İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
3. BASKIYA ÖNSÖZ 7
2. BASKININ ÖNSÖZÜ 9
1. BASKININ ÖNSÖZÜ 11
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 21
BİRİNCİ BÖLÜM
İLAÇ HUKUKUNA GİRİŞ
§1. KAVRAMLAR 24
I. İLAÇ HUKUKU KAVRAMI 24
II. İLAÇ KAVRAMI VE İLAÇ TÜRLERİ 25
A. İLAÇ KAVRAMI 25
B. İLACIN TANIMI 27
1. Mevzuatta Yapılan Tanımlar 28
2. Öğretide Yapılan Tanımlar 28
3. Karşılaştırmalı Hukukta Yapılan Tanımlar 30
4. Görüşüm 33
C. İLAÇ TÜRLERİ 46
1. Orijinal (Referans Tıbbi Ürün) – Jenerik İlaç (Eşdeğer Tıbbi Ürün) 47
2. Reçeteli – Reçetesiz İlaç 50
3. Hazır İlaç/Majistral İlaç/Ofisinal İlaç 53
4. Endikasyon Dışı Kullanılan İlaç 53
a. Genel Olarak 53
b. Sağlık Bakanlığı Uygulaması 56
5. Yetim (Nadir) İlaç 63
III. DİĞER KAVRAMLAR 64
A. ETKİ VE YAN ETKİ 64
B. KARŞILIKLI ETKİ 65
C. ZARARLI ETKİ 66
D. İLACA İNSANİ AMAÇLI ERKEN ERİŞİM 66
E. FARMAKOVİJİLANS 68
F. ECZANE 69
G. ECZACI 69
1. Genel Olarak 69
2. Eczacıların Kimlik Tespiti Yükümlülüğü 73
H. ECZA TİCARETHANESİ 74
§2. İLAÇ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 75
I. ULUSLARARASI ALANDAKİ KAYNAKLAR 75
II. TÜRK HUKUKU’NDAKİ KAYNAKLAR 76
§3. TÜRKİYE’DE VE AVRUPA’DA İLAÇ OTORİTELERİ 79
I. TÜRKİYE İLAÇ VE TIBBİ CİHAZ KURUMU 79
II. AVRUPA İLAÇ AJANSI 83
§4. BİR İLACIN GELİŞTİRİLMESİNDEN RUHSAT ALMASINA KADAR
GEÇEN SÜREÇ VE HUKUKSAL DEĞERLENDİRMESİ 85
I. RUHSATA TABİ İLAÇLAR 85
A. GENEL OLARAK 85
B. İLACIN GELİŞTİRİLMESİ AŞAMALARI 88
1. Klinik Öncesi Araştırmalar 89
2. Klinik Araştırmalar 91
a. Genel Olarak 91
b. Türk Hukukunda Mevzuatın Tarihsel Gelişimi 92
c. Klinik İlaç Araştırmalarına İlişkin Etik Kurallar 95
d. Klinik Araştırmalarda Sorumlu Hekimin Nitelikleri 101
e. Klinik Araştırma Dönemleri (Faz Çalışmaları) 102
aa. Faz I Çalışmaları 103
bb. Faz II Çalışmaları 105
cc. Faz III Çalışmaları 106
3. Ruhsat 107
a. Karşılaştırmalı Hukuk 107
aa. Amerika Birleşik Devletleri 107
bb. Avrupa Birliği 109
cc. Almanya 110
dd. İngiltere 110
ee. İsviçre 110
ff. Japonya 111
gg. Kanada 111
b. Türkiye’de İlaçların Ruhsatlandırılması 111
aa. Genel Olarak 111
bb. Ruhsatın Hukuki Niteliği 114
cc. Ruhsat Süreci 115
(1) Genel Olarak 115
(2) Ruhsat Başvurusunun Değerlendirilmesi Süreci 118
(a) Ön İnceleme 118
(b) Başvurunun İadesi 119
(c) Ruhsatlandırma Kriterleri 119
(d) Ruhsat Talebinin Reddi 120
(e) İtiraz 121
(f) Ruhsatın Verilmesi 122
(g) Ruhsatın Süresi 123
dd. Ruhsatın Askıya Alınması 124
ee. Ruhsatın İptali 128
ff. Ruhsata İlişkin Değişiklikler 129
gg. İstisnai Durumlar 130
(1) Bilgilendirilmiş Muvafakatlı Başvuru / Yerleşmiş
