İÇİNDEKİLER
İçindekiler
5. Baskıya Önsöz 5
Tutuklu Bir Sanığın Kaleminden… 7
Kısaltmalar 15
Giriş 19
Birinci Bölüm
KORUMA TEDBİRİ OLARAK TUTUKLAMA
HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I. TANIM 21
A. Koruma Tedbiri Kavramı 21
B. Tutuklama Kavramı 23
II. HUKUKİ NİTELİK 24
III. AMAÇ 24
IV. TUTUKLAMANIN ÖZELLİKLERİ VE ÖN ŞARTLARI 27
A. Özellikleri 27
1. Ceza Olmaması 27
2. İhtiyari Olması 28
3. İstisnai Olması 30
4. Araç Olması 31
5. Geçici Olması 31
B. Ön Şartları 32
1. Genel Olarak 32
2. Gecikmede Tehlike 32
3. Haklı Görünüş 32
4. Ölçülülük 33
V. TUTUKLAMAYA HÂKİM OLAN CEZA MUHAKEMESİ İLKELERİ 36
A. Hukuk Devleti İlkesi 36
B. Adil Yargılanma (Dürüst işlem) İlkesi 38
C. Suçsuzluk (Masumluk) Karinesi 39
VI. TUTUKLAMANIN KİŞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 43
VII. TARİHİ GELİŞİM 45
A. Genel Olarak 45
B. Eski Yunan Hukukunda 45
C. Roma Hukukunda 45
D. Eski Alman Hukukunda 46
E. Türk Hukukunda 48
1. Cumhuriyet Öncesi Dönem 48
a. İslam Hukukunda (Tanzimat Öncesi Dönem) 48
b. Tanzimat Dönemi ve Sonrası 49
2. Cumhuriyet Dönemi 50
a. 1924 Anayasası Dönemi 50
b. 1961 Anayasası Dönemi 51
c. 1982 Anayasası Dönemi 53
VIII. ULUSLARARASI BELGELERDE TUTUKLAMA 55
A. Genel Olarak 55
B. Uluslararası Kaynaklar 55
1. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi 55
2. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi 56
3. Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi 57
4. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 57
5. Afrikalı İnsan ve Halkların Şartı 57
C. Avrupa Kaynakları 58
1. Yeni Bir Avrupa İçin Paris Şartı 58
2. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) İnsan Boyut Konferansı Moskova Toplantısı Belgesi 58
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 59
4. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 61
5. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Üye Devletlere Tutukluluk Hakkındaki R (80) 11 sayılı Tavsiyesi 61
IX. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK 62
A. Kıta Avrupası Hukuku 62
1. Almanya 62
2. Fransa 64
3. Avusturya 65
4. İtalya 66
5. Hollanda 67
B. Anglo–Sakson Hukuku 68
1. İngiltere 68
2. Amerika Birleşik Devletleri 69
İkinci Bölüm
TUTUKLAMA ŞARTLARI – TUTUKLULUK SÜRELERİ – TUTUKLAMAYA BENZER HALLER VE
ÖZEL TUTUKLAMA HALLERİ
I. TUTUKLAMA ŞARTLARI 71
A. Genel Olarak 71
B. Tutuklamanın Maddi Şartları 72
1. Şüpheli/Sanığın Huzurda Bulunması 72
2. Somut Delillere Dayalı Kuvvetli Suç Şüphesi 78
3. Ölçülülük İlkesi 81
a. Genel Olarak 81
b. Adli Kontrol: Tutuklamaya Nazaran Öncelikli Olarak Uygulanması Gereken Tedbirler 83
(1) Kavram 83
(2) Adli Kontrolün Uygulama Şartları 85
(3) Adli Kontrol Olarak Karar Verilebilecek Yükümlülükler 88
(4) Adli Kontrol Kararı Vermeye Yetkili Merciler 90
(5) Adli Kontrol Süreleri 91
(6) Adli Kontrol Kararının Kendiliğinden Denetimi 93
(7) Adli Kontrol Kararının Kaldırılması 93
(8) Adli Kontrol Tedbirlerine Uymamanın Sonuçları 94
(9) Adli Kontrolde Geçen Sürenin Cezadan İndirilmesi 96
