|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Beşinci Basıya Önsöz VII
Dördüncü Basıya Önsöz IX
Üçüncü Baskıya Önsöz XI
Birinci Basıya Önsöz XIII
Kısaltmalar XXXIX
Birinci Bölüm
HUKUK KAVRAMI VE MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN
GENEL BİLGİLER
§ 1. HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ VE DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ 1
I. GENEL OLARAK SOSYAL DÜZEN KURALLARI 1
II. HUKUK VE HUKUK KURALLARI 3
A. Hukukun Tanımı ve Amacı 3
B. Hukuka İlişkin Temel Ayrımlar 8
1. Pozitif (Olan–de lege lata) Hukuk– İdeal (Olması Gereken–de lege ferenda) Hukuk 8
2. Yazılı Hukuk (Mevzuat)– Yazılı Olmayan Hukuk (Örf ve Adet Hukuku) 9
3. Maddi Hukuk – Yargılama Hukuku 10
4. Maddi Hukuk – Uygulama ve Yürürlük Hukuku 10
5. Özel Hukuk – Kamu Hukuku 11
a. Genel Olarak 11
b. Özel Hukuk Dalları 12
aa. Medeni Hukuk 12
bb. Ticaret Hukuku 13
cc. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku 13
dd. Milletlerarası Özel Hukuk 14
c. Kamu Hukuku Dalları 14
aa. Anayasa Hukuku 14
bb. İdare Hukuku 15
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılaması Hukuku 15
dd. Devletler Genel Hukuku 15
ee. Mali Hukuk ve Vergi Hukuku 16
ff. Genel Kamu Hukuku 16
d. Karma Hukuk Dalları 16
aa. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 16
bb. Medeni Yargılama Hukuku 16
cc. İcra ve İflas Hukuku 17
6. İç Hukuk – Dış Hukuk (Uluslararası Hukuk) 17
7. Evrensel Hukuk – Yerel (Ulusal) Hukuk 17
C. Hukukun Fonksiyonları 18
D. Hukuk Kuralı Kavramı ve Temel Özellikleri 18
E. Hukuk Kuralının Unsurları : Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuç (Yaptırım) 19
III. HUKUK KURALLARININ DİĞER SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ VE BU KURALLARDAN FARKLARI 20
A. Ahlak Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 20
B. Etik Kuralları 25
1. Etik Kavramı 25
2. Hukuk ve Etik Arasındaki İlişki 27
C. Din Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 29
D. Görgü (Adab–ı Muaşeret) Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 31
IV. HUKUK SİSTEMLERİ 32
A. Genel Olarak 32
B. Modern Hukuk Sistemleri 32
1. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi: Roma–Cermen (Pandekt) Hukuk Sistemi 32
2. Anglo–Amerikan Hukuk Sistemi 33
3. Modern Hukuk Sisteminin Ortak Noktaları 34
4. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi ile Anglo–Amerikan Hukuk Sisteminin Karşılaştırılması 35
C. Marksist– Leninist (Sosyalist) Hukuk Sistemleri 36
D. Dini Hukuk Sistemleri 37
§ 2. MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 38
I. MEDENİ HUKUK KAVRAMI 38
II. TÜRKİYE’DE MEDENİ HUKUK ALANINDA KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 39
A. Genel Açıklamalar 39
B. Türk Medenî Kanunu 44
1. 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi 44
2. 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu 46
C. Türk Borçlar Kanunu 47
1. 818 Sayılı Borçlar Kanunu 47
2. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 49
D. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 50
III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 52
A. Laik Karakterli Olması 52
B. Çağdaş Nitelikte Olması 52
C. Genel Nitelikte Olması 53
D. Eşitlik İlkesi Temelinden Hareket Etmesi 53
E. Milli Nitelikte Olması 53
F. Devrimci Nitelikte Olması 53
G. Demokratik İlkeleri Benimsemiş Olması 54
H. Hâkime Geniş Takdir Yetkisi Tanıması 54
I. Yazılı Oluşu 55
İ. Bireysel Çıkarlar ile Sosyal Düşüncelere Dayanan Toplumsal Çıkarı Dengelemiş Olması 55
J. Halkçı Bir Kanun Niteliği Taşıması 55
IV. MEDENİ HUKUKUN KONUSU VE KAPSAMI 56
A. Genel Açıklamalar 56
B. Türk Medenî Kanunu’nun Sistematiği ve Kapsamı 57
1. Başlangıç Hükümleri (TMK m.1–7) 58
a. Başlangıç Hükümlerinin Amacı 58
b. Başlangıç Hükümlerinin Konusu 58
2. Kişiler Hukuku (TMK m.8–117) 60
3. Aile Hukuku (TMK m.118–494) 61
4. Miras Hukuku (TMK m.495–682) 62
5. Eşya Hukuku (TMK m. 683–1030) 64
6. Borçlar Hukuku 67
C. Tüketici Hukuku 69
V. MEDENİ HUKUKUN TÜRK BORÇLAR KANUNU İLE İLİŞKİSİ VE MEDENİ KANUNUN DİĞER ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNE UYGULANMASI 71
A. Hukuk Düzeninin (Sisteminin) Bütünlüğü ve Yeknesaklığı 71
B. Özel Hukukun Yeknesaklığı 71
C. Türk Medenî Kanununun Türk Borçlar Kanunu ile İlişkisi 72
1. TMK ve TBK’nin Şekli ve Maddi Bütünlüğü 72
a. Şekli Bütünlük 72
b. Maddi Bütünlük 73
2. TMK ve TBK Genel Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması 73
a. Genel Açıklamalar 73
b. Özel Hukuk İlişkisinin Belirlenmesi 74
aa. Subjektif Teori 75
bb. Egemenlik/Buyurma Teorisi 75
cc. Karma Teori 75
D. TMK ve TBK’nin Genel Hükümlerinin Belirlenmesi 76
E. Genel Hükümlerin İlişkinin Niteliğine Uygun Düştüğü Ölçüde Uygulanması 77
1. Genel Açıklamalar 77
2. Genel Hükmün Atıfla (Göndermeyle) Uygulanması 77
a. Genel Açıklamalar 77
b. Kural: Kıyasen Uygulama 78
aa. Niteliğine ve Özelliğine Uygun Olduğunda Uygulama 78
