|
İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 Kısaltmalar 17 GİRİŞ 19 I. Çalışmanın Konusu ve Önemi 19 II. Çalışmanın Kapsamı, Sınırları ve İncelenme Planı 21 BİRİNCİ BÖLÜM
EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARIN NİTELİĞİ § 1. KAVRAMSAL OLARAK EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR 23 I. Genel Olarak 23 II. “Sosyal Haklar” Kavramı 25 III. “Ekonomik Haklar” Kavramı 27 IV. “Kültürel Haklar” Kavramı 29 V. “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar” Kavramı 31 § 2. İNSAN HAKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARIN BU SÜREÇTEKİ YERİ 33 I. İlk Haklar Demetinin Ortaya Çıkışı 33 II. İkinci Dalga: Sosyal ve Ekonomik Hakların Ortaya Çıkışı 38 I. Klasik İnsan Hakları Tasnifi: Negatif / Pozitif / Aktif Statü Hakları Ayrımı 38 II. Bireysel Haklar / Kolektif Haklar Ayrımı 41 III. Konularına Göre İnsan Hakları Ayrımı 44 IV. Kuşaklara Göre Yapılan Ayrım 46 A. Birinci Kuşak Haklar (Kişisel ve Siyasal Haklar) 48 B. İkinci Kuşak Haklar (Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar) 49 C. Üçüncü Kuşak Haklar (Dayanışma Hakları/Halkların Hakları) 51 1. Kavram 51 2. Üçüncü Kuşak Haklar Listesi 53 3. Üçüncü Kuşak Haklara Yöneltilen Eleştiriler 55 a. Genel Olarak 55 b. “Kuşak” Kavramına Yönelen Eleştiriler 55 c. “Kolektif” Haklar / “Bireysel” Haklar Ayrımı Temelinde Yöneltilen Eleştiriler 58 d. “Halkların Hakları” Kavramı Çerçevesinde Yöneltilen Eleştiriler 59 e. Hakların Sujeleri Temelinde Yöneltilen Eleştiriler 60 4. Birey Hakları mı, Grup Hakları mı?: İki Örnek 61 a. Genel Olarak 61 b. Mülteciler 61 c. Azınlıklar 62 § 4. İNSAN HAKLARININ EVRENSELLİĞİ TARTIŞMALARI VE EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR 65 I. Genel Olarak 65 II. Evrensellik - Kültürel Görecelik Tartışmasının Pratik Sonucu 70 III. İnsan Haklarının Bütünlüğü, Bölünmezliği ve Karşılıklı Bağımlılığı İlkeleri Işığında Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 73 İKİNCİ BÖLÜM
EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARIN
ULUSAL DÜZEYDE KORUNMASI § 5. ULUSAL KORUMANIN NİTELİĞİ 75 I. Genel Olarak 75 II. İnsan Haklarının Varlığının Birey-Devlet İlişkisi Bakımından Sonuçları 76 III. Ulusal Korumanın Asli Niteliği 78 A. Genel Olarak 78 B. Ulusal Düzeyde Korumanın Asli Koruma Olmasının Nedenleri 79 C. Asli (Birincil) Korumanın Anlamı ve Niteliği 80 § 6. DEVLETİN İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN OLARAK ÜSTLENDİĞİ İŞLEVLER 82 I. Genel Olarak: Farklı Yükümlülük Türleri 82 II. İnsan Haklarına “Saygı Gösterme” Yükümlülüğü 85 III. İnsan Haklarını “Koruma” Yükümlülüğü 86 IV. İnsan Haklarının “Gereğini Yerine Getirme” Yükümlülüğü 88 V. Devletin İnsan Haklarına İlişkin Yükümlülükleri Konusunda Varılması
Gerekli Sonuçlar 90 § 7. DEVLETİN İNSAN HAKLARI YÜKÜMLÜLÜKLERİNE İLİŞKİN ARAÇLARI 91 I. Genel Olarak 91 II. Yasama Eliyle Koruma 94 A. Genel Olarak 94 B. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Anayasa Aracılığıyla Korunması 95 1. Anayasal Korumanın Önemi 95 2. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Anayasalarda Düzenlenmesi 96 3. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakları Düzenleyen Anayasa Hükümlerinin Niteliği ve
Doğrudan Uygulanabilirliği Sorunu 99 C. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Yasalar Aracılığıyla Korunması 109 1. Yasal Düzeyde Korumanın Önemi 109 2. Yasal Düzenlemenin Nedenleri ve Niteliği 111 III. Yürütme Eliyle Koruma 113 A. Yürütmeye “Karşı” Korumadan Yürütme “Tarafından” Korumaya 113 B. Yürütmenin İnsan Hakları İhlallerine Karşı Devlet Mekanizması İçerisinde Alınan
Önlemler 114 1. Genel Olarak 114 2. İnsan Haklarıyla İlgili Komisyonlar ve Birimler 115 3. Ombudsman / Kamu Denetçisi 116 C. Yürütme Fonksiyonu ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 1 18 IV. Yargı Eliyle Koruma 120 § 8. ULUSAL DÜZEYDE KORUMA BAKIMINDAN ÖNEMLİ BİR SORUN:
KİŞİSEL VE SİYASAL HAKLAR / EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL
