|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
YAPAY ZEKÂ TEKNİKLERİ VE MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK BAKIMINDAN BİR YAPAY ZEKÂ MODELİ ÖNERİSİ
Prof. Dr. Mesut AYGÜN
GİRİŞ 18
I. YAPAY ZEKÂ BAKIMINDAN TARİHSEL GELİŞİM VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE 19
A. Genel Olarak 19
B. Tarihsel Gelişim 21
C. Yapay Zekânın Tanımı ve Özellikleri 27
D. Yapay Zekânın Çeşitleri 32
II. YAPAY ZEKÂ TEKNİKLERİ 35
A. Genel Olarak 35
1. Makine Öğrenmesi 36
2. Yapay Sinir Ağları 39
3. Derin Öğrenme 40
4. Uzman Sistemler 41
5. Robotik (Robotlar ve Botlar) 43
6. Doğal Dil İşleme 45
7. Görüntü Tanıma ve İşleme 46
8. Planlama ve Optimizasyon 47
a. Bulanık Mantık 47
b. Genetik Algoritmalar 48
B. Çalışmamızda Kullanılacak Yapay Zekâ Teknikleri 49
III. MİLLETLERARASI USUL HUKUKU BAKIMINDAN YAPAY ZEKÂ 49
A. Yargılama Hukukunda Kullanılacak Yapay Zekâ Uygulamalarında
Dikkate Alınması Gereken Temel İlkeler 50
1. Temel Haklara Saygı 52
2. Ayrımcılık Yasağı 53
3. Şeffaflık ve Hesap Verilebilirlik 53
4. Kalite ve Güvenlik 54
5. Kullanıcı Kontrolü ve Denetimi 54
B. Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) Bilişim Sistemi 55
C. Yabancılık Unsurunun Tespiti 57
IV. KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKU BAKIMINDAN YAPAY ZEKÂ 59
A. Kanunlar İhtilâfı Hukuku Metodolojisi ve Genel Problemler 59
1. Vasıflandırma 59
2. Milletlerarası Sözleşmeler Rejiminin Uygulanması 61
3. Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Diğer Genel Problemleri (Türk
Hukukunun Kanunlar İhtilâfı Kuralları – Atıf – Doğrudan Uygulanan
Kurallar) 62
B. Yabancı Hukukun Uygulanması 65
V. YAPAY ZEKÂ TABANLI UZMAN SİSTEM MODELİ ÖNERİSİ 71
A. Genel Olarak 71
1. Birinci Katman: Yabancılık Unsurunun Tespiti 72
2. İkinci Katman: Vasıflandırma – Adlama 73
3. Üçüncü Katman: İki ve Çok Taraflı Milletlerarası Sözleşmeler 73
4. Dördüncü Katman: Kanunlar İhtilafı Hukuku Kurallarının Tespiti –
Altlama 74
5. Beşinci Katman: Atıf 75
6. Altıncı Katman: Doğrudan Uygulanan Kuralların Tespiti ve
Uygulanması 76
7. Yedinci Katman: Türk Hukukunun İçeriğinin Tespiti ve Uygulanması 76
8. Sekizinci Katman: Uygulanacak Yabancı Hukukun İçeriğinin Tespiti,
Uygulanması ve Kamu Düzeni Müdahalesi 77
B. Uzman Sistem Tabanlı Yapay Zekâ Modeli Akış Şeması 78
SONUÇ 79
KAYNAKÇA 82
TÜRK KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKUNDA YAPAY ZEKÂNIN VERDİĞİ ZARARDAN
DOĞAN SÖZLEŞME DIŞI SORUMLULUK
Doç. Dr. Cemil GÜNER
I. YAPAY ZEKÂ VE HAKSIZ FİİL POTANSİYELİ 88
II. YAPAY ZEKÂNIN HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU VE HUKUKÎ STATÜSÜ 93
A. Genel Olarak 93
B. Yapay Zekânın Kişiliği Meselesi 95
C. Yapay Zekânın Verdiği Zarardan Doğan Sorumluluk 99
III. YAPAY ZEKÂNIN VERDİĞİ ZARARDAN DOĞAN SÖZLEŞME DIŞI
SORUMLULUĞA UYGULANACAK HUKUK 103
A. Vasıflandırma 103
B. Uygulanacak Hukukun Tayini 104
1. Genel Olarak 104
2. Bağlama Kuralları 106