bb. Uyarlayarak (Modifiye Ederek) Uygulama 79
c. İstisna: Doğrudan Uygulanma 79
aa. TMK ve TBK Genel Olarak Düzenlediği Kavrama Atıf 79
bb. Özel Atıf 80
d. Genel Hükümlerin Uygulanamaması 80
İkinci Bölüm
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 3. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER, HAK KAVRAMI, HAKKIN KONUSU VE SAHİBİ 83
I. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER 83
A. İrade Serbestisi (İrade Muhtariyeti) İlkesi 83
B. Kişiye Saygı Gösterme İlkesi ile Kişi ve Kişiliğin Korunması İlkesi 83
II. HAK KAVRAMI VE HAKKI AÇIKLAYAN TEORİLER 84
A. Genel Açıklamalar 84
B. Hakkın Tanımı ve Hak Kavramını Açıklayan Görüşler 87
C. Hak Kavramını Kabul Etmeyen Görüşler 88
III. HAKKIN TEMEL FONKSİYONLARI 88
IV. HAKKIN TEMEL YAPISI 89
A. Temel Unsurları 89
B. Hakkın Konusu (Objesi) 90
V. HAK SAHİBİ VE HAK YÜKÜMLÜSÜ (HAKKIN SUJELERİ) 92
A. Hak Sahibi 92
B. Hak Yükümlüsü 92
C. Hak Ehliyeti 92
§ 4. HAK AYRIMLARI 94
I. GENEL OLARAK 94
II. DOĞDUĞU HUKUK DALINA GÖRE HAKLAR: KAMUSAL HAKLAR – ÖZEL HAKLAR 94
III. KONULARINA GÖRE HAKLAR: MALVARLIĞI HAKLARI–ŞAHIS VARLIĞI (KİŞİ VARLIĞI) HAKLARI 96
A. Malvarlığı Hakları 96
1. Alacak Hakları 96
a. Kavram 96
b. Kaynağı 97
c. Özellikleri 98
2. Ayni Haklar 98
a. Tanımı 98
b. Unsurları 99
aa. Ayni Hakların Eşya Üzerinde Doğrudan Doğruya Hâkimiyet Sağlaması (Amaçsal Olgu) 99
bb. Herkese Karşı İleri Sürülebilen Bir Hak Olması (Normatif Olgu) 100
c. Niteliği 100
d. Ayni Hakka Hâkim Olan İlkeler 100
aa. Mutlaklık İlkesi 100
bb. Aleniyet (Kamuya Açıklık) İlkesi 101
cc. İyiniyetli Kazanımların Korunması İlkesi 102
dd. Tipe Bağlılık İlkesi ve Tipin Kapsamının Belirliliği İlkesi 102
ee. Belirlilik (Muayyenlik İlkesi) 103
ff. Sebebe Bağlılık İlkesi 104
gg. Katılma (İltihak) veya Bağlanma İlkesi 104
hh. Zaman İtibarı ile Öncelik İlkesi 105
e. Ayni Hak Çeşitleri: Mülkiyet Hakkı – Sınırlı Ayni Haklar 106
aa. Mülkiyet Hakkı 107
bb. Sınırlı Ayni Haklar 109
aaa. İrtifak Hakları 110
(1). Kişiye Bağlı İrtifaklar 110
(2). Eşyaya Bağlı (Eşya Lehine) İrtifaklar 114
(3). Diğer İrtifaklar 115
bbb. Rehin Hakları 116
ccc. Taşınmaz Yükü 119
3. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 120
4. Maddi Değeri Olan Fikri Haklar 120
B. Kişi Varlığı (Şahıs varlığı) Hakları 121
1. Genel Açıklamalar 121
2. Kişilik Hakkı Kavramı 122
3. Kişilik Hakkının Temel Özellikleri 124
4. Kişilik Hakkı Kapsamında Korunacak Değerler 125
a. Genel Olarak 125
b. Kişilik Değerlerinin Tasnifi 125
c. Bazı Kişilik Değerleri 126
aa. Yaşam Hakkı, Sağlık Hakkı ve Beden Bütünlüğünün Zedelenmesi 126
bb. Kişinin Kendisiyle Özdeş Kimliğinin Zedelenmesi 128
aaa. İsmin Zedelenmesi 128
bbb. Şeref ve Haysiyetin Zedelenmesi 128
ccc. Ayrımcılık 129
ddd. Kişisel Hayatın Zedelenmesi 129
eee. Cinsel Yaşamın İhlali 131
cc. İrade Muhtariyetinin Zedelenmesi 131
aaa. İrade Özgürlüğünün Zedelenmesi 132
(1). Yargılama Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 132
(2). Adil Yargılanma Hakkının İhlali 132
bbb. Hareket Etme Özgürlüğünün Zedelenmesi 132
(1). Yasa Dışı Hapis ve Yakalama ile Alıkoyma Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 132
(2). Koruma Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 132
IV. İLERİ SÜRÜLEBİLECEK KİŞİLER BAKIMINDAN HAKLAR: MUTLAK HAKLAR – NİSBİ HAKLAR 133
A. Mutlak Haklar 133
1. Kavram 133
2. Çeşitleri 133
a. Eşya Üzerindeki Mutlak Haklar 133
b. Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar 134
B. Nisbi (Şahsi) Haklar 135
1. Genel Açıklamalar 135
2. Nisbi Hak Ayrımları 137
a. Alelade Nisbi Haklar 137
b. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbi Haklar 137
3. Mutlak Haklar ile Nisbi Hakların Karşılaştırılması 142
V. ETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 143
A. Yenilik Doğuran Haklar 143
1. Kavram 143
2. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri 143
a. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 144
b. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 144
c. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 144
3. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri 144
a. Koşula Bağlanamaması 144
b. Kullanıldıktan Sonra Geri Dönülememesi 145
c. Bir Kez Kullanılmakla Sona Ermesi 145
d. Zamanaşımı Süresine Değil Hak Düşürücü Süreye Tabi Olması 145
B. Alelade Haklar 146
VI. KULLANMA YETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 146
A. Bizzat Hak Sahibi Tarafından Kullanılması Zorunlu Haklar (Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar) 146
B. Bizzat Hak Sahibi Tarafından Kullanılması Zorunlu Olmayan Haklar (Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Olmayan Haklar) 147
VII. BAĞIMSIZ OLUP OLMAMA AÇISINDAN HAKLAR 148
A. Bağımsız Haklar 148
B. Bağlı Haklar 148
VIII. BAŞKASINA DEVRİNİN MÜMKÜN OLUP OLMAMASI BAKIMINDAN HAKLAR 150
A. Devredilebilir Haklar 150
B. Devredilemez Haklar 150
IX. KAZANILMIŞ – KAZANILMAMIŞ HAK AYRIMI 150
