İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
İkinci Baskıya Önsöz 8
Üçüncü Baskıya Önsöz 9
Dördüncü Baskıya Önsöz 11
Kısaltmalar 21
Birinci Bölüm
İDARİ YARGININ TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
TÜRK İDARİ YARGI TEŞKİLATI
I. YARGI İŞLEVİ, İDARİ YARGI VE TÜRK İDARİ YARGISI 23
A. İdarenin Denetlenmesi ve İdarenin Yargısal Denetimi 23
1. Genel Olarak İdarenin Denetlenmesi 23
2. İdarenin Yargı Dışı Denetimi 27
a. İdarenin İç Denetimi 27
b. İdarenin Dış Denetimi 29
3. İdarenin Yargısal Denetimi, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 37
a. Genel Olarak İdarenin Yargısal Denetimi 37
b. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi 38
b1. Hâkimin Çekinmesi ve Hâkimin Reddi 42
b1a. Hâkimin Çekinmesi (=Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması) 43
b1b. Hâkimin Reddi 45
b2. Çekilme ve Reddin Karara Bağlanması 52
B. İdari Yargıya İlişkin Genel Bilgiler 56
C. Türkiye’de İdari Yargı Teşkilatının Yapısı ve İşleyişinin Tarihsel Gelişimi 63
D. Türk İdari Yargısının Genel Özellikleri 66
E. İdari Yargılama Hukukunun Özellikleri 70
1. İdari Yargıda Geçerli Olana Anayasal Yargılama İlkeleri 73
a. Usul Ekonomisi İlkesi 73
b. Adil Yargılanma Hakkı 76
c. Aleni Yargılama ve Gerekçe İlkesi 77
2. İYUK’da Öngörülen İlkeler 81
a. Yazılılık ve Evrak Üzerinde İnceleme İlkesi 81
b. Delil Serbestîsi İlkesi 83
c. Re’sen İnceleme (=Kendiliğinden Araştırma/Tetkik) İlkesi 86
d. Yerindelik Denetiminin Yapılamazlığı İlkesi 93
e. Hukuk Muhakemesi Kanunu’na Yapılan Atıfların İdari Yargının Bünyesine Uygunluğu Ölçüde Uygulanması İlkesi 94
f. Taleple Bağlılık İlkesi 96
3. İçtihadın Öngördüğü İlke: Usuli Kazanılmış (=Müktesep) Hak İlkesi 97
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI 102
A. İdari Yargının Görev Alanına Giren Konular 102
B. İdari Yargının Görev Alanı Dışında Kalan Konular 105
III. İDARİ YARGI MERCİİLERİ 123
A. İlk Derece Mahkemeleri 123
1. İdare Mahkemeleri 123
2. Vergi Mahkemeleri 124
3. Bölge İdare Mahkemeleri (=İstinaf Mahkemeleri) 125
a. Genel Olarak 125
b. Bölge İdare Mahkemeleri Dairelerinin Görevleri 126
B. İdari Yargı Düzeninin Üst Derece Mahkemesi (Yüksek Mahkemesi): Danıştay 129
1. Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar 131
2. Danıştay’ın İç Yapılanması 134
3. Danıştay 1. Dairesi’nin Görevleri 136
İkinci Bölüm
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
I. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE DENETİM SINIRI 137
A. İdari Yargının Görev Alanı 137
B. İdari Yargının Görev Alanının Belirlenmesinde Kullanılan Ölçütler 138
1. Kamu Gücü Ölçütü 138
2. Kamu Hizmeti Ölçütü 141
3. Karma Ölçüt 141
C. İdari Yargının Denetiminin Sınırı 142
1. Genel Olarak 142
2. Yasama Kısıntısı 144
3. Yargı Yetkisinin Kullanılmasına Getirilen Sınırlamalar 146
a. Genel Olarak 146
b. Anayasa’nın 125. Maddesi Düzenlemesinin Anlam ve Kapsamı 149
II. ADLİ VE İDARİ YARGI KOLLARI ARASINDAKİ GÖREV VE HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ: UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 161
A. Genel Olarak 161
B. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Yetkileri 163
1. Görev Uyuşmazlığı 163
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı 163
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı 165
2. Hüküm Uyuşmazlığı 166
C. Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları 167
Üçüncü Bölüm
İDARİ YARGILAMA USULÜNDE DAVA TÜRLERİ
I. İPTAL DAVASI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI 170
A. İptal Davası Tanımı ve Özellikleri 170
B. İptal Davasının Ön Koşulları 183
