erme ve Zamanaşımı 177 3. Taşıma İşleri Komisyonculuğu 177 a. Tanımı ve Özellikleri 177 b. Borçları 178 c. Hakları 179 d. Sona Erme ve Zamanaşımı 179 Sorular 180 §6. TİCARET SİCİLİ I. Genel Olarak 189 II. Ticaret Sicili Teşkilatı 190 III. Ticaret Sicilinin Aleniliği 191 IV. Ticaret Siciline Kaydı Gereken Hususlar 192 V. Ticaret Sicilinde İşlemler 193 A. Genel Olarak 193 B. Sicilde İşlemlerin Yapılışı 194 1. İstem Üzerine İşlem 194 2. Re’sen İşlem 195 3. İlgili Makamın Bildirmesi Üzerine İşlem 196 VI. Sicil Memurunun İnceleme Görevi 196 VII. Sicil Memurunun Kararına Karşı Yargı Yolu 197 VIII. Geçici Kayıt 198 IX. Sicil İşlemlerinin İlanı 199 X. Ticaret Siciline Tescil ve İlanın Etkisi 199 XI. Ticaret Siciline Güven ve Sicilin Tutulmasından Doğan Sorumluluk 201 A. Sicile Güven İlkesinin Geçersizliği 201 B. Sicilin Tutulmasından Doğan Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler 202 Sorular 204 §7. TİCARET UNVANI, İŞLETME ADI VE DİĞER FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI I. Genel Olarak 207 II. Ticaret Unvanı 207 A. Ticaret Unvanının Oluşumunda Sistemler 208 B. Ticaret Unvanının Yapısı 208 1. Çekirdek Kısım 208 a. Gerçek Kişi Tacirler 209 b. Adi Şirket 210 c. Kollektif Şirket ve Komandit Şirket 210 d. Anonim, Limited ve Kooperatif Şirketleri 211 e. Diğer Tüzel Kişi Tacirler 212 f. Donatma İştiraki 213 2. Ek Kısım 213 C. Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma Yükümlülüğü 215 D. Ticaret Unvanının Devamlılığı 216 E. Unvanı Kullanma Hakkı 217 F. Unvanın Devri 218 G. Unvanın Korunması 219 III. İşletme Adı 220 IV. Marka 221 A. Genel Olarak 221 B. Markanın Tanımı ve Fonksiyonları 222 C. Marka Çeşitleri 224 D. Markanın Tescili 225 1. Tescil Prosedürü 225 2. Marka Olarak Tescil Edilemeyecek İşaretler (Tescil Engelleri) 227 a. Mutlak Ret Nedenleri 227 b. Nispi Ret Nedenleri 229 E. Markanın Sağladığı Haklar 230 F. Markanın Getirdiği Yükümlülükler (Markanın Kullanılması) 233 G. Markanın Hukuki İşlemlere Konu Olması 234 1. Markanın Devri 234 2. Markanın Teminat Gösterilmesi 234 3. Markanın Haczi 235 4. Markanın Lisans Verilmesi 235 H. Markanın Korunması 236 1. Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Davranışlar 237 2. Marka Sahibinin Dava Hakları 237 3. Cezai Sorumluluk 239 İ. Marka Hakkının Sona Ermesi 240 1. Koruma Süresinin Dolması 240 2. Marka Hakkından Vazgeçme 241 3. Markanın Hükümsüzlüğü 241 V. Patent 241 A. Patent Kavramı ve Çeşitleri 241 1. Patent Kavramı 241 2. Patent Çeşitleri 242 a. Ürün Patenti – Usul Patenti 242 b. İncelemeli Patent – İncelemesiz Patent 243 c. Asıl Patent – Ek Patent 243 d. Aleni Patent - Gizli Patent 243 B. Patent