|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Basıya Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Giriş 19
Birinci Bölüm
ADİL YARGILANMA HAKKININ ÇEKİRDEĞİNDE İKİ İLKE:
ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ
I. İLKELER VE KURALLAR ÜZERİNE 23
II. ADİL YARGILANMA HAKKI VE ADİL BİR ŞEKİLDE DİNLENİLME HAKKI ARASINDAKİ İLİŞKİ 27
A. Adil Yargılanma Hakkı (Right To a Fair Trial – Droit a’ un Procès Equitable) 27
B. Adil Bir Şekilde Dinlenilme Hakkı (Fair Hearing) 34
III. AİHS’NİN 6. MADDESİ BAĞLAMINDA ADİL YARGILANMA HAKKI 38
A. Genel Bilgiler 38
B. AİHS’nin Norm Alanı Belirlenirken Gözden Kaçırılmaması Gereken Bir Yorum Aracı: Özerk (Otonom) Kavramlar Öğretisi 40
C. Hakkın Kapsamının Belirlenmesi: Medeni Hak ve Yükümlülükler ve Suç İsnadı Kavramları 42
1. Genel Bilgiler 42
2. Medeni Hak ve Yükümlülükler 43
3. Suç İsnadı 46
D. 6. Maddenin İlk Fıkrasında Yer Alan Açık Teminatlar ve Bu Fıkradan Türetilen Zımni Teminatlar 52
E. 6. Maddenin İlk Fıkrasıyla İkinci ve Üçüncü Fıkrasında Yer Alan Haklar Arasındaki İlişki 53
F. Adil Yargılanma Hakkının İhlaline İlişkin Sorunların Yargılamanın Bütünü Işığında Değerlendirilmesi 59
G. Adil Yargılanma Hakkının Sağladığı Güvencelerden Vazgeçme 65
H. Ceza Muhakemesinde Adil Yargılanma Hakkının Yararlanıcıları Sorunu: Katılan ve Cumhuriyet Savcılığının Durumu 66
İ. Anayasa’nın 90/5. Maddesi Karşısında AİHS’nin 6. Maddesinin Doğrudan Uygulanabilirliği 71
J. AİHM ve Anayasa Mahkemesi İçtihatlarının İç Hukuka Etkisi 74
IV. ÇELİŞME İLKESİ 77
A. Çelişme Kavramı, Çelişme Yöntemi, Çelişme İlkesi Arasındaki İlişki 77
B. Çelişme ve Diğerleri: Bir Küçük Kavram Kargaşası 83
C. AİHM’nin Gözünden Çelişme İlkesi ve Çelişmeli Muhakeme Hakkı 88
D. Hukuk Sistemi İçinde Çelişmenin Yeri 92
E. Çelişme İlkesinin Tanıdığı Haklar 96
1. Genel Olarak 96
2. Bilme (Bilgilenme) Hakkı 96
3. Tartışma (Açıklamada Bulunma) Hakkı 99
V. SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ İLKESİ 103
A. Silahların Eşitliğinin Tarihî Kökenleri: Adli Düellodan Çelişmeli Muhakemeye 103
B. AİHM’nin Gözünden Silahların Eşitliği İlkesi 105
C. Cumhuriyet Savcılığının Var Olduğu Bir Ceza Muhakemesi Sisteminde Silahların Eşitliği İlkesinin Anlamı 109
VI. ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ İLKELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ 115
A. AİHM ve Anayasa Mahkemesi İçtihatlarındaki Yansımalar 115
B. İki İlke Arasındaki Somut Farklılıklar 121
VII. ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ İLKELERİNİN CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA GEÇERLİ OLAN DİĞER İLKE VE KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 123
A. Genel Bilgiler 123
B. Hâkimin Tarafsızlığı İlkesiyle İlişki 124
C. Re’sen Araştırma İlkesiyle İlişki 125
D. Makul Sürede Yargılanma Hakkıyla İlişki 126
E. Doğrudan Doğruyalık, Kesiksizlik ve Hâkimin Değişmezliği İlkeleriyle İlişki 127