1. İptal Davasında Göreve İlişkin Koşullar 183
2. Bağlantılı Davalar 186
3. İptal Davasında Yetkiye İlişkin Koşullar 191
a. Genel Yetki Kuralı 191
b. Özel Yetki Kuralları 193
b1. Kamu Görevlilerine İlişkin Özel Yetki Kuralları 193
b2. Taşınmaz Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları 195
b3. Taşınır Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları 196
b4. Vergi Davalarında Yetki Kuralları 196
b5. Tam Yargı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 197
4. İptal Davasında Süreye İlişkin Koşullar 199
5. İptal Davasının Konusuna İlişkin Koşullar 207
6. İptal Davasının Davacıya İlişkin Koşulları 208
7. İptal Davasının Davalıya İlişkin Koşulları 230
8. İptal Davasının Biçimine (=Şekline) İlişkin Koşullar 232
9. İptal Davasının Esasına İlişkin Koşullar 233
C. İptal Davasının Sonuçları 233
1. İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları 234
2. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları 235
D. İptal Davasının Esasın İncelenmesi 236
1. İdari İşlemlerin Tanımı ve Özellikleri 236
a. Tanım 240
b. İdari İşlemlerin Özellikleri 244
b1. İdari İşlemler Kural Olarak İdari Makamlar Tarafından Kamu Gücüne Dayanılarak Yapılır 244
b2. İdari İşlemler Tek Yanlı İrade Açıklamasıdır 245
b3. İdari İşlemler İcrailik (=Etkili Karar Olma, Lazimul İcra) Niteliğini Taşır ve Re’sen İcra Edilebilir 246
b4. İdari İşlemler Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanır ve Yargısal Denetime Tabidir 254
2. İdari İşlemin Unsurları 256
a. Yetki Unsuru 256
a1. Yetki Çeşitleri 257
a1a. Kişi Yönünden Yetki 257
a1aa. Fiili Memur Teorisi 258
a1ab. Vekâlet 259
a1ac. Yetki ve İmza Devri 260
a1b. Konu Yönünden Yetki 262
a1c. Yer Yönünden Yetki 263
a1d. Zaman Yönünden Yetki 264
a2. Yetkide Paralellik İlkesi 264
a3. Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri 267
a3a. Fonksiyon (=Görev) Gaspı 267
a3b. Yetki Gaspı 270
a3c. Yetki Tecavüzü (=Aşımı) 271
b. Şekil (=Biçim, Usul ve Prosedür) Unsuru 272
c. Sebep (=Neden) Unsuru 280
d. Konu Unsuru 283
e. Amaç (=Maksat) Unsuru 284
f. Takdir Yetkisi ve Bağlı Yetki 288
3. İdari İşlemlerin Sona Ermesi 292
a. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 292
a1. Hukuki Nedenler 292
a2. Fiili Nedenler 293
b. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi 293
c. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 294
c1. Geri Alma 294
c2. Kaldırma (=İlga) 296
c3. Değiştirme 298
c4. Düzeltme 298
E. Yürütmeyi Durdurma Kararı 298
1. Yürütmeyi Durdurma Kararının Verilmesinin Şekli Koşulları 301
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı Verilmesinin Esasa İlişkin Koşulları 303
3. Temyiz veya İstinaf İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması 306
4. Yürütmeyi Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği 306
5. Yürütmeyi Durdurma İstemleri Hakkında Verilen Kararların Denetimi 309
II. TAM YARGI DAVASI 310
A. İptal Davalarının Tam Yargı Davaları ile Karşılaştırılması 311
B. Tam Yargı Davalarının Ön Koşulları 312
C. Tam Yargı Davalarında Yetkili Yargı Yerleri 312
D. Tam Yargı Davalarının Konusuna İlişkin Koşulları 313
E. Tam Yargı Davalarının Davacıya İlişkin Koşulları 318
F. Tam Yargı Davalarının Davalıya İlişkin Koşulları 318
G. Tam Yargı Davalarının Biçime (=Şekle) İlişkin Koşulları 319
H. Tam Yargı Davalarının Süreye İlişkin Koşulları 320
I. Tam Yargı Davasının Esası ve Sorumluluk Nedenleri 327
1. Genel Olarak İdarenin Sorumluluğu 327
2. İdarenin Sorumluluğun Şartları 334
a. İdari Davranış 334
b. Zarar 335
b1. Zarar, Gerçek ve Kesin Olmalıdır 341
b2. Zarar Özel Olmalıdır 343
