|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
1. BÖLÜM: İKTİSAT (EKONOMİ) BİLİMİ
1.1. İKTİSADIN TANIMI 21
1.2. İKTİSADIN TEMEL İŞLEYİŞİ 22
1.3. İKTİSADIN ÖNEMİ 24
1.4. İKTİSADIN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ 25
1.5. İKTİSADIN TEMEL SORUNLARI 26
1.6. İKTİSADIN ALT DALLARI 27
1.6.1. Pozitif / Normatif İktisat 27
1.6.2. Mikro / Makro İktisat 28
1.7. İKTİSADIN AMAÇLARI VE ARAÇLARI 28
1.7.1. Mikroekonomik Amaçlar ve Araçlar 29
1.7.2. Makroekonomik Amaçlar ve Araçlar 29
1.8. İKTİSADİ SİSTEMLER 30
1.8.1. Piyasa Ekonomisi / Kapitalist Sistem 30
1.8.2. Kumanda Ekonomisi / Sosyalist Sistem 31
1.8.3. Karma Ekonomik Sistem 31
1.9. İKTİSADİ KONULARIN ANLATIMI 32
1.9.1. Sözel Anlatım 32
1.9.2. Denklemsel / Matematiksel / Cebirsel Anlatım 32
1.9.3. Grafiksel / Şekilsel / Geometrik Anlatım 34
A. Doğru / Pozitif Yönlü İlişki veya Artan İlişki 34
B. Ters / Negatif Yönlü İlişki veya Azalan İlişki 36
ÇALIŞMA SORULARI – 1 39
ALIŞTIRMALAR – 1 40
2. BÖLÜM: MİKROEKONOMİNİN TEMEL KAVRAMLARI
2.1. İKTİSAT 41
2.2. İSTEK VE İHTİYAÇ 41
2.3. İHTİYAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI 42
2.3.1. İhtiyacın, Karşılanma Şekline Göre Sınıflandırılması 42
2.3.2. İhtiyacın, Şiddetine Göre Sınıflandırılması 43
2.4. MALLAR VE HİZMETLER 44
2.4.1. Emek Durumuna Göre Mal Çeşitleri 45
2.4.2. Kullanışlarına Göre Mal Çeşitleri 46
2.4.3. Kullanış Sürelerine Göre Mal Çeşitleri 46
2.4.4. İlişki Derecesine Göre Mal Çeşitleri 46
2.4.5. Üretene (Fayda) Göre Mal Çeşitleri 47
2.5. FAYDA 48
2.5.1. Şekil Faydası 48
2.5.2. Yer (Mekân) Faydası 48
2.5.3. Zaman Faydası 48
2.5.4. Mülkiyet Faydası 48
2.6. ÜRETİM VE ÜRETİM FAKTÖRLERİ 49
2.7. FIRSAT MALİYETİ (ALTERNATİF MALİYET) 50
2.7.1. Artan Fırsat Maliyeti 51
2.7.2. Azalan Fırsat Maliyeti 52
2.7.3. Sabit Fırsat Maliyeti 52
2.8. ÜRETİM İMKÂNLARI EĞRİSİ (DÖNÜŞTÜRME EĞRİSİ) 53
ÇALIŞMA SORULARI – 2 58
ALIŞTIRMALAR – 2 59
3. BÖLÜM: TALEP VE ARZ ANALİZİ
3.1. TALEP ANALİZİ 61
3.1.1. Tanım 61
3.1.2. Talep Kanunu 61
3.1.3. Talep Fonksiyonu 61
3.1.4. Talep Denklemi 64
3.1.5. Talep Şedülü ve Talep Eğrisi 65
3.1.6. Bireysel Talep ve Piyasa Talebi 67
3.1.7. Talep Edilen Miktarın Değişmesi ve Talebin Değişmesi 68
A. Talep Edilen Miktarın Değişmesi 68
B. Talebin Değişmesi 69
3.1.8. Talep Kanununun İstisnaları 70
3.2. ARZ ANALİZİ 72
3.2.1. Tanım 72
3.2.2. Arz Kanunu 72
3.2.3. Arz Fonksiyonu 72
3.2.4. Arz Denklemi 75
3.2.5. Arz Şedülü ve Arz Eğrisi 76
3.2.6. Bireysel Arz ve Piyasa Arzı 78
3.2.7. Arz Edilen Miktarın Değişmesi ve Arzın Değişmesi 79
A. Arz Edilen Miktarın Değişmesi 79
B. Arzın Değişmesi 80