c. Tutuklama Yasağı 97
(1) Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Tutuklama Yasağı 97
(2) Çocuk Koruma Kanunu’nda Tutuklama Yasağı 99
4. Tutuklama Nedeninin Varlığı 102
a. Genel Olarak 102
b. Kaçma, Saklanma Şüphesi ve Değerlendirilmesi 104
(1) Kaçma ve Saklanma Kavramı 104
(2) Kaçma ve Saklanma Şüphesinin Değerlendirilmesi 107
(i) Şüpheli/Sanığın Sabit İkametgâh Sahibi Olma(ma)sı 108
(ii) Şüpheli/Sanığın Kaçma Hazırlığı İçinde Olması 109
(iii) Şüpheli/Sanığın Karakteri ve Kişisel Özellikleri 110
(iv) Şüpheli/Sanığın Sosyal, Mesleki, Ailevi Yaşamı ve İlişkileri 111
(3) Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda (CMUK) Yer Alan Yasal Kaçma Karineleri ve Değerlendirmesi 112
(i) 3842 sayılı Kanun Öncesi Dönem 112
(ii) 3842 sayılı Kanun Sonrası Dönem 114
c. Şüpheli/Sanığın Davranışları 116
(1) Genel Olarak 116
(2) Delilleri Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme 117
(3) Tanık, Mağdur veya Başkaları Üzerinde Baskı Yapılması Girişiminde Bulunma 121
d. Tutuklama Sebeplerinin Varsayılabileceği Haller: Katalog Suçlar (CMK m. 100/3) 125
(1) Genel Olarak 125
(2) Katalog Suçlardan Bazıları Hakkında Eleştiri 131
(i) Silahla Kasten Yaralama Suçu (TCK m. 86/3–e) 131
(ii) Hırsızlık Suçu (TCK m. 141, 142) 132
(iii) 4389 sayılı Bankalar Kanunu m. 22/ f. 3 ve f. 4’te Tanımlanan Zimmet Suçu 132
(iv) 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda Düzenlenen ve Hapis Cezasını Gerektiren Suçlar 133
(v) 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 33’üncü Maddesinde Sayılan Suçlar 133
(vi) 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda Tanımlanan Terör Örgütünün Propagandasına Dönüştürülen Toplantı ve Gösteri Yürüyüşlerinde Kimliğin Gizlenmesi Amacıyla Yüzün Tamamen veya Kısmen Kapatılması Suçu 134
C. Tutuklamanın Şekli Şartları 135
1. Yargılama Şartı 135
2. Sanığa Güvence Belgesi Verilmemiş Olması 137
3. Tutuklama Kararı 138
a. Genel Olarak 138
b. Tutuklama Kararı Vermeye Yetkili Merci 140
(1) Soruşturma Evresinde 140
(2) Kovuşturma Evresinde 144
(3) Kanun Yolları Evresinde 146
(i) İtiraz İncelemesinde 146
(ii) İstinaf İncelemesinde 149
(iii) Temyiz İncelemesinde 151
c. Tutuklama Kararının İçeriği 153
d. Tutuklama Kararının Gerekçeli Oluşu 155
e. Tutuklama Kararı Sırasında Müdafi Zorunluluğu 159
f. Tutuklama Kararının Şekle Uygun Olmamasının Sonuçları 163
II. TUTUKLULUK SÜRELERİ 164
A. Genel Olarak 164
B. Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Girmeyen İşlerde 165
C. Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Giren İşlerde 167
D. Suça Sürüklenen Çocuklar Bakımından Tutukluluk Süreleri 172
F. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Göre Tutukluluk Süresi 179
G. Anayasa Mahkemesine Göre Tutukluluk Süreleri 181
III. TUTUKLAMAYA BENZER HALLER VE ÖZEL TUTUKLAMA HALLERİ 183
A. Tanığın, Bilirkişinin ve Zilyedin Disiplin Hapsi 183
B. Duruşma Düzenini Bozanın Disiplin Hapsi 184
C. Geçici Tutuklama ve İade Tutuklaması 184