1. Doğrudan Doğruyalık ve Kesiksizlik İlkeleri 127
2. Hâkimin Değişmezliği İlkesi 130
F. Sözlülük, Aleniyet ve Yüze Karşılık İlkeleriyle İlişki 137
G. Hukuki Dinlenilme Hakkı, Meram Anlatma Hakkı ve Muhakemeye Yön Verme Hakkıyla İlişki 140
1. Meram Anlatma ve Hukuki Dinlenilme Hakları 140
2. Kavramların Çelişme ve Silahların Eşitliği İlkeleriyle İlişkisi 142
3. Muhakemeye Yön Verme Hakkıyla İlişki ve Değerlendirme 145
VIII. AİHS’NİN 5. MADDESİ BAKIMINDAN ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ 147
IX. CEZA MUHAKEMESİ SİSTEMLERİ KARŞISINDA ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ 150
A. Genel Olarak 150
B. İtham Sistemi 150
C. Tahkik Sistemi 151
D. İşbirliği Sistemi ve Günümüzde Varılan Nokta 156
E. Ceza Muhakemesi Sistemleriyle Çelişme ve Silahların Eşitliği Arasındaki İlişki 162
İkinci Bölüm
SORUŞTURMA EVRESİNDE ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ
I. GENEL BİLGİLER 165
II. AVRUPA’DA VE TÜRKİYE’DE SORUŞTUMA EVRESİNDE ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİNİN ETKİSİNİN ARTMASINA İLİŞKİN GELİŞMELER HAKKINDA 167
III. ŞÜPHELİYE İSNADIN BİLDİRİLMESİ VE HAKLARININ ÖĞRETİLMESİ 174
A. İsnadın Bildirilmesi Bağlamında AİHS’nin 5/2 Maddesiyle 6/3–(a) Maddesi Arasındaki İlişki 174
B. AİHS’nin 5/2. Maddesi ve Ceza Muhakemesindeki Yeri 176
C. Haklarının Öğretilmesi 178
IV. SORUŞTURMA EVRESİNDE MÜDAFİİN HUKUKİ YARDIMINDAN FAYDALANMA 184
A. Genel Esaslar 184
1. AİHS ve CMK’da Müdafi Yardımından Faydalanma Hakkı 184
2. Çelişme ve Silahların Eşitliği İlkesinin Bir Gereği Olarak Müdafi 187
3. Müdafi Yardımının Ücretsiz Olması 193
4. Müdafiin Hukuki Yardımından Faydalanma Hakkından Vazgeçme 194
5. Silahların Eşitliği İlkesi Bağlamında Mağdurun Avukatın Hukuki Yardımından Faydalanması 196
B. Müdafiyle Başkalarının Duyamayacağı Bir Şekilde Görüşme ve Serbestçe Yazışma 197
1. Genel Esaslar 197
2. Görüşme ve Yazışma Hakkının Kısıtlanması 202
C. Müdafiin Şüpheli Hakkında Yapılan İşlemlere Katılması 206
1. İfade Alınması 206
2. Yer Gösterme 210
3. Keşif 212
4. Teşhis ve Yüzleştirme 213
5. Aramada Hazır Bulunma ve El Konulan Belgelerin İncelenmesi 214
6. Uzlaştırma Müzakereleri 215
D. Kendi Seçtiği Müdafiin Yardımından Faydalanabilme Hakkı 216
V. DOSYA İNCELEME HAK VE YETKİSİ 219
A. AİHS Bağlamında Soruşturma Evresinde Dosya İnceleme Hak ve Yetkisi 219
B. Dosya İnceleme Hak ve Yetkisinin İşlevi 222
C. Dosya İnceleme Hak ve Yetkisinin Kapsamı ve Örnek Alma 228
D. Süjeler Bakımından Dosya İnceleme Hak ve Yetkisi 230
1. Müdafi ve Müdafi Olarak Seçilme İhtimali Bulunan Avukat Bakımından 230
2. Şüpheli ve Sanık Bakımından 238
3. Mağdur, Şikâyetçi ve Vekil Statüsündeki Avukat Bakımından 240
E. Dosya İnceleme Hak ve Yetkisinin Kısıtlanması 243
1. İncelenmesi Kısıtlanamayacak Belgeler 243
2. Kısıtlama Kararı Verilmesi Mümkün Olan Suçlar 244