3.2.8. Bolluk Paradoksu (King Kanunu) 82
ÇALIŞMA SORULARI – 3 83
ALIŞTIRMALAR – 3 84
4. BÖLÜM: PİYASA DENGESİ VE DENGENİN DEĞİŞMESİ
4.1. PİYASA 85
4.2. PİYASA DENGESİ 85
4.3. DENGEYE GELME MEKANİZMALARI 87
4.3.1. Walrasgil Fiyat Uyumu 87
4.3.2. Marshallgil Miktar Uyumu 88
4.3.3. Piyasa Dengesinin Oluşmaması 89
4.4. PİYASA DENGESİNİN DEĞİŞMESİ 90
4.4.1. Arz Sabitken Talebin Değişmesi 91
4.4.2. Talep Sabitken Arzın Değişmesi 91
4.4.3. Arzın ve Talebin Birlikte Değişmesi 92
A. Arzın ve Talebin Aynı Yönlü Değişmesi 92
B. Arzın ve Talebin Ters Yönlü Değişmesi 94
4.5. PİYASAYA MÜDAHALE 95
4.5.1. Taban Fiyat 96
4.5.2. Tavan Fiyat 98
4.5.3. Sübvansiyonlar / Teşvikler 99
4.5.4. Vergi Uygulamaları 100
4.6. TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ RANTI / FAZLASI 102
4.6.1. Tüketici Rantı (Fazlası / Artığı) 103
4.6.2. Üretici Rantı (Fazlası / Artığı) 104
ÇALIŞMA SORULARI – 4 106
ALIŞTIRMALAR – 4 107
5. BÖLÜM: EĞİM VE ESNEKLİK
5.1. EĞİM VE ESNEKLİĞİN TANIMI 109
5.1.1. Eğim 110
5.1.2. Esneklik 110
5.2. TALEBİN ESNEKLİĞİ 111
5.2.1. Talebin Fiyat Esnekliği 112
5.2.2. Talebin Gelir Esnekliği 117
5.2.3. Talebin Çapraz Esnekliği 119
5.3. ARZIN ESNEKLİĞİ (ARZIN FİYAT ESNEKLİĞİ) 121
5.4. ESNEKLİĞİN ÖNEMİ VE KULLANIM ALANLARI 127
5.4.1. Verginin Yansıması 127
5.4.2. Tüketici Fazlası 128
5.4.3. Esneklik – Toplam Hasılat İlişkisi 129
5.4.4. Örümcek Ağı Teoremi 131
ÇALIŞMA SORULARI – 5 132
ALIŞTIRMALAR – 5 133
6. BÖLÜM: FAYDA TEORİSİ – TÜKETİCİ DENGESİ
6.1. TÜKETİCİ DENGESİ: FAYDA MAKSİMİZASYONU 135
6.2. KARDİNAL FAYDA TEORİSİ 137
6.2.1. Toplam Fayda 137
6.2.2. Marjinal Fayda 139
6.2.3. Toplam Fayda ve Marjinal Fayda İlişkisi 141
6.2.4. Azalan Marjinal Fayda Kanunu 142
6.2.5. Tüketici Dengesi: Eş Marjinallik İlkesi 142
6.2.6. Tüketici Dengesinin Değişmesi 144
6.3. ORDİNAL FAYDA TEORİSİ: FARKSIZLIK EĞRİSİ TEORİSİ 145
6.3.1. Farksızlık Eğrisi (Kayıtsızlık / Eş Fayda Eğrisi) 145
6.3.2. Bütçe Doğrusu 148
6.3.3. Tüketici Dengesi 150
6.3.4. Tüketici Dengesinin Değişmesi 151
6.4. KARDİNAL VE ORDİNAL FAYDA ARASINDAKİ İLİŞKİ 152
ÇALIŞMA SORULARI – 6 153
ALIŞTIRMALAR – 6 154
7. BÖLÜM: ÜRETİM TEORİSİ – ÜRETİCİ DENGESİ
7.1. ÜRETİCİ DENGESİ: KÂR MAKSİMİZASYONU 155
7.2. KISA DÖNEM ÜRETİCİ TEORİSİ 157
7.2.1. Toplam Ürün 157
7.2.2. Marjinal Ürün ve Ortalama Ürün 158
7.2.3. Azalan Verimler Yasası 159
7.2.4. Toplam Ürün, Marjinal Ürün ve Ortalama Ürün İlişkisi 160
7.2.5. Üretici Dengesi: Üretimin Üç Bölgesi 161
7.3. UZUN DÖNEM ÜRETİCİ TEORİSİ 163
7.3.1. Eş Ürün Eğrisi 163
7.3.2. Eş Maliyet Doğrusu 165
7.3.3. Üretici Dengesi 167