Sisteminin İşlevleri 243 C. Buluş ve Buluş Sahibi 244 D. Patent Verilmesinin Şartları 245 1. Yenilik 245 2. Tekniğin Bilinen Durumunun Aşılması 245 3. Sanayiye Uygulanabilir Olma 246 4. Patent Verilemeyecek Hususlar 246 a. Buluş Olarak Kabul Edilmeyen Hususlar 246 b. Patent Verilemeyecek Buluşlar 247 E. Patent Başvurusu Yapılması ve İnceleme 247 F. Patent Hakkının Kapsamı ve Korunması 248 1. Kapsamı 248 2. Korunması 249 G. Patent Üzerinde Hukuki İşlemler 249 H. Hakkın Sona Ermesi 250 VI. Faydalı Model 250 A. Faydalı Model Kavramı 250 B. Faydalı Model Belgesi Verilmesinin Şartları 251 C. Faydalı Model Başvurusu ve Hak Sahibi 251 D. Faydalı Model Hakkının Kapsamı ve Korunması 252 VII. Tasarım 252 A. Tasarım Kavramı 252 B. Hak Sahipliği 253 C. Tasarımın Tescili ve Tescil Şartları 253 1. Tasarımın Tescil Şartları 253 a. Yenilik 253 b. Ayırt Edici Nitelik 253 c. Seçenek Özgürlüğünün Bulunması 254 2. Tasarımın Tescili 254 B. Tescilli Tasarımın Sağladığı Yetkiler 254 1. Hak Sahibinin Durumu 254 2. Üçüncü Kişilerin Durumu 255 C. Tasarım Hakkının Sona Ermesi 255 VIII. Coğrafi İşaret 256 A. Coğrafi İşaret Kavramı ve Çeşitleri 256 1. Kavram 256 2. Çeşitleri 257 a. Menşe Adı 257 b. Mahreç İşareti 257 B. Coğrafi İşaret Üzerinde Hak Sahipliği 258 C. Coğrafi İşaretin Tescili 258 D. Coğrafi İşaret Üzerindeki Hakkın Kapsamı 259 IX. Yeni Bitki Çeşitleri 259 A. Kavram 259 B. Islahçı Hakkının Tescil Şartları ve Tescili 260 1. Islahçı Hakkının Tescil Şartları 260 a. Yenilik 260 b. Farklılık 260 c. Yeknesaklık 260 d. Durulmuşluk 261 2. Tasarımın Tescili 261 C. Hak Sahipliği 261 D. Hakkın Kapsamı 262 1. Hak Sahibinin Durumu 262 2. Üçüncü Kişilerin Durumu 262 X. Entegre Devre Topografyaları 262 A. Kavram 262 B. Tescil Şartları ve Tescili 263 C. Hak Sahibi 263 D. Hakkın Kapsamı 263 XI. Know-How 264 A. Kavram ve Unsurları 264 1. Kavram 264 2. Unsurları 265 a. Gizlilik 265 b.Esaslılık 265 c. Belirlenmiş Olma 265 B. Korunması 266 XII. İnternet Alan Adları (Domain Name) 266 A. Kavram 266 B. Korunması 267 Sorular 268 §8. HAKSIZ REKABET I. Rekabet Kavramı ve Rekabetin Yararları 271 II. Rekabeti Sağlamaya Yönelik Tedbirler 271 III. Rekabet Hakkının Kötüye Kullanılmasını Önlemeye İlişkin Düzenlemeler 273 IV. Haksız Rekabet 275 A. Genel Olarak 275 B. Hasız Rekabetin Tanımı ve Unsurları 275 C. Önemli Haksız Rekabet Halleri 277 1. Kötüleme 277 2. Gerçeğe Aykırı Bilgi Vermek 277 3. Kendisi Hakkında Yanlış veya Yanıltıcı Bilgi Vermek (Aldatıcı Reklamlar) 277 4. Aldatıcı Unvanlar Yahut Mesleki Adlar Kullanmak 278 5. İltibasa (Karışıklığa) Yol açma 278 6. Başkalarının Çalışanlarını Görevlerini Kötüye Kullanma Konusunda