D. Kaçakların Tutuklanması 187
E. Kabahatler Kanunu Bakımından Tutuklama 188
F. Konutunu Terk Etmeme 190
Üçüncü Bölüm
TUTUKLAMANIN HUKUKİ SONUÇLARI
I. TUTUKLAMA KARARIYLA YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER 195
A. Şüpheli/Sanığın Tutuklanmak Üzere Hâkim Önüne Çıkarılması 195
B. Tutuklama Kararının Yerine Getirilmesi 196
C. Şüpheli/Sanık Hakkında Birden Çok Tutuklama veya Mahkûmiyet Kararı Bulunması Halinde Bunların Yerine Getirilmesi 199
D. Tutuklama Kararının Bildirilmesi 199
1. Genel Olarak 199
2. Tutuklanan Kişiye Bildirme 200
3. Yakınlarına Bildirme 202
4. Konsolosluğa Bildirme 206
II. TUTUKLU HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER – TUTUKLUNUN TABİ OLDUĞU REJİM 207
A. Genel Olarak 207
B. Tutuklunun Tutukevine Kabulü ve Barındırılması 208
C. Tutuklunun Tutukevindeki Yaşamı 211
1. Tutuklunun Giyimi 211
2. Tutuklunun Çalışması 211
3. Tutuklunun Beslenmesi 212
4. Tutuklunun Tedavisi 215
D. Tutuklunun Dış Dünya ile İlişkisi 217
1. Tutuklunun Yazılı İletişimi 217
2. Tutuklunun Gazete, Dergi, Kitap Edinmesi ve Kütüphaneden Yararlanması 222
3. Tutuklunun Radyo, Televizyon, Teyp Edinmesi ve İnternetten Yararlanması 223
4. Tutuklunun Hediye Kabul Etmesi 224
5. Tutuklunun Ziyaretçi Kabul Etmesi 226
a. Yakınları ile Görüşme 226
b. Müdafi ile Görüşme 229
E. Tutuklu Hakkında Disiplin Tedbiri ve Kısıtlayıcı Önleme Başvurma 230
III. TUTUKLAMA KARARLARININ DENETİMİ 231
A. Genel Olarak 231
B. Tutukluluk Halinin Devamının Kendiliğinden Denetimi 232
1. Soruşturma Evresinde 232
2. Kovuşturma Evresinde 235
3. Kanun Yolları Evresinde 236
a. İstinaf İncelemesinde 236
b. Temyiz İncelemesinde 236
C. Tutukluluk Halinin Devamının İtiraz Yoluyla Denetimi 237
1. İtiraz Edilebilecek Bir Tutuklama Kararı 237
2. İtiraz Etme Yetkisi Olanlar 239
3. İtiraz Edilecek Merci ve İtiraz İncelemesinde Usul 240
a. Soruşturma Evresinde 240
b. Kovuşturma Evresinde 245
c. Kanun Yolları Evresinde 247
4. İtiraz İncelemesinin Sonuçları 248
a. İtiraz Başvurusunun Kararın İcrasına Etkisi 248
b. İtiraz Üzerine Verilen Kararların Kesinliği 248
c. İtiraz Üzerine Verilen Karara Karşı Olağanüstü Kanun Yoluna Başvuru 250
IV. TUTUKLAMANIN SONA ERMESİ VE SONUÇLARI 252
A. Genel Olarak 252
B. Tutuklamanın Sona Ermesi Halleri 252
1. Tutuklamayı Gerektiren Nedenlerin Ortadan Kalkması 252
a. Yetkili Hakim veya Mahkeme Tarafından Tutuklamanın Sona Erdirilmesi 252
b. Cumhuriyet Savcısı Tarafından Tutuklamanın Sona Erdirilmesi 253
2. Kamu Davasının Açılmaması, Kovuşturmaya Yer Olmadığına Karar Verilmesi, Sanığın Beraat Etmesi veya Davanın Düşmesi 257
3. Tutukluluk Süresinin Dolması 259
4. Anayasa Mahkemesinin İhlal Kararı ile Tutuklamanın Sona Erdirilmesi 260
C. Tutuklama Kararının Kaldırılmasında Usul 268
D. Salıverilenin Yükümlülükleri 268
E. Tutuklulukta Geçen Sürenin Ceza Mahkûmiyetinden İndirilmesi 269
F. Tahliye Edilen Şüpheli/Sanığın Tekrar Tutuklanması 273
Sonuç 275
Kaynakça 281
Kavramlar Dizini 299 |