İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yazar Hakkında 7
İkinci Baskıya Önsöz 9
Takdim 11
GİRİŞ
1. ADALETE KAVRAMSAL BİR GİRİŞ 27
1.1. Antik Dünyada Adalet Düşüncesi 29
1.2. Orta Çağ Hristiyan Dünyasında Adalet Düşüncesi 30
1.3. İslam Dünyasında Adalet Düşüncesi 31
1.4. Türk Tarihinde Adalet Düşüncesi ve Kurumsal Tezahürleri 35
2. ADLİ TEŞKİLATLARIN TARİHİNE KISA BİR BAKIŞ 36
2.1. Antik Yunan’da Adli Teşkilat 37
2.2. Roma’da Adli Teşkilat 38
2.3. Osmanlı Devleti’nde Adli Teşkilat 39
2.4. Cumhuriyetin İlk Dönemlerinde Adli Teşkilat 42
3. ADLİ TEŞKİLATIMIZIN TEMEL SORUNLARI 43
TÜRK YARGI SİSTEMİNİN ÖZET TARİHİ AKIŞI 52
Birinci Bölüm
HUKUK EĞİTİMİNİ YENİDEN TASARLAMAK
1. GİRİŞ 57
2. TARİHTE HUKUK VE HUKUK EĞİTİMİ 60
2.1. Batı Medeniyeti Tarihinde Hukuk Eğitimi 60
2.1.1. Antik Yunan 61
2.1.2. Roma Devleti 63
2.1.3. Orta Çağda Kilise “Kanon” Hukuku 68
2.2. Türk Tarihinde Hukuk ve Hukuk Eğitimi 73
2.2.1. Genel Olarak 73
2.2.2. Hun Devleti 75
2.2.3. Göktürk Devleti 76
2.2.4. Uygur Devleti 78
2.2.5. Selçuklu Devleti 79
2.2.5.1. Hukuk Sistemi 79
2.2.5.2. Selçuklu Eğitim Geleneğinin Merkezi Olarak Medreseler 81
2.2.6. Osmanlı Devleti 85
2.2.6.1. Genel Olarak 85
2.2.6.2. Klasik Dönemde Hukuk Eğitimi: Osmanlı Medreseleri 86
2.2.6.3. Tanzimat Döneminde Hukuk ve Eğitim 91
a. Mekteb–i Hukuk–ı Sultani 91
b. Mekteb–i Hukuk–ı Şahane 93
2.3. Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarında Hukuk Öğretimi 96
2.4. Tarihte Hukuk Eğitimi Üzerine Değerlendirme 98
3. BAZI ÜLKELERDE HUKUK EĞİTİMİ 101
3.1. Almanya 101
3.2. Fransa 104
3.3. İngiltere 108
3.4. İtalya 110
3.5. ABD 112
3.6. İsviçre 115
3.7. Avusturya 117
3.8. Rusya 119
3.9. Brezilya 119
3.10. Pakistan 120
3.11. Çin 121
3.12. Japonya 122
3.13. Mısır 123
3.14. Suudi Arabistan 124
3.15. İran 125
3.16. Portekiz 125
3.17. Yunanistan 125
3.18. Belçika 126
3.19. Danimarka 127
3.20. İspanya 127
4. ÜLKEMİZDEKİ HUKUK EĞİTİMİNE YÖNELİK ÖNERİLERİMİZ 128
4.1. Yeni Bir Hukuk Eğitim Sistemine Duyulan İhtiyaç 128
4.2. Hukuk Eğitiminin Temel Dinamikleri 131
4.2.1. Hukuk Eğitiminde Metot Değişikliği: Takrir ve Karar Yöntemleri 132
4.2.1.1. Hukuk Eğitiminde Zihniyet ve Metot Değişikliği İhtiyacı 132
4.2.1.2. Takrir ve Karar Metotları 133
4.2.1.3. Hukuk Eğitiminde Karar Metodunun Olumlu Yönleri 134
4.2.1.4. Hukuk Eğitiminde Karar Metodunun Olumsuz Yönleri 136
4.2.1.5. Sonuç ve Önerimiz: Karma Metot 138
4.2.2. Bologna Sistemi Çerçevesinde Standardize Edilmiş Eğitim 139
4.2.2.1. Bologna Sistemi 139
4.2.2.2. Bologna Sisteminde Hukuk Eğitimi 140
4.3. Hukuk Fakültelerinin Öğrenci Kabul Sistemi 142
4.3.1. Hukuk Eğitimi Öncesi Herhangi Bir Lisans Programından Mezun Olma Şartı 142
