İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
TAKDİM 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR DİZİNİ 15
GİRİŞ 17
I. Çalışmanın Önemi ve Amacı 17
II. Çalışmanın Kapsamı 19
BİRİNCİ BÖLÜM
MÜŞTEREK FAİLLİĞİN GENEL İŞTİRAK TEORİSİNDEKİ KONUMU
§ 1. FAİLLİĞİN TESPİTİNDE FİİLİN KAPSAMI 22
I. Geniş ve Dar Faillik Kavramları 22
II. Nedensellik Anlayışı: Geniş Fail Kavramı 23
III. Suç Tipi Anlayışı: Dar Fail Kavramı 26
IV. Değerlendirme 27
§ 2. SUÇA İŞTİRAKİN DÜZENLENİŞ ŞEKLİNE GÖRE KANUNİ SİSTEMLER 28
I. Genel Açıklama 28
II. Teklik Sistemi 29
A. Sistemin Esası ve Yöneldiği Amaç 29
B. Teklik Sisteminin Türleri 31
1. Şekli Teklik Sistemi 31
2. Fonksiyonel Teklik Sistemi 32
C. Avusturya Ceza Kanunu Örneği 33
D. Teklik Sistemine Yönelik Eleştiriler 35
III. İkilik Sistemi 37
A. İkilik Sisteminin Esası 37
B. İkilik Sisteminde Şeriklerin Haksızlığının Esasına İlişkin Teoriler 39
1. Kusura ve Haksızlığa İştirak Teorisi 40
2. Başkasının Haksızlığıyla Dayanışma Teorisi 42
3. Saf Neden Olma Teorisi 44
4. Bağlılığı Esas Alan Neden Olma Teorisi 45
5. Bağlı Hukuki Değere Saldırı Teorisi 46
6. Değerlendirme 48
C. İkilik Sistemi ve Bağlılık Kuralı 49
1. Bağlılık Kuralının Esası 49
2. Bağlılık Kuralının Fonksiyonu 50
3. Bağlılık Kuralının Görünüm Biçimleri 51
4. Bağlılığın Konusu 54
D. Alman Ceza Kanunu Örneği 54
E. İkilik Sistemine Yönelik Eleştiriler 56
IV. Değerlendirme 57
§ 3. TÜRK CEZA KANUNU’NDA SUÇA İŞTİRAK ŞEKİLLERİ 59
I. İştirak Hükümlerine İlişkin Sistematik 59
II. İştirak Şekillerinin İkili Ayrımı 60
III. Faillik 62
IV. Şeriklik 66
A. Azmettirme 66
B. Yardım Etme 68
§ 4. MÜŞTEREK FAİLLİĞİN BAĞIMSIZ BİR FAİLLİK ŞEKLİ OLARAK ORTAYA ÇIKŞI 71
I. Genel Açıklama 71
II. Türk Hukukunda 72
A. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Müşterek Faillik 72
B. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Müşterek Faillik 79
III. Kıta Avrupası Hukukunda 81
A. 19. Yüzyıl Öncesindeki Gelişmeler 81
1. Roma Hukukunda Suça İştirak Edenler Arasında Ayrım
Yapılması Fikri 81
2. Geç Orta Çağ İtalyan Hukukçularının İştirake İlişkin Görüşleri 82
3. Ortak Hukuk Devri ve Carolina Ceza Kanunu 85
B. 19. Yüzyılda Müşterek Faillik 90
§ 5. GENEL FAİLLİK TEORİLERİ KAPSAMINDA MÜŞTEREK FAİLLİK 94
I. Sübjektif Teoriler 94
A. Teorilerin Esası 94
B. Aşırı Sübjektif Teoriler 99
1. Şekli Sübjektif Teoriler (Kast Teorileri) 99
2. Maddi Sübjektif Teoriler (Menfaat Teorileri) 102
3. Aşırı Sübjektif Teorilerin Alman Mahkeme Kararlarındaki
Etkisi 104
C. Sınırlandırılmış Sübjektif Teori (Normatif Kombinasyon Teorisi) 109
D. Değerlendirme 114
II. Objektif Teoriler 117
A. Şekli Objektif Teoriler 117
1. Teorilerin Esası 117
2. Teorilere İlişkin Görüşler 118
3. Değerlendirme 120
B. Maddi Objektif Teoriler 121
1. Teorilerin Esası 121
2. Teorilere İlişkin Görüşler 122
3. Değerlendirme 126
III. Fiil Hâkimiyeti Teorisi 127
A. Teorinin Esası 127
B. Teorinin Gelişimi 128
1. Fiil Hâkimiyeti Kavramının Ortaya Çıkışı 128
2. Fiil Hâkimiyeti Teorisinin Kurucuları 130
