İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Giriş 15
HUKUK TARİHİ NEDİR? 15
HUKUK TARİHİNİN ÖNEMİ 15
HUKUK TARİHİNİN KAYNAKLARI 16
HUKUK TARİHİNİN KAPSAMI 17
TÜRK HUKUK TARİHİNİN DÖNEMLERİ 17
Birinci Bölüm
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK HUKUKU
I. İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNE GENEL BİR BAKIŞ 19
II. ORTA–ASYA TÜRK HUKUKUNUN KAYNAKLARI 20
III. DEVLETİN UNSURLARI AÇISINDAN ORTA–ASYA TÜRK DEVLETLERİ 21
IV. ORTA–ASYA’DA TÜRK DEVLETLERİNİN GENEL YAPISI VE İŞLEYİŞİ 22
V. TÖRENİN KAYNAKLARI VE OLUŞUM ŞEKİLLERİ 23
VI. ORTA–ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE CEZA HUKUKU 23
VII. ORTA–ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE ÖZEL HUKUK 24
A. Kişiler Hukuku 24
B. Aile Hukuku 24
1. Nişanlanma 24
2. Evlenme 25
3. Mal rejimi 26
4. Boşanma 26
5. Evlat edinme 26
C. Miras Hukuku 27
D. Borçlar Hukuku 27
İkinci Bölüm
İSLAMİYET’TEN SONRA TÜRK HUKUKU
I. İSLAM HUKUKUNUN KAPSAMI 29
II. İSLAM HUKUK SİSTEMİ VE ÖZELLİKLERİ 29
III. İSLAM HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE TARİHSEL DÖNEMLERİ 30
A. Asli Kaynaklar 30
1. Kur’an–ı Kerim 30
2. Sünnet 31
3. İcma 32
4. Kıyas (İçtihad) 32
B. Tali Kaynaklar 33
C. İslam Hukukunun Tarihsel Dönemleri 33
1. Hz. Muhammed Dönemi (610–632) 33
2. Dört Halife ve Sahabe Dönemi (632–660) 34
3. Tâbiin Dönemi (660–738) 34
4. Mezheplerin Oluşum Dönemi (738–960) 34
5. Taklid Dönemi (10.–19. yüzyıl) 34
6. Kanunlaştırma Dönemi (19. yüzyılın sonundan günümüze) 35
IV. İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNDA DEVLETİN YAPISI VE İŞLEYİŞİ 35
A. İslam Devletinin Özellikleri ve Temel Yapısı 36
B. İslam Devlet Başkanlığı: Hilafet 37
C. Osmanlı Devleti’nin Unsurları 40
1. Ülke 40
2. İnsan (Nüfus) 42
a. Reaya 42
aa. Müslümanlar 42
bb. Zimmiler 42
b. Müstemen 44
c. Yönetici Sınıf (Askerî Sınıf) 44
3. Egemenlik 45
D. Osmanlı Padişahı 46
1. Padişahın Belirlenmesi 46
2. Padişahın Denetimi 47
3. Padişahın Görev ve Yetkileri 48
E. Osmanlı Hukukunun Genel Yapısı: Şer’i Hukuk & Örfî Hukuk 49
F. Osmanlı Devleti’nin Merkez Teşkilatı 51
1. Divan–ı Hümayun 51
2. Diğer Divan Çeşitleri ve Görüşme Usulleri 53
3. Şeyhülislam 53
G. Osmanlı Devleti’nin Taşra Teşkilatı ve Toprak Sisteminin Hukuki Niteliği 53
1. Osmanlı Taşra Teşkilatı 53
2. Osmanlı Tımar Sistemi ve Toprak Yönetimi 54
a. Arazi Çeşitleri 54
b. Dirlik (Tımar) Sistemi 54
aa. Tanımı ve Kökeni 54
bb. Ekonomik ve Hukuki Niteliği 55
cc. Sipahi Tarafından Toplanan Vergiler 56
dd. Dirlik Çeşitleri 56
ee. Dirlik Sisteminin Bozulması ve Ortadan Kalkması 56
ff. Dirlik Sisteminin Feodaliteden Ayrılan Yönleri 57
H. Osmanlı Yargı Örgütü 57
1. Kadı Olma Şartları 57
2. Kadıların Atanması 58
3. Kadıların Görev Süresi ve Yeri 58
4. Kadıların Görev ve Yetkileri 59
5. Kadıların Tarafsızlığı ve Uymaları Gereken İlkeler 60
6. Kadıların Bilgi Kaynakları 60
7. Yargılamaya Yardımcı Kişiler 61
8. Osmanlı Devleti’nde Yargılama Yapan Diğer Makamlar 62
9. Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları 62
VI. İSLAM ÖZEL HUKUKU VE TÜRK HUKUK TARİHİNDEKİ UYGULAMASI 62
A. Kişiler Hukuku 62
1. Gerçek Kişiler 62
a. Kişiliğin Başlangıcı ve Ehliyet 62
b. Ehliyet Açısından Aşamalar 64
c. Ehliyeti Sınırlandıran ya da Ortadan Kaldıran Haller (Ehliyet Arızaları) 64
d. Hukuki Temsil 65
e. Kişiliğin Sona Ermesi 66
2. Kölelik 67
3. Vakıflar 68
a. Tanımı ve Kökeni 68
b. İslam Hukukunda Vakfın Hukuki Dayanağı 69
c. Vakfın Unsurları 70
d. Vakfın Tescili ve Vakfiye 70
e. Vakfın Yönetimi 71