4.3.2. Hukuk Fakültelerine Girişte Özel Sınav 144
4.4. Fakülte, Akademisyen ve Öğrenci Sayısı 145
4.4.1. Hukuk Fakültelerinin Sayısı 145
4.4.2. Akademisyen Sayısı 146
4.4.3. Dersliklerdeki Öğrenci Mevcudu 147
4.5. Hukuk Eğitiminin Süresi ve Müfredatı 147
4.5.1. Teorik ve Pratik Eğitimi Kapsayan Beş Yıllık Program 147
4.5.2. Ders Türleri 148
4.5.3. Teorik Eğitimde Yıllara Göre Okutulacak Dersler 150
4.5.4. Hukuk Fakültesi Müfredatında Yeni İçerik Önerileri 151
4.5.4.1. Zorunlu Kurslar 152
a. Ders Çalışma ve Ödev Yapma Teknikleri 152
b. Araştırma Yöntemleri ve Kütüphane Kullanımı 152
c. Bilişim Teknolojileri ve On Parmak Klavye Yazımı 152
d. Diksiyon, İletişim ve Beden Dili 153
e. Meslek Hukuku 153
f. Bilişim–UYAP Teknolojileri 153
4.5.4.2. Zorunlu Seminerler 154
a. Mevzuat ve İçtihat Araştırma Yöntemleri 154
b. Kompozisyon 154
c. Sözleşme Okuma ve Yazma Becerileri 154
d. İddianame, Mahkeme Kararı, Dava Dilekçesi Yazma Teknikleri 155
e. Müzakere Teknikleri 155
f. Sorgu Teknikleri 156
g. İhtilafları Önleme ve Yargı Öncesi Çözüm Yöntemleri 157
4.5.4.3. Seçimlik Seminerler 157
a. Senaryo Yazımı 157
b. Bilimsel Araştırma ve Yazma 158
c. Yönetim ve Organizasyon 158
d. Temel Muhasebe 159
e. Resmi Yazışma Usulleri 159
f. Sosyal Sorumluluk Projeleri 159
4.5.5. Hukuk Fakültesine Devam Zorunluluğu 160
4.6. Lisans Eğitimi Sonrası “Ulusal Hukuk Sınavı” 160
4.7. Hukuk Meslekleri Stajı 161
4.7.1. Tüm Meslekler İçin Ortak ve Denetlenebilir Staj 161
4.7.2. Zorunlu Vaka Analizi Dersleri 163
4.7.2.1. Genel olarak 163
4.7.2.2. Özel Hukuk Vaka Analizi 166
4.7.2.3. Ceza Hukuku Vaka Analizi 168
4.7.2.4. Bireysel Başvuru Vaka Analizi 169
4.7.3. Fiili Meslek Stajı 169
4.7.4. Stajyerlerin Özlük Hakları 171
İkinci Bölüm
HUKUK MESLEKLERİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
1. GİRİŞ 175
2. HAKİMLİK 176
2.1. Osmanlı’da Kadılık 177
2.1.1. Genel Olarak 177
2.1.2. Kadı Olma Koşulları 178
2.1.3. Kadıların Görev Süresi 179
2.1.4. Zaman–ı İnfisal 180
2.1.5. Kadıların Görev Bölgesi 180
2.1.6. Kadıların Gelirleri 181
2.2. Bazı Ülkelerde Hakimlik Mesleği 181
2.2.1. Almanya 181
2.2.2. Fransa 182
2.2.3. İtalya 184
2.2.4. İspanya 185
2.2.5. Amerika Birleşik Devletleri 185
2.2.6. İngiltere 187
2.2.7. Avusturya 188
2.2.8. Belçika 190
2.2.9. Hollanda 191
2.2.10. Japonya 192
2.2.11. Suudi Arabistan 193
2.2.12. Çin 195
2.2.13. Hırvatistan 196
2.2.14. Macaristan 196
2.2.15. Rusya 198
2.3. Ülkemizde Hakimlik 199
2.4. Hakimlik Mesleği İçin Önerilerimiz 201
2.4.1. Ülkenin Hakim Alımı Planlı Olmalı 201
2.4.2. Hakim Olma Şartları 203
2.4.2.1. Hakimlerin Hukuk Fakültesinden Mezun Olma Şartı Olmalı 203