Tıbbi Kullanım Başvurusu/ Alerjen Ürün
Başvurusu / Eşdeğer Tıbbi Ürün Başvurusu /
Hibrit Başvuru/ Biyobenzer Tıbbi Ürün
Başvurusu / Sabit Kombinasyon Başvurusu 131
(2) İstisnai Ruhsatlandırma Başvurusu 133
(3) Biyosidal Ürünlerde Acil Ruhsatlandırma 133
(4) Koşullu Ruhsatlandırma (Acil Kullanım Onayı) 134
(a) Genel Olarak 134
(b) Özel durumun tespiti 139
(c) Koşullu ruhsatlandırma (acil kullanım
onayı) başvurusu 140
(d) Kılavuz Hükümleri 142
(5) Yetim (Öksüz–Nadir) İlaçlar 145
(6) Jenerik (Eşdeğer) İlaçlar 145
(6) Homeopatik Tıbbi Ürünler 151
(7) Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürünler 151
(8) İleri Tedavi Tıbbi Ürünler 152
4. Faz IV Çalışmaları (Düşük Riskli Bilimsel Çalışma) 154
II. RUHSATA TABİ OLMAYAN İLAÇLAR 156
§5. İLACIN ADI VE ETİKETİ 158
I. İLACIN ADI 158
II. İLAÇ ETİKETİ 159
A. GENEL OLARAK 159
B. DIŞ AMBALAJDA YER ALMASI GEREKEN BİLGİLER 160
C. İÇ AMBALAJDA YER ALMASI GEREKEN BİLGİLER 162
D. KULLANMA TALİMATINDA BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER 163
E. AMBALAJLARA İLİŞKİN DİĞER ŞARTLAR 167
§6. İLACIN DENETİMİ VE PİYASADAN ÇEKİLMESİ 168
I. İLACIN DENETİMİ 168
A. GENEL OLARAK 168
B. ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE TEKNİK DÜZENLEMELER KANUNU
HÜKÜMLERİ GEREĞİNCE ÜRÜNLERİN DENETİMİ 172
II. İLAÇLARIN GERİ ÇEKİLMESİ VE TOPLATILMASI 176
§7. REKLAM YASAĞI 183
İKİNCİ BÖLÜM
İLACIN ÜRETİMİNDEN KULLANIMINA KADAR GEÇEN SÜREÇTE
YER ALAN KİŞİ VE KURUMLARIN YASAL SORUMLULUĞU
§1. GENEL OLARAK 203
§2. İLAÇÜRETİCİSİNİN, HEKİMİN, ECZACININ,KLİNİKARAŞTIRMACININ,
KLİNİK ARAŞTIRMA ETİK KURULLARININ VE ÜYELERİNİN,
HASTANELERİN VE SAĞLIK BAKANLIĞININ TAZMİNAT VE CEZA
SORUMLULUĞU 204
I. İLAÇ ÜRETİCİLERİNİN SORUMLULUĞU 204
A. İLAÇ ÜRETİCİSİ KAVRAMI 204
B. GENEL OLARAK İLAÇ ÜRETİCİSİNİN SORUMLULUĞU 211
C. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 215
1. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 215
a. Genel Olarak 215
b. Alman Hukukunda Tehlike Sorumluluğu 223
c. Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’na Göre
İlaç Üreticisinin Sorumluluğu 226
2. Sorumluluğun Şartları 229
a. Hatalı veya Tehlikeli Ürün 229
aa. Tasarım (Geliştirme) Hatası 233
bb. Üretim Hatası 235
cc. Test Hatası 237
dd. Bilgilendirme Hatası 238
(1) Genel Olarak 238
(2) Hekim ve Eczacının İlaç Üreticisi Tarafından
Bilgilendirilmesi Yükümlülüğü 245
(3) Hile veya Yalan Beyan 250
(4) Tıbbi Mümessillerin Fonksiyonları Nedeniyle
Sorumluluk 251
ee. Etki Hatası 251
ff. Gözetim ve Uyarı Hatası 253
gg. Depolama ve Nakil Hatası 258
hh. Organizasyon Hatası 258