§ 5. HAKLARIN KAZANILMA ŞEKİLLERİ 151
§ 6. HAKLARIN KAYBEDİLİŞ ŞEKİLLERİ 154
§ 7. HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ FİİL KAVRAMLARI 155
I. GENEL AÇIKLAMALAR 155
II. HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ FİİL KAVRAMLARI 155
A. Hukuki Olay 155
B. Hukuki Fiil ve Ayrımları 157
1. Genel Açıklamalar 157
2. Hukuki Fiil Ayrımları 158
a. Hukuka Aykırı Fiiller 158
b. Hukuka Uygun Fiiller 159
aa. İrade Açıklamaları 159
aaa. Hukuki İşlem 159
bbb. Hukuki İşlem Benzeri Fiiller 160
ccc. Maddi Fiil 161
bb. Görüş/Bilgi/Haber (Tasavvur) Açıklamaları 162
cc. Duygu (His) Açıklamaları 162
§ 8. HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI 164
I. GENEL OLARAK HUKUKİ İŞLEMİN TANIMI VE UNSURLARI 164
II. HUKUKİ İŞLEMİN KURUCU UNSURLARI 166
A. İrade Beyanı 166
1. Kavram 166
2. İrade Beyanının Çeşitleri 168
a. Açık İrade Beyanı – Örtülü İrade Beyanı 168
aa. Açık İrade Beyanı 168
bb. Örtülü İrade Beyanları 169
aaa. Susma 169
bbb. İradeyi Gösteren Davranışlar 170
b. Varması (Yöneltilmesi) Gerekli İrade Beyanı – Varması (Yöneltilmesi) Gerekli Olmayan İrade Beyanı 171
c. Vasıtalı İrade Beyanı – Vasıtasız İrade Beyanı 172
B. İrade Beyanının Yöneldiği Sonucun Hukuk Düzenince Tanınması (Hukuki Sonuç) 173
III. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERLİLİK UNSURLARI 173
A. Tüm Hukuki İşlemlerde Aranan Geçerlilik Unsurları 173
1. İrade Beyanında Bulunan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Hukuki İşlem Ehliyetsizliği Bulunmamalı 173
a. Fiil Ehliyeti 174
b. Fiil Ehliyetine Göre Kişi Ayrımı 174
aa. Tam Ehliyetliler 175
bb. Tam Ehliyetsizler 178
cc. Sınırlı Ehliyetliler 178
dd. Sınırlı Ehliyetsizler 180
2. Hukuki İşlemlerin Konusunun Hukuka, Ahlaka ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkansız Olmaması 182
3. Sözleşmenin Muvazaalı Olmamalı 182
4. Hukuki İşlemi Meydana Getiren İradenin Sakatlanmamış Olması 185
B. Bazı Hukuki İşlemler İçin Aranan Şartlar 186
1. Geçerlilik Şekline Uyulmuş Olmalı 186
2. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Tasarruf Yetkisi Bulunmalı 188
3. Sebebe Bağlı İşlemlerde Tasarruf İşlemine Dayanak Teşkil Eden Geçerli Bir Borçlandırıcı İşlem Bulunmalı 189
4. Aşırı Yararlanma Bulunmamalı 189
5. Genel İşlem Koşulları Genel İçerik Denetimine Aykırı Olmamalı 190
IV. HUKUKİ İŞLEMİN TAMAMLAYICI (ETKİNLİK) UNSURLARI 191
V. HUKUKİ İŞLEM AYRIMLARI 192
A. Hukuki İşleme Katılan Kişi Sayısı Yönünden 192
1. Tek Taraflı Hukuki İşlemler 192
2. İki veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler 193
a. Sözleşmeler 193
b. Kararlar 196
B. Sonuçlarını Doğurduğu Ana Göre Hukuki İşlemler (Sağlararası Hukuki İşlemler – Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler) 198
C. Malvarlığına Yaptığı Etki Bakımından (Borçlandırıcı–Tasarruf–Kazandırıcı) Hukuki İşlemler 199
1. Borçlandırıcı İşlem 200
2. Tasarruf İşlemi 200
3. Kazandırıcı İşlemi 204
VI. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERSİZLİĞİ 206
A. Genel Açıklamalar 206
B. Esnek Geçersizlik 206
C. Geçersizlik Türleri 208
1. Yokluk 208
2. Kesin Geçersizlik (Hükümsüzlük–Butlan) 209
a. Kavram ve Temel Özellikler 209
b. Kesin Geçersizlik Sebepleri 212
aa. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Ehliyetsiz Olması 212
bb. Hukuki İşlemin Konusunun Başlangıçta İmkansız Olması 212
cc. Hukuki İşlemin Hukuka, Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı Olması 213
dd. Hukuki İşlemin Muvazaalı (Danışıklı) Olması 213
ee. Hukuki İşlem Geçerlilik Şekline Aykırı Olması 213
ff. Genel İşlem Koşullarında Genel İçerik Denetimine Aykırılık Bulunması 214
c. Kısmi Geçersizlik 214
3. Yazılmamış Sayılma 215
4. Düzeltilebilir Geçersizlik (Onama Hakkı) – Bozulabilir Geçerlilik (İptal Hakkı) 218
5. Askıda Geçersizlik 221
Üçüncü Bölüm
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
§ 9. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI 223
I. KAYNAK TERİMİNİN ANLAMLARI 223
A. Yaratıcı Kaynaklar 224
B. Yürürlük Kaynakları 224
C. Bilgi Kaynakları 224
II. TMK’NİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 225
A. Genel Açıklamalar 225
B. Uygulanacak Hukukun Bulunması 226
1. Kanunun Uygulanması (secundum legem) 226
2. Kanun Tamamlanması (intra ve praeter legem) 226
3. Kanunun Düzeltilmesi (contra legem) 226
III. MEDENİ HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 227
A. Medeni Hukukun Yazılı Kaynakları 227
1. Kanunlar 227
2. Kanun Gücünde Kararnameler 230
3. Tüzükler 231
4. Yönetmelikler 232
5. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları 233
B. Medeni Hukukun Yazılı Olmayan Kaynakları (Örf ve Âdet Hukuku) 233
1. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı 233
2. Örf ve Âdet Hukuk Kuralının Uygulama Şartı: Kanunda Boşluk Olması 235
a. Genel Açıklamalar 235
aa. Hukuk Kuralında Boşluk Bulunabileceği Kuralı 235
bb. Hukuk Dışı Alan 237
aaa. Genel Açıklamalar 237