7.3.4. Üretici Dengesinin Değişmesi 169
7.3.5. Ölçeğe Göre Getiri (Ölçeğin Verimi) 169
7.3.6. İkame Esnekliği ve Uzun Dönem Üretim Fonksiyonları Çeşitleri 171
ÇALIŞMA SORULARI – 7 173
ALIŞTIRMALAR – 7 174
8. BÖLÜM: MALİYET TEORİSİ
8.1. MALİYET KAVRAMLARI 175
8.2. KISA DÖNEM MALİYETLER 176
8.2.1. Toplam Maliyet 177
8.2.2. Ortalama Maliyet 178
8.2.3. Marjinal Maliyet 181
8.2.4. Marjinal Maliyet ve Ortalama Maliyet İlişkisi 181
8.3. UZUN DÖNEM MALİYETLER 183
8.3.1. Toplam Maliyet 183
8.3.2. Ortalama Maliyet 183
8.3.3. Marjinal Maliyet 184
8.3.4. Marjinal Maliyet ve Ortalama Maliyet İlişkisi 185
8.3.5. İçsel ve Dışsal Ekonomiler 185
ÇALIŞMA SORULARI – 8 188
ALIŞTIRMALAR – 8 189
9. BÖLÜM: PİYASALAR
9.1. PİYASA VE ÇEŞİTLERİ 191
9.2. TAM REKABET PİYASALARI 192
9.3. EKSİK REKABET PİYASALARI 193
9.3.1. Satıcı Sayısı Bakımından Sınıflandırma 193
A. Monopol (Tekel) Piyasa 193
B. Monopolcü (Tekelci) Rekabet Piyasası 195
C. Oligopol Piyasası 196
9.3.2. Alıcı Sayısı Bakımından Sınıflandırma 198
A. Monopson Piyasa 198
B. Monopsoncu Rekabet Piyasası 198
C. Oligopson Piyasalar 199
ÇALIŞMA SORULARI – 9 200
ALIŞTIRMALAR – 9 201
10. BÖLÜM: MAKROEKONOMİ, TEMEL KAVRAMLAR VE
MAKROEKONOMİK MODELLER
10.1. MAKROEKONOMİ 203
10.2. MAKROEKONOMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 204
10.2.1. Büyüme ve Kalkınma 204
10.2.2. İşsizlik (Tam İstihdam) 204
10.2.3. Fiyat İstikrarı (Enflasyon) 205
10.2.4. Ödemeler Bilançosu Dengesi 205
10.2.5. Gelir Dağılımı 206
10.2.6. Tüketim 206
10.2.7. Yatırım 206
10.2.8. Tasarruf 207
10.3. MAKROEKONOMİK MODELLER (İKTİSADİ AKIMLAR) 207
10.3.1. Merkantilistler 208
10.3.2. Fizyokratlar 208
10.3.3. Klasik Yaklaşım 209
10.3.4. Keynesyen Yaklaşım 210
10.3.5. Monetarist Yaklaşım 211
10.3.6. Yeni Klasik Yaklaşım 212
10.3.7. Yeni Keynesyen Yaklaşım 212
10.3.8. Post Keynesyen Yaklaşım 213
10.3.9. Arz Yanlı İktisat 214
10.3.10. Reel Konjonktür Teorisi 214
ÇALIŞMA SORULARI – 10 216
ALIŞTIRMALAR – 10 217
11. BÖLÜM: MİLLİ GELİR, EKONOMİK BÜYÜME VE
İKTİSADİ DALGALANMALAR
11.1. KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 219
11.2. MİLLİ GELİR BÜYÜKLÜKLERİ 221
11.2.1. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla 221
11.2.2. Gayrisafi Milli Hasıla 223
11.2.3. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Hesaplama Yöntemleri 224
A. Toplam Harcama Yöntemi 224
B. Toplam Üretim Yöntemi 226
C. Toplam Gelir Yöntemi 227
11.3. MİLLİ GELİRLE İLGİLİ DİĞER BÜYÜKLÜKLER 227
11.3.1. Safi Milli Hasıla (SMH) veya Net Yurtiçi Hasıla 228
11.3.2. Milli Hasıla (MH / MG) 228
11.3.3. Kişisel Gelir (KG) 228
