İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ VII
İÇİNDEKİLER XI
KISALTMALAR XVII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK KULLANIM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ
§ 1. TERMİNOLOJİ, TANIM, UYGULANACAK HÜKÜMLER, TARİHÇE 5
I. TERMİNOLOJİ 5
II. TANIM 7
III. UYGULANACAK HÜKÜMLER 8
IV. TARİHÇE 11
A. Roma Hukukunda (Commodatum) 11
B. İslam Hukukunda (Ariyet) 14
§ 2. ÖDÜNÇ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ, EHLİYET, ŞEKİL VE
TÜRLERİ 16
I. ÖDÜNÇ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 16
A. Genel Olarak 16
B. Kullanım Konusu Bir Şey veya Hak 17
1. Eşyalar 17
2. Haklar 21
C. Kullanımın Karşılıksız Olması 23
1. Genel Olarak 23
2. Ödünç Verenin Menfaatinin Karşılıksızlık Unsuruna Etkisi 27
D. Tarafların Anlaşması 29
II. HUKUKİ NİTELİĞİ 32
A. Rızai Bir Sözleşme Olması 32
B. Alacak Hakkı Doğurması 33
C. Eksik İki Tarafa Borç Yüklemesi 33
D. Sürekli Borç İlişkisi Doğurması 35
III. TARAFLARIN EHLİYETİ 35
A. Genel Olarak 35
B. Ödünç Verenin Ehliyeti 36
C. Ödünç Alanın Ehliyeti 37
IV. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ 39
A. Geçerlilik Şekli 39
1. Kural: Şekil Serbestisi 39
2. Uzun Süreli Kullanım Ödüncü Sözü Verme Sözleşmelerinde
Şekil Sorunu 40
a. Sorunun Ortaya Konulması 40
b. Değerlendirmemiz 42
B. Sözleşmenin İspatı 44
V. ÖDÜNÇ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ 45
A. Genel Olarak 45
B. Elden Ödünç 45
C. Ödünç Sözü Verme 46
D. Şarta Bağlı Ödünç 47
E. Karma Ödünç 48
§ 3. BENZER SÖZLEŞMELERDEN, İLİŞKİLERDEN VE ÖZELLİKLE HATIR İLİŞKİSİ
NİTELİĞİNDEKİ “HATIR ÖDÜNCÜNDEN” FARKI 50
I. BENZER SÖZLEŞMELERDEN FARKI 50
A. Tüketim Ödüncü Sözleşmesinden Farkı 50
B. Bağışlama Sözleşmesinden Farkı 52
C. Kira ve Ürün Kirası Sözleşmelerinden Farkı 54
1. Kira Sözleşmesinden Farkı 54
2. Ürün Kirası Sözleşmesinden Farkı 56
D. Saklama ve Vekalet Sözleşmelerinden Farkı 57
II. BENZER İLİŞKİLERDEN FARKI 59
A. Eşya Üzerinde Kullanım Hakkı Sağlayan Karşılıksız Sınırlı Ayni
Haklar ile Diğer Bazı Haklardan Farkı 59
B. Karşılıklı Bir Sözleşme Kapsamında Bir Şeyin Kullandırılmasından
Farkı 60
C. Sözleşme Görüşmeleri Kapsamında Bir Şeyin Kullanıma
Bırakılmasından Farkı 61
D. Kullanıma Tek Taraflı Rıza Göstermeden Farkı 63
E. Yargıtay’ın İntifadan Men İçtihatlarıyla İlişkisi 66
F. Aile Hukukundan Doğan Yükümlülükler Kapsamında Bir Şeyin
Kullandırılmasından Farkı 71
G. Evlilik Dışı Fiili Yaşam Birliktelikleri Kapsamında Bir Şeyin
Kullandırılmasından Farkı 71
H. Bir Şeyin Kullandırılmasını İçeren Diğer Bazı İlişkilerden Farkı 73
III. HATIR İLİŞKİSİ NİTELİĞİNDEKİ “HATIR ÖDÜNCÜNDEN” FARKI 75
A. Genel Olarak 75
B. Hatır Ödüncü ile Ödünç Sözleşmesini Ayırt Etmekte Kullanılan
Ölçütler 77
C. Taraflar Arasındaki İlişkinin Hatır Ödüncü veya Kullanım Ödüncü
Sözleşmesi Olarak Nitelendirilmesinin Önemi ve Sonuçları 81
1. Zilyetlik Yönünden 81
2. Sorumluluk Yönünden 82
3. Kullandırma Konusu Şeyin Geri İstenebilmesi Yönünden 86
4. İspat Yönünden 87