a. Yapay Zekânın Genel Haksız Fiil Statüsünün Uygulama
Alanında Kalan Zararlarından Doğan Sorumluluk 106
b. Yapay Zekânın Medya, İnternet ve Diğer Kitle İletişim
Araçlarıyla Kişilik Hakkı İhlalinden Doğan Sorumluluk 111
c. İmal Edilen Bir Ürün Olarak Yapay Zekânın İmalatçısının
Sorumluluğu 115
3. Yabancı Hukukun Uygulanmasına Kamu Düzeni Müdahalesi 118
SONUÇ 121
KAYNAKÇA 122
YAPAY ZEKÂYA VATANDAŞLIK VERİLMESİ SORUNU
Dr. Öğr. Üyesi Aynaz UĞUR
I. GİRİŞ 128
II. GENEL KAVRAMLAR 129
A. Vatandaşlık Kavramı 129
1. Genel olarak 129
2. Vatandaşlık ve Kişilik Kavramlarının İlişkisi 131
B. Yapay Zekâ Kavramı 132
C. Sonuç 133
III. YAPAY ZEKÂ VE VATANDAŞLIK İLİŞKİSİ 134
A. Genel Olarak 134
B. Türk Vatandaşlığının Kazanılması Yolları Karşısında Yapay Zekânın
Durumu 136
1. Genel Olarak 136
2. Yapay Zekâ İçin Mavi Kart Benzeri Bir Özel Statü Önerisi 139
C. Vatandaşlık Hakkı Kazanan İlk Yapay Zekâ Örneği Sophia’nın Durumu 142
D. Sonuç 143
IV. YAPAY ZEKÂNIN HUKUKİ STATÜSÜ VE VATANDAŞLIK KAZANMASI 145
A. Yapay Zekânın Hukuki Statüsü 145
B. Yapay Zekânın Vatandaşlık Durumu 146
C. Yapay Zekâya Vatandaşlık Verilmesinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri 148
D. Vatandaşlık Alan Yapay Zekânın Kazanacağı Haklar 150
1. Hukuki Kişilik 150
2. Kısmi Vatandaşlık 151
3. Özel Hukuk Temelli Haklar 152
E. Sonuç 153
V. SONUÇ 154
KAYNAKÇA 154
AVRUPA BİRLİĞİ YAPAY ZEKÂ YASASI’NIN GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Prof. Dr. Mete Özgür FALCIOĞLU
GİRİŞ 160
1. Yapay Zekâya İlişkin Uluslararası Çalışma ve Düzenlemeler 160
2. Ana Hatlarıyla Yapay Zekâ Yasası 163
3. Yasa’nın Amacı ve Uyulması Gereken İlkeler 164
4. Yasa’nın Kapsamı ve İstisnalar 167
5. Yasa Kapsamında Süjeler 171
6. Yapay Zekâ Sistemleri ve Genel Amaçlı Yapay Zekâ Modeli 173
(a) Yapay Zekâ Sistemi 173
(b) Genel Amaçlı Yapay Zekâ Sistemleri ve Modelleri 175
(c) Yüksek Riskli Yapay Zekâ Sistemleri 177
7. Yasaklanan Faaliyetler 180
SONUÇ 184
KAYNAKÇA 186
YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN SİGORTACILIKTA KULLANIMI VE DÜZENLENMESİ
Doç. Dr. Damla KÜÇÜK
GİRİŞ 188
I. YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN KULLANILDIĞI BELLİ BAŞLI SİGORTACILIK
UYGULAMALARI VE SAĞLADIĞI YARARLAR 190
A. Risk Değerlendirme Süreci ve Sigorta Primlerinin Tespitinde 190
B. Risklerin Gerçek Zamanlı İzlenmesinde 192
C. Sigorta Tazminatı / Bedelinin Ödenmesine İlişkin Taleplerin
Değerlendirilmesi ve Hileli Davranışların Tespitinde 193
D. Sigorta Aracılarının Kapasite ve Verimliliğinin Artırılmasında 195
E. Sigortalanabilir Risklerin ve Coğrafyanın Genişletilmesinde 195
II. YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN SİGORTACILIKTA KULLANIMININ YOL AÇTIĞI
TEMEL SORUN: ÖN YARGILI, EKSİK VEYA YANLIŞ ALGORİTMİK KARARLAR 197
III. SİGORTACILIKTA YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN KULLANIMININ
DÜZENLENMESİNDE DİKKATE ALINMASI GEREKEN TEMEL İLKELER 203
