İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Ön Söz 7
Teşekkür 9
Kısaltmalar 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
OTONOM ARAÇLARA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLARIN
TANIMLANMASI VE GÜNCEL HUKUKİ GELİŞMELER
I. OTONOM ARAÇLARA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 21
A. Temel Kavramlar 21
1. Yapay Zekâ 21
a. Zekâ Kavramı ve Yapay Zekânın Felsefi Kökleri 21
b. Modern Anlamda Yapay Zekâ 23
2. Makine Öğrenmesi 25
3. Nesnelerin İnterneti 26
4. Otonom Araçlar 27
a. Araç Kavramı 27
b. Otonom Araç Kavramı 28
c. Yapay Zekâ Tasniflerinde Otonom Araçların Konumu 30
B. Otonom Araçların Tarihi Gelişim Süreci 31
1. Otonom Araçların İlk Kilometre Taşları 31
2. Askeri Gereksinimlerin Tetiklediği Gelişmeler 33
3. Modern Anlamda Otonom Araçlar ve Güncel Gelişmeler 35
C. Otonom Araçların Spesifik Aksamı ve Çalışma Prensibi 37
D. Sürüş Otomasyon Sistemlerine İlişkin Terimlerin Tanımlanması ve Sınıflandırılması: SAE International J3016 39
1. Genel Bilgi 39
2. Sürüş Otomasyonuna İlişkin Terimlerin Tanımlanması 40
3. Sürüş Otomasyon Sistemlerinin Sınıflandırılması 42
a. Seviye 0 (Otomasyonsuz) 42
b. Seviye 1 (Sürücü Asistanı) 42
c. Seviye 2 (Kısmi Otomasyon) 42
d. Seviye 3 (Koşullu Otomasyon) 43
e. Seviye 4 (Yüksek Otomasyon) 43
f. Seviye 5 (Tam Otomasyon) 44
E. Otonom Araçların Karıştığı Bazı Kazalar 44
II. OTONOM ARAÇLARA İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELER 47
A. Otonom Araçların Kullanımına İlişkin Uluslararası Düzenlemeler 47
1. Genel Bilgi 47
2. 1968 Tarihli Viyana Karayolu Trafik Sözleşmesi 48
3. 1949 Tarihli Cenevre Karayolları Trafik Sözleşmesi 49
4. Avrupa Birliği 50
5. Avrupa Konseyi 52
B. Karşılaştırmalı Hukukta Otonom Araçlara İlişkin Hukuki Düzenlemeler 53
1. Kuzey Amerika Ülkeleri 53
a. Amerika Birleşik Devletleri 53
b. Kanada 55
2. Avrupa Ülkeleri 57
a. Almanya 57
b. Birleşik Krallık 60
3. Asya–Pasifik Ülkeleri 62
a. Avustralya 62
b. Yeni Zelanda 63
c. Çin Halk Cumhuriyeti 63
d. Kore Cumhuriyeti (Güney Kore) 64
e. Japonya 65
C. Türk Hukukunda Otonom Araçlar 66
1. Türk Hukukunda Trafik Ceza Hukukunun Kaynakları 66
a. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 66
b. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 67
c. Karayolları Trafik Yönetmeliği 68
2. Otonom Araçlara İlişkin Kalkınma, Strateji ve Eylem Planları 69
3. Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunlar İçin Tasarlanan Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerin Genel Güvenliği ve Korunmasız Karayolu Kullanıcılarının ve Yolcuların Korunması ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (AB/2019/2144) 71
İKİNCİ BÖLÜM
OTONOM ARAÇLARIN KULLANIMINDAN DOĞAN
CEZAİ SORUMLULUK
I. TÜRK CEZA HUKUKUNDA OTONOM ARAÇLARIN KULLANIMINDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUK 75
A. Otonom Araçların Doğrudan Ceza Sorumluluğu 75
1. Genel Bilgi 75
2. Suç Teorisinin Hareket ve Fiil Ayrımında Otonom Araçlar 76