İKİNCİ BÖLÜM
SÖZLEŞMENİN HÜKÜMLERİ
§ 4. ÖDÜNÇ VERENİN BORÇLARI VE SORUMLULUĞU 89
I. ÖDÜNÇ VERENİN BORÇLARI 89
A. Ödünç Konusu Şeyi Ödünç Alanın Kullanımına Bırakma Borcu 89
1. Genel Olarak 89
2. İfa Zamanı 90
3. İfa Yeri 91
B. Sözleşme Süresince Ödünç Konusu Şeyin Ödünç Alan Tarafından
Kullanılmasına Rıza Gösterme Borcu 92
C. Olağanüstü Giderleri Ödeme Borcu 93
1. Ödünç Alanın Ödünç Veren Yararına Yaptığı Olağanüstü
Giderleri Ödeme Borcu 93
2. Ödünç Alanın Kendi Yararına Yaptığı Olağanüstü Giderleri
Ödeme Borcu 98
II. ÖDÜNÇ VERENİN SORUMLULUĞU 100
A. Genel Olarak 100
B. Hafifletilmiş Sorumluluk İlkesi 100
1. Genel Olarak 100
2. Kural: Kast ve Ağır İhmalle Sınırlı Hafifletilmiş Sorumluluk 101
C. Borcun Hiç veya Gereği Gibi Yerine Getirilmemesinden Dolayı
Ödünç Verenin Sorumluluğu 106
1. Genel Olarak 106
2. Sorumluluğun Kapsamı 109
a. İfa Menfaatinin İhlali Halinde Sorumluluk 109
b. Kişi ve Malvarlığının (Bütünlük Menfaatinin) İhlali Halinde
Sorumluluk 109
c. Sözleşmenin Tarafı Olmayan Üçüncü Kişilerin
Menfaatlerinin İhlali Halinde Sorumluluk 111
D. Ödünç Verenin Ayıptan ve Zapttan Sorumluluğu 112
§ 5. ÖDÜNÇ ALANIN BORÇLARI VE SORUMLULUĞU 116
I. ÖDÜNÇ ALANIN BORÇLARI 116
A. Ödünç Konusu Şeyi Özenle Kullanma Borcu 116
1. Genel Olarak 116
2. Sözleşmeye, Kullanım Amacına ve Ödünç Konusu Şeyin
Niteliğine veya Özgülenme Amacına Uygun Kullanma Borcu 117
a. Sözleşmeye Uygun Kullanma Borcu 117
b. Kullanım Amacına Uygun Kullanma Borcu 120
c. Ödünç Konusu Şeyin Niteliğine veya Özgülendiği Amaca
Göre Kullanma Borcu 121
3. Özenle Kullanma Borcunun Özel Bir Görünümü: Şeyi
Başkasına Kullandırmama Borcu 121
B. Olağan Bakım ve Koruma Giderlerini Karşılama Borcu 127
1. Genel Olarak 127
2. Borcun Kapsamı: Ödünç Konusu Şeyin Kendisiyle İlgili Bakım
ve Koruma Giderleri 128
3. Borcun Kapsamına Girmeyen Giderler 130
a. Tüketim (İşletme) Giderleri 130
b. Vergi ve Sigorta Giderleri 131
c. İyileştirme Giderleri 132
4. Kira Hukukundaki Yan Giderlerle İlişkisi 132
5. Kat Mülkiyeti Kanunundaki Ortak Giderlerle İlişkisi 134
C. Kullanma Borcuyla İlgili Bazı Sorunlar 135
1. Ödünç Konusu Şeyi Kullanma Borcu Olup Olmadığı Sorunu 135
2. Ödünç Alanın Ödünç Konusu Şeyden Yararlanma Hakkı Olup
Olmadığı Sorunu 138
II. ÖDÜNÇ ALANIN SORUMLULUĞU 139
A. Sözleşmeye Aykırılıktan Dolayı Sorumluluk 139
B. Beklenmedik Halden Sorumluluk 141
C. Kanundan Doğan Bir Müteselsil Sorumluluk: Birlikte Ödünç
Alanların Sorumluluğu 142
D. Ödünç Alanın Sözleşme Dışı Sorumluluğu: Motorlu Araç İşleten
veya Hayvan Bulunduran Olarak Üçüncü Kişilere Karşı
Sorumluluğu 145
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
§ 6. SONA ERME SEBEPLERİ 149
I. GENEL OLARAK 149
II. SONA ERME SEBEPLERİ 151
A. Kanunda Yer Alan Sona Erme Sebepleri 151
1. Sürenin Sona Ermesi 151
2. Kullanım Amacıyla İlgili Sona Erme Sebepleri 152
a. Kullanım Amacının Gerçekleşmesi 152
b. Kullanım Amacının Gerçekleşmesi İçin Gerekli Sürenin
Aşılması 155
3. Sözleşmeye Aykırılık Nedeniyle Sona Erme 156