A. Menfaat Dengesinin Korunması 203
B. Şeffaflık ve Açıklanabilirlik 205
C. Yapay Zekâ Algoritmaları Tarafından Verilen Kararların Adil Olmasının
Sağlanması ve Hesap Verilebilirlik 207
D. Etik İlkelere Uygunluk 208
E. İtiraz ve Telafi Haklarının Verilmesi 208
IV. YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN SİGORTACILIKTA KULLANIMI BAĞLAMINDA
AVRUPA BİRLİĞİ VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE YAPILAN
DÜZENLEMELERE GENEL BİR BAKIŞ 210
A. Avrupa Birliği’nde 210
B. Amerika Birleşik Devletleri’nde 214
V. SİGORTACILIKTA YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN KULLANIMININ
DÜZENLENMESİNDE DİKKATE ALINACAK GENEL ESASLAR VE DÜZENLENMESİ
GEREKEN TEMEL HUSUSLAR 216
A. Sigortacılıkta Yapay Zekâ Sistemlerinin Kullanımının Düzenlenmesinde
Dikkate Alınacak Genel Esaslar 216
1. Yapay Zekâ Sistemlerinin Kullanımına İlişkin Düzenleme Yapılmalı mı? 216
2. Yapay Zekânın Kullanımından Sorumlu Tutulacak Kişiler 218
3. Yapay Zekâ Sistemlerinin Kullanımına İlişkin Düzenlemelerde
Menfaatleri Korunacak Kişiler ve Yapılacak Düzenlemelerin Sigorta
Türleri Bakımından Kapsamı 219
B. Sigortacılıkta Yapay Zekâ Sistemlerinin Kullanımında Düzenlenmesi
Gereken Temel Hususlar 222
1. Veri Yeterliliğinin Sağlanması 222
2. Denetim Mekanizmalarının Oluşturulması 224
3. Yapay Zekâ Sisteminin Kullanımına İlişkin Bilgilendirme
Yükümlülükleri 225
4. İtiraz ve Telafi Edilmesini Talep Haklarının Verilmesi 225
SONUÇ 226
KAYNAKÇA 227
YAPAY ZEKÂDAN DOĞAN SORUMLULUĞUN SİGORTASI
Dr. Öğr. Üyesi Serdar DEMİRCİ
I. GENEL DEĞERLENDİRME 234
II. KAVRAMSAL ÇERÇEVE, TARİHSEL SÜREÇ VE ETİK İLKELER 240
A. Kavramsal Çerçeve 240
B. Etik Tartışmalar Ekseninde Yapay Zekânın Tarihsel Gelişimi 244
III. YAPAY ZEKÂYA YÖNELİK KİŞİLİK TARTIŞMALARI 250
A. Eşya Önerisi 252
B. Kölelik Önerisi 252
C. Tüzel Kişilik Önerisi 253
Ç. Yapay İnsan Teorisi 253
D. Elektronik Kişilik Önerisi 254
E. Değerlendirme 255
IV. YAPAY ZEKÂ KULLANIMINDAN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK 257
A. Akdi Sorumluluk 258
B. Akit Dışı Sorumluluk 259
1. Yapay Zekânın Kusur Sorumluluğu Açısından Değerlendirilmesi 260
2. Yapay Zekânın Kusursuz Sorumluluk Açısından Değerlendirilmesi 260
a. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 262
b. İfa Yardımcısı Bakımından Değerlendirme 263
c. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 264
ç. Ev Başkanının Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 265
d. Yapı Malikinin Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 266
e. Genel Tehlike Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 267
f. Ürün Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 268
g. Hakkaniyet Sorumluluğu 271
h. Otonom Araçlarda Araç İşletenin Hukuki Sorumluluğu 271
ı. Avrupa Parlamentosu Hukuk İşleri Komisyonu Tavsiye Raporu 273
V. SİGORTA HUKUKU PERSPEKTİFİNDE DEĞERLENDİRME 274
SONUÇ 276
KAYNAKÇA 278