11.3.4. Harcanabilir Kişisel Gelir (HKG) 229
11.4. EKONOMİK BÜYÜME 229
11.4.1. Ortalama Büyüme Hızı 230
11.4.2. Reel GSYİH Trend Değeri 231
11.4.3. Yıllık Büyüme Hızı 231
11.5. İKTİSADİ DALGALANMALAR (DEVRESEL / KONJONKTÜREL DALGALANMALAR) 232
ÇALIŞMA SORULARI – 11 234
ALIŞTIRMALAR – 11 235
12. BÖLÜM: ENFLASYON
12.1. KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 237
12.2. ENFLASYON KAVRAMI 239
12.3. ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİ 239
12.3.1. TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) 239
12.3.2. ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) 240
12.3.3. GSYİH Deflatörü 240
12.4. ENFLASYONUN TÜRLERİ 241
12.4.1. Nedenlerine Göre Enflasyon Türleri 241
A. Talep Enflasyonu 241
B. Maliyet / Arz Enflasyonu 242
C. İthal Enflasyon 242
D. Beklentilerin Neden Olduğu Enflasyon 242
E. Kurumsal Zayıflıktan Kaynaklanan Enflasyon 243
12.4.2. Ölçüm Hızına Göre Enflasyon Türleri 243
A. Ilımlı–Sürünen Enflasyon 243
B. Dörtnala Enflasyon 243
C. Hiperenflasyon 243
12.4.3. Beklenip Beklenmediğine Göre Enflasyon 244
A. Fiili / Geçekleşen Enflasyon 244
B. Beklenen Enflasyon 244
C. Beklenmeyen Enflasyon 244
12.5. ENFLASYONUN ETKİLERİ (MALİYETİ) 244
12.6. ENFLASYONLA MÜCADELE YOLLARI 245
ÇALIŞMA SORULARI – 12 247
ALIŞTIRMALAR – 12 248
13. BÖLÜM: İŞSİZLİK
13.1. KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 249
13.2. İŞSİZLİK KAVRAMI 251
13.3. İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ 252
13.4. İŞSİZLİK TÜRLERİ 253
13.4.1. Friksiyonel İşsizlik 253
13.4.2. Yapısal İşsizlik 253
13.4.3. Konjonktürel İşsizlik (Eksik Talep İşsizliği) 254
13.4.4. Reel Ücret İşsizliği 254
13.4.5. Gizli İşsizlik 254
13.4.6. Mevsimsel İşsizlik 254
13.4.7. Teknolojik İşsizlik 255
13.4.8. Doğal İşsizlik 255
13.5. İŞSİZLİĞİN ETKİLERİ 255
13.6. İŞSİZLİĞİN ÇÖZÜMÜ 256
ÇALIŞMA SORULARI – 13 257
ALIŞTIRMALAR – 13 258
14. BÖLÜM: TÜKETİM, YATIRIM VE TASARRUF
14.1. TÜKETİM 259
14.1.1. Tüketimin Sınıflandırılması 259
A. Dayanıklı Tüketim–Dayanıksız Tüketim Ayrımı 260
B. Özel Tüketim–Kamu Tüketimi Ayrımı 260
14.1.2. Tüketim Teorileri (Tüketimin Belirleyicileri) 260
A. Mutlak Gelir Hipotezi (Keynesyen Tüketim) 261
B. Nispi Gelir Hipotezi 262
C. Zamanlararası Tüketim 263
D. Ömür Boyu (Yaşam Boyu) Gelir Hipotezi 264
E. Sürekli Gelir Hipotezi 265
F. Rassal Yürüyüş Hipotezi 266
14.2. YATIRIM 267
14.2.1. Yatırımların Sınıflandırılması 267
A. Yatırımı Yapan Açısından Sınıflandırma 268
B. Yatırımın Kaynağı Açısından Sınıflandırma 268
C. Verimliliğe Etkisi Açısından Sınıflandırma 269
D. Sermayeye Katkısı Açısından Sınıflandırma 269