3. Otonom Araçlarda Yönlendirici İradenin Kaynağı 78
B. Ceza Sorumluluğunun Yöneltilebileceği Kişilerin Belirlenmesi 80
1. Genel Bilgi 80
2. Üreticinin Cezai Sorumluluğu 82
3. Sürücü ve Kullanıcı 85
4. Programcı 86
C. Sürüş Otomasyonu Seviyelerinin Ceza Sorumluluğuna Etkisi 87
1. Genel Bilgi 87
2. Sürüş Faaliyetinin İnsan Sürücü Tarafından Kontrol Edildiği Araçlar 88
3. Sürüş Faaliyetinin Sistem Tarafından Kontrol Edilebildiği Araçlar 89
D. Kasten İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesi 90
1. Kast Kavramı ve Kastın Unsurları 90
2. Otonom Araçlarda Kasttan Doğan Cezai Sorumluluk 91
E. Taksirle İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesi 93
1. Taksir Kavramı ve Taksirin Unsurları 93
a. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 94
b. Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali 94
c. Fiilin İradi, Neticenin İstenmemiş Olması 95
d. Neticenin Öngörülebilir Olması 96
e. Neticenin Faile Objektif Olarak İsnat Edilebilir Olması 98
2. Otonom Araçlarda Taksirden Doğan Cezai Sorumluluk 98
a. Genel Bilgi 98
b. Sürücü, Kullanıcı ve Programcının Objektif Özen Yükümlülüğü 99
c. Otonom Araçlar ve Trafikte Güven İlkesi 105
d. Otonom Araç Kullanımında Neticenin Öngörülebilirliği 108
e. Taksirli Suçlarda Sorumluluğun Paylaştırılması 109
II. CEZA SORUMLULUĞUNUN TESPİTİNDE OLASI ZORLUKLAR 111
A. Kazalarda Nedensellik Bağlantısı ve Objektif İsnadiyetin Tespiti 111
1. Nedensellik Bağlantısı ve Objektif İsnadiyet 111
a. Nedensellik Bağlantısına İlişkin Genel Bilgi 111
b. Objektif İsnadiyet Kriterleri 113
2. Otonom Araçların Kullanımında Nedensellik Bağlantısı 115
a. Makine Öğrenmesinin Nedensellik Bağlantısına Etkisi 115
b. Otonom Araçlar ve İzin Verilen Risk 117
ba. Otonom Araçların Potansiyel Avantajları 117
bb. Otonom Araçların Potansiyel Dezavantajları 119
bc. Değerlendirme 121
B. Bir Zorunluluk Hâli Olarak Otonom Sürüşte İkilem Durumu 125
1. İkilem Durumuna İlişkin Genel Bilgi 125
2. Türk Hukukunda Zorunluluk Hâlinin Hukuki Niteliği 126
3. Hukuka Uygunluk Sebebi Olan Zorunluluk Hâli 128
4. Kusurluluğu Kaldıran Bir Sebep Olan Zorunluluk Hâli (TCK 25/2) 129
a. Genel Bilgi 129
b. Sürücünün TCK 25/2 Karşısındaki Durumu 130
c. Programcının TCK 25/2 Karşısındaki Durumu 131
5. Kaza Optimizasyon Algoritmalarının Geliştirilmesinde Etik Problemler 135
a. Tramvay İkilemi 2.0: Moral Machine 135
b. Otonom Sürüşte Etik Çerçevenin Belirlenmesine İlişkin Kılavuzlar 137
ba. Etik Komisyon Raporu (Almanya) 137
bb. Bağlantılı ve Otomatik Araçların Etiği (Avrupa Birliği) 139
bc.Karayolu Trafik Güvenliği Strateji Belgesi (2021–2030) 140
c. Otonom Sürüş İkilemi Tartışmalarına Genel Bir Bakış 141
C. Bağlantılı Otonom Araç Dolaşımından Doğan İki Temel Risk Alanı 143
1. Otonom Araçlar ve Karayolu Trafiğinin Siber Güvenliği 143
2. Otonom Araçlar ve Kişisel Verilerin Korunması 146
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 149
Kaynakça 157
Kavram Dizini 175 |