HAKLAR AYRIMI 126 I. Genel Olarak 126 II. Kişisel ve Siyasal Haklarla Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar
Arasında Varlığı İleri Sürülen Farklılıklar 127 A. Genel Olarak 127 B. Kişisel ve Siyasal Hakların Negatif Haklar Olmalarına Karşılık Ekonomik, Sosyal ve
Kültürel Hakların Pozitif Haklar Oldukları Görüşü 129 C. Kişisel ve Siyasal Hakların Maliyetsiz; Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların ise
Maliyetli (Kaynak-Yoğun) Haklar Olduğu Görüşü 131 D. Kişisel ve Siyasal Hakların Hemen Gerçekleştirilebilen Haklar Olmalarına Karşılık;
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Zamanla Gerçekleştirilebilen (Program)
Haklar Olduğu Görüşü 135 E. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Muğlâk Olmalarına Karşılık; Kişisel ve Siyasal Hakların İçeriği Belirgin (Kesin) Haklar Olduğu Görüşü 137 F. Kişisel ve Siyasal Hakların Politik Karakter Taşımamalarına Karşın Ekonomik,
Sosyal ve Kültürel Hakların Politik Nitelikte Haklar Olduğu Görüşü 141 G. Kişisel ve Siyasal Hakların “Dava Edilebilen” Haklar Olmalarına Karşılık Ekonomik,
Sosyal ve Kültürel Hakların Dava Edilemeyen Haklar Oldukları Görüşü 143 1. Genel Olarak 143 2. Terminoloji 143 3. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Dava Edilebilir Olmadığı Görüşünün Dayanakları 144 4. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Dava Edilebilirliğinin Savunulması 146 a. Genel Olarak 146 b. Negatif Haklar – Pozitif Haklar Ayrımı ve Dava Edilebilirlik 147 c. Hakların “Maliyet” Boyutu ve Dava Edilebilirlik 148 d. Hemen Gerçekleştirilmesi Gereken Haklar / Zamanla Gerçekleştirilebilen Haklar Ayrımı
ve Dava Edilebilirlik 150 e. Muğlâklık / Açıklık Ayrımı ve Dava Edilebilirlik 152 f. Sonuç 153 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARIN
ULUSLARARASI ALANDA KORUNMASI § 9. ULUSLARARASI DÜZEYDE KORUMANIN NİTELİĞİ 155 I. Genel Olarak 155 II. Uluslararası Düzeyde Korumanın “İkincil Koruma” Olma Niteliği 156 III. Uluslararası Düzeyde Korumanın “Dolaylı” Bir Koruma Olma Niteliği 1 58 IV. Uluslararası Korumanın Görece Genellik ve Süreklilik Niteliği 159 V. İnsan Haklarını Uluslararası Düzeyde Korumakla Görevli Organların
İşlevleri ya da Görevleri 160 VI. Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Bağlayıcılığı Sorunu 162 VII. İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Denetim Biçimleri 164 A. Periyodik Rapor Verme Sistemi 164 B. Devletlerarası Şikâyet Sistemi (Devlet Başvurusu) 168 C. Bireysel Başvuru Sistemi 169 § 10. EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARI DÜZENLEYEN BAŞLICA ULUSLARARASI BELGELER 173 I. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Uluslararası Alanda Düzenlenmesi 173 A. Tarihsel Gelişim Bakımından 173 B. Kişisel ve Siyasal Haklarla Birlikte ya da Ayrı Ayrı Düzenlenmiş Olması Bakımından 176 A. Genel Olarak 176 B. Sözleşme Tarafından Korunan Haklar ve Sözleşme’ye Göre Bu Haklar Bakımından
Devletin Yükümlülüğü 177 1. Sözleşme ile Korunan Haklar Listesi 177 2. Sözleşme’nin Devletlerin Haklara İlişkin Yükümlülüğünü Düzenleyen 2. Maddesinin
Anlamı 17 8 C. Denetim Organı: Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi 181 1. Genel Olarak 181 2. Periyodik Raporların İncelenmesi 182 3. Genel Yorumlar 186 D. Denetimin Güçlendirilmesi Çabaları: Bireysel Başvuru Sisteminin Kabul Edilmesine
Yönelik Çalışmalar 188 III. Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ / ILO) 190 A. Genel Olarak 190 B. ILO’nun Yapısı ve Çalışma Sistemi 193 C. ILO Sisteminde Denetim Mekanizması 195 1. Genel Olarak 195 2. Periyodik Rapor Verme Sistemi 196 3. Onaylanmamış Sözleşmeler ile Tavsiyeler Bakımından Rapor Verme Yükümlülüğü 199 4. Devletlerarası Şikâyet Sistemi (Devlet Başvurusu) 201 5. Konferans Delegelerinin Şikâyette Bulunması ya da Yönetim Kurulu’nun Doğrudan