a. Welzel’in Görüşleri 130
(1) Final Hareket Teorisi 130
(2) Final Fiil Hâkimiyeti Teorisi 131
b. Maurach’ın Görüşleri 132
c. Gallas’ın Görüşleri 134
C. Fiil Hâkimiyeti Teorisinin Hâkim Görüş Haline Gelmesi 136
1. Roxin’in Fiil Hâkimiyeti Teorisi 136
a. Metodolojisi 137
b. Fiil Hâkimiyeti Teorisinin Oluşumu 140
(1) Fiil Hâkimiyeti Şartının Sınırı 140
(2) Fiil Hâkimiyetinin Türleri 140
aa. Harekete Hâkimiyet 141
bb. İradeye Hâkimiyet 142
cc. Fonksiyonel Hâkimiyet 145
(3) Fiil Hâkimiyetinin Geçerli Olamayacağı Suçlar 145
2. Teorinin Güncel Faillik Öğretilerinde Temsili ve
Değerlendirme 146
İKİNCİ BÖLÜM
MÜŞTEREK FAİLLİĞİN HUKUKİ ESASI, YAPISI VE ŞARTLARI
§ 6. MÜŞTEREK FAİLLİĞİN HUKUKİ ESASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLER 152
I. Müşterek Failliği Hâkimiyet Kavramından Hareketle Açıklayan
Görüşler 152
A. Fonksiyonel Fiil Hâkimiyeti Görüşü 152
B. Kısmi Hâkimiyet Temelinde Sübjektif Kriter Görüşü 159
C. Karar Birliği (Entscheidungsverbund) Görüşü 161
D. Özerklik İlkesi (Autonomieprinzip) Temelinde Kanuni İstisna
Görüşü 162
E. Biçim Hâkimiyeti (Gestaltungsherrschaft) Görüşü 164
II. Müşterek Failliği Diğer İştirak Şekilleriyle Açıklayan Görüşler 170
A. Karşılıklı Dolaylı Faillik Görüşü 170
B. Karşılıklı Azmettirme Görüşü 173
III. Diğer Görüşler 174
A. Objektif İsnadiyet Görüşü 174
B. Özel Hüküm Problemi Görüşü 180
C. Davranış Normları Temelinde Arka Plandaki Kişi (Hintermann)
Görüşü 181
IV. Müşterek Failliğin Hukuki Esasına İlişkin Kanaatimiz 184
§ 7. FONKSİYONEL FİİL HAKİMİYETİNE DAYALI MÜŞTEREK FAİLLİĞİN YAPISI 189
I. Müşterek Faillerin Asli Sorumluluğu ve Kanuni Düzenlemenin Niteliği 189
A. Müşterek Faillerin Asli Sorumluluğu 189
B. Müşterek Failliğe İlişkin Kanuni Düzenlemenin Niteliği 190
II. Müşterek Faillik ve Bağlılık Kuralı 194
A. Bağlılık Kuralı (Akzessorietätsprinzip) Açısından Değerlendirme 194
B. Müşterek Faillerin Karşılıklı Bağımlılığı (wechselseitige
Abhängigkeit) 196
III. Müşterek Faillikte Karşılıklı İsnadiyet 197
A. Genel Açıklama 197
B. Karşılıklı İsnadiyetin Konusu 200
C. Nitelikli Hallerin Karşılıklı İsnadiyeti 202
D. Kısmi Müşterek Faillik 203
E. Cezalandırmayı Engelleyen Bir Sebebin Varlığı Halinde Müşterek
Faillik 206
F. Kabahatlerde Karşılıklı İsnadiyet 208
§ 8. MÜŞTEREK FAİLLİĞİN ŞARTLARI 210
I. Birlikte Suç İşleme Kararı 210
A. Birlikte Suç İşleme Kararının Esası 210
B. Birlikte Suç İşleme Kararının Kapsamı 218
C. Birlikte Suç İşleme Kararının Oluşumu 220
D. Birlikte Suç İşleme Kararının Zamanı 228
1. Hazırlık Aşamasında Birlikte Suç İşleme Kararı 228
2. İcra Aşamasında Birlikte Suç İşleme Kararı: Art Arda
Müşterek Faillik (Die sukzessive Mittäterschaft) 228
E. Suç Planından Önemsiz Sapmalar ve Müşterek Faillikte Sınırın Aşılması 232
1. Önemsiz Sapmalar (unwesentliche Abweichungen) 232
2. Müşterek Faillikte Sınırın Aşılması (Mittäterexzess) 234
a. Sınırın Kasten Aşılması 234
b. Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması 236
(1) Suçun Konusunda Hata Halinde Müşterek Faillik 237