2.4.2.2. Hakimliğe Kabulde Yazılı Sınav Uygulaması Kaldırılmalı 204
2.4.2.3. Mülakatın Hakimliğe Kabulde Etkisi 205
2.4.2.4. Hakimler Olgun Olmalı 205
2.4.3. Hakimler Uzmanlaşmalı 206
2.4.4. Hakimlerin Görev Yeri Teminatı Olmalı 207
2.4.5. Hakimlik Kademeleri 208
2.4.5.1. Birinci Kademe Hakimlik 210
a. İntibak Süreci 210
b. Atanma Süreci 210
c. Tekamül Süreci 211
2.4.5.2. Uzman Hakimlik 215
2.4.5.3. Kıdemli Hakimlik 216
2.4.5.4. Yüksek Hakimlik 216
2.4.5.5. Kıdemli Yüksek Hakimlik 217
3. SAVCILIK 218
3.1. Osmanlı’da Savcılık 219
3.2. Bazı Ülkelerde Savcılık Mesleği 222
3.2.1. Almanya 222
3.2.2. Fransa 222
3.2.3. İngiltere 223
3.2.4. Amerika Birleşik Devletleri 224
3.2.5. İspanya 226
3.2.6. Hırvatistan 226
3.2.7. Hollanda 227
3.2.8. İtalya 228
3.2.9. Rusya 229
3.2.10. Suudi Arabistan 229
3.3. Ülkemizde Savcılık 229
3.4. Savcılık Mesleği İçin Önerilerimiz 231
3.4.1. Yargı Yetkisini Kullanan Savcıların Bağımsızlığı Anayasal Güvenceye Alınmalı 231
3.4.2. Hakim ve Savcı Birlikteliğine Son Verilmeli 233
3.4.3. Adli Kolluk Doğrudan Savcılara Bağlı Olmalı 234
3.4.4. Savcılar Uzmanlaşmalı 236
3.4.5. Savcıların Görev Yeri Teminatı Olmalı 237
3.4.6. Soruşturma–Kovuşturma Savcılığı Ayrımı Kaldırılmalı 238
3.4.7. Savcılık Kademeleri 239
3.4.7.1. Birinci Kademe Savcılık 239
a. İntibak Süreci 239
b. Atanma Süreci 240
c. Tekamül Süreci 241
3.4.7.2. Uzman Savcılık 241
3.4.7.3. Kıdemli Savcılık 242
3.4.7.4. Yüksek Savcılık 242
3.4.7.5. Kıdemli Yüksek Savcılık 243
4. AVUKATLIK 243
4.1. Osmanlı’da Avukatlık 244
4.2. Bazı Ülkelerde Avukatlık Mesleği 246
4.2.1. Almanya 246
4.2.2. Fransa 247
4.2.3. Amerika Birleşik Devletleri 248
4.2.4. İngiltere 248
4.2.5. Rusya 249
4.2.6. Avusturya 250
4.2.7. Belçika 251
4.2.8. Çek Cumhuriyeti 251
4.2.9. Danimarka 251
4.2.10. Finlandiya 251
4.2.11. İspanya 252
4.2.12. İsveç 252
4.2.13. İtalya 253
4.2.14. Portekiz 253
4.2.15. Yunanistan 253
4.2.16. Suudi Arabistan 254
4.2.17. İran 255
4.2.18. Çin 255
4.3. Ülkemizde Avukatlık 255
4.4. Avukatlık Mesleği İçin Önerilerimiz 257
4.4.1. Avukatlık Staj Evresi 258
4.4.2. Avukatlıkta Uzmanlaşma 260
4.4.2.1. Uzmanlaşmanın Kurumsallaştırılması İhtiyacı 260
4.4.2.2. Avukatlıkta Uzmanlaşma Yeterlilik Şartları 261
a. Mahkemelerin Görev Alanlarına Giren Konularda Eğitim Almış Olmak 262
b. Belli Bir Kıdeme Sahip Olmak 263
4.4.3. Avukatlık Kademeleri 264
4.4.3.1. Birinci Kademe Avukat 264
4.4.3.2. Uzman Avukat 265
4.4.3.3. Kıdemli Avukat 266
4.4.3.4. Üstat Avukat 266
4.4.3.5. Kıdemli Üstat Avukat 266
4.4.4. Ülkemizde Avukatlık Mesleğinin Sorunları 267
4.4.4.1. Avukatlık Mesleğinin Vergisel Sorunları 267
a. Gelir Vergisi Dilimi 268
b. KDV Sorunu 268
c. Damga Vergisi 270