3. Sulh Ceza Hâkiminin Kısıtlama Kararları Bakımından İşlevi ve Savcılığın Kararı Kaldırması Meselesi 246
4. Kısıtlama Kararının Kendiliğinden Ortadan Kalkması 250
5. Muhafaza Altına Alınmış Delilleri İnceleme Yetkisi 251
6. Sanık Lehine Delillerin Dosyaya Konulmaması İnceleme Yetkisini Kısıtlayabilir mi? 258
VI. TUTUKLANMASI TALEP EDİLEN ŞÜPHELİNİN AİHS’NİN 5. MADDESİ BAĞLAMINDA FAYDALANDIĞI GÜVENCELER 261
A. Genel Bilgiler 261
B. Tutuklama Oturumu ve Çelişmeli Duruşma 264
1. Tutuklanması Talep Edilen Kişinin Hâkim Önüne Çıkartılması ve Dinlenmesi 264
2. Tutuklanması Talep Edilen Kişinin Müdafi Yardımından Faydalanması 268
3. Tutuklanması Talep Edilen Kişi Bakımından Dosya İnceleme Hak ve Yetkisi 269
C. Şüpheli ve Sanığın Salıverilme Talepleri ve Tutukluluğun İncelenmesi 273
VII. SORUŞTURMA EVRESİNDE TERCÜMAN YARDIMINDAN FAYDALANMA HAKKI 275
VIII. SORUŞTURMA EVRESİNDE ERKEN DİNLEME 280
IX. SORUŞTURMA EVRESİNDE TARAFLARDAN MÜTALAA ALINMASI 281
X. İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ SÜRECİNDE ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİNE YÖNELİK İHTİYAÇ 282
Üçüncü Bölüm
KOVUŞTURMA EVRESİNDE ÇELİŞME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ
I. GENEL BİLGİLER 293
II. İLK DERECE MAHKEMELERİNDE VE İSTİNAF KANUN YOLUNDA DURUŞMA HAZIRLIĞI DEVRESİ 294
A. Genel Olarak 294
B. İsnadın Bildirilmesi Bağlamında İddianamenin Tebliği ve Duruşmaya Davet 295
C. Delil Toplanması Talepleri 301
D. Duruşma Hazırlığında Erken Dinleme 303
III. İLK DERECE MAHKEMELERİNDE VE İSTİNAF KANUN YOLUNDA DURUŞMA DEVRESİ 305
A. Ceza Muhakemesinde Duruşma Devresi 305
B. İddianamenin Tebliği ile Duruşma Günü Arasında Bulunması Gereken Koruyucu Süre 307
C. Kendini Bizzat Savunma Hakkı, Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı ve Duruşmaya Etkili Katılım 308
1. Kendini Bizzat Savunma ve Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı 308
a. Genel Bilgiler 308
b. Çelişme ve Silahların Eşitliği İlkeleri Bağlamında 312
c. İlk Derece Mahkemesinde 315
ca. Sanığın Yokluğunda Duruşma Yapılmaz Kuralı ve Duruşmaya Katılma Hakkından Feragat 315
cb. Duruşmadan Bağışık Tutulan Sanığın Durumu 323
cc. Kaçak ve Gaip Sanıkların Durumu 324
cd. Koruma Tedbirlerine İlişkin Tazminat Davalarında Duruşmaya Katılma Hakkı 326
ce. Disiplin Cezalarına Karşı İnfaz Hakimliğine Yapılan Başvuruda Duruşmaya Katılma Hakkı 326
d. İstinaf Kanun Yolunda 327
da. Duruşma Yapılması Halinde Sanığın Duruşmaya Katılamaması Bağlamında 327
db. Duruşma Açılması Talebinin Bölge Adliye Mahkemesince Reddi Bağlamında 332
2. Muhakemeye Etkili Bir Biçimde Katılma Hakkı 337
a. Sanığın Duruşma Salonundan Çıkartılması 337
b. Duruşmaya Video Konferans (SEGBİS) Yöntemiyle Katılan Sanığın Durumu 341
ba. Terim ve Genel Bilgiler 341
bb. Duruşmada Hazır Bulunama ve Duruşmaya Etkili Katılım Hakları Bağlamında 344
