|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Şekiller ve Tablolar 15
Birinci Bölüm
ÇEVRE VE EKONOMİ İLİŞKİSİ
1. Çevre, Çevresel Değerler, Kavramlar ve Ekonomi İlişkisi 19
1.1. Çevrenin Tanımı ve Kapsamı 19
1.2. Çevrenin Niteliği 19
1.2.1. Fiziki Çevre 20
1.2.1.1. Doğal Çevre 20
1.2.1.2. Yapay Çevre 20
1.2.2. Sosyal Çevre 21
1.3. Çevresel Değerler 21
1.3.1. Hava 21
1.3.2. Su 21
1.3.3. Toprak 21
1.3.4. Doğal Kaynaklar ve Koruma Alanları 22
1.3.4.1. Doğal Kaynaklar 22
1.3.4.2. Koruma Alanları 22
1.4. Çevre İle İlgili Kavramlar 22
1.4.1. Ekoloji Kavramı 22
1.4.2. Eko–Sistem Kavramı 23
1.5. Ekoloji Ekonomi İlişkisi 24
1.6. Doğal Kaynaklar, Çevre ve Ekonomi İlişkisi 26
1.7. Temel Ekonomik Kavramlar ve Çevre 27
İkinci Bölüm
ÇEVRE SORUNLARI VE EKONOMİ BİLİMİYLE İLİŞKİSİ
2. Çevre Sorunlarının Tanımı, Kapsamı ve Ortaya Çıkış Nedenleri 33
2.1. Çevre Sorunlarının Tanımı ve Kapsamı 33
2.2. Çevre Sorunlarının Kaynakları 33
2.3. Çevre Sorunlarının Türleri 34
2.3.1. Hava Kirliliği 34
2.3.2. Su Kirliliği 36
2.3.3. Toprak Kirliliği 37
2.3.4. Gürültü Kirliliği 39
2.3.5. Doğal Kirlilik 40
2.4. Çevre Sorunlarının Nedenleri 41
2.4.1. Nüfus Artışı ve Çevre Sorunları 41
2.4.2. Altyapı, Yerleşme, Kentleşme ve Çevre 43
2.4.3. Tarım, Gıda ve Çevre Sorunları 45
2.4.4. Sanayileşme, Atıklar ve Çevre Sorunları 47
2.5. Çevre Sorunları ve Ekonomi İlişkisi 49
2.5.1. Çevre Sorunlarının Ekonomi Bilimiyle İlişkisi 49
2.5.2. Ekonominin Çeşitli Dalları ve Çevre Sorunları 52
Üçüncü Bölüm
ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK EKONOMİK ETKİNLİK KRİTERLERİ
3. Çevre Sorunlarına Yönelik Ekonomik Etkinlik Kriterleri 57
3.1. Pareto Optimalite Kriteri 58
3.2. Sosyal Refah Kriteri 59
3.3. Prodüktivite Kriteri 61
3.4. GSMH ve Genişletilmiş GSMH Kriteri 64
3.5. Dengeli Gelir Dağılımı Kriteri 65
3.6. Sürdürülebilir Kalkınma Kriteri 66
3.7. Kaynak Dağılımı Kriteri 67
Dördüncü Bölüm
ÇEVRE SORUNLARININ MİKRO VE MAKRO EKONOMİK ETKİLERİ
4.1. Çevre Sorunlarının Mikro Ekonomik Etkileri 71
4.1.1. Dışsallıklar ve Çevre Sorunları 71
4.1.2. Üretim, Tüketim ve Çevre Sorunları 73
4.1.3. Fayda–Maliyet Analizi ve Çevre Sorunları 76
4.2. Çevre Sorunlarının Makro Ekonomik Etkileri 81
4.2.1. İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi 81
4.2.2. İstihdam Üzerine Etkisi 85
4.2.3. Enflasyon Üzerine Etkisi 87
4.2.4. Ödemeler Dengesi Üzerine Etkisi 89
4.2.5. Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi 91
Beşinci Bölüm
EKONOMİK AÇIDAN ÇEVRE POLİTİKALARI
5.1. Ekonomik Açıdan Çevre Politikası Kavramı ve Kapsamı 95
5.1.1. Çevre Politikası Kavramı 95
5.1.2. Genel Ekonomi Politikasıyla Çevre Politikası Arasındaki İlişki 96
5.1.3. Ekonomi ve Çevre Politikalarının Entegrasyonu 97
5.1.4. Çevre Sorunlarının Türleri İle İlgili Politikalar 99
5.1.4.1. Hava Kalitesi İle İlgili Politikalar 99
5.1.4.2. Su Kalitesi İle İlgili Politikalar 99
5.1.4.3. Toprak Kalitesi İle ilgili Politikalar 100
5.1.4.4. Gürültünün Azaltılması İle İlgili Politikalar 100
5.1.4.5. Katı Atık Yönetimi İle İlgili Politikalar 101
5.1.4.6. Doğal ve Yapay Kirlilikle İle İlgili Politikalar 101
5.2. Çevre Koruma Politikalarının Esasları 101
5.2.1. Çevre Korumanın Maliyeti ve Paylaşımı 102
5.2.2. Çevresel Özel Koruma Alanları 103
5.2.3. Çevre Koruma Politikaları İle İlgili Düzenleme 103
5.2.4. Çevre Eğitimi ve Sosyal Sorumluluk 104
5.3. Çevre Politikalarının Amaçları 104
Altıncı Bölüm
ÇEVRE POLİTİKASININ ARAÇLARI VE YENİ ÇEVRE POLİTİKALARI İÇİNDE EKONOMİK ARAÇLARIN KULLANILMASI
6.1. Çevre Politikasının Araçları 111
6.1.1. Vergiler ve Vergi Dışı Araçları 112