4.4.4.2. Avukat Ortaklıklarının Yeniden Yapılandırılması 270
5. ADLİYE YARDIMCI UZMAN PERSONELLERİ 272
5.1. Genel Olarak 272
5.2. Hakim ve Savcı Yardımcılığı Eleştirisi 273
5.3. Adli Katiplik 276
5.3.1. Genel Olarak 277
5.3.2. Adli Katibin Görevleri 279
5.3.3. Adli Katip Olma Şartları 279
5.3.4. Adli Katiplik Kademeleri 280
5.3.4.1. Adli Katip 280
5.3.4.2. Uzman Adli Katip 280
5.3.4.3. Kıdemli Adli Katip 280
5.4. Adli Kolluk 281
5.4.1. Adli Kolluk Teşkilatı Adalet Bakanlığı Bünyesinde Kurulmalı 281
5.4.2. Adli Kolluğun Görevleri 283
5.4.3. Adli Kolluk Görevlileri Hukuk ve Adli Bilimler Alanında Eğitilmeli 283
5.4.4. Adli Kolluk Uzmanlaşması Savcıların Uzmanlaşmasına Paralel Olmalı 284
5.4.5. Adli Kolluk Kademeleri 284
5.4.5.1. Adli Kolluk 284
5.4.5.2. Uzman Adli Kolluk 284
5.4.5.3. Kıdemli Adli Kolluk 284
5.4.6. Adli Kolluk Görevlileri Yargı Yetkisinin Kullanımı Açısından Doğrudan Savcıya Bağlı Olmalı 285
5.4.7. Her Savcının Emrine Yeteri Kadar Adli Kolluk Görevlisi Verilmeli 286
5.4.8. Adli Kolluk Görevlilerinin Genel Kolluk Görevlilerine Soruşturma Konularında Emir ve Talimat Verme Yetkisi Olmalı 286
5.4.9. Adli Kolluk Görevlilerine Adli Görevleri Dışında İş ve Görev Verilmemeli 286
Üçüncü Bölüm
YÜKSEK YARGI KURULLARININ YAPILANDIRILMASI
1. YÜKSEK YARGI KURULLARININ ÖNEMİ 287
2. YÜKSEK YARGI KURULU MODELLERİ 288
3. DÜNYADA YÜKSEK YARGI KURULLARI 289
3.1. Fransa 289
3.2. İngiltere 290
3.3. İtalya 291
3.4. İspanya 291
4. TÜRKİYE’DE YÜKSEK YARGI KURULLARI 292
4.1. Cumhuriyetin İlk Yıllarındaki Durum 292
4.2. 1961 Anayasasında Yüksek Yargı Kurulları 293
4.3. 1982 Anayasasında Yüksek Yargı Kurulu 295
5. YÜKSEK YARGI KURULLARININ OLUŞUMUNA İLİŞKİN ÖNERİMİZ 299
5.1. Yüksek Yargı Kurulu Üyelerinin Dağılımında Dengeli ve Geniş Tabanlı Temsil Sağlamalı 300
5.2. Yüksek Yargı Kurulu Üyeliği Bir Kariyer Basamağı Olmamalı 301
5.3. Adaylar Yargı ile İlişkili Kurumlarca Belirlenmeli, Meclis ve Cumhurbaşkanın Tarafından Seçilmeli 301
5.4. Yüksek Yargı Kurulu Üye Sayısı Mevcut Hakim ve Savcı Sayısına Orantılı Olmalı 302
5.5. Yüksek Yargı Kurullarının Görev Süresi Çok Kısa ya da Çok Uzun Olmamalı 303
5.6. Yüksek Yargı Kurulu Üyeleri Tekrar Seçilememeli 303
5.7. Yüksek Yargı Kurulunda Yürütme Organının Temsilcisi Bulunmamalı 303
5.8. Yüksek Yargı Kurulunun Kararlarına Karşı İtiraz ve Yargı Yolu Açık Olmalı 304
5.9. Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu Şeklinde Ayrı Kurullar Oluşturulmalı 304
5.9.1. Hakimler Kurulunun Oluşumu 304
5.9.2. Savcılar Kurulunun Oluşumu 306
Dördüncü Bölüm
TÜRKİYE’DE BAROLAR VE BAROLAR BİRLİĞİNİN ÖRGÜTLENME MODELİ VE YENİDEN YAPILANDIRILMASI
1. GİRİŞ 311
2. BAROLARIN TARİHÇESİ 312