4. Ödünç Verenin İvedi Gereksinimi Nedeniyle Sona Erme 158
a. Genel Olarak 158
b. Koşulları 159
aa. Gereksinimin Sözleşmenin Kurulmasından Sonra
Ortaya Çıkması ve Önceden Öngörülememiş Olması 159
bb. Önceden Öngörülemeyen İvedi Bir Gereksinim
Olması 160
cc. Ödünç Verenin Kendisinin veya Yakınının Gereksinimi
Olması 162
c. Feshin Sonuçları 163
5. Süre ve Kullanım Amacının Belirlenmemiş Olması Halinde
Fesih Yoluyla Sona Erme 163
6. Ödünç Alanın Ölümü 167
B. Haklı Sebeple Fesih 169
C. Diğer Sona Erme Sebepleri 170
1. Sözleşmenin Ödünç Alan Tarafından Sona Erdirilmesi 170
2. Bozucu Şartın Gerçekleşmesi 172
3. Ödünç Verenin ve Alanın İflasının Sona Ermeye Etkisi 172
4. Ödünç Konusu Şeyin Mülkiyetinin El Değiştirmesi 173
5. Bağışlama ve Kira Sözleşmesi Hükümlerine Kıyasen Sona
Ermesi 176
a. Genel Olarak 176
b. Bağışlama Sözleşmesi Hükümlerine Kıyasen Sona Erme 176
c. Kira Sözleşmesi Hükümlerine Kıyasen Sona Erme 177
D. Özel Bir Sona Erme Meselesi: Ödünç Konusu Şeyin “Aile Konutu”
Olması Halinde Sona Erme 179
1. Genel Olarak 179
2. Konutun Ana Baba veya Üçüncü Kişiler Tarafından Eşlere
Karşılıksız Olarak Bırakılmasının Hukuki Niteliği ve Sonuçları 179
3. Ödünç Alanların Boşanması Halinde Sona Erme 183
a. Genel Olarak 183
b. Aile Konutu ile Ödünç Sözleşmesinden Doğan Şahsi Hak
ve Mülkiyetten Doğan Ayni Hak Arasındaki İlişki 184
c. Yargıtay Uygulaması 185
d. Değerlendirmemiz 185
4. Fesih Bildiriminin Muhatabı ve Müteselsil Sorumluluk Sorunu 188
5. Sağ Kalan Eşin Aile Konutunu Kullanması Halinde Sona Erme 191
III. FESİH YOLUYLA SONA ERMEDE FESİH BİLDİRİMİ 193
§ 7. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 195
I. ÖDÜNÇ ALANIN ÖDÜNÇ KONUSU ŞEYİ GERİ VERME BORCU 195
A. Genel Olarak 195
B. Geri Verme Borcunun Kapsamı 196
1. Kural: Aynen Geri Verme 196
2. İstisna: Olağan Kullanımdan Kaynaklı Eskime ve Bozulmalar 198
3. Ödünç Konusu Şeyden Elde Edilen Ürünlerin Geri Verilip
Verilmeyeceği Sorunu 200
4. Sözleşmeye Aykırı Olarak Elde Edilen Gelirlerin Geri Verilmesi
Sorunu 203
C. Geri Verme Borcunun Hiç veya Gereği Gibi İfa Edilmemesinin
Sonuçları 204
D. Geri Verme Borcunun Muhatabı ve Geri Vermekle Yükümlü Kişi 206
E. Geri Verme Zamanı ve İfa Yeri 207
1. Geri Verme Zamanı 207
2. İfa Yeri 209
II. SONA ERMEYE BAĞLI OLARAK ÖDÜNÇ VERENİN –GERİ İSTEME
DIŞINDAKİ– DİĞER HAKLARI İLE ÖDÜNÇ ALANIN HAKLARI 210
A. Ödünç Verenin Hakları 210
1. Kötüleşme ve Değer Azalması Nedeniyle Tazminat Talep Etme
Hakkı 210
2. Kiraya Verenin Hapis Hakkına İlişkin Hükmün (TBK m. 336)
Kıyasen Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu 210
B. Ödünç Alanın Hakları 212
1. Yaptığı Olağanüstü Giderler Nedeniyle Tazminat Talep Etme
Hakkı 212
2. Söküp Alma Hakkı 215
3. Alıkoyma Hakkı 218
III. ZAMANAŞIMI 220
A. Geri Verme Borcuna İlişkin Zamanaşımı 220
B. Geri Verme Borcu Dışındaki Diğer Taleplere İlişkin Zamanaşımı 221
1. Kısa Zamanaşımı Süresi 221
2. Zamanaşımının Başlangıç Anı 224
SONUÇ 225
KAYNAKÇA 231 |