b3. Zarar, Meşru Bir Menfaat ya da Hakka Yönelik Olmalıdır 343
b4. Zarar, Maddi ya da Manevi Nitelikte Olabilir 343
b5. Zarar, Parayla Takdir Edilebilen Bir Zarar Olmalıdır 344
b6. Zarar, Anormal Olmalıdır 347
c. Nedensellik Bağı (= Sebep–Sonuç İlişkisi, İlliyet Bağı/Rabıtası) 348
3. Sorumluluğun Kalkması veya Azalması 349
a. Zorlayıcı Nedenler (=Mücbir Sebep, Force Majeur) 349
b. Beklenmeyen Durumlar (=Umulmayan Hal, Kaza, Cas Fortuit) 350
c. Zarar Görenin Kusuru 351
d. Üçüncü Kişinin Kusuru 353
4. Hizmet Kusuru 354
a. Hizmet Kusurunun Özellikleri 361
a1. Hizmet Kusuru, Nesnel (=Objektif Niteliği Haiz) ve Anonimdir 362
a2. Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür 363
a3. Hizmet Kusuru, Olaylara Göre Değişen, Esnek Bir Kavramdır 363
b. Hizmet Kusuru Sayılan Haller 364
b1. Hizmetin Kötü İşlemesi 364
b2. Hizmetin Geç İşlemesi 367
b3. Hizmetin Hiç İşlememesi 367
c. Hizmet Kusuru – Kişisel (=Şahsi) Kusur Ayrımı 368
5. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 376
a. Risk İlkesi (=Muhataralı Faaliyet, Tehlike Sorumluluğu, Hasar Kuramı) 379
a1. Mesleki Risklerden Doğan Sorumluluk 380
a1a. Daimi Kamu Görevlilerinin Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 382
a1b. Geçici Olarak Kamu Görevlerine Katılanların Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 383
a2. Sosyal Risk İlkesi 383
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 387
c. Bayındırlık Hizmetlerine Katılanların Özel Durumuna Göre Sorumluluk 389
d. Hukuka Uygun İdari İşlemlerden Dolayı Sorumluluk 389
İ. Tam Yargı Davalarının Sonuçları 391
Dördüncü Bölüm
İDARİ YARGI DAVALARINDA UYUŞMAZLIĞIN
YARGILAMA SÜRECİ
I. İDARİ YARGI DAVALARININ İNCELENMESİ 393
II. DİLEKÇELERDE YER ALACAK HUSUSLAR, VERİLECEĞİ MERCİİLER VE DİLEKÇELERİN MAHKEME TARAFINDAN ALINMASI USULÜ 394
III. DİLEKÇELER ÜZERİNDE İLK İNCELEME 397
A. Görev ve Yetki 399
B. İdari Merci Tecavüzü 400
C. Ehliyet 402
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı 404
E. Süre Aşımı 404
F. Husumet 407
G. Dilekçede Eksiklik Olup Olmadığı 409
H. Tek Dilekçeyle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması ve Birden Fazla Kişinin Ortak Dilekçeyle Dava Açması 410
IV. DAVA SÜRECİ 416
V. AÇIKLAMA VE YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ 420
VI. DAVA AÇMANIN HUKUKSAL SONUÇLARI 421
VII. İVEDİ YARGILAMA USULÜ 424
A. İvedi Yargılama Usulü Uygulaması 433
1. Dava Açma Süresi 433
2. Üst Makama Başvuru 433
3. İlk İnceleme ve Savunma 434
4. Yürütmeyi Durdurma Kararı 434
B. Karar Verme Aşaması 434
C. Temyiz Aşaması 434
Beşinci Bölüm
KARARLARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI
(=KANUN YOLLARI)
I. OLAĞAN BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞAN KANUN YOLLARI) 441
A. İstinaf 442
1. Genel Olarak 442
2. İstinaf Kanun Yolunun Temyizden Farkları 448
3. İstinafa Konu Edilemeyecek Kararlar 449
4. İstinafa Başvuruda Bulunabilecekler 451
5. İstinaf Nedenleri 454
6. İstinaf Başvurusunun Süresi ve Şekli 455
7. İstinaf Yoluna Başvurulmasının Mahkeme Kararlarının İcrasına Etkisi 456
8. İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar 457
B. Temyiz 460
1. Temyiz Edilemeyecek Kararlar 464
2. Temyiz Edilebilecek Davalar ve Başvuru Süreleri 465
3. Temyiz Başvurusunun Şekli 467
4. Temyiz İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar 468
II. OLAĞANÜSTÜ BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI) 469
A. Kanun Yararına Temyiz 469
B. Yargılamanın Yenilenmesi 472
III. KARARLARIN UYGULANMASI 474
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Temel Kaynaklar 487
Kavram İndeksi 497 |