bbb. Kanun Koyucunun Bilinçli Olarak Susarak Hukuk Dışı Alan Yaratması 237
(1). Genel Olarak 237
(2). Karşıt Kavram Kanıtı 238
b. Boşluk Kavramı 239
aa. Kural İçi Boşluk 242
aaa. Yollama (Atıf) Kuralından Doğan Boşluk 243
bbb. Genel (Kuraldan) Kayıttan ve İçi Boş Kuraldan Doğan Boşluk 244
ccc. Tanımlama/Anlamlandırma Kuralından Doğan Boşluk 244
bb. Kural Dışı Boşluk 245
aaa. Kavram 245
bbb. Kanun Boşluğu (Kural Dışı Boşluk) Türleri 246
(1). Gerçek Boşluk 247
(a). Bilinçli (Açık) Boşluk 248
(b). Bilinçsiz Boşluk 250
(2). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 250
(a). Genel Açıklamalar 250
(b). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 252
(aa). Genel Olarak 252
(bb). Amaçsal Sınırlandırma ve Genişletme 254
(aaa). Amaçsal Yorumla Kuralın Uygulanması 255
(bbb). Amaçsal Düzeltme 256
(ccc). Amaçsal Düzeltmenin Amaçsal Genişletmekten Farkı 257
(cc). Dürüstlük Kuralıyla Sınırlama/Düzeltme (Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan Örtülü Boşluk) 258
c. Kanun Boşluğu Bulunmasının Sonuçları 260
3. Örf ve Âdet Hukukunun Tanımı ve Unsurları 262
a. Tanımı 262
b. Unsurları 263
aa. Maddi (Objektif) Unsur: Genellik ve Süreklilik 263
bb. Manevi Unsur: Genel İnanış (Uyma Zorunluluğu İnancı/Hukuki Yürürlük İnancı) 265
cc. Hukuki Unsur: Devlet Desteği (Maddi Yaptırım) 266
4. Örf ve Âdet Kuralının Teamül Kuralından Farkı 267
5. Örf ve Adet Hukuk Kurallarının Yazılı Hukuk Kurallarından Farkları 268
6. Örf ve Âdet Hukukunun Türleri 268
a. Ülke Sathına Yaygın Örf ve Adet Hukuku – Ülke Sathına Yayılmamış Bölgesel Örf ve Adet Hukuku 268
b. Genele Yayılmış (Milli) Örf ve Âdet Hukuku – Belli Bir Gruba Münhasır Örf ve Âdet Hukuku 271
7. Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları 272
a. Tamamlayıcı Olması 272
b. Yorumlayıcı Olması 273
C. Hâkimin Yarattığı Hukuk 273
1. Genel Açıklamalar 273
2. Hâkimin Hukuk Yaratabilmesinin Koşulları 275
a. Kanunda Boşluk Bulunması 275
b. Örf ve Âdet Hukukunda Söz Konusu Somut Uyuşmazlığa Uygulanacak Bir Kuralın Bulunmaması 277
3. Hâkimin Hukuk Yaratırken Başvurabileceği Metodlar ve Yöntemler 277
a. Yasal Dayanağı 277
b. Hukuk Kuralı Yaratma Metotları 278
c. Hukuk Kuralı Yaratma Yöntemleri 279
d. Hâkimin Hukuki Geliştirme Faaliyeti Kapsamında Hukuk Yaraması 282
aa. Kanun Hükümlerinin Kıyası (Kanun Kıyası) ile Hukuk Yaratma 282
aaa. Genel Olarak Kıyas 282
bbb. Yorumla İlişkisi 282
ccc. Tanım 283
ddd. Hâkimin Kıyas Yükümlülüğü 283
eee. Unsurları 284
(1). Bilinçli Susmanın Kıyasa İmkan Vermesi 284
(2). Kıyas Kuralının Kanuna Karşı Hile Oluşturmaması 284
(3). Kıyas Kuralının Somut Olaya Uygun Değer Yargısı İçermesi 285
fff. Kanun Kıyası Yöntemleri 286
(1). Kanun Kıyası Yöntemleri 286
(a). Kıyasla Kural Yaratmanın (Kıyasla Sonuç Çıkarma) Temel Yapısı 286
(b). Kıyasla Karşıt Anlamından Sonuç Çıkarma 287
(c). Kıyasla Daha Güçlüden (Haklıdan) Sonuç Çıkarma 287
(aa). Küçükten Büyüğe Kıyas 287
(bb). Büyükten Küçüğe Kıyas 288
(2). Hukukun Genel İlkelerinin Kıyası (Hukukun Kıyası) ile Hukuk Kuralı Koyma 288
(a). Kanuni Kıyas 288
(b). Hukuki Kıyas 289
ggg. Hakimin Doğrudan Doğruya Kural Koyması 291
(1). Kural Genel ve Soyut Olmalı 291
(2). Kural Objektif Olmalı 292
(3). Somut Olaya İlişkin Gerçeklik Faktörlerine Uygun Olmalı 292
(a). Kural Menfaat Dengesine Uygun ve Adil Olmalı 292
(b). Somut Olaya İlişkin İdeal Faktörlerini Dikkate Almalı 292
(4). Kural Hukuk Düzeni ve Genel Hukuk İlkeleri İle Uygun Olmalı 293
4. Hukukun İdesine, Özellikle Adalete Uygun Olmalı, Amaca Uygun Olmalı ve Hukuk Güvenliğini Sağlamalı 293
5. Hâkimin Koyduğu Hukuk Kurallarının Niteliği 294
a. Kanun Hükmü Niteliğinde Olmaması 294
b. Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Aykırı Olmaması 294
c. Sadece Davaya Konu Somut Olayla İlgili Olması 294
d. Tüm Benzer Olaylara Uygulanabilir Kural Konulmalı 295
e. Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 295
aa. Hakimin Koyduğu Hukuk Kuralını Gerekçelendirmesi 296
aaa. Hakimin Hukuk Kuralı Koyma Faaliyetinin İstisnai Faaliyet Olması 296
bbb. Hakimin Koyduğu Hukuk Kuralını Gerekçelendirmesi 296
(1). Gerekçelendirme Zorunluluğu 296
(2). Mantıki ve Bilimsel Olarak Kabul Edilebilir, Makul ve İkna Edici Gerekçe 296
(3). Gerekçelendirmeye İlişkin Temel Görüşler 297
f. Hâkimin Hukuku Düzeltme Faaliyeti Kapsamında Hukuk Yaraması 297
aa. Hukukun Düzeltilmesi Faaliyeti Olarak Boşluk Doldurma 297
aaa. Genel Olarak 297
bbb. Amaçsal Düzeltme 298
(1). Genel Olarak 298
(2). Amaç Çatışması Boşluğunda Amaçsal ve Hukuk İdesine Göre Düzeltme (Adalete Uygun Düzeltme) 299
(a). Amaçsal Düzeltmenin Gerekliliğinin Belirlenmesi 299
(b). Amaçsal Düzeltmenin Hukuk İdesi (Adalet) Gereği Olduğunun Belirlenmesi 300
(aa). Adaletin Hukuk Uygulamasındaki Yeri ve Dayanağı 300
(aaa). Hukukun Yorumlanmasında “Adalet” 301
(bbb). Genel Hukuk İlkesi Olarak “Adalet İlkesi“ 301
(a’). Yorumda Adalet İlkesine Uygun Yorum 301
