|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
GİRİŞ 13
BOSNALI ALİ ULVİ’NİN KAVRAM MERKEZLİ MECELLE–KAVAİD ŞERHİ: TELHİS–İ
KAVÂİD–İ KÜLLİYE VE ISTILAHÂT–I FIKHİYE 13
BİRİNCİ BÖLÜM
MUHTELİF AÇILARDAN MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ HAKKINDA
DEĞERLENDİRMELER
1. Özellikleri ve Önemi 18
1.1. Şer’i Delillere Dayanması 18
1.2. Hakimlere Rehber Olması 20
1.3. Hayat ve Mantık Düsturu Olması 21
1.4. Evrensel Nitelikte Olması ve Modern Mahkeme Kararlarında Kullanılması 22
2. Mecelle’nin Külli Kaideleriyle Hüküm Verilmesi 24
3. Mecelle’nin Külli Kaidelerinin Te’lif Değeri 27
4. Mecelle’nin Külli Kaideleri Hakkında Yapılan Eleştiriler 30
4.1. Bazı Kaidelerin Birbirlerini Takyid ve Tahsis Etmesi 30
4.2. Bazı Kaidelerin Birbirini Tekrar Etmesi 32
4.3. Önemli Külli Kaidelere Yer Verilmemesi 34
4.4. Bazı Maddelerin Kaide Vasfı Taşımaması 35
4.5. Bazı Kaidelerin Tasnifinin İnsicamsız Olması 35
5. Mecelle’nin Küllî Kaidelerini Şerh Eden Türkçe Eserler 36
5.1. İlk Dönemde Yazılan Mecelle Şerhleri 36
5.1.1. Mecelle–i Ahkam–ı Adliye Kavâid–i Külliyesinin Şerhi (Şemsi
Efendi) 36
5.1.2. Teşrihu’l–Kavaidi’l–Külliye (fi Ahkami’l–Fer‘iyyeti’l–Ameliyye)
(Abdüssettar Efendi, ö.1304/1886) 37
5.1.3. Tafsîl li–tavdîhi'l–kavâidi'l–fıkhiyeti ve’l–usûliyyeti fî–evveli
Mecelleti'l–Ahkâmi'l–Adliyye (Süleyman Hasbi Efendi, ö.1909) 39
5.1.4. Durerü’l–Hükkam Şerhu Mecelleti’l–Ahkam (Ali Haydar Efendi,
ö.1935) 40
5.1.5. Mir‘at–ı Mecelle (Mesud Efendi, ö.1894) 42
5.1.6. Mir‘atü’l–Mecelle (Ömer Hilmi Efendi, ö.1889) 43
5.1.7. Mecelle–i Ahkam–ı Adliye’den Kavaid–i Külliye Şerhi
(Kuyucaklızâde Mehmed Âtıf Bey, ö.1898) 44
5.1.8. Telhîs–i Kavâid–i Külliyye ve Istılâhât–ı Fıkhiyye (Ali Ulvi Bey) 46
5.1.9. Ruhu’l–Mecelle (Hacı Reşid Paşa, ö.1918) 47
5.2. Diğer Şerhler 49
İKİNCİ BÖLÜM
TELHİS–İ KAVÂİD–İ KÜLLİYE VE ISTILAHÂT–I FIKHİYE
İFADE–İ MERAM 55
1. MADDE İLM–İ FIKIH, MESAİL–İ ŞER‘İYE–İ AMELİYEYİ BİLMEKTİR 56
2. MADDE BİR İŞTEN MAKSAT NE İSE HÜKÜM ONA GÖREDİR 59