3. BAZI ÜLKELERDE BAROLAR VE BAROLAR BİRLİĞİ 316
3.1. Almanya 316
3.2. Fransa 317
3.3. İngiltere 318
3.4. ABD 320
4. TÜRKİYE’DE BAROLAR VE BAROLAR BİRLİĞİ 321
4.1. Barolar 321
4.1.1. Genel Kurul ve Görevleri 322
4.1.2. Yönetim Kurulunun Oluşumu 323
4.2. Türkiye Barolar Birliği 323
4.2.1. Barolar Birliği Genel Kurulunun Oluşumu 323
4.2.2. Barolar Birliğinin Görevleri 324
5. BAROLAR VE BAROLAR BİRLİĞİNİN ÖRGÜTLENME MODELİNE İLİŞKİN ÖNERİLERİMİZ 325
5.1. Barolar 327
5.1.1. Baro Meclisi ile Yönetim Kurulunun Oluşumu 327
5.1.2. Baro Meclisinin Görevleri 336
5.2. Barolar Birliği 338
5.2.1. Barolar Birliği Meclisinin Oluşumu 338
5.2.2. Barolar Birliği Meclisinin Görevleri 339
5.3. Diğer Meslek Örgütlerinin Yapılanması 339
6. ULUSLARARASI TÜRK BAROSU 340
Beşinci Bölüm
ADALET BAKANLIĞI’NIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
1. YARGI SİSTEMİMİZDE ADALET BAKANLIĞININ ROLÜ 343
2. ADALET BAKANLIĞININ KURUMSAL TARİHÇESİ 346
3. ADALET BAKANLIĞININ GÖREVLERİ 348
4. MEVZUAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN YENİDEN YAPILANDIRILMASI 351
4.1. Mevzuat Genel Müdürlüğünün Görevleri 351
4.2. Yeniden Yapılandırılmaya Duyulan İhtiyaç 353
4.3. Mevzuat Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Önerilerimiz 356
5. TÜRKİYE ADALET AKADEMİSİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI 361
5.1. Akademinin Kurumsal Kimliği ve Misyonu 361
5.2. Adalet Akademisinin Görevleri 362
5.3. Tüm Hukuk Uygulayıcılarının Eğitimi İçin Ortak Çatı Kurum 363
5.4. Uzmanlaşma Eğitimleri ve Sertifikasyon 364
6. ADALET ŞURASI KURUMU 364
6.1. Şura Kavramı 365
6.2. Amaç 370
6.3. Görevleri 371
6.4. Şuranın Teşekkülü ve Organları 373
6.5. Çalışma Usul ve Esasları 374
TÜRKİYE’DE MEVCUT YARGI SİSTEMİ
GİRİŞ 377
1. ADALET BAKANLIĞI 377
A. Görev ve Yetkileri 377
B. Teşkilat Yapısı 379
C. Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu 380
D. Adli Tıp Kurumu 381
E. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 381
F. Kişisel Verileri Koruma Kurumu 381
G. Türkiye Adalet Akademisi 382
2. HAKİM VE SAVCILAR KURULU 383
3. ADLİ YARGI 384
A. Yargıtay 384
B. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 385
C. Bölge Adliye Mahkemeleri 385
D. İlk Derece Mahkemeleri 385
I. Genel Görevli Ceza Hakimlikleri ve Ceza Mahkemeleri 385
II. Ceza İhtisas Mahkemeleri 386
III. Genel Görevli Hukuk Mahkemeleri 387
IV. Hukuk İhtisas Mahkemeleri 388
4. İDARİ YARGI 389
A. Danıştay 389
B. Bölge İdare Mahkemeleri 390
C. İlk Derece Mahkemeleri 390
5. ANAYASA MAHKEMESİ 390
6. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 393
7. YÜKSEK SEÇİM KURULU 394
8. SAYIŞTAY 394
Kaynakça 395
Kavramlar Dizini 407 |