bc. Anayasa Mahkemesi’nin 2020 Yılından İtibaren Video Konferans Sistemi’nin Kullanılması Hakkında Verdiği Kararlar 350
bd. Duruşmaya Uzaktan Bağlanmak İsteyen Sanığın Buna Rağmen Duruşmaya Getirilmesi ve Katılanın Pozisyonu 354
c. Yargılama Dilini Anlamayan veya Zihinsel Kapasitesi Yetersiz Sanığın Durumu 355
D. Müdafiin Hukuki Yardımından Faydalanma Hakkı 360
1. Kovuşturma Evresi Bağlamında Genel Olarak 360
2. Duruşma Salonundaki Oturma Düzeninin Doğurduğu Dezavantajlar 363
3. Video Konferans Yöntemiyle Duruşmaya Katılan Sanığın Hukuki Yardımdan Faydalanması 370
4. Zorunlu Müdafiin Mazeretsiz Olarak Duruşma Salonunu Terk Etmesi 373
5. Müdafiin Duruşma Salonundan Çıkartılması 374
6. Duruşmada Hazır Bulunmayan Sanığın Müdafiinin Duruşmaya Kabulünün Zorunlu Olması 376
E. İddianamenin Anlatılması 377
F. Bölge Adliye Mahkemesinde İnceleme Raporunun Anlatılması 380
G. Delillerin Ortaya Konulmasında Hak Eşitliği 380
1. Delil Sunma ve Delil Toplanmasını Talep Etmeye İlişkin Genel Esaslar 380
a. Delil Araştırılması ve Toplanması Taleplerinin Mahkeme Tarafından Değerlendirilmesi Bağlamında 382
b. Savunmanın Delilin İspata Etkisini Ortaya Koymasının Önemi 394
c. Mahkemenin Re’sen Araştırma Yetkisinin Etkisi 397
2. Tanık Dinlenmesinde Fırsat Eşitliği ve Tanıklara Soru Sorma Hakkı 399
a. Genel Olarak 399
b. Tanık Kavramının AİHS ve CMK Uyarınca Ortak ve Farklı Noktaları 405
c. AİHS’de Yer Alan Çapraz Sorgu ve CMK’da Yer Alan Doğrudan Soru Sorma Kurumları 406
ca. AİHS’nin 6/3–(d) Maddesinde Yer Alan Kendisini Suçlayan Tanıkları Sorguya Çekme ve Çektirme Hakkının Anlamı 406
cb. Çapraz Sorgu ve Doğrudan Soru Sorma Arasındaki Farklılıklar 407
cc. Türk Hukukunda Bir Tanık Sınama Yöntemi Olarak Doğrudan Soru Sorma (CMK m. 201) 410
d. Video Konferans Yöntemiyle ve İstinabe Yoluyla Tanık Dinlemesinde Yaşanan Sorunlar 419
e. Bilirkişi ve Uzman Bağlamında 422
f. Tanığa Duruşmada Soru Sorulması İçin Uygun ve Yeterli İmkân Tanınmayan Hallerde Devreye Giren Güvenceler 427
fa. Genel Bilgiler 427
fb. CMK Uyarınca Duruşmada Okunmasıyla Yetinilebilecek Belgeler 428
fc. CMK’da Yer Alan “Tek Tanık Varsa Mutlaka Dinlenir” Kuralı ve Tek veya Belirleyici (SoleDecisive) Delil Ölçütü 432
fca. CMK’da Yer Alan Tek Tanık Varsa Mutlaka Dinlenir Kuralı 432
fcb. AİHM ve Anayasa Mahkemesi Tarafından Kullanılan Tek veya Belirleyici (SoleDecisive) Delil Ölçütü 434
fd. Gizli Tanıklık Bağlamında 445
fe. Devlet Sırlarına İlişkin Tanıklık Bağlamında 455
g. Mağdurun Dinlenmesi ve Mağdura Soru Sorulması 458
ga. Genel Bilgiler 458
gb. Türk Hukukunda Kırılgan Grup ve Mağdur Kavramları 461
gc. AİHM ve Dengeleyici Tedbirler 464
gd. CMK’da Yer Alan Konuyla İlgili Dengeleyici Tedbirler 468
gda. 7188 sayılı Kanun’un Öncesindeki Durum 468
gdb. Kırlgan Mağdurun Dinlenmesine İlişkin Genel Kural 470
gdc. Cinsel Saldırı ve Çocukların Cinsel İstismarı Suçlarının Nitelikli Şekillerinden Mağdur Olanların Beyanlarının Alınması 472