3. MADDE UKÛDDA İTİBAR MAKÂSID VE MEÂNİYEDİR, ELFÂZ VE MEBÂNİYE
DEĞİLDİR 62
4. MADDE ŞEKK İLE YAKÎN ZÂİL OLMAZ 64
5. MADDE BİR ŞEYİN BULUNDUĞU HAL ÜZERE KALMASI ASILDIR 66
6. MADDE KADÎM, KIDEMİ ÜZERE TERK OLUNUR 68
7. MADDE ZARAR KADÎM OLMAZ 69
8. MADDE BERAET–İ ZİMMET ASILDIR 70
9. MADDE SIFÂT–I ÂRIZADA ASL OLAN ADEMDİR 71
10. MADDE BİR ZAMANDA SABİT OLAN ŞEYİN HİLAFINA DELİL OLMADIKÇA
BEKASIYLA HÜKMOLUNUR 72
11. MADDE BİR EMR–İ HÂDİSİN AKREB–İ EVKÂTINA İZÂFETİ ASILDIR 73
12. MADDE KELAMDA ASL OLAN MANA–YI HAKİKİDİR 74
13. MADDE TASRİH MUKABELESİNDE DELÂLETE İTİBAR YOKTUR 76
14. MADDE MEVRİD–İ NASSDA İÇTİHADA MESAĞ YOKTUR 77
15. MADDE ALÂ HİLAFİ’L–KIYAS SABİT OLAN ŞEY, SÂİRE MAKÎSUN–ALEYH
OLAMAZ 79
16. MADDE İÇTİHAD İLE İÇTİHAD NAKZ OLUNMAZ 80
17. MADDE MEŞAKKAT TEYSİRİ CELBEDER 81
18. MADDE BİR İŞ DIYK OLDUKDA MÜTTESİ OLUR 83
19. MADDE ZARAR VE MUKABELE Bİ’Z–ZARAR YOKTUR 84
20. MADDE ZARAR İZALE OLUNUR 85
21. MADDE ZARURETLER MEMNU OLAN ŞEYLERİ MÜBAH KILAR 86
22. MADDE ZARURETLER KENDİ MİKTARLARINCA TAKDİR OLUNUR 87
23. MADDE BİR ÖZÜR İÇİN CAİZ OLAN ŞEY OL ÖZRÜN ZEVALİYLE BATIL OLUR 88
24. MADDE MÂNİ ZAİL OLDUKTA MEMNU AVDET EDER 89
25. MADDE BİR ZARAR KENDİ MİSLİYLE İZÂLE OLUNAMAZ 90
26. MADDE ZARAR–I ÂMMI DEF İÇİN ZARAR–I HÂS İHTİYAR OLUNUR 91
27. MADDE ZARAR–I EŞEDD ZARAR–I EHAFF İLE İZÂLE OLUNUR 93
28. MADDE İKİ FESAD TEÂRUZ ETTİKTE EHAFFINI İRTİKAB İLE A‘ZAMININ
ÇARESİNE BAKILIR 94
29. MADDE EHVEN–İ ŞERREYN İHTİYAR OLUNUR 95
30. MADDE DEF–İ MEFÂSİD CELB–İ MENÂFİDEN EVLÂDIR 96
31. MADDE ZARAR Bİ–KADERİ’L–İMKAN İZÂLE OLUNUR 97
32. MADDE HÂCET UMUMİ OLSUN HUSUSİ OLSUN ZARURET MENZİLESİNE
TENZİL OLUNUR 98
33. MADDE IZTIRAR GAYRIN HAKKINI İPTAL ETMEZ 99
34. MADDE ALMASI MEMNU OLAN ŞEYİN VERMESİ DAHİ MEMNUDUR 100
35. MADDE İŞLENMESİ MEMNU OLAN ŞEYİN İSTENMESİ DAHİ MEMNUDUR 101
36. MADDE ÂDET MUHAKKEMDİR 102
37. MADDE NÂSIN İSTİMALİ BİR HÜCCETTİR Kİ ONUNLA AMEL VACİP OLUR 104
38. MADDE ÂDETEN MÜMTENİ OLAN ŞEY HAKİKATEN MÜMTENİ GİBİDİR 105
39. MADDE EZMÂNIN TEGAYYÜRÜ İLE AHKÂMIN TEGAYYÜRÜ İNKAR OLUNAMAZ 106