Denetim Başlatması 203 6. Sendika Özgürlüğüne İlişkin Özel Denetim Usulleri 203 a. Sendika Özgürlüğü Komitesi (Committee on Freedom of Association) 204 b. Sendika Özgürlüğü Araştırma ve Uzlaştırma Komisyonu (The Fact-Finding and Conciliation Commission on Freedom of Association) 207 7. Yerinde Ziyaret Yoluyla Doğrudan İlişki Kurulması 208 D. ILO Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi 208 IV. Avrupa Sosyal Şartı 210 A. Genel Olarak 210 1. Avrupa Sosyal Şartı’na Ek Protokol 212 2. Avrupa Sosyal Şartı’nı Değiştiren Protokol 212 3. Avrupa Sosyal Şartı’na Toplu Şikâyet Sistemi Öngören Ek Protokol 213 4. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı 214 B. Avrupa Sosyal Şartı ile Korumaya Alınan Haklar ve Bu Haklar Bakımından Taraf
Devletlerin Yükümlülüğü 215 C. Avrupa Sosyal Şartı’nın Öngördüğü Denetim Mekanizması 217 1. Periyodik Rapor Verme Sistemi (Kabul Edilmiş Hükümler Bakımından) 217 2. Kabul Edilmemiş Hükümler Bakımından Rapor Verme Yükümlülüğü 220 3. Toplu Şikâyet Sistemi 221 D. Avrupa Sosyal Şartı’nın Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi 222 V. İnsan Hakları Amerika Sözleşmesi’ne, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel
Alanda Ek Protokol 224 VI. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 227 A. Genel Olarak 227 B. Afrika Şartı’nda Yer Alan Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar ve Bu Haklar
Bakımından Devletlerin Yükümlülüğü 228 C. Afrika Şartı’nda Öngörülen Denetim Organı ve Denetim Sistemi 231 1. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu 231 2. Afrika Şartı’nda Öngörülen Denetim Sistemi 232 a. Devletlerarası Şikâyet Sistemi 232 b. Diğer Başvurular (Bireysel Başvuru Sistemini de İçeren Başvuru Sistemi) 233 c. Raporlara Dayalı Denetim Sistemi 235 d. Denetim Sistemi Güçlendirme Çabaları: Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi Kurulmasına İlişkin Protokol 236 3. Afrika Şartı’nın Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Bakışının Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi 239 VII. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Yer Aldığı Diğer Uluslararası Sözleşmeler 240 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARIN
KORUNMASINDA TÜRKİYE ÖRNEĞİ § 11. İÇ HUKUK DÜZENİNDE KORUMA ÖRNEĞİ OLARAK TÜRK ANAYASALARINDA EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR 243 I. Genel Olarak 243 II. Osmanlı Dönemi Anayasal Belgeleri 243 III. Cumhuriyet Dönemi Anayasaları 247 A. 1924 Anayasası 247 B. 1961 Anayasası 249 C. 1982 Anayasası 254 1. Genel Olarak 254 2. Sendika, Toplu İş Sözleşmesi, Grev Hakları ve Lokavt 257 3. Çalışma Özgürlüğü, Çalışma Hakkı, Çalışma Şartları ve Ücrette Adalet 261 4. Eğitim Hakkı 264 5. Sağlık Hakkı ve Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı 266 6. Konut Hakkı 268 7. Sosyal Güvenlik Hakkı 270 8. Devletin Diğer Sosyal Ödevleri 272 a. Genel Olarak 272 b. Ailenin Korunması 272 c. Toprak Mülkiyeti ve Tarım-Hayvancılık ile Bu Alanlarda Çalışanların Korunması 273 d. Kamulaştırma, Devletleştirme ve Özelleştirme 275 e. Diğer Düzenlemeler 277 9. 1982 Anayasası’na Göre Sosyal ve Ekonomik Hakların Güvencesi ve Sınırı 278 a. Tüm Temel Hak ve Özgürlüklerle Ortak Olan Güvence ve Sınırlar 278 b. Sosyal ve Ekonomik Haklara İlişkin Maddelerdeki Özel Sınırlar 279 c. Sosyal ve Ekonomik Haklara Özgü Genel Sınırlama Maddesi: Anayasa’nın 65. Maddesi 283 e. Sosyal ve Ekonomik Hakların Kanun Hükmünde Kararnamelerle Düzenlenebilmesi Sorunu 283 10. 1982 Anayasası’nda Kültürel Hakların Durumu 286 § 12. TÜRKİYE’NİN EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLARA İLİŞKİN TEMEL SÖZLEŞMELER BAĞLAMINDA ULUSLAR ARASI
YÜKÜMLÜLÜKLERİ 288 I. Genel Olarak 288 II. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ve Türkiye 288 III. ILO Sözleşmeleri ve Türkiye 290 IV. Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye 296 V. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmelerin
Türk Hukuk Sistemindeki Yeri 301 SONUÇ 305 Kaynakça 345 Dizin 349 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
