İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KRONOLOJİ 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
IUS CIVILE VE DOĞAL HUKUKÇU OLARAK CICERO
I. STOA FELSEFESİNİN KÖKLERİ 21
A. İlk Dönem Stoa Felsefesi 22
1. Stoa’ya Göre Varlığın Özü: Ateş 24
2. Stoa’ya Göre Tanrının, Doğanın ve İnsanın Özü: Logos 25
3. Stoa’ya Göre Bilim: Meyve Bahçesi 27
4. Stoa’ya Göre Devlet: Evrensel Egemenlik 29
5. Değerlendirme 30
B. Orta Dönem Stoa Felsefesi 33
1. Panaitios 34
2. Poseidonus 35
3. Değerlendirme 39
C. Son Dönem Stoa Felsefesi 39
II. CICERO’NUN STOA FELSEFESİ 40
A. Cicero’nun Erdem Üzerine Stoacı Analizleri 42
1. Bilgelik (Sapientia) 42
2. Adalet (Justitia) 44
3. Cesaret (Fortitudo) 47
4. İtidal (Temperantia) 48
B. Cicero’nun Hukuk Üzerine Stoacı Tespitleri 49
III. CICERO’DA IUS NATURALE DÜŞÜNCESİ 50
A. Dar Anlamıyla Ius Naturale 50
1. Ius Naturale – Tanrısal Adalet Farkı 51
2. Ius Naturale – Volksgeist’tan Doğan Adalet Farkı 53
3. Değerlendirme 55
B. Evrensel bir sistem olarak Ius Naturale 56
C. Adaletin Temeli 59
D. Aequibilis (Eşitlik) 61
1. Köleler 63
2. Kadınlar 67
a. Tutela Mulierum (Zorunlu Erkek Vesayeti) 67
b. Mirasçılık 70
c. Adsızlık 70
E. Aequitas (Hakkaniyet) 72
1. Secare Partis (Alacaklıların Borçluyu Parçalama Hakkı) 74
2. Addictus (Alacaklının Borçluyu Hizmetçisi Yapma Hakkı) 76
F. Masumiyet Karinesi 77
G. Yasaların Geriye Yürümezliği – Kazanılmış Hak Anlayışı 79
H. Meşru Müdafaa 80
IV. CICERO’DAN SONRA IUS NATURALE 81
A. Seneca’ya göre Ius Naturale 81
B. Marcus Aurelius’a Göre Ius Naturale 82
C. Gaius’a Göre Ius Naturale 83
D. Ulpianus’a Göre Ius Naturale 85
E. Augustinus’a Göre Ius Naturale 86
F. Aquinalı Thomas’a Göre Ius Naturale 87
V. CICERO’DA HUMANITAS DÜŞÜNCESİ 89
A. İlkçağ Felsefesinde Humanitas Anlayışı 89
B. Stoa Felsefesinde İnsanın Konumu 91
C. Cicero’nun Humanitas Anlayışı 92
1. Siyasi Retorik 94
2. Serimleyici Retorik 95
3. Adli Retorik 96
a. Klasik Retorik Öğeler 97
(1) Ethos 98
(2) Pathos 99
(3) Logos 99
b. Reductio ad Absurdum (Saçmalığa Varım) 100
c. Analogia (Benzeştirme) 101
d. İmalı Soru Sorma 101
e. Cicero’nun Adli Retoriğinin Genel Değerlendirmesi 102
VI. CICERO’DAN SONRA HUMANITAS 102
VII. DEĞERLENDİRME 104
İKİNCİ BÖLÜM
ANAYASAL YAPI VE CUMHURİYETÇİ OLARAK CICERO
I. ROMA’DA CUMHURİYET FİKRİ 105
A. S.P.Q.R. 105
B. Res Publica 107
C. Politeia (πολιτεία) 109
II. ROMA’NIN CUMHURİYET DÖNEMİNDEKİ ANAYASAL YAPISI 110
A. Monarşi Yerine Halk Egemenliği (M.Ö. 509) 110
B. Leges Duodecim Tabularum: Yasaların Alenileşmesi (M.Ö. 451–449) 113
C. Plebs Sınıfına Temsil Yetkisi Verilmesi (M.Ö. 445) 115
D. Lex Licinia Sextia: Magistratus’lukların Kurulması (M.Ö. 367) 116
E. Lex Hortensia: Halkoylamalarının Bağlayıcı Hale Gelmesi (M.Ö. 287) 117
F. Leges Corneliae: Cumhuriyet İçin Diktatörlük (M.Ö. 81–80) 119