(2) Hedefte Sapma Halinde Müşterek Faillik 240
(3) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek Faillik 242
II. Suçun İşlenmesine Objektif Katkı 244
A. Genel Açıklama 244
B. Katkının Yapılacağı Zaman 246
1. Hazırlık Aşamasında Suça Katkı 246
2. İcra Aşamasında Suça Katkı 248
3. Değerlendirme 252
C. Katkının Esaslı Olması 254
1. Genel Açıklama 254
2. “Açık” Bir Kavram Olarak Esaslı Katkı 255
3. Esaslı Katkının Tespiti 255
4. Pozitif ve Negatif Fiil Hâkimiyeti Ayrımı 260
5. Esaslı Katkının Nedenselliği 262
a. Olmazsa Olmaz ve Esaslı Katkı Ayrımı 262
b. Katkının Nedenselliğine İlişkin Özel Durumlar 263
(1) İlave Müşterek Faillik (Die additive Mittäterschaft) 263
(2) Alternatif Müşterek Faillik (Die alternative
Mittäterschaft) 265
(3) Korelatif Müşterek Faillik (Die korrelative
Mittäterschaft) 267
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MÜŞTEREK FAİLLİĞİN ÖZELLİK ARZ ETTİĞİ CEZA HUKUKU KURUMLARI
§ 9. MÜŞTEREK FAİLLİKTE TEŞEBBÜS, VAZGEÇME VE ETKİN PİŞMANLIK 270
I. Teşebbüs 270
A. Genel Açıklama 270
B. Bütüncül Çözüm 271
C. Bireysel Çözüm 272
1. Dar Bireysel Çözüm 273
2. Yenilenmiş Bireysel Çözüm 274
D. Değerlendirme 275
II. Teşebbüste ve Birlikte Suç İşleme Kararında Vazgeçme 276
A. Suça Teşebbüste Vazgeçme 276
B. Birlikte Suç İşleme Kararında Vazgeçme 279
C. Görünüşte Müşterek Faillik 280
III. Etkin Pişmanlık 282
§ 10. MÜŞTEREK FAİLLİĞİN ÖZELLİK ARZ ETTİĞİ SUÇLAR 283
I. Özgü Suçlar ve Bizzat İşlenebilen Suçlar 283
A. Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 283
1. Terminoloji: “Yükümlülük Suçu” ve “Özgü Suç” Kavramları 283
2. Özel Faillik Niteliğine İlişkin Yeter Şart Tartışması 285
3. Gerçek ve Görünüşte Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 287
B. Bizzat İşlenebilen Suçlarda Müşterek Faillik 288
II. İhmalî Suçlar 289
A. İhmalî Suçların Özgü Suçlarla İlişkisi 289
B. İhmalî Suçlarda Fail–Şerik Ayrımı 290
1. Genel Açıklama 290
2. İcraî Suça İhmalî Davranışla İştirakte Fail–Şerik Ayrımı 292
a. Ayrımı Reddeden Görüş 292
b. Potansiyel Fiil Hâkimiyeti Görüşü 293
c. Yardım Eden Teorisi 294
d. Yükümlülük Suçu Görüşü 295
e. Koruma ve Gözetim Garantörü Ayrımını Esas Alan Görüş 297
f. Değerlendirme 298
C. İhmalî Suçlarda Müşterek Faillik Açısından İki Temel İhtimal 299
1. İcraî ve İhmalî Davranışın Birlikteliği 299
2. Birden Fazla Kimsenin İhmalî Davranışta Bulunması 300
III. Taksirli Suçlar 302
A. Genel Açıklama 302
B. Tartışmalara Zemin Hazırlayan Yargı Kararları 303
C. Alman Hukukundaki Görüşler 306
1. Aleyhe Görüşler 306
2. Lehe Görüşler 308
D. Türk Hukukundaki Görüşler 312
E. Değerlendirme 317
IV. Zincirleme Suçlar 320
V. Çok Failli Suçlar 323
VI. Örgütlü Suçlar 326
VII. Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşleme Nitelikli Halini İhtiva Eden
Suçlar 329
§ 11. MUHAKEME VE YAPTIRIM 335
I. Müşterek Failliğin Özellik Arz Ettiği Bazı Ceza Muhakemesi Kurumları 335
II. Müşterek Failler Hakkında Cezanın Belirlenmesi 338
SONUÇ 341
KAYNAKLAR 349
KAVRAM DİZİNİ 371 |