Kandırma 279 7. Başkalarının İşletme Sırlarını Öğrenme 279 8. Haksız Yollardan Elde Edilen İşletme Sırlarından Yararlanma 279 9. Gerçeğe Aykırı Bonservis Verme 279 10. İş Hayatı Şartlarına Uymama 280 D. Haksız Rekabetten Doğan Sorumluluk 280 1. Hukuki Sorumluluk 280 a. Davalar 280 b. Davacı 282 c. Davalı 282 d. Zamanaşımı 284 e. Hükmün Üçüncü Şahıslara Etkisi 284 2. Cezai Sorumluluk 284 Sorular 286 §9. TİCARİ DEFTERLER I. Genel Olarak 289 II. Defter Tutma Yükümlülüğü 290 III. Defter Tutma Yükümlülüğüne Tabi Olanlar 291 IV. Ticari Defterlerin Türleri 292 A. Zorunlu Ticari Defterler 292 1. Gerçek Kişi Tacirlerin Tutması Gereken Zorunlu Defterler 292 a. Kanunda İsmen Sayılmış (Belirli Zorunlu, Onaya Tabi) Defterler 292 b. Kanunda İsmen Sayılmamış (Belirsiz Zorunlu, Beyana Tabi) Defterler 294 2. Tüzel Kişi Tacirlerin Tutması Gereken Zorunlu Defterler 294 a. Kanunda İsmen Sayılmış (Belirli Zorunlu, Onaya Tabi) Defterler 294 b. Kanunda İsmen Sayılmamış (Belirsiz Zorunlu, Beyana Tabi) Defterler 295 3. Tüzel Kişiliğe Sahip Olmayan İşletmelerin Tutması Gereken Zorunlu Defterler 295 a. Kanunda İsmen Sayılmış (Belirli Zorunlu, Onaya Tabi) Defterler 295 b. Kanunda İsmen Sayılmamış (Belirsiz Zorunlu, Beyana Tabi) Defterler 295 B. İsteğe Bağlı Ticari Defterler 295 V. Ticari Defter ve Belgelerin Saklanması 296 VI. Ticari Defterlerin Teslim ve İbrazı 297 VII. Ticari Defterlerin İspat Gücü 299 A. Genel Olarak 299 B. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması 299 C. Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması 301 VII. Ticari Defterleri Tutmamanın Sonuçları 302 Sorular 303 §10 CARİ HESAP I. Genel Olarak 307 II. Cari Hesabın Tanımı ve Önemi 307 III. Cari Hesap Sözleşmesi 309 A. Sözleşmenin Niteliği, Şekli ve Tarafları 309 B. Cari Hesaba Geçirilebilen veya Geçirilemeyen Alacaklar 309 1. Cari Hesaba Geçirilebilen Alacaklar 309 2. Cari Hesaba Geçirilemeyen Alacaklar 311 IV. Cari Hesapta Hesap Devresi ve Sözleşme Süresi 311 A. Sözleşme Süresi 311 B. Hesap Devresi 312 V. Cari Hesap Sözleşmesinin Hükümleri 312 A. Tecdit (Alacağın Yenilenmesi) 313 B. Sözleşme Süresi İçinde Tarafların Alacaklı ve Borçlu Sıfatı 313 C. Cari Hesap Sözleşmesi Süresinde Faiz 314 D. Ticari Senetlerin Cari Hesaba Kaydedilmesi 314 VI. Bakiyenin Kabulü 314 A. Kabulün Sonuçları 314 1. Alacağın Yenilenmesi (Tecdit) 314 2. Faiz 315 3. Teminatlar 315 B. Bakiyenin Haczi 315 VII. Cari Hesap Sözleşmesinin Sona Ermesi 316 A. Belirli Süreli Cari Hesaplarda 316 B. Belirsiz Süreli Cari Hesaplarda 316 C. Nihai Bakiyeyi Talep Hakkı 317 VII. Cari Hesapta Zamanaşımı 317 Sorular 318 Yararlanılan Kaynaklar 321 Kavram Dizini 323 |