G. Leges Iuliae: Cumhuriyete Karşı Diktatörlük (M.Ö. 44) 124
H. Lex Titia: Cumhuriyet Umutlarının Tamamen Sönmesi (M.Ö. 43) 129
III. CICERO’NUN CUMHURİYET SAVUNUSU 131
A. Özgür Toplum Roma 131
B. Karma Yapılı Devlet Anlayışı 134
C. Küresel Roma Devleti 135
D. Roma'nın Erdemli Vatandaş İdeali 137
E. Cicero’nun Anayasal Tasarıları 139
1. Tek İdeal Anayasa 139
a. Monarşik Unsur 140
b. Aristokratik Unsur 142
c. Demokratik Unsur 143
2. Hukukun Üstünlüğü (Hukuk Devleti) 146
3. Erdemli Devlet Adamlığı 150
4. Değerlendirme 153
IV. CICERO’NUN CUMHURİYET İÇİN VERDİĞİ FİİLİ MÜCADELE 154
A. Sulla’nın Diktatörlüğüne Karşı Cicero 155
B. Catilina’nın Darbe Girişimine Karşı Cicero 157
C. Cloudius Pulcher’in Otoriter İdaresine Karşı Cicero 160
D. Caesar’ın Diktatörlüğüne Karşı Cicero 162
E. Marcus Antonius’un Diktatörlüğüne Karşı Cicero 165
V. DEĞERLENDİRME 167
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ROMA’DA SINIF MÜCADELESİ VE EQUITES SÖZCÜSÜ OLARAK CICERO
I. ROMA’DA SINIFLAR KADEMELENMESİ 169
A. Roma Kralları 169
B. Patricii Sınıfı 170
1. Büyük Aileler 170
2. Diğer Patricii Aileler 171
3. Genel Değerlendirme 171
C. Plebs Sınıfı 171
1. Equites (Atlılar) 172
a. Krallık Döneminde Equites (M.Ö. 753–509) 172
b. Cumhuriyetin İlk Döneminde Equites (M.Ö. 509–264) 173
c. Orta Cumhuriyet Döneminde Equites (M.Ö. 264–133) 174
d. Cumhuriyetin Son Döneminde Equites (M.Ö. 133–27) 175
e. İmparatorluk Döneminde Equites (M.Ö. 27 – M.S. 476) 176
2. Alt ve Orta Düzey Plebs Sınıfı 177
3. Değerlendirme 178
D. Socii (Müttefikler) 178
E. Eyalet Halkı (Provinciales) 180
F. Konuklar (Hospitia) 181
G. Barbarlar 181
H. Marjinalize Edilmiş Gruplar (Köleler, Gladyatörler, Azatlılar) 182
İ. Değerlendirme 184
II. SINIFLAR ARASI ÇATIŞMADA CICERO’NUN KONUMU 184
A. Equites Zümresi Sayesinde İyi Bir Öğrenim Görmesi 185
B. Equites Zümresi Sayesinde Başarılı Avukat Olması 186
C. Equites Zümresi Sayesinde Başarılı Bürokrat Olması 188
D. Equites Zümresi Sayesinde Siyasette Başarılı Olması 189
III. ROMA’DA SINIFLAR ARASI ÇATIŞMALAR VE CİCERO’NUN TAVRI 193
A. Özgür İnsanlar – Köleler Çatışması 194
1. Sicilya Köle İsyanları 194
2. Spartacus İsyanı 195
B. Romalılar – Socii (Müttefikler) Çatışması 196
C. Patricii (Kurucu Babaların Soyu) – Plebs (Tâbiler) Çatışması 197
1. Sosyal Sınıf Olarak Senatus 201
2. Nobilitas (Aileden Bürokratlar) – Novo Homus (Türediler)
Çatışması 201
3. Optimates (Seçkinler) – Populares (Halkçılar) Çatışması 203
a. Spurius Cassius Vecellinus 204
b. Spurius Maelius 205
c. Marcus Manlius Capitolinus 205
d. Gracchus Kardeşler 206
(1) Tiberius Gracchus 206
(2) Gaius Gracchus 208
e. Catilina Olayı 210
f. Clodius Pulcher 216
g. Caesar 217
h. Marcus Antonius’un Söylevi 221
IV. DEĞERLENDİRME 222
SONUÇ 229
KAYNAKÇA 235 |