40. MADDE ÂDETİN DELALETİYLE MANA–YI HAKİKİ TERK OLUNUR 107
41. MADDE ÂDET ANCAK MUTTARİD VEYAHUT GÂLİP OLDUKDA MUTEBER OLUR 108
42. MADDE İTİBAR GÂLİB–İ ŞÂYİADIR NADİRE DEĞİLDİR 109
43. MADDE ÖRFEN MARUF OLAN ŞEY ŞART KILINMIŞ GİBİDİR 110
44. MADDE BEYNE’T–TÜCCAR MARUF OLAN ŞEY BEYNLERİNDE ŞART KILINMIŞ
GİBİDİR 111
45. MADDE ÖRF İLE TAYİN NASS İLE TAYİN GİBİDİR 112
46. MADDE MÂNİ VE MUKTEZİ TEARUZ ETTİKTE MÂNİ TAKDİM OLUNUR 113
47. MADDE VÜCÛDDA BİR ŞEYE TÂBİ OLAN HÜKÜMDE DAHİ ONA TÂBİ OLUR 114
48. MADDE TÂBİ OLAN ŞEYE AYRICA HÜKÜM VERİLEMEZ 115
49. MADDE BİR ŞEYE MÂLİK OLAN KİMSE ONUN ZARURİYÂTINDAN OLAN ŞEYE
DE MÂLİK OLUR 116
50. MADDE ASIL SÂKIT OLDUKTA FER‘ DAHİ SÂKIT OLUR 117
51. MADDE SÂKIT OLAN ŞEY AVDET ETMEZ 118
52. MADDE BİR ŞEY BÂTIL OLDUKDA ONUN ZIMNINDAKİ ŞEY DAHİ BÂTIL OLUR 119
53. MADDE ASLIN İFASI KÂBİL OLMADIĞI HALDE BEDELİ İFA OLUNUR 120
54. MADDE BİZZAT TECVİZ OLUNMAYAN ŞEY Bİ’T–TAB‘ TECVİZ OLUNABİLİR 121
55. MADDE İBTİDAEN TECVİZ OLUNMAYAN ŞEY BEKÂEN TECVİZ OLUNABİLİR 122
56. MADDE BEKÂ İBTİDÂDAN ESHELDİR 123
57. MADDE TEBERRU ANCAK KABZ İLE TAMAM OLUR 124
58. MADDE RAİYYE YANİ TEBEA ÜZERİNE TASARRUF MASLAHATA MENUTTUR 125
59. MADDE VELAYET–İ HASSA VELAYET–İ ÂMMEDEN AKVÂDIR 126
60. MADDE BİR KELAMIN İMÂLİ İHMALİNDEN EVLÂDIR 127
61. MADDE MANA–YI HAKİKİ MÜTEAZZİR OLDUKDA MECAZA GİDİLİR 128
62. MADDE BİR KELAMIN İMÂLİ MÜMKÜN OLMAZSA İHMAL OLUNUR 129
63. MADDE MÜTECEZZİ OLMAYAN BİR ŞEYİN BAZISINI ZİKRETMEK KÜLLÜNÜ
ZİKİR GİBİDİR 130
64. MADDE MUTLAK ITLAKI ÜZERE CARİ OLUR; EĞER NASSAN VEYA DELALETEN
TAKYİD DELİLİ BULUNMAZSA 131
65. MADDE HÂZIRDAKİ VASIF LAĞV VE GAİPTEKİ VASIF MUTEBERDİR 132
66. MADDE SUAL CEVAPTA İADE OLUNMUŞ ADDOLUNUR 133
67. MADDE SÂKİTE BİR SÖZ İSNAD OLUNMAZ, LAKİN MA‘RAZ–I HÂCETTE SÜKUT
BEYANDIR 134
68. MADDE BİR ŞEYİN UMUR–I BÂTINADA DELİLİ OL ŞEY MAKAMINA KÂİM OLUR 135
69. MADDE MÜKÂTEBE MUHÂTABA GİBİDİR 136
70. MADDE DİLSİZİN İŞARET–İ MAHUDESİ LİSAN İLE BEYAN GİBİDİR 137
71. MADDE TERCÜMANIN KAVLİ HER HUSUSTA KABUL OLUNUR 138