3. Belge Delillerinin Ortaya Konulması 477
a. Bazı Belgelerin Anlatılmasına Yönelik CMK’da Yapılan Değişiklik 478
b. Duruşmaya Gelen Tanığın ve Sanığın Önceki İfadesinin Okunması 483
H. Delillerin Tartışılması (CMK m. 215 ve 216) 485
1. Delillerin Tartışılmasına İlişkin Genel Kurallar 485
2. Savunmanın Deliller Hakkında Tartışma Yapma İmkânının Kısıtlanması 492
a. Genel İlkeler 492
b. Kamu Yararı Nedeniyle Tüm Bir Yargılama Boyunca Dosyanın ve Delillerin Kısmen veya Tamamen Gizlenmesi Sorunu 493
c. CMK’nın 125. Maddesi Uyarınca Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelerin Mahkemece İncelenmesi 496
d. Devlet Sırrı Söz Konusu Olmayan Hallerde Delillerin Tartışılmasının Engellenmesine İlişkin Sorunlar 498
e. Cinsel Saldırı ve Çocukların Cinsel İstismarı Suçlarının Nitelikli Şekillerinden Mağdur Olanların Beyanlarına Erişim ve Savunma Hakkının Dengelenmesi 504
İ. Cumhuriyet Savcısının Duruşmaya Katılması ve/veya Mütalaaları 506
1. Çelişme Yönteminin Hayata Geçirilmesinde Cumhuriyet Savcısının Rolü 506
2. Kural: Cumhuriyet Savcısının Yokluğunda Duruşma Yapılmaz 508
3. Kuralı Sorgulatan Bir İstisna: Cumhuriyet Savcısının Asliye Ceza Mahkemelerinde ve Çocuk Mahkemelerinde Duruşmaya Katılmaması 508
J. Tarafların Mütalaalarının Alınması ve Müzakerelerin Gizliliği 515
K. Kararların Bildirilmesi 519
L. Son Sözün Sanığa Verilmesi 522
M. Bozma Kararı Sonrası Yapılan Yargılamada Sanığa Söz Verilmesi 524
P. Suçun Hukuki Niteliğinin Değişmesi Halinde veya Ek Savunma Verilmesi Gereken Hallerde Sanığa Süre Verilmesi 527
IV. SERİ MUHAKEME VE BASİT YARGILAMA 532
A. Seri Muhakeme Usulü 532
B. Basit Yargılama Usulü 533
V. KANUN YOLLARI 537
A. Genel Olarak 537
B. Başvuru Süreleri Bakımından 539
C. İtiraz Kanun Yolunda 546
1. Genel Olarak 546
2. Tutuklamaya İtiraz Halinde 549
a. Genel Olarak 549
b. Cumhuriyet Savcılığının Görüşünün Bildirilmesi 550
c. İtiraz İncelemesinde Duruşma Yapmanın Zorunlu Olmaması 554
D. İstinaf Kanun Yolunda 556
1. Dilekçelerin Tebliği 556
2. Bölge Adliye Mahkemesi Başsavcılığının Tebliğname Düzenleme Yetkisinin Ortadan Kaldırılması 558
E. Temyiz Kanun Yolunda 560
1. Dilekçelerin Tebliği 560
2. Tebliğnamenin Tebliği 561
3. Murafaa 564
F. Olağanüstü Kanun Yollarında 566
1. Genel Olarak 566
2. Olağanüstü İtiraz 566
3. Kanun Yararına Bozma 568
4. Yargılamanın Yenilenmesi 569
Sonuç 575
Kaynakça 581
ÇALIŞMADA YER VERİLEN AİHM VE ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARI 603
AİHM Tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devleti Hakkında Verilen Kararlar 603
AİHM Tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devleti Dışındaki Devletler Hakkında Verilen Kararlar 604
Anayasa Mahkemesi Tarafından Bireysel Başvuru Yolunda Verilen Kararlar 608
Kavramlar Dizini 611 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