(b’). Hukuki Kıyasta Adalet İlkesi 301
(ccc). Adalet Değeriyle ve Adalet İlkesiyle Doğan Çatışma Boşluğunun Düzeltilmesinde 302
(a’). Adalet İlkesiyle Çatışma Halinde 302
(b’). Hukuk Normunun Amacın Üstün Değeri Olarak Adaletle Çatışması Halinde 302
(ddd). Amaçsal Düzeltmede Adalet 302
ccc. Amaçsal Daraltma ve Amaçsal Genişletme 303
(1). Kanunun Metnindeki Terimin Yorumlanması veya Terimlerin Düzeltilmesi 304
(2) . Hakimin, Kanun Metnini Amaçsal Yorumlayarak Daraltma ve Genişletmesi ya da Amaçsal Düzeltmesi 304
(a). Genel Olarak 304
(b). Hakimin, Kanundaki “İstisna Boşluğu“nu Genişletmesi (Tamamlaması) veya Düzeltmesi 306
(c). Hakimin, Normun Amacına Uygun Kanunu Düzeltmesi (Dar Anlamda Amaçsal Düzeltme) 307
(aa). Genel Olarak 307
(bb). Normun Amacından Hareketle Hakimin Kanunu Düzeltmesi 308
(aaa). Başlangıçtaki (Birincil) Boşlukta 308
(bbb). Sonraki (İkincil) Boşlukta 309
IV. MEDENİ HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 310
A. Genel Açıklamalar 310
B. Yardımcı Kaynaklar 312
1. Bilimsel Görüş 312
a. Genel Olarak 312
b. Benimsenmiş/Yerleşmiş Bilimsel Görüş 314
c. Bilimsel Görüş Çeşitleri 315
2. Yargı Kararları 316
a. Yargı Kararları (İçtihat) 316
b. Yerleşmiş/Benimsenmiş Yargı Kararı (Emsal İçtihat) 317
c. Hâkimin Yargı Kararlarına Sınırlı Uyma Yükümlülüğü 318
d. Yargı Uygulamasının Değiştirilmesi 319
e. Yargı Uygulamaları 320
§ 10. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI 322
I. GENEL AÇIKLAMALAR 322
A. Genel olarak 322
B. Hâkimin Uyuşmazlık Konusu Olayı Hukuki Çözüm Metodu: Oniki Metodolojik Temel İlke 322
II. KANUNLARIN SÖZÜYLE VE ÖZÜYLE UYGULANMASI 324
A. Genel Olarak 324
B. Kanun Metninin Uygulanması 325
C. Kanunun Sözüyle Uygulanması 326
1. Kanunun Sözü 326
2. Kanunun Sözünün Açık ve Tartışmasız Anlamı 327
3. Kanunun Yorumunda Hukuk Dilinin mi, Yoksa Günlük Dilin mi Esas Alınacağı Sorunu 328
D. Kanunun Sözüyle Özünün Uyumsuzluğu 329
E. Kanunun Özüyle Uygulanması (Yorum) 331
1. Genel Açıklamalar 331
a. Genel Olarak 331
b. Intra Verba Legis İçinde Yorum 332
2. Medeni Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması 333
a. Genel Açıklamalar 333
aa. Yorum Kavramı 333
bb. Kenar Başlıkları Metne Dahil Olup Olmadığı Sorunu 335
cc. Subjektif Yorum ve Objektif Yorum 335
dd. Yorum Aşamalarına Göre Yorum Metodu 337
ee. Gerekçe ve Yorum İlişkisi 339
b. Yorum Çeşitleri 339
aa. Yorumu Yapan Makam Bakımından: Yasama Yorumu–Yargısal Yorum–Bilimsel Yorum 339
bb. Yorumun Kapsamı Bakımından: Daraltıcı Yorum–Genişletici Yorum 340
cc. Kabul Edilemeyen Yorum Metodu: Serbest Yorum Teorisi 341
c. Yorum Metotları 342
aa. Söze Göre (Sözel) Yorum Metodu 346
bb. Tarihi Yorum Metodu 348
aaa. Subjektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Konuluş Anındaki İradesine Göre) Yorum 348
bbb. Objektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Uygulama Anındaki Farazi İradesine Göre) Yorum 349
cc. Hukuk Kuralının Objektif Amaca Dayalı Yorumu 350
aaa. ‘Kavram Hukukçuluğu’ndan ‘Menfaat Hukukçuluğu’na 350
bbb. ‘Menfaat Hukukçuluğu’ndan ‘Değer Hukukçuluğu’na 351
ccc. Kanun Koyucunun Değerlerine Göre Objektif Amaca Uygun Yorum 352
d. Yorum Yaparken Yararlanılacak Araçlar (Elemanlar) 354
aa. Genel Açıklamalar: Yorum Elemanlarının Çokluğu İlkesi 354
bb. Yorum Araçları/Elemanları 356
aaa. Temel Yorum Elemanı : Kanunun Metnindeki Amaç 356
(1). Genel Olarak 356
(2). Subjektif ve Objektif Amaca Uygun Yorum 357
(3). Kanun Hükmünün İçindeki ve Dışındaki Hukuki Olgulardaki Amaç 358
(a). Kanun Hükmünün İçindeki Hukuki Olgulardaki Amaç 358
(b). Kanun Hükmü Dışındaki Olgularda Amaç 358
cc. Öncül Kanun Amacının Tespiti Metodu ve Amacın Gerekçelendirilmesi 358
aaa. Yardımcı Yorum Elemanları 360
(1). Sözel–Dil Bilgisi Eleman 360
(a). Genel Açıklamalar 360
(b). Açıklayıcı Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu (Üç Alan/Aday Metodu) 360
(c). Normatif Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu 362
(d). Yorumda Toplumun Günlük Konuşma Dilinin Esas Alınması 362
(e). Yorumda Hangi Andaki Dilin Esas Alınacağı Sorunu 363
(2). Sistematik Elemanlar (Kanunun Sistematiği) 363
(a). Genel Açıklamalar 363
(b). –Dışsal Sistematik (Mantıki) Yorum 365
(c). İçsel Sistematik (Amaçsal) Yorum 365
(d). Anayasaya Uygun Yorum ve Anayasa Kurallarının Dikey Uygulanması 366
(e). Uluslararası Anlaşmalara, Özellikle Avrupa Birliği Müktesebatına Uygun Yorum 371
(f). Hukukun Genel İlkeleri ve Kanun Prensiplerine Uygun Yorum 371
(aa). Genel Hukuk İlkesi ve Kanun Prensibi Kavramı 371
(bb). Genel İlkelerin Fonksiyonu 372
(aaa). Yorum Fonksiyonu 373
(bbb). Hukuku Tamamlamama ve Geliştirme Fonksiyonu 374
(a’). Hukukun Tamamlama Fonksiyonu 374
(b’). Hukuku Geliştirme Fonksiyonu 374
(3). Tarihi Elemanlar 376
bbb. Diğer Yardımcı Yorum Elemanları 377
(1). Mantıki Elemanlar 377
(a). Genel Açıklamalar 377
(b). Mantığın Temel İlkelerine Uygunluk 377