72. MADDE HATASI ZAHİR OLAN ZANNA İTİBAR YOKTUR 139
73. MADDE SENEDE MÜSTENİD OLAN İHTİMAL İLE HÜCCET YOKTUR 140
74. MADDE TEVEHHÜME İTİBAR YOKTUR 141
75. MADDE BURHAN İLE SABİT OLAN ŞEY AYÂNEN SABİT GİBİDİR 142
76. MADDE BEYYİNE MÜDDEİ İÇİN VE YEMİN MÜNKİR ÜZERİNEDİR 143
77. MADDE BEYYİNE HİLAF–I ZAHİRİ İSPAT İÇİN VE YEMİN ASLI İBKA İÇİNDİR 144
78. MADDE BEYYİNE HÜCCET–İ MÜTEADDİYE VE İKRAR HÜCCET–İ KÂSIRADIR 145
79. MADDE KİŞİ İKRARIYLA İLZAM OLUNUR 146
80. MADDE TENAKUZ İLE HÜCCET KALMAZ 147
81. MADDE ASLI SABİT OLMADIĞI HALDE FER‘İN SABİT OLDUĞU VARDIR 148
82. MADDE ŞARTIN SÜBÛTU İNDİNDE ONA MUALLAK OLAN ŞEYİN SÜBÛTU
LAZIM GELİR 149
83. MADDE Bİ–KADERİ’L– İMKAN ŞARTA RİAYET OLUNMAK LAZIM GELİR 151
84. MADDE VAADLER SUVER–İ TA‘LİKİ İKTİSA İLE LAZIM OLUR 152
85. MADDE BİR ŞEYİN NEF‘İ DAMÂNI MUKABELESİNDEDİR 153
86. MADDE ÜCRET İLE DAMÂN CEM OLMAZ 154
87. MADDE MEFSEDET MENFAAT MUKABELESİNDEDİR 155
88. MADDE KÜLFET NİMETE VE NİMET KÜLFETE GÖREDİR 156
89. MADDE BİR FİİLİN HÜKMÜ FAİLİNE MUZAF KILINIR VE MÜCBİR OLMADIKÇA
AMİRİNE MUZAF KILINMAZ 157
90. MADDE MÜBAŞİR YANİ BİZZAT FAİL İLE MÜTESEBBİB MÜÇTEMİ OLDUKDA
HÜKÜM OL FAİLE MUZAF KILINIR 158
91. MADDE CEVÂZ–I ŞER‘Î DAMÂNA MÜNAFİDİR 159
92. MADDE MÜBAŞİR MÜTEAMMİD OLMASA DA DÂMİN OLUR 160
93. MADDE MÜTESEBBİB MÜTEAMMİD OLMADIKÇA DÂMİN OLMAZ 161
94. MADDE HAYVANATIN KENDİLİĞİNDEN OLARAK CİNAYET VE MAZARRATI
HEDERDİR 162
95. MADDE GAYRIN MALINDA TASARRUFLA EMRETMEK BATILDIR 163
96. MADDE BİR KİMSENİN MÜLKÜNDE ONUN İZNİ OLMAKSIZIN ÂHAR BİR
KİMSENİN TASARRUF ETMESİ CAİZ DEĞİLDİR 164
97. MADDE BİL–SEBEB–İ MEŞRU BİRİNİN MALINI BİR KİMSENİN AHZ EYLEMESİ
CAİZ OLMAZ 165
98. MADDE BİR ŞEYDE SEBEB–İ TEMELLÜKÜN TEBEDDÜLÜ OL ŞEYİN TEBEDDÜLÜ
MAKAMINA KAİM OLUR 166
99. MADDE KİM Kİ BİR ŞEYİ VAKTİNDEN EVVEL İSTİCAL EYLERSE MAHRUMİYETLE
MUATEB OLUR 167
100. MADDE HER KİM Kİ KENDİ TARAFINDAN TAMAM OLAN ŞEYİ NAKZA SA‘Y
EDERSE SA‘Yİ MERDUDDUR 168
KAVRAM DİZİNİ 169 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
