İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 Kısaltmalar 17 GİRİŞ VE KONUNUN KAPSAMI 19 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK İNŞAAT SÖZLEŞMESİ VE İNŞAATIN TESLİMİ KAVRAMI § 1. GENEL OLARAK İNŞAAT SÖZLEŞMESİ 23 I. Kavram 23 II. Unsurları 24 A. Yüklenicinin, Taşınmaz Bir Yapının İnşasını ve Bunun Teslimini Taahhüt Etmesi 24 B. Bedel 29 III. Sözleşmenin Şekli 32 IV. Tarafların Yükümlülükleri 33 A. Genel Olarak 33 B. Yüklenicinin Yükümlülükleri 34 C. İş Sahibinin Yükümlülükleri 36 V. Hukukî Niteliği 39 A. Genel Olarak 39 B. Sürekli veya Âni Edimli Borç İlişkisi Ayrımı Bakımından 41 1. Genel Olarak 41 2. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler 42 a. Sürekli Edimli Borç İlişkisi Görüşü 42 b. Âni Edimli Borç İlişkisi Görüşü 43 c. Karma Görüş 44 3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Sonuç 45 § 2. İNŞAATIN TESLİMİ VE BUNUN HUKUKÎ SONUÇLARI 49 I. Genel Olarak Teslim Kavramı 49 II. İnşaat Sözleşmesinde Teslim 51 A. Teslimin Gerçekleşmesi 51 B. İş Sahibinin İnşaatı Teslim Almaktan Kaçınma Hakkı 54 1. Genel Olarak 54 2. Koşulları 58 3. Biçimi 59 C. Teslim İçin, Yüklenicinin Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklerini Eksiksiz Olarak İfa Etmesinin Gerekip Gerekmediği Sorunu 60 1. Eksiklik Kavramı 60 2. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler 62 3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Sonuç 65 a. Eksikliğin Önemi Bakımından 65 aa. Önemsiz Eksikliklerde 66 bb. Önemli Eksikliklerde 67 cc. Orta Derecede Önemli Eksikliklerde 68 b. Yapının Kısım Kısım Teslim Edilmesi Bakımından 71 aa. Sözleşme Gereğince Kısmî Teslim 71 bb. İş Sahibinin İradesiyle Kısmî Teslim 72 D. Eksikliğe Rağmen Teslimin Gerçekleşebileceği Durumlarda, Bu Eksikliklerin Hangi Hükümlere Tâbi Olacağı Sorunu 73 1. Doğrudan Ayıp Hükümlerinin Uygulanması Gerektiğine Yönelik Görüşler 74 2. Eksikliklerin Genel Hükümlere Göre Talep Edilebilmesine Yönelik Görüşler 75 3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Sonuç 76 a. Genel Olarak 76 b. Aynen İfa ve İnşaatın Eksik Teslim Edilmiş Olmasından Doğan Zararın Giderilmesini İsteme Hakkı 77 c. Bedelden İndirim ve İnşaatın Eksik Teslim Edilmiş Olmasından Doğan Zararın Giderilmesini İsteme Hakkı 78 E. Teslimi İspat Yükü 81 F. Teslimin Taraflarca Ek Koşullara Bağlanması 82 III. Teslimin Hukukî Sonuçları 83 A. Genel Olarak 83 B. Bedel Borcunun Muaccel Olması 86 İKİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK BORÇLUNUN VE İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜ KAVRAMLARI İLE YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜNÜN KOŞULLARI § 3. GENEL OLARAK BORÇLUNUN VE İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDE YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜ KAVRAMLARI 91 I. Genel Olarak Borçlunun Temerrüdü Kavramı 91 II. İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü Kavramı 92 § 4. YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜNÜN KOŞULLARI 94 I. İnşaatı Teslim Borcu Muaccel Olmalıdır 94 A. Genel Olarak 94 1. Teslim Borcunun Muaccel Olacağı Ânın Sözleşmede Kararlaştırılmış Olması 95 2. Teslim Borcunun Muaccel Olacağı Ânın Sözleşmede Kararlaştırılmamış Olması 100 a. Genel Olarak 100 b. Yüklenicinin İnşaata Başlaması Gereken Zamanın