(c). Karşıt Kavram Kanıtı 380
(d). Evleviyetle (Öncelikle) Uygulama İlkesi 380
(2). Sosyal Gerçeklik Elemanı 381
(3). Mukayeseli Hukuk Uygulamasına Uygunluk Elemanı 382
(4). Sonuç Merkezli Yorum Araçları 384
III. YAPISINA, NİTELİĞİNE VE ÖZELLİĞİNE GÖRE UYGULAMA ALANI (KANUN NORMLARININ KOMBİNE EDİLMESİ) 391
A. Genel Olarak 391
B. Hukuk Normunun Niteliğine Göre 393
C. Hukuk Kurallarının Nitelikleri Bakımından Çeşitleri 394
1. Emredici Hukuk Kuralları 394
a. Genel Açıklamalar 394
b. Emredici Kuralın Çeşitleri 397
aa. Mutlak Emredici Kural 397
bb. Nisbi Emredici Kural 397
2. Yedek Hukuk Kuralları 398
a. Genel Açıklamalar 398
b. Yedek Hukuk Kurallarının Çeşitleri 398
aa. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 398
bb. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 400
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 402
4. Diğer Hukuk Kuralları 403
a. Yürürlük Kuralları: İlga Edici (Yürürlükten Kaldırıcı) Hukuk Kuralları ve Yürürlük Süresini Belirleyen Kurallar 403
b. Yetki Hukuk Kuralları 404
c. Atıf Kuralları 404
d. Kıyas (Takdir) Kuralları 405
e. Ödev (Amaç) Kuralları 405
f. Düzen Kuralları 405
IV. KANUNLARIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 407
V. YATAY VE DİKEY İLİŞKİDE UYGULAMA ALANI 408
A. Dikey (Alt–Üst) İlişkide Uygulama Alanı (Hukuk Kaynaklarının Hiyerarşisi) 408
1. Genel Olarak Özellik İlişkisi 408
2. Özellik İlişkisinin Unsurları 408
a. Konusu: Hukuk Normu 409
b. Her İki Normun Konusunun (Hukuki Olgularının) Aynı olması 409
c. Aynı Soruna Farklı Çözüm (Yaptırım) Getirmesi 409
3. Özellik İlişkisinin Belirlenmesi 410
4. Özellik İlişkisinin Hukuki Sonucu 410
B. Yatay İlişkide Uygulama Alanı 411
VI. KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 411
A. Genel Açıklamalar 411
1. Kanunların Yayımlandığı Anda Yürürlüğe Girmesi İlkesi 412
2. Yeni Tarihli Kanun Normunun Önceki Kanun Normlarını Yürürlükten Kaldırması/Uygulanması İlkesi 413
a. Kural: Sonraki Normun Önceki Normu Yürürlükten Kaldırması/Uygulanması İlkesi (Kanun Normlarının Birbirini İzleme İlkesi) 413
b. İstisna: Daha Güçlü (Değerli) Normun Daha Zayıf (Değersiz ya da Az Değerli) Normu Yürürlükten Kaldırması/ Uygulanması İlkesi 413
c. İstisna: Eski Tarihli Kanun Normunun Etkisini Sürdürmesi 415
3. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi 416
a. Temel Kural 416
b. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesinin İstisnaları (Kanunun Geriye Yürüdüğü Durumlar) 417
aa. Kazanılmamış (Beklenen) Haklar 418
bb. Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka İlişkin Hususlar 418
cc. Emredici Kurallara Aykırı Durumlar 419
B. Kanunların Çatışması Durumunda Hukuk Kurallarının Uygulanması 420
VI. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASINDA HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ 423
A. Genel Açıklamalar 423
B. Uygulama Alanı 425
C. Hukukun Uygulanması (TMK m.1) ile İlişkisi 426
D. Dürüstlük İlkesi (TMK m.2) ile İlişkisi 427
E. Takdir Yetkisinin Kullanılabilmesinin Şartları 427
1. Kanunda Kural (Hüküm) İçi Boşluk Bulunmalı 427
2. Kanun Hâkime Takdir Yetkisi Vermiş Olmalı 428
a. Takdir Yetkisinin Açıkça Tanındığı Haller 429
b. Hükmün İfade Tarzının Takdir Yetkisine (Emrettiği) İşaret Ettiği Haller 430
F. Takdir Yetkisinin Çeşitleri 431
1. Karar Vermede Takdir – Seçimde (Seçmede) Takdir 431
a. Genel Olarak 431
b. Seçimde Takdir 431
aa. Seçimde Takdirin Uygulanma Boyutları 431
bb. Takdirin Hukuka Aykırılığı ve Yaptırımı 431
2. Şartlarda Takdir Yetkisi – Yaptırımda Takdir Yetkisi 432
a. Hukuki Olgularda (Şartlarda) Takdir Yetkisi 432
b. Hukuki Sonuçta (Yaptırımda) Takdir Yetkisi 432
G. Hâkim Takdir Yetkisini Hukuka ve Hakkaniyete Uygun Kullanmalı 434
1. Genel Açıklamalar 434
2. Takdir Yetkisinin Sınırları 435
a. Takdir Yetkisinin Dış Sınırları: Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk 436
b. Takdir Yetkisinin İç Sınırları: Objektif Takdir (Hukuk Güvenliğini Sarsmama ve Eşitlik İlkesine Uygun Olma) 436
H. Hâkimin Takdir Hakkının Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 437
Dördüncü Bölüm
İYİNİYETİN KORUNMASI
§ 11. İYİNİYET VE İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ 439
I. İYİNİYET KAVRAMI VE UNSURLARI 439
A. Genel Olarak 439
B. İyiniyet Kavramı 440
D. İyiniyetli Olmama / Kötüniyet Kavramı 442
E. İyiniyet ve İyiniyetin Korunması İlkesi 443
II. İYİNİYETİN VARLIĞI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR 444
A. Kural Eksikliğinin Bulunması (Kural Eksikliği Unsuru) ve Bu Durumun Hak Süjesi Tarafından Bilinmemesi 444
B. Kural Eksikliğinin İlgili Korunan Kişi Tarafından Bilinmemesinin Mazur Görülmesi (Bilmeme Unsuru) 446
1. Genel Açıklamalar 446
2. Bilmemenin Arandığı Zaman 447
3. Bilmemenin Mazur Görülmesinin Değerlendirilmesi 447
III. İYİNİYETİN KORUNMASI 448
A. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri 448