6.1.2. Önleyici Ekonomik Politikalarla İlgili Araçlar 112
6.1.3. Tedavi Edici Politikalarla İlgili Araçlar 113
6.1.3.1. Parasal Araçlar 113
6.1.3.2. Kontrol Araçları 114
6.1.3.3. Kültürel Araçlar 114
6.2. Yeni Çevre Politikaları İçinde Ekonomik Araçların Kullanılması 114
6.2.1. Kirleten Öder İlkesi 114
6.2.2. Kullanan Öder İlkesi 116
6.2.3. İhtiyat İlkesi 116
6.2.4. Yerellik İlkesi 117
6.2.5. Kirletme Vergi ve Harçları 117
6.2.6. Ürün Harçları 118
6.2.7. İdari Harçlar 118
6.2.8. Kullanıcı Harçları 118
6.2.9. Vergi Teşvikleri 119
6.2.10. Sübvansiyonlar 119
6.2.11. Alınabilir Verilebilir İzinler (Ticareti Mümkün İzinler) 120
6.2.12. Depozito Sistemi 120
6.2.13. Zorlayıcı Teşvikler 120
6.2.14. Atık Borsası 121
Yedinci Bölüm
SEKTÖREL ÇEVRE POLİTİKALARI
7. Sektörel Çevre Sorunları ve Politikaları 125
7.1. Tarım Sektörü 125
7.2. Madencilik Sektörü 126
7.3. Enerji Sektörü 128
7.4. Sanayi Sektörü 129
7.5. Ulaşım Sektörü 131
7.6. Ticaret Sektörü 131
7.7. Turizm Sektörü 133
Sekizinci Bölüm
DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (WTO) VE ÇEVRE POLİTİKALARI
8.1. WTO, Ticaretin Serbestleştirilmesi ve Çevre 137
8.2. Çevresel Standartlar, Düzenlemeler ve WTO 138
8.3. WTO, Çevre, Ticaret Politikaları ve Çevresel Düzenlemeler 139
8.4. Çevre Politikalarının Ticaret Üzerinde Yarattığı Engeller ve WTO 145
8.4.1. Ürün Standartları 147
8.4.2. Üretim Standartları 148
8.5. GATT Görüşmeleri, Çevre ve Ticaret 150
8.6. GATT Görüşmeleri Sonrasında Çevre ve Ticaret 152
Dokuzuncu Bölüm
AB VE ÇEVRE POLİTİKALARI
9.1. AB’de Ekonomik Açıdan Çevre Politikalarının Kapsamı ve Gelişimi 157
9.1.1. AB Çevre Politikalarının Kapsamı 157
9.1.2. AB Çevre Politikasının Amacı 157
9.1.3. AB Çevre Politikasının İlkeleri 158
9.1.4. AB’de Hukuki Açıdan Çevre Politikalarının Gelişimi 159
9.1.4.1. Tek Avrupa Senedinin Kabulünden Önceki Dönem 159
9.1.4.2. Tek Avrupa Senedinin Kabulünden Sonraki Dönem 161
9.1.4.3. Maastricht Anlaşması Sonrası Dönem 162
9.2. AB’de Sektörel Çevre Politikaları 163
9.2.1. Tarım 163
9.2.2. Sanayi 164
9.2.3. Enerji 165
9.2.4. Ulaşım 165
9.2.5. Ticaret 166
9.2.6. Turizm 167
9.2.7. İstihdam 167
9.3. AB’de Çevre Korumaya Yönelik Uygulamalar, Teşvikler ve Çevre Dostu Ekonomik Araçların Kullanımı 167
9.3.1. Avrupa Birliğinde Çevresel Araçların Uygulanması 168
9.3.2. AB’de Çevre Korumaya Yönelik Teşvikler 169
9.4. AB Ülkelerinde Çevre Dostu Ekonomik Araçların Kullanımı 169
Onuncu Bölüm
TÜRKİYE’DE ÇEVRE POLİTİKALARI
10.1. Türkiye’de Ekonomik Açıdan Çevre Politikalarının Kapsamı ve Gelişimi 175
10.1.1. Türkiye’de Çevre Sorunlarının Ortaya Çıkış Sebepleri 175
10.1.2. Türkiye’de Çevre Politikasının Kapsamı 177
10.1.3. Türkiye’de Çevre Politikalarının Temel İlkeleri 178
10.1.4. Türkiye’de Çevre Politikalarının Ekonomik ve Mali Yapısı 179
10.2. Kalkınma Planları ve Çevre 180
10.2.1. Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973–1977) 181
10.2.2. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979–1983) 181
10.2.3. Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985–1989) 183
10.2.4. Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990–1994) 183
10.2.5. Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996–2000) 184
10.2.6. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001–2005) 186
10.2.7. Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007–2013) 187
10.2.8. Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014–2018) 188
10.2.9. Onbirinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2019–2023) 190
10.3. Türkiye’de Sektörel Çevre Politikaları 191
10.3.1. Tarım 191
10.3.2. Sanayi 191