Belirlenmesi 101 c. İnşaatın Tamamlanması İçin Gereken Sürenin Belirlenmesi 101 B. İnşaat Süresinin Uzaması 103 1. Genel Olarak 103 2. Koşulları 107 a. Olumlu Koşullar 110 aa. İnşaat Süresi İşlemeye Başlamış Olmalıdır 110 bb. İnşaat Olağan Sürede Tamamlanarak Teslim Edilememiş Olmalıdır 111 cc. İnşaatın Olağan Sürede Tamamlanarak Teslim Edilememiş Olması, İş Sahibinin Hâkimiyet Alanından veya Mücbir Sebeplerden Kaynaklanmış Olmalıdır 112 aaa. Genel Olarak 112 bbb. İş Sahibinin Hâkimiyet Alanından Doğan Sebepler 114 ccc. İş Sahibinin Ara Ödemeleri Zamanında Yapmaması 118 ddd. İş Değişikliği veya Ek İşler Yapılması 122 eee. İş Sahibinin Hâkimiyet Alanına Dâhil Edilemeyen ve Zorunlu Olarak İnşaatın Durmasına / Yavaşlamasına Sebep Etkenlerin İnşaat Süresine Etkisi 126 dd. Yüklenici İnşaatın Olağan Sürede Tamamlanarak Teslim Edilememe Tehlikesini Gecikmeksizin İş Sahibine Bildirmiş Olmalıdır 133 b. Olumsuz Koşullar 139 aa. Yüklenicinin Çalışma Temposunu Arttırarak, İnşaatı Olağan Teslim Süresinde Tamamlama Yükümlülüğü Bulunmamalıdır 139 aaa. Genel Olarak 139 bbb. İnşaatın Hızlandırılması Kavramı 139 ccc. Yüklenicinin İnşaatı Hızlandırma Yükümlülüğünün Bulunduğu Hâller 140 ddd. Yüklenicinin İnşaatı Hızlandırarak, Olağan Sürede Tamamlama Yükümlülüğü Bulunmasının Sonuçları 144 bb. Yüklenici Bazı Davranışlarıyla Gecikme Tehlikesini Üstlenmiş Sayılmamalıdır 144 C. İnşaatın Uzama Süresi 145 1. Genel Olarak 145 2. İnşaatın Tamamen Durması Hâlinde 147 3. İnşaatın Yavaşlaması Hâlinde 150 D. Teslim Borcunun Muaccel Olacağı Ânın Uzaması Konuşunda Sözleşmede Yapılan Düzenlemeler 151 1. Genel Olarak 151 2. Yasal Riziko Dağılımının Yüklenici Yararına Değiştirilmesi 152 3. Yasal Riziko Dağılımının İş Sahibi Yararına Değiştirilmesi 153 II. İnşaat Teslim Edilmemiş Olmalıdır 154 III. İnşaatın Tamamlanmasında Objektif İmkânsızlık Olmamalıdır 155 A. İmkânsızlık Kavramının İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü Bakımından Önemi 155 B. Yeniden İnşası Mümkün Olan Bir İnşaatın Hasara Uğraması veya Yok Olması 159 C. Yüklenicinin, İnşaatı Tamamlamama Niyetini Açıkça Ortaya Koymasının İmkânsızlık Bakımından Etkisi 159 IV. İş Sahibi, Kural Olarak Yükleniciye İhtarda Bulunmuş Olmalıdır 160 A. Genel Olarak 160 B. İhtara Gerek Olmayan Durumlar 162 1. Belirli veya Kesin Vadenin Bulunması 162 2. Teslim Tarihinin, Sözleşmeyle İş Sahibine Tanınmış Bulunan Muacceliyet İhbarıyla Belirlenmesi 167 3. Yüklenicinin Borcunu İfa Etmeyeceğini Ciddi ve Kesin Biçimde Ortaya Koyması 167 V. İnşaatın Teslim Edilmemesi Hukuka Aykırı Olmalıdır 168 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜNÜN SONUÇLARI § 5. GENEL OLARAK 171 I. Aynen İfa Yükümlülüğünün Varlığını Sürdürmesi 172 A. Temerrüdün Tarafların Edimleri Üzerindeki Etkisi 172 B. İnşaatın Başkasına Tamamlatılarak, Masraflar ile Diğer Zararların Giderilmesinin İstenmesi 174 1. Genel Olarak 174 2. Borçlar Kanununun 97. Maddesinin Uygulanmasının Koşulları 175 a. Yüklenici Temerrüde Düşmüş Olmalıdır 176 b. Aynen İfayı İsteme Koşulları Bulunmalıdır 177 c. Diğer Koşullar 177 3. Hükmün Uygulanması ve Bunun Sonuçları 179 II. Yüklenicinin Gecikmeden Doğan Zararlardan Sorumlu Olması 183 A. Genel Olarak Gecikmeden Doğan Zararlardan Sorumluluk 183 B. Gecikmeden Doğan Zarar Türleri 