İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
TAKDİM 7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR LİSTESİ 21
GİRİŞ 27
BİRİNCİ BÖLÜM
HACZEDİLMEZLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I. HACZEDİLMEZLİK KAVRAMI, HACZEDİLMEZLİĞİN TARİHÇESİ VE BAZI
MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 33
A. Haczedilmezlik Kavramı 33
B. Haczedilmezliğin Tarihçesi 42
1. Roma Hukukunda 42
2. İslam Hukukunda 44
3. Türk Hukukunda 47
a. Cumhuriyet Öncesi Dönemde (Osmanlı Hukukunda) 47
b. Cumhuriyet Sonrası Dönemde 52
(1) Genel Olarak 52
(2) 1424 ve 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunlarında
Haczedilmezlikle İlgili Hükümler ve Bunların Gelişimi 54
C. Haczedilmezliğin Bazı Müesseselerle Karşılaştırılması 63
1. Taşkın (Aşkın) Haciz 64
2. Hacizde Tertip (Sıra) 66
3. Tatiller ve Talikler 68
II. HACZEDİLMEZLİĞİN ANAYASAL İLKELER İLE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 70
A. İnsan Onuru Bakımından 70
B. Hukuk Devleti İlkesi ve Hak Arama Hürriyeti Bakımından 74
C. Sosyal Devlet İlkesi Bakımından 80
D. Eşitlik İlkesi Bakımından 83
E. Mülkiyet Hakkı Bakımından 90
F. Kişiliğin ve Kişi Hak ve Hürriyetlerinin Korunması Bakımından 95
G. Ailenin Korunması Bakımından 98
H. İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesi ve Menfaat Dengesi Bakımından 102
I. Diğer Haklar, Hürriyetler ve İlkeler Bakımından 109
III. MUKAYESELİ HUKUKTA HACZEDİLMEZLİK 113
A. Kıta Avrupası Hukuk Sisteminde Haczedilmezlik 113
1. Alman Hukukunda 113
2. İsviçre Hukukunda 117
3. Avusturya Hukukunda 122
4. Fransız Hukukunda 125
5. İtalyan Hukukunda 128
6. İspanyol Hukukunda 130
B. Ortak Hukuk (Common Law) Sisteminde Haczedilmezlik 132
1. İngiliz Hukukunda 132
2. Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda 135
a. New York Eyaletinde 137
b. Maine Eyaletinde 138
c. California Eyaletinde 139
3. Kanada Hukukunda 141
a. Quebec Eyaletinde 141
b. British Columbia Eyaletinde 142
c. Ontario Eyaletinde 144
İKİNCİ BÖLÜM
ÖZEL KANUNLARDA DÜZENLENEN HACZEDİLMEZLİK HÂLLERİ
I. MADDİ HUKUK BAKIMINDAN HACZEDİLMEZLİK 147
A. Genel Olarak 147
B. Başkasına Devredilemeyen Mal ve Haklar 148
1. Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Devir Yasakları 149
a. Manevi Tazminat Talebi 149
b. Kişiye Bağlı İrtifak Haklarıyla İlgili Bazı Hususlar 150
2. Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Devir Yasakları 152
a. Sözleşmeden Doğan Önalım, Alım ve Geri Alım Hakları 152
b. Kira Sözleşmesinden Doğan Bazı Haklar 153
c. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Bakım Alacaklısının
Hakkı 155
C. Niteliği Gereği Haczedilemeyen Mal ve Haklar 155
1. Manevi Değer Taşıyan Eşya ve Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Olan Haklar 155
2. Tek Başına Devredilemeyen ve Haczedilemeyen Mal ve Haklar 158
a. Bütünleyici Parçalar ve Eklentilerle İlgili Özellik Arz Eden
Durumlar 158
b. Ticaret Unvanı 160
c. Kıymetli Evrakın İçerdiği Haklar 162
3. Takas Sınırlamasının Haczedilmezlik Sağlayıp Sağlamayacağı
Sorunu 163
D. Maddi Hukuka İlişkin Kanunlarda Açıkça Düzenlenen Haczedilmezlik
Hâlleri 166
1. Aile Yurdu ve Eklentileri 166
2. Umumi Mağazalara Tevdi Edilen Mallar 168
3. Genel Hizmet Sözleşmesi Kapsamında İşçi Ücretleri 169
II. DİĞER ÖZEL KANUNLARDA DÜZENLENEN HACZEDİLMEZLİK HÂLLERİ 170
A. Devlet Malı Niteliğinde Sayılan Mallar ve Bunların Haczedilmezliğinin