10.3.3. Ulaştırma 192
10.3.4. Enerji 193
10.3.5. Turizm 193
10.3.6. Ticaret 194
10.3.7. İstihdam 195
10.4. Türkiye ve Uluslararası Çevre Politikaları 195
Onbirinci Bölüm
ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE ÇEVRE POLİTİKASI
11.1. Uluslararası Kurum ve Kuruluşlar ve Çevre Politikası 201
11.1.1. Birleşmiş Milletler (UN) 201
11.1.1.1. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) 202
11.1.1.2. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 205
11.1.1.3. Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) 207
11.1.1.4. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) 208
11.1.2. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) 209
11.1.3. Kuzey Atlantik Teşkilatı (NATO) 212
11.1.4. Dünya Bankası (WB) 213
11.1.5. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) 213
11.1.6. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİT) 214
11.1.7. Uluslararası Kuruluşların Ortak Çabaları 216
Onikinci Bölüm
ÇEVRE İLE İLGİLİ ULUSLARARASI ANLAŞMALAR VE SÖZLEŞMELER
12. Çevre İle İlgili Uluslararası Konferanslar ve Sözleşmeler 221
12.1. Çevre İle İlgili Uluslararası Konferanslar 221
12.1.1. Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı 221
12.1.2. Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu: Ortak Geleceğimiz Raporu 222
12.1.3. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı 222
12.1.3.1. Rio Deklarasyonu 222
12.1.3.2. Gündem 21 223
12.2. Çevre İle İlgili Uluslararası Sözleşmeler 224
12.2.1. Montreal Protokolü 224
12.2.2. Basel Protokolü 226
12.2.3. Londra Kılavuzu 226
12.2.4. Ormanların Korunması Prensipleri Protokolü 227
12.2.6. İklim Değişikliği Üzerine Birleşmiş Milletler Çerçeve Anlaşması 227
12.2.7. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 228
12.2.8. Roterdam Sözleşmesi, 230
12.2.9. Stockholm Sözleşmesi 231
12.2.10. Barselona Konvansiyonu 233
12.2.11. Cites 235
12.2.12. Kyoto Protokolü 236
12.2.13. Doha Sözleşmesi 239
Onüçüncü Bölüm
AB VE TÜRKİYE’DE ÇEVRENİN FİNANSMANI
13. AB ve Türkiye’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları 243
13.1. AB’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları, Destek Mekanizmaları ve Fonlar 243
13.1.1. Avrupa Yatırım Bankası 246
13.1.2. LIFE (Çevre İçin Mali Araç) 247
13.1.3. AB’nin Çevre İle İlgili Fonları 248
13.1.2.1. Yapısal Fon (SF) 248
13.1.2.3. Avrupa Sosyal Fonu (ESF) 250
13.1.2.4. Avrupa Kalkınma Fonu (ERDF) 250
13.1.2.5. Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (EAGGF) 251
13.1.3. AB’nin Diğer Finansal Kaynakları 251
13.2. Türkiye’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları 252
13.2.1. Çevre Temizlik Vergisi 253
13.2.2. Yatırım Teşvik Sisteminde Çevre Yatırımları 255
13.2.3. Çevre Kirliliğini Önleme Fonu 256
Ondördüncü Bölüm
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE ÇEVRE
14.1. Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre 259
14.1.1. Çevre ve Kalkınma İlişkisi 259
14.1.2. Sürdürülebilir Kalkınma ve Ortaya Çıkış Süreci 261
14.1.3. Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı 262
14.1.3.1. Kaynakların Sürdürülebilirliğini Sağlama 262
14.1.3.2. Kaynaktan Kısma/ Kaynağında Azaltmak 262
14.1.4. Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutu 263
14.1.5. Sürdürülebilir Kalkınmanın Özellikleri 265
14.1.6. Sürdürülebilir Kalkınmanın Amaç ve İlkeleri 265
14.1.7. Sürdürülebilir Kalkınmanın Uluslararası Boyutu 267
14.1.8. Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutu 270
Kaynakça 275
Kavramlar Dizini 285
Yazarın Özgeçmişi 288 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