YAPAY ZEKÂLI TIBBİ CİHAZLAR İÇİN ÜRÜN SORUMLULUĞU MESELESİ
Doç. Dr. Nurten İNCE AKMAN
GİRİŞ 286
I. TIBBİ CİHAZ TANIMI, YAPAY ZEKÂ TABANLI TIBBİ CİHAZ KULLANIMIN YARAR
VE ZARARLARI 289
II. YAPAY ZEKÂ TABANLI TIBBİ CİHAZLARDA ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN
ŞARTLARI 294
A. HATALI BİR ÜRÜNÜN PİYASAYA SÜRÜLMESİ 294
1. Ürün 294
a. Yazılım ve Yapay Zekâlı Tıbbi Cihazları Ürün olarak Kabul
Etmeyen Görüş 296
b. Yazılım ve Yapay Zekâlı Tıbbi Cihazları Ürün olarak Kabul Eden
Görüş 299
2. Hatalı (Uygunsuz) Ürün 306
a. Genel olarak Hatalı Ürün Kavramı 306
b. Yapay Zekâlı Tıbbi Cihazlarda Hatalı (Uygunsuz) Ürün 307
(1) Haklı Güvenlik Beklentisi 308
(2) Ürünün Sunumu ve Kullanım Şekli 312
(3) Piyasaya Sürülme Anı 314
(a) Genel Olarak 314
(b) Yenileme ve Güncellemelerin Piyasaya Sürülme Anına
Etkisi 317
B. Zarar 319
C. Nedensellik Bağı 321
III. SORUMLULUĞUN SÜJESİ 328
IV. ÜRÜN SORUMLULUĞUNDAN KURTULUŞ SEBEPLERİ VE BUNLARIN YAPAY
ZEKÂ TABANLI TIBBİ CİHAZLARA UYGULANMASI SORUNU 334
A. Ürünün Üretici Tarafından Piyasaya Sürülmemesi 334
B. Piyasaya Sürüldüğünde Ürünün Hatasız Olması 337
C. Ürünün Üretilmesinin veya Dağıtılmasının Ticari ya da Mesleki
Sebeplere Dayanmaması 339
D. Hatanın Emredici Normlara Uyulmasından Kaynaklanması 340
E. Piyasaya Sürülme Anında Bilim ve Teknik Düzeyinin Hatanın Tespit
Edilmesine İmkân Vermemesi 342
F. Kısmi Ürün Üreticisinin Sorumluluktan Kurtulması 345
V. İSPAT YÜKÜ VE SORUMLULUĞUN ZAMANSAL SINIRI 345
SONUÇ 348
KAYNAKÇA 354
YAPAY ZEKÂNIN HUKUKİ STATÜSÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Doç. Dr. Seda GAYRETLİ AYDIN
GİRİŞ 364
I. YAPAY ZEKÂNIN HUKUKEN DÜZENLENMESİNİ ZORLAŞTIRAN ÖZELLİKLERİ 367
II. YAPAY ZEKÂYANIN HUKUKUN ÖZNESİ (SÜJESİ) OLMASI GEREKTİĞİNİ İLERİ
SÜREN GÖRÜŞLER 373
A. Yapay Zekânın Gelişmişlik Seviyesine Göre Türleri 375
B. Kişi ve Kişilik Kavramı 376
C. Yapay Zekânın Hukukun Süjesi Olması Gerektiğine İlişkin Farklı Görüşler 380
1. Gerçek Kişi (İnsan Benzeri) Statüde Sayılması 380
2. Tüzel Kişilik Benzeri Statü verilmesi 381
3. Kendine Özgü Elektronik Kişilik Verilmesi 384
III. YAPAY ZEKÂNIN HUKUKUN OBJESİ OLDUĞUNU İLERİ SÜREN GÖRÜŞLER 390
A. Yapay Zekânın Köle Statüsünde Olduğu Görüşü 390
B. Yapay Zekânın Fikri Eser Olduğunu İleri Süren Görüş 394
C. Yapay Zekânın Eşya Statüsünde Olduğunu İleri Süren Görüş 396
SONUÇ 401
KAYNAKÇA 404
İCRA HUKUKUNDA YAPAY ZEKÂ
Doç. Dr. Aziz Serkan ARSLAN
GİRİŞ 410
I. YAPAY ZEKÂNININ İCRA HUKUKUNA İLİŞKİN YARGILAMADA KULLANILMASI 411
A. Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkının Bulunup Bulunmadığı 415
B. Yargı Yolunun Caiz Olması 416
C. Mahkemenin Görevli Olması 416
Ç. Yetkinin Kesin Olduğu Hâllerde, Mahkemenin Yetkili Bulunması 417
D. Tarafların, Taraf ve Dava Ehliyetine Sahip Olmaları; Kanuni Temsilin Söz
Konusu Olduğu Hâllerde, Temsilcinin Gerekli Niteliğe Sahip Bulunması 418
E. Dava Takip Yetkisine Sahip Olunması 420