Değerlendirilmesi 170
1. Genel Olarak 170
2. Özel Kanunlarda Devlet Malı Niteliğinde Sayılan Mallar ve Bunların
Haczedilmezliğinin Değerlendirilmesi 177
a. Hakkında Haczedilmezlik Hükmü veya Bu Anlama Gelebilecek
Bir Hüküm Bulunan Mallar 177
(1) Genel Olarak 177
(2) Özel Bütçeli Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Malları 179
(a) Orman Genel Müdürlüğünün Malları 179
(b) Savunma Sanayii Başkanlığının Malları 179
(c) Karayolları Genel Müdürlüğünün Malları 180
(d) Vakıflar Genel Müdürlüğünün Taşınmaz Malları 181
(e) Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün Malları 181
(3) Bazı Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Malları 184
(a) Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun Malları 184
(b) Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun Malları 185
(c) Sermaye Piyasası Kurulunun Malları 186
(d) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun ve
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun Malları 186
(e) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Malları 188
(f) Kamu İhale Kurumunun Malları 189
(g) Nükleer Düzenleme Kurumunun Malları 189
(h) Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve
Denetleme Kurumunun Malları 190
(4) Sosyal Güvenlik Kurumlarının Malları 191
(a) Sosyal Güvenlik Kurumunun Malları 191
(b) Türkiye İş Kurumunun Malları 192
(5) Diğer Mal ve Haklar 193
(a) Millî Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATO POL
Tesisleri İşletme Başkanlığının Malları 193
(b) Spor Federasyonlarının Malları 194
(c) Çiftçi Mallarını Koruma Sandığındaki Para ve Koruma
Gelirleri 195
(d) Ordu Yardımlaşma Kurumunun Malları 196
b. Sadece Devlet Malı Niteliğinde Olduğu İfade Edilip Hakkında
Haczedilmezlik Hükmü veya Bu Anlama Gelebilecek Bir Hüküm
Bulunmayan Mallar 197
(1) Genel Olarak 197
(2) Özel Bütçeli Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Malları 198
(a) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün Malları 199
(b) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Malları 199
(c) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun
Malları 200
(d) Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığının Malları 201
(e) Kapadokya Alan Başkanlığının Malları 201
(f) Türk Standardları Enstitüsünün Malları 202
(g) Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları
Kurumunun Malları 202
(h) Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve
Destekleme İdaresi Başkanlığının Malları 203
(3) Diğer Mal ve Haklar 203
(a) Rekabet Kurumunun Malları 203
(b) Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün Malları 204
(c) Milli Piyango İdaresinin Malları 204
(d) Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun Malları 205
(e) Korunması Gerekli Taşınır ve Taşınmaz Kültür ve
Tabiat Varlıkları 206
B. Mahalli İdarelerin Mallarının Haczedilmezliği 208
1. İl Özel İdarelerinin Malları 209
2. Belediyelerin Malları 213
3. Köylerin Orta Malları 219
C. Bazı Gelir, Aylık, Ödenek ve Ödemelerin Haczedilmezliği 222
1. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndaki Gelir, Aylık
ve Ödenekler 222
2. Korunmaya ve Yardıma İhtiyacı Olan Kişilere Yapılan Çeşitli
Ödemeler 227
3. Aile, Ölüm ve Doğum Yardımı Ödenekleri 232
a. Aile ve Ölüm Yardımı Ödenekleri 232
b. Doğum Yardımı Ödeneği 233
4. İşsizlik ve Esnaf Ahilik Sandığı Ödenekleri ile Kısa Çalışma Ödeneği 234