B. İyiniyetin Korunmasının İstisna Olarak Uygulanması 451
C. İyiniyetin Korunmasının Hukuki Niteliği 452
1. Genel Kural Olması 452
2. İtiraz Niteliğinde Olması ve Hâkim Tarafından Re’sen Uygulanması 452
D. İyiniyetin Korunmasının Uygulama Alanı 452
E. Dürüstlük İlkesi ile İlişkisi 453
F. İyiniyetin Korunmasının Koşulları 453
1. Kanunun İyiniyete Sonuç Bağlamış Olması 453
a. Genel Açıklamalar 453
b. İyiniyete Hukuki Sonuç Bağlanan Kanuni Durumlar 454
2. İyiniyetin Bizzat Kanunen Korunan Kişide Mevcut Olması 454
3. Hukuken Korunan Kişinin Belirli Bir Zamanda İyiniyetli Olması 455
4. Bilmemenin Mazur Görülmesi (İyiniyetlinin Objektif Özen Göstermesi) 456
a. Mazur Görülme 456
aa. Genel Açıklamalar 456
bb. Mazur Görülmenin Objektif Niteliği (Objektif Özen) 457
cc. İyiniyetlinin Mazur Görülmediği Durumlar 458
aaa. Kanundan Kaynaklanan Haller 458
bbb. Durumun Gereğinden Kaynaklanan Haller 460
ccc. Tam Ehliyetsizin Durumu 460
b. Mazur Görülebilmenin (Gerekli Özenin) Ölçüsü 461
aa. Olağan Ölçüt 461
bb. Azaltılmış Ölçüt 461
cc. Ağırlaştırılmış (Nitelikli) Ölçüt 461
IV. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 462
A. Genel Açıklamalar 462
B. İyiniyetin Hukuki Eksikliği Giderici Etkisi (Tam Koruması) 463
1. Emin Sıfatıyla Zilyetten Taşınır Bir Mal Üzerinde Ayni Hak Kazanımı 464
2. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Para ve Hamile Yazılı Senedin İadesinin İstenememesi 465
3. İyiniyetin İkinci Evliliğin Geçerli Olmasına Sebep Olması 466
C. İyiniyetin Eksik Etkisi (Kısmi Koruması) 466
1. Tam Ehliyetsizlerle Yapılan İşlemler 468
2. Rıza Dışı Elden Çıkan Taşınırları Elinde Bulunduranlar 468
3. İyiniyetin Zamanaşımı Yolu İle Bir Malın Mülkiyetini Kazandırabilmesi 470
a. Taşınır Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 470
b. Taşınmaz Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 472
4. İyiniyetin Tapu Siciline Güven İlkesi İle Birlikte Taşınmaz Mülkiyetini Kazandırması 473
V. İYİNİYET KARİNESİ VE AKSİNİN İSPATI 475
A. İyiniyetin İspatı: İyiniyet Karinesi 475
B. İyiniyet Karinesinin Sınırlandırılması 477
1. Genel Açıklamalar 477
2. Mazur Görülmeyi İspat Yükü 477
Beşinci Bölüm
DÜRÜSTLÜK İLKESİ VE HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI YASAĞI
§ 12. DÜRÜSTLÜK İLKESİ VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 479
I. GENEL AÇIKLAMALAR 479
A. Kavram 479
1. Genel Açıklamalar 479
2. Dürüstlük İlkesi 481
3. Hakkın Kötüye Kullanımı 481
4. Dürüst Davranış ve Dürüst Davranışın Ölçüsü 482
B. Hukuki Niteliği 484
1. Genel Kural Niteliği 484
2. İkincil (Tali) Bir Kural Olması 484
3. Genel Davranış Kuralı Niteliği 487
4. Objektif Davranış Kuralı Niteliği 488
5. Temel Koruma Kuralı Niteliği 488
6. Emredici Niteliği 489
7. Hâkim Tarafından Re’sen Nazara Alınması 489
II. DÜRÜSTLÜK İLKESİNİN HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI İLE İLİŞKİSİ 490
A. Genel Açıklamalar 490
B. Klasik Görüş 492
C. Fonksiyon Teorisi 492
D. TMK m.2/I’in Değerlendirme Kuralı Niteliği ve TMK m.2/II’nin Değiştirici Kural Niteliği 493
III. DÜRÜSTLÜK İLKESİ İLE İYİNİYET ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR 494
IV. DÜRÜSTLÜK İLKESİNİN YORUMLAYICI VE TAMAMLAYICI FONKSİYONU İLE UYGULAMA ALANI 495
A. Genel Açıklamalar 495
B. Dürüstlük İlkesine Aykırı Davranışın Hukuki Sonucu 496
C. Uygulama Alanı: Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında 497
D. Dürüstlük Kurallarının Fonksiyonları 498
1. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Uygulanmasında Fonksiyonları 498
a. Sözleşmenin Kurulmasında ve İrade Beyanının Bağlayıcılığında Yorumlama Fonksiyonu 500
b. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumlanması ve Tamamlanması Fonksiyonu 501
aa. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumunda 501
aaa. Genel Açıklamalar 501
bbb. Başlıca Yorum İlkeleri 503
(1). Dürüstlük İlkesine Uygun Yorum 503
(2). Sözleşmenin Kurulduğu Ana Göre Yorum 504
(3). Yorum Anlaşmasına Uygun Yorum 504
(4). Kanuna Uygun Yorum 505
(5). Sözleşmeyi Ayakta Tutma İlkesine Göre Yorum 505
(6). Borçlunun Yararına Olan Anlama Üstünlük Tanıyan Yorum 506
(7). Karşılıksız Kazandırmada Bulunan Lehine Yorum 506
(8). Beyanı Düzenleyen Aleyhine Yorum 506
(9). Haktan Vazgeçmeyi Düzenleyen Hükümlerin Dar Yorumu 506
bb. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tamamlanmasında 506
c. Hukuki İşlemde (Sözleşmede) Yan Edim veya Yan Yükümlülüklerin Tamamlanması Fonksiyonu 507
d. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tahvilinde (Dönüştürülmesinde) Yorumlama Fonksiyonu 509
e. Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanmasında Tamamlama Fonksiyonu 510
2. Dürüstlük İlkesinin Davranışa Hukuki Sonuç Bağlayarak Tamamlaması Fonksiyonu 514
a. Güven Sorumluluğu 515
b. Sözleşme Öncesi Kusurlu Davranıştan Sorumluluk (Culpa in contrahendo) 517
3. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında ve Boşlukların Doldurulmasında Dürüstlük İlkesinin Fonksiyonu 519
4. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Fonksiyonu 519
V. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 520
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 520
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Şartları 521
1. Genel Açıklamalar 521
2. Hukuken Tanınmış ve Korunan Bir Hakkın Varlığı 522
3. Hakkın Kötüye (Dürüstlük İlkesine Aykırı) Kullanılması 523
4. Hakkın Kötüye Kullanılmasının (Dürüstlük İlkesine Aykırılığın) Aşikar–Açık Olması 526
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Hukuki Sonucu 527
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltici Fonksiyonu ve Uygulama Alanı 527
1. Hukuk Kuralındaki Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluğun Doldurulması 528
2. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltilmesi 528
a. Genel Açıklamalar 528
b. Hakkın Açıkça Kötüye Kullanıldığı Haller 530
aa. Hakkın Haklı Bir Menfaat Olmamasına Rağmen Kullanılması 530
aaa. Genel Açıklamalar 530
bbb. Yararsız ve Eziyet Verici Hakkın Kullanılması 531
ccc. Hukuki Kurumların Kötüye Kullanılması 534
(1). Genel Açıklamalar 534
(2). Vekaletin Kötüye Kullanılması 534
(3). Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasında (Aralanmasında) 539
bb. Hakkın Kullanılmasının Sağladığı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Oransızlık Olması 543
cc. Karşı Tarafta Uyandırılan Güvene Aykırı Davranışta Bulunulması (Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık) 546
aaa. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık Kavramı 546
bbb. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılığın Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesinin Unsurları 546
ccc. Uygulama Örnekleri 547
(1). Hakkın Kullanılmayacağına Karşı Tarafta Güven Uyandırıldıktan Sonra Hakkı Menfaati Olmaksızın Kullanılması 547
(2). Hukuk Aykırı Davranış 548
(3). Önceden Mevcut Bir Geçersizliğe veya Haksızlığa, Çıkarı Sona Erince İtiraz Edilmesi 550
(4). Sözleşmeyle Beklenene Aykırılık 550
(5). Bir Hakkın Kullanılmasının Başka Bir İşlemle Engellenmesi 551
dd. Hakkın Kötüye Kullanılarak Kazanılması 551
Altıncı Bölüm
HAKLARIN KORUNMASI VE UYUŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ
§ 13. GENEL OLARAK 553
§ 14. YARGI ORGANLARINA VEYA KOLLUK GÜÇLERİNE BAŞVURMA İMKANI BULUNMAYAN HALLERDE HAKLARIN KORUNMASI 554
I. HAK SAHİBİNİN İHLAL EDİLEN HAKLARINI KENDİ GÜCÜ İLE KORUMASI 554
II. ZİLYEDİN SAVUNMA YETKİSİ 556
III. HAK SAHİBİNİN KENDİ HAKKINI HAKLI SAVUNMA (MEŞRU MÜDAFAA) YOLU İLE KORUMASI 557
A. Kavram 557
B. Hukuki Olguları 557
1. Saldıranın Saldırısı Olması 558
2. Mevcut Olan Saldırı Fiilen Devam Etmeli 558
a. Saldırı Mevcut Olmalı 558
b. Saldırı Fiilen Devam Etmeli 558
3. Saldırı Haksız (Hukuka Aykırı) Olmalı 559
4. Savunma Bizzat Saldırana Karşı Yapılmalı 559
5. Saldırı Onunla Orantılı Savunma ile Ortadan Kaldırılması 559
C. Hukuki Sonucu: Sorumsuzluk 560
IV. HAK SAHİBİNİN KENDİ HAKKINI ZORUNLULUK (IZTIRAR) HALİNDE KORUMASI 560
A. Kavram 560
B. Hukuki Olguları 561
1. Kendisinin veya Başkasının Şahıs ve Mallarının Zarar Görme Tehlikesi Söz Konusu Olmalı 561
2. Tehlike Açık ve Yakın Olmalı 561
3. Tecavüz Tehlikenin Ortadan Kaldırılması İçin Gerekli ve Orantılı Olmalı 562
C. Hukuki Sonucu: Giderim Sorumluluğu 562
§ 15. YARGILAMA YOLU İLE HAKKIN KORUNUP UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜ 563
I. DEVLET MAHKEMELERİ ARACILIĞI İLE HAKKIN KORUNMASI VE DAVA KAVRAMI 563
A. Genel Olarak 563
B. Talep Hakkı 564
1. Talep Hakkı ve Çeşitleri 564
2. Taleplerin Çokluğu 565
C. Dava Hakkı 567
1. Genel Olarak 567
2. Davaların Etkileri Yönünden Çeşitleri 568
aa. Eda Davaları 568
bb. Tespit Davaları 568
cc. Yenilik Doğuran Davalar 569
3. Dava Taraflarının Davada Yapabileceği Tasarruf ve Savunma Yöntemleri 569
4. Davada İspat ve İspat Yükü 571
a. İspat Kavramı ve İspatın Konusu 571
b. İspatın Görünüm Şekilleri 573
c. İspat Araçları: Delil 574
d. İspat Yükü 575
5. TMK m.6’dan Farklı Olarak Kanunun İspat Yükünü Özel Olarak Düzenlediği Durumlar 577
a. Özel İspat Kuralları 577
b. Kanuni Faraziye/Fiksiyon 578
c. Karineler 579
aa. Kanuni Karine 579
bb. Maddi Karine (Kuvvetli Tecrübe Kuralı) 586
cc. Fiili Karine 588
6. Resmi Sicil ve Senetlerin İspat Gücü 590
II. TAHKİM YARGILAMASI YOLU İLE HAKLARIN KORUNMASI 592
III. ALTERNATİF BİR UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU OLARAK “ARABULUCULUK” 593
IV. ULUSLARARASI DÜZEYDE HAKLARIN KORUNMASI 596
§ 16. CEBRÎ İCRA 597
I. GENEL AÇIKLAMALAR 597
II. CEBRİ İCRAYA HAKİM OLAN İLKELER 601
III. Cebri İcra Türleri 603
A. Cüz’i İcra 603
1. İlamlı icra 603
2. İlamsız İcra 604
3. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip 604
4. Geçici Bir Hukuki Koruma Tedbiri: İhtiyati Haciz 605
B. Külli İcra 605
Kaynakça 607
Kavramlar Dizini 625 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