187 1. Fiilî Zarar 187 2. Yoksun Kalınan Kazanç 187 C. Gecikme Tazminatının İstenebileceği Dönem 188 III. Yüklenicinin Cezaî Şarttan Sorumlu Olması 193 A. Genel Olarak 193 B. Yüklenicinin Cezaî Şarttan Sorumlu Olmasının Koşulları 197 IV. Yüklenicinin Beklenmedik Hâlden Sorumlu Olması 207 § 6. İŞ SAHİBİNİN, BORÇLUNUN TEMERRÜDÜNDEN DOĞAN SEÇİMLİK HAKLARI 209 I. Genel Olarak 209 II. Seçimlik Hakların Kullanılabilmesinin Koşulları 215 A. Kural Olarak Yükleniciye Uygun Bir Ek Süre Verilmiş Olmalıdır 215 1. Ek Süre Kavramı 215 2. Ek Süre Verilmesi Gerekmeyen Durumlar 219 a. Yüklenicinin Davranışlarından Ek Sürenin Yararsız Olacağının Anlaşılması 219 b. Edimin Temerrüt Nedeniyle Alacaklı Bakımından Yararsız Hâle Gelmesi 221 c. Kesin Vadenin Kararlaştırılmış Olması 221 d. Dürüstlük Kuralları Gereğince İş Sahibinden Ek Süre Vermesinin Beklenememesi 223 B. Ek Süre Verilmesini Gerektirmeyen Bir Durum Bulunmalı veya Ek Süre Sonuçsuz Kalmalıdır 224 C. Seçimlik Haklar Derhâl Kullanılmış Olmalıdır 224 1. Genel Olarak 224 2. Ek Süre Verilen Hâllerde 225 3. Ek Süre Verilmesi Zorunlu Olmayan Hâllerde 226 § 7. İŞ SAHİBİNİN AYNEN İFADAN VAZGEÇEREK MÜSPET TAZMİNAT İSTEMESİ 228 I. Aynen İfadan Vazgeçme 228 A. Genel Olarak 228 B. Aynen İfadan Vazgeçmenin Kapsamı 229 C. Mübadele ve Fark Teorilerine Göre Aynen İfadan Vazgeçmenin, İş Sahibinin Edim Yükümlülüğü Üzerindeki Etkisi 230 II. İş Sahibinin Müspet Zararının Hesaplaması 233 A. Genel Olarak 233 B. Mübadele Teorisine Göre 236 1. Yüklenicinin Hukukî Durumu 236 2. İş Sahibinin Hukukî Durumu 237 a. İnşaatın Tamamlanabilmesi İçin Gereken Masrafların İstenmesi 237 b. Gecikmeden Doğan Zararların Giderilmesinin İstenmesi 240 c. Cezaî Şartın İstenmesi 242 C. Fark Teorisine Göre 243 1. Genel Olarak 243 2. Bedelin Para Olarak Ödeneceği İnşaat Sözleşmelerinde 244 a. Yüklenicinin Kısmî Bedel Alacağı 244 aa. Bedelin Belirlenmediği veya Yaklaşık Olarak Belirlendiği İnşaat Sözleşmelerinde 244 bb. Götürü Bedelli İnşaat Sözleşmelerinde 244 b. İş Sahibinin Müspet Zararının Giderilmesi İstemi 246 3. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde 247 § 8. İŞ SAHİBİNİN SÖZLEŞMEDEN DÖNMESİ 252 I. Genel Olarak 252 II. Dönmenin Hukukî Sonuçları 254 A. İfa Edilmemiş Edimlerin Ortadan Kalkması 254 B. İfa Edilmiş Edimlerin Geri Verilmesi 255 1. İş Sahibinin Geri Verme Borcu 257 a. Genel Olarak 257 b. Bedelin Belirlenmediği veya Yaklaşık Olarak Belirlendiği İnşaat Sözleşmelerinde 260 c. Götürü Bedelli İnşaat Sözleşmelerinde 262 d. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde 265 2. Yüklenicinin Geri Verme Borcu 266 a. Bedelin Para Olarak Ödeneceği İnşaat Sözleşmelerinde 266 b. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde 266 aa. Dönmenin Etkisi Konusunda Doktrinde İleri Sürülen Görüşler 266 aaa. Dönmenin, Borç İlişkisini Geriye Etkili Olarak Ortadan Kaldırdığı Yönündeki Görüşler (Klâsik Dönme Görüşü) 266 bbb. Dönmenin, Borç İlişkisini Geriye Etkili Olarak Ortadan Kaldırmayıp, Tasfiye Sürecine Soktuğu Yönündeki Yeni Görüşler (Yeni Dönme Görüşü) 267 bb. Yargıtay’ın Görüşü 269 cc. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Sonuç 269 dd. Yüklenicinin, Alacağını Arsa Payı Olarak İsteyip İsteyemeyeceği Sorunu 274 3. Geri Verme Borçlarında Karşılıklılık İlişkisi 277 C. Menfi Tazminat İstenmesi 278 1. Genel Olarak Menfi Zarar Kavramı 278 2. Unsurları 279 a. Fiilî Zarar 279 b. Kaçırılan Fırsatlar 279 III. İnşaat Sözleşmesinden Kısmî Dönme 281 A. Kısmî İfa ve Kısmi Dönme Kavramları 281 B. Kısmî Dönmenin Koşulları 282 C. Kısmî Dönmenin Hukukî Sonuçları 286 IV. Doktrinde, İş Sahibinin Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinden Dönmesi Konusunda İleri Sürülen Görüşler 287 A. Genel Olarak 287 B. Dönmenin Feshe Tahvil Edilemeyeceği Görüşü 287 C. İnşaat Seviyesinin İlerlemiş Olması Durumunda, Dönmenin Feshe Tahvili Gerektiği Görüşü 288 V. Yargıtay’ın, İş Sahibinin Arsa Payı Karşılığı İnşaat SözleşmesindenDönmesi Konusundaki Uygulaması 290 VI. Yargıtay Uygulamasının Değerlendirilmesi 293 § 9. YÜKLENİCİNİN TEMERRÜDÜYLE İLGİLİ BAZI ÖZEL SORUNLAR 295 I. Temerrüdün Koşulları Oluşmadığı Hâlde, İş Sahibinin Temerrütten Doğan Haklarını Kullanması ve Bunun Hukukî Sonuçları 295 II. İş Sahibinin, Arsayı Kısmen veya Tamamen Bir Üçüncü Kişiye Devretmesi 299 III. Yüklenicinin, İş Sahibinden Olan Alacağını Bir Üçüncü Kişiye Devretmesi 301 A. Genel Olarak 301 B. Arsa Payının Yüklenici Adına Tescil Edilmiş Olması Hâlinde 304 C. Arsa Payının Yüklenici Adına Tescil Edilmemiş Olması Hâlinde 305 1. Genel Olarak 305 2. Değerlendirmeler 311 IV. İş Sahibinin Taleplerinin Bağlı Olduğu Zamanaşımı Süreleri 313 V. Yüklenicinin Temerrüdünden Doğan Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme 316 A. Görevli Mahkeme 316 B. Yetkili Mahkeme 322 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞ SAHİBİNİN TEMERRÜT HÜKÜMLERİNDEN, İNŞAATI TESLİM BORCUNUN MUACCEL OLMASINDAN ÖNCE YARARLANMASI § 10. GENEL OLARAK İŞ SAHİBİNİN TEMERRÜT HÜKÜMLERİNDEN, İNŞAATI TESLİM BORCUNUN MUACCEL OLMASINDAN ÖNCE YARARLANMASINA İLİŞKİN BORÇLAR KANUNUNUN 358. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASINDAKİ DÜZENLEME 323 § 11. BORÇLAR KANUNUNUN 358. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ UYGULANMASININ KOŞULLARI 328 I. İnşaat Seviyesi, Olması Gerekenden Düşük Bulunmalıdır 329 A. Genel Olarak 329 B. Sözleşmede, İnşaatın Teslim Edilmesi Gereken Tarihin Belirlenmiş Olması Hâlinde 332 1. Sadece Tamamlanma / Teslim Tarihi Belirlenmişse 332 a. Genel Olarak 332 b. İnşaat Seviyesinin, İnşaatın, Belirlenen Tarihte Tamamlanamayacak Ölçüde Düşük Kalması 334 2. Başlama ve Bitiş Tarihleri Belirlenmişse 340 a. İnşaata Başlamada Gecikme 340 b. Başlanmış İnşaatın Yürütülmesinde Gecikme 345 aa. Başlama ve Bitiş Tarihleri Belli Olan İşlerde, Ara Vadelerin de Kararlaştırılmış Olması Hâlinde 345 bb. Başlama ve Bitiş Tarihleri Belli Olan İşlerde, Ara Vadelerin Kararlaştırılmamış Olması Hâlinde 347 C. Sözleşmede, İnşaatın Teslim Edilmesi Gereken Tarihin Belirlenmemiş Olması Hâlinde 349 1. İnşaata Başlamada Gecikme 349 2. Başlanmış İnşaatın Yürütülmesinde Gecikme 351 II. İnşaat Seviyesinin Olması Gereken Düşük Bulunması, İş Sahibinin Riziko Alanından Kaynaklanmamalıdır 353 III. Diğer Koşullar 354 § 12. BORÇLAR KANUNUNUN 358. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ UYGULANMASININ HUKUKÎ SONUÇLARI 355 I. Genel Olarak 355 II. İş Sahibinin Aynen İfadan Vazgeçerek Müspet Tazminat İstemesi 357 III. İş Sahibinin Sözleşmeden Dönmesi 358 SONUÇ 359 Yararlanılan Eserler 365 Kavram Dizini 385 |