14.2.2. Yatırım Teorileri (Yatırımın Belirleyicileri) 269
A. Neo–Klasik Yatırım 270
B. Keynesyen Yatırım 271
C. Hızlandıran Modeli 271
D. Tobin Q Modeli 272
14.3. TASARRUF 273
14.3.1. Tasarrufun Sınıflandırılması 273
A. Bireysel (Kişisel) Tasarruf 274
B. Firma Tasarrufu 274
C. Kamu Tasarrufu 274
D. Yabancı (Yurtdışı) Tasarruf 275
14.3.2. Tasarrufun Belirleyicileri 275
14.3.3. Tasarruf Paradoksu 276
ÇALIŞMA SORULARI – 14 277
ALIŞTIRMALAR – 14 278
15. BÖLÜM: ÖDEMELER BİLANÇOSU
15. 1. KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 279
15.2. ÖDEMELER BİLANÇOSUNUN ÖZELLİKLERİ 280
15.3. ÖDEMELER BİLANÇOSUNUN HESAPLARI 281
15.3.1. Cari İşlemler Hesabı 282
A. Mal Ticareti 282
B. Hizmet Ticareti 283
C. Karşılıksız (Tek Yanlı) Transferler 283
15.3.2. Sermaye Hesabı 283
A. Uzun Süreli Sermaye 284
B. Kısa Süreli Sermaye 284
15.3.3. Resmi Rezerv Hesabı 284
15.3.4. İstatistiki Fark (Net Hata / Noksan) 284
15.4. ÖDEMELER BİLANÇOSUNUN YORUMLANMASI 286
15.5. ÖDEMELER BİLANÇOSU AÇIĞINA NEDEN OLAN FAKTÖRLER 287
15.5.1. Yapısal Nedenler 287
15.5.2. İktisadi Dalgalanmalar 287
15.5.3. Geçici Faktörler 288
15.5.4. İstikrar Bozucu Spekülasyon 288
15.6. ÖDEMELER BİLANÇOSU AÇIĞINI GİDERMEYE YÖNELİK POLİTİKALAR 288
15.6.1. Açıkları Finanse Etmek 288
15.6.2. Açıkları Baskı Altına Almak 288
15.6.3. Açıkları Tedavi Edici Önlemler Almak 289
ÇALIŞMA SORULARI – 15 290
ALIŞTIRMALAR – 15 291
16. BÖLÜM: PARA VE PARA POLİTİKASI
16.1. KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 293
16.2. PARA VE PARA SİSTEMLERİ 294
16.2.1. Para Sistemleri 294
A. Mal– Para Sistemi 294
B. Temsili Para Sistemi 295
C. Kâğıt Para (İtibari Para) Sistemi 295
D. Kaydi Para (Banka Parası) Sistemi 295
16.2.2. Para ve Paranın Özelikleri 295
16.2.3. Paranın Fonksiyonları 296
16.2.4. Para Arzı 296
16.2.5. Para Talebi 297
A. Klasik İktisat 297
B. Keynesyen İktisat 298
C. Monetaristler (Parasalcılar) 298
16.2.6. Paranın Ekonomiyi Etkileme Mekanizmaları 298
16.3. PARA POLİTİKASI 300
16.3.1. Para Politikasının Amaçları 300
16.3.2. Para Politikasının Araçları 301
A. Para Politikasının Dolaysız Araçları 301
B. Para Politikasının Dolaylı Araçları 302
16.4. MERKEZ BANKASI 303
16.4.1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Tarihçesi 303
16.4.2. Merkez Bankası’nın Bilançosu 303
16.4.3. Merkez Bankası’nın Görevleri 305
16.4.4. Merkez Bankası’nın Yetkileri 306
16.4.5. Merkez Bankası’nın Bağımsızlığı 306
ÇALIŞMA SORULARI – 16 307
ALIŞTIRMALAR – 16 308
ÇALIŞMA SORULARI CEVAP ANAHTARLARI 309
Kaynakça 311
Kavramlar Dizini 317 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