a. İşsizlik ve Esnaf Ahilik Sandığı Ödenekleri 234
b. Kısa Çalışma Ödeneği 236
5. Devlet ve Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere Yapılan İlave Tediye 238
6. Öğrencilere Sağlanan Burslar, Krediler ve Diğer Nakdi Yardımlar 241
7. Başarılı Sporculara ve İlgili Kişilere Bağlanan Aylıklar ile Bazı
Sporculara Yapılan Ödemeler 244
a. Başarılı Sporculara ve İlgili Kişilere Bağlanan Aylıklar 244
b. Bazı Sporculara Yapılan Ödemeler 245
8. Askeri Personellere ve Askeri Öğrencilere Verilen Harçlıklar ile
Askerlik Hizmetiyle İlgili Çeşitli Tazminat ve Aylıklar 245
a. Genel Olarak 245
b. Bazı Askeri Personellere ve Askeri Öğrencilere Verilen
Harçlıklar 246
(1) Harçlıkların Haczedilmezliğiyle İlgili Düzenlemeler 246
(2) Uygulamada Harçlıkların Yatırıldığı Banka Hesaplarına
Bloke Konulması Sorunu 247
c. Çeşitli Tazminat ve Aylıklar 252
9. Vatani Hizmet Tertibi Aylıkları 254
10. 15 Temmuz Darbe Teşebbüsü Mağdurlarına Yapılan Ödemeler 255
11. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Yollukları 256
12. Harcırah Ödemeleri 256
13. İnönü Armağanları 257
D. Bazı Teminatların Haczedilmezliği 258
1. Genel Olarak 258
2. Kamu İhalelerinde Alınan Teminatlar 259
3. Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis
Oyunlarının Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Yaptırılmasıyla İlgili
İhalelerde Alınan Teminatlar 260
4. Noterlik Teminat Parası 261
5. Yapı Denetim ve Laboratuvar İzin Belgelerinin Verilmesi Sürecinde
Alınan Teminatlar 264
6. Sigorta Şirketleri Tarafından Gösterilen Teminatlar 265
7. Toptancı Hallerinde Faaliyet Gösterenlerden Alınan Teminatlar 266
8. Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi ve Merkezi Uzlaştırma
Kuruluşu Nezdindeki Teminatlar ve Oluşturulan Temerrüt Garanti
Hesabındaki Varlıklar 267
E. Sınırlı veya Şarta Bağlı Haczedilmezlik Hâlleri 268
1. Miktar Bakımından Sınırlı (Kısmi) Haczedilmezlik Hâlleri 268
a. Genel Olarak 268
b. İşçilerin Ücreti 270
(1) Genel Olarak 270
(2) İlgili Kanunlarda Düzenlenen Haczedilmezlik Hâlleri 271
(3) Konuyla İlgili Bazı Değerlendirmeler ve Çözüm Önerileri 274
c. Gemiadamlarının Ücreti 280
2. Zaman Bakımından Sınırlı veya Şarta Bağlı Haczedilmezlik Hâlleri 281
a. Genel Olarak 281
b. Finansal Kiralama Konusu Mallar 283
c. Ödeme Kaydedici Cihazlar 292
d. İskân Kanunu Kapsamında Verilen Taşınmazlar 292
e. Küçük Sanayi Bölgeleri İçinde Devlet Tarafından İnşa Edilmiş
Örnek Sanayi Sitesi İş Yerleri 294
f. Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’da
Düzenlenen Haczedilmezlik Hâli 295
g. Gecekondu Kanunu’na Göre Tahsis Olunan Taşınmazlar 296
h. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Tarafından Ticari ve İktisadi
Bütünlük Oluşturulmasına Karar Verilen Varlıklar 297
3. Konu Bakımından Sınırlı veya Şarta Bağlı Haczedilmezlik Hâlleri 304
a. Madenin İşletilmesinde Gerekli Olan Mallar 304
b. Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sulara İlişkin Ruhsat
Alanının İşletilmesinde Gerekli Olan Mallar 306
F. Diğer Haczedilmezlik Hâlleri 307
1. Vekâlet (Avukatlık) Ücreti 307
2. Sermaye Piyasası Kanunu’nda Düzenlenen Haczedilmezlik Hâlleri 310
3. Kooperatifler Hukukundaki Haczedilmezlik Hâlleri 322
a. Kooperatifler Kanunu’nda Düzenlenen Haczedilmezlik Hâli 322
b. Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da
Düzenlenen Haczedilmezlik Hâli 324
c. Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’nda Düzenlenen
Haczedilmezlik Hâlleri 324
4. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da
Düzenlenen Haczedilmezlik Hâlleri 327
5. Doğal Afet Sigortaları Kurumunun Malları 330
6. Mazbut Vakıfların Taşınmazları ve Vakıfların Hayrat Taşınmazları 331
7. Ev Hayvanları 333
8. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Düzenlenen Haczedilmezlik
Hâlleri 336
9. Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Hakkı 341
10. Elektronik Haberleşme Kanunu Kapsamındaki Bazı Haklar 342
11. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda
Düzenlenen Haczedilmezlik Hâlleri 347
12. Türkiye Varlık Fonunun Mal Varlığı 352
13. Merkez Bankası Nezdindeki Bloke Hesaplarda Tutulan Zorunlu
Karşılıklar 353
14. Spor Kulüplerinin Merkezi Pazarlama ve Bilet Satışından Elde
Ettikleri Gelirler ile Sporcu Ücretlerinden Tevkif Yoluyla Alınan ve Daha
Sonra İade Edilen Gelir Vergisi Tutarları 354
15. Orman Kanunu’nda Düzenlenen Haczedilmezlik Hâli 357
16. Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu
Kanunu’na Göre Dağıtılan Araziler 358
17. Organize Sanayi Bölgelerinin Su, Elektrik ve Doğalgaz Gelirleri 359
18. Kamulaştırma Kanunu’nda Düzenlenen Haczedilmezlik Hâli 360
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HACZEDİLMEZLİKLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN UYGULANMASI VE İHLALİNİN SONUÇLARI
I. HACZEDİLMEZLİKLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN UYGULANMASI 367
A. Genel Olarak 367
B. Haczedilmezlikle İlgili Hükümlerin Kapsam Bakımından Uygulanması 368
1. Kişiler Bakımından Uygulanma 368
2. Haciz Türleri Bakımından Uygulanma 370
3. Takip Türleri Bakımından Uygulanma 371
4. Tasarrufun İptali Davası Bakımından Değerlendirmeler 372
5. Rehin ve Hapis Hakkı Bakımından Değerlendirmeler 375
C. Haczedilmezlikle İlgili Hükümlerin Uygulanmasında İcra Memurlarının
Takdir Yetkisi 379
D. Haczedilmezliğin İstisnaları 383
1. Genel Olarak 383
2. Haczedilmezlikten Feragat 386
a. Genel Olarak 386
b. Haczedilmezlikten Feragatle İlgili Bazı Özel Durumlar 391
3. Nafaka Alacakları 396
II. HACZEDİLMEZLİKLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN İHLALİNİN SONUÇLARI 399
A. Haczedilmezlik Şikâyeti 399
1. Genel Olarak 399
2. Taraflar 401
3. Süre 406
4. Şikâyetin İleri Sürülmesi 414
5. Şikâyetin İncelenmesi 416
a. Görevli ve Yetkili Merci 416
b. İnceleme Usulü 418
(1) İncelemenin Şekli, Uygulanacak Yargılama Usulü ve
İnceleme Yetkisinin Kapsamı 418
(2) İspat ve Delillerle İlgili Hususlar 420
(3) Haczedilmezlikle Bağlantılı Bazı Taleplerin
Değerlendirilmesi 423
(a) İhalenin Feshi Talebi 424
(b) Hacizde İstihkak Davası 427
c. İnceleme Neticesinde Verilecek Kararlar ve Bu Kararların
Sonuçları 430
d. Kararlara Karşı Kanun Yolları 434
(1) Genel Olarak 434
(2) İstinaf 436
(3) Temyiz 439
B. Haksız Haciz veya Yapılmayan (ya da Sürüncemede Bırakılan) İşlemler
Nedeniyle Sorumluluk 441
1. Genel Olarak 441
2. Hukuki Sorumluluk (Tazminat Sorumluluğu) 442
C. Haczedilmezlikle İlgili Olarak Anayasal Denetim ve Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesine Bireysel Başvuru 446
1. Anayasal Denetim 446
a. Soyut Norm Denetimi (İptal Davası) 446
b. Somut Norm Denetimi (İtiraz Yolu) 447
c. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru 449
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru 453
SONUÇ 455
KAYNAKÇA 465 |