f. Vakıf Çeşitleri 73
B. İslam Aile Hukuku ve Türk Hukuk Tarihindeki Uygulaması 75
1. İslam Hukukunda Nikah Akdi 75
a. İnikat (Kurucu) Şartları 76
b. Sıhhat (Geçerlik) Şartları 77
c. Nefaz (Yürürlük) Şartları 77
d. Lüzum (Bağlayıcılık) Şartları 78
2. Evliliğin Hüküm ve Sonuçları 78
a. Mehir 78
b. Mal Rejimi 79
c. Evlilik Nafakası 79
3. Evliliğin Sona Ermesi 80
a. Ölüm 80
b. Talak 80
c. Tefviz–i Talak 80
d. Muhalaa (Hul) 81
e. Tefrik (Yargısal Boşanma) 81
f. Dolaylı Olarak Boşanma Sonucu Doğuran Uygulamalar 81
4. Evliliğin Sona Ermesinin Hüküm ve Sonuçları 82
C. İslam Hukukunda Mülkiyet Anlayışı ve Eşya Hukuku 82
1. Mal Kavramı 82
2. Mal Çeşitleri 82
3. Mülkiyet 83
4. Haklar 84
a. Sınırlı Ayni Haklar 84
b. Fer’i Ayni Haklar 85
5. Zilyedlik 85
D. İslam Miras Hukuku (Feraiz) ve Örfi Miras Hukuku (Adi İntikal) 85
1. Mirasın Unsurları 86
2. İslam Miras Hukukunda Kanuni Mirasçılık Sebepleri 86
3. Mirasın Şartları 86
4. Tereke ve Mirasın Açılması 87
5. İslam Miras Hukukunda Kanuni Mirasçılar ve Terekenin Taksimi 87
a. Eshabü’l–feraiz (Belirli Pay Sahipleri) 88
b. Asabe 88
c. Zevu’l–erham 89
6. İslam Miras Hukukundaki Çeşitli Uygulamalar 90
7. İslam Miras Hukuku ile Türk Medeni Kanunu Arasındaki Farklılıklar 90
8. Örfi Miras Hukuku (Adi İntikal) 91
a. Genel İlkeler 91
b. İntikal Sebepleri ve Şartları 92
c. Adi İntikalle İlgili Bazı Kavramlar 92
d. Miri Arazi ve Gayrisahih Vakıflarda İntikal 93
e. İcareteynli Vakıflarda İntikal 93
f. Mukataalı Vakıflarda İntikal 94
E. İslam Borçlar Hukuku 94
VII. İSLAM CEZA HUKUKU VE TÜRK HUKUK TARİHİNDEKİ UYGULAMASI 96
A. İslam Hukukunda Suç Kavramı ve Suçun Unsurları 96
B. Ceza Kavramı ve Çeşitleri 98
C. İslam Hukukunda Suç ve Ceza Çeşitleri 98
1. Hadd Suçları ve Cezaları 99
2. Kısas ve Diyet Cezaları 101
3. Ta’zir Suç ve Cezaları 102
Üçüncü Bölüm
TANZİMAT SONRASI TÜRK HUKUKU
I. MODERNLEŞMENİN KÖKENLERİ 105
A. III. Selim Dönemi (1789–1807) 105
B. II. Mahmut Dönemi (1808–1839) 106
1. Sened–i İttifak 106
2. Merkezi Güçlendirici Reformlar 107
II. TANZİMAT FERMANI (3 Kasım 1839) 108
III. ISLAHAT FERMANI (18 Şubat 1856) 109
IV. ADALET FERMANI (12 Aralık 1875) 111
V. 1876 KANUN–İ ESASİ (23 Aralık 1876) 112
VI. KODİFİKASYON VE RESEPSİYON KAVRAMLARI İLE KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 117
A. Ceza Hukuku 118
B. Ticaret Hukuku 118
C. Arazi Hukuku 119
D. Medeni Hukuk 119
1. Mecelle (1868–1876) 119
2. Hukuk–ı Aile Kararnamesi (1917) 119
E. Usul Hukuku 121
VII. TANZİMAT DÖNEMİ YARGI ÖRGÜTÜ 121
A. Ceza Mahkemeleri 121
B. Ticaret Mahkemeleri 122
C. Nizamiye Mahkemeleri 122
D. Yüksek Mahkemeler: Şura–yı Devlet & Divan–ı Ahkam–ı Adliye 123
E. Adliye Nezareti 123
F. Şer’iye Mahkemeleri 124
VIII. TANZİMAT DÖNEMİNDE YARGI SİSTEMİNE KATILAN YENİ KURUMLAR 124
A. Savcılık (müdde–i umumi) 124
B. Avukatlık (dava vekili, muhami) 124
C. Noterlik (mukavelat muharriri, katib–i adl) 125
IX. HUKUK EĞİTİMİNDE MODERNLEŞME 125
Dördüncü Bölüm
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK HUKUKU
I. CUMHURİYETİN KURULUŞ SÜRECİNDE İLK HUKUKİ VE SİYASİ ADIMLAR 127
II. CUMHURİYET DÖNEMİ KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 127
A. Medeni Hukuk 127
B. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku 128
C. Ticaret Hukuku 129
D. Medeni Usul Hukuku 129
E. İcra ve İflas Hukuku 129
III. TÜRK HUKUK TARİHİNDE KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİNDEKİ ETKENLER 129
IV. CUMHURİYET DÖNEMİNDE UYGULANAN OSMANLI KANUNLARI 130
Kaynakça 133
Kavram Dizini 135 |