F. Vekil Aracılığıyla Takip Edilen Davalarda, Vekilin Davaya Vekâlet
Ehliyetine Sahip Olması ve Usûlüne Uygun Düzenlenmiş Bir
Vekâletnamesinin Bulunması 420
G. Davacının Yatırması Gereken Gider Avansının Yatırılmış Olması 421
Ğ. Teminat Gösterilmesine İlişkin Kararın Gereğinin Yerine Getirilmesi 422
H. Davacının, Dava Açmakta Hukukî Yararının Bulunması 422
I. Aynı Davanın, Daha Önceden Açılmış ve Hâlen Görülmekte Olmaması 423
İ. Aynı Davanın, Daha Önceden Kesin Hükme Bağlanmamış Olması 423
J. Diğer Kanunlarda Yer Alan Dava Şartlarına İlişkin Hükümler 424
II. YAPAY ZEKÂNININ İCRA DAİRESİNİN YAPMIŞ OLDUĞU İŞLEMLERDE
KULLANILMASI 425
A. Otomatik Belge İnceleme ve Hazırlama 426
B. Risk Değerlendirmesi 428
C. Tahsilat Süreçlerinin Otomasyonu 429
Ç. Yasal Araştırma ve Destek 430
D. Takibe İlişkin Danışmanlık Hizmetleri 430
E. İcra Takip ve Yönetim Sistemleri 430
III. İCRA HUKUKUNDA YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ FAYDALARI 431
IV. İCRA HUKUKUNDA YAPAY ZEKÂNIN KULLANIMINA İLİŞKİN ZORLUKLAR VE
ETİK HUSUSLAR 432
SONUÇ 435
KAYNAKÇA 436
YAPAY ZEKÂNIN MEDENİ YARGILAMADA KULLANILMASININ FAYDALARI VE SAKINCALARI
Dr. Bünyamin KARTAL
I. GİRİŞ 440
II. MEDENİ YARGILAMADA YAPAY ZEKÂNIN KULLANILABİLECEĞİ ALANLARA
İLİŞKİN FAYDA VE SAKINCALAR 441
A. Genel Olarak 441
B. Medeni Yargılamada Yapay Zekânın Yargılama Süjelerinin Yerine
Kullanılması 442
1. Yapay Zekâ Hâkim/Hakem 442
2. Yapay Zekâ Taraf 446
3. Yapay Zekâ Avukat 449
C. Medeni Yargılamada Yapay Zekânın Yardımcı Olarak Kullanılması 452
1. Dava Yönetim Sistemleri 452
2. Karar Destek Mekanizmaları 453
3. Yapay Zekâ Bilirkişi 455
4. Yapay Zekânın Yargılamanın Diğer Alanlarında Kullanımı 456
D. Medeni Yargılamada Yapay Zekâ Kullanımının Hak Arama Özgürlüğü ve
Mahkemeye Erişim Hakkı Yönünden Değerlendirilmesi 458
SONUÇ 461
KAYNAKÇA 464
İŞ YERLERİNDE YAPAY ZEKÂNIN KULLANIMININ HUKUKİ BOYUTU
Dr. Öğr. Görevlisi Mustafa NALBANT – Doktora Araştırmacısı Özgür MİLLETSEVER
GİRİŞ 470
A. YAPAY ZEKÂ KAVRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI VE GENEL PRENSİPLERİ 471
1. Yapay Zekâ (Artificial Intelligence) 473
2. Makine Öğrenimi (Machine Learning) 475
3. Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası 475
4. Güvenilir Yapay Zekânın Sorumlu Yönetimi İçin OECD İlkeleri 477
B. YAPAY ZEKÂNIN İŞ YERLERİNDE KULLANIMI 479
1. Yapay Zekânın İş Yerlerinde Kullanımının Avantajları 479
2. Yapay Zekânın İş Yerlerinde Yaratabileceği Potansiyel Problemler 481
a. Çalışanların Hukuki Statüsünün Belirlenmesi Sorunu 481
b. İş Yerlerinde Ayrımcılık Karşıtı Kuralların İhlali 482
c. Çalışanın Mahremiyet Hakkının İhlali Sorunsalı 484
d. İşvereninin Yönetim Hakkının Yapay Zekâ ile Tarafından İcra
Edilmesi ve Hukuki Statü Sorunu 485
e. Yapay Zekânın İşsizlik Rakamları Üzerindeki Etkisi 487
f. Sendikalar İçin Olası Zorluklar 488
SONUÇ 490
KAYNAKÇA 491 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