b. İlacın Kullanılmasından Zarar Doğmuş Olması 259
aa. İlacın Kullanılması 259
bb. Zarar 262
c. Nedensellik Bağı 266
aa. Genel Olarak 266
bb. Müterafık (Müşterek) Kusur 271
cc. Birden Fazla İlaç Üreticisinin Sorumluluğu 272
d. Hukuka Uygunluk Sebepleri 273
e. İspat Yükü 274
aa. Genel Olarak 274
bb. İspat Kolaylıkları 275
f. Zamanaşımı 277
C. ENDİKASYON DIŞI İLAÇ KULLANIMI NEDENİYLE İLAÇ
ÜRETİCİSİNİN SORUMLULUĞU 280
D. İLAÇ ÜRETİCİSİNİN SORUMLULUĞUNU KALDIRAN DURUMLAR 281
E. CEZA HUKUKU SORUMLULUĞU 283
1. Genel Olarak 283
2. Kasten Öldürme veya Yaralama 286
3. Taksirle Öldürme ve Yaralama 287
4. Zehirli Madde Katma 288
5. Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti 289
6. Kişilerin Hayatını ve Sağlığını Tehlikeye Sokacak Biçimde İlaç
Yapma veya Satma 293
7. Ruhsatsız İlaç Üretmek veya Ruhsatsız İlaç Satmak veya
Sattırmak 301
8. Sahte İlaç İmal Etmek veya Satmak ya da Sattırmak 304
9. Kabahatler 305
II. HEKİMİN İLAÇLA TEDAVİ NEDENİYLE SORUMLULUĞU 307
A. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 307
1. Genel Olarak 307
2. İlaç Tedavisinde Hatalı Tıbbi Uygulamanın Görüldüğü Aşamalar 309
a. Birinci Aşamadaki Uygulama Hataları 311
aa. Öykü Hatası 311
bb. Teşhis Hatası 311
cc. İlaç Etkileşimine İlişkin Hatalar 312
dd. Yanlış İlaç Yazılması 313
ee. İlaç Yazımı Sırasındaki Şekli Hatalar 316
ff. İlaç Yazılmaması 316
gg. Aydınlatma Hataları 317
(1) Genel Olarak 317
(2) Güven Prensibi 323
(3) Kullanma Talimatının Aydınlatma
Yükümlülüğüne Etkisi 325
hh. İlacın Hatalı Yazılması 328
b. İkinci Aşamadaki Uygulama Hataları 329
c. Üçüncü Aşamadaki Uygulama Hataları 330
3. Hekim–Eczacı İlişkisinin Sorumluluğa Etkisi 331
4. Tazminatın Kapsamı 331
5. Hekimin İlaç Uygulaması Nedeniyle Ödediği Tazminat
Bakımından İlaç Firmasına Rücu Hakkı 332
B. CEZA SORUMLULUĞU 333
1. Dolandırıcılık 334
2. Belgede Sahtecilik 335
3. Rüşvet 344
C. ENDİKASYON DIŞI İLAÇ REÇETE EDİLMESİ NEDENİYLE HEKİMİN
SORUMLULUĞU 345
III. ECZACININ SORUMLULUĞU 346
A. GENEL OLARAK 346
B. ECZACININ ÜRETİCİ OLARAK SORUMLULUĞU 352
C. HAZIR İLAÇ VERİLMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUK 355
D. BİLGİLENDİRME SORUMLULUĞU 360
E. DANIŞMA SORUMLULUĞU 372
F. MUHAFAZA SORUMLULUĞU 374
G. YARDIMCI KİŞİLERİN FİİLLERİNDEN SORUMLULUK 375
H. ECZACININ RÜCU HAKKI 379
İ. GÖREVLİ MAHKEME 379
J. CEZA SORUMLULUĞU 380
1. Kamu Görevlisi Sağlık Çalışanları Bakımından Soruşturma İzni
Süreci 380
a. Genel Olarak 380
b. 7406 Sayılı Kanun’la Gerçekleştirilen Değişiklikler 381
c. 4483 Sayılı Kanuna Tabi Kamu Görevlileri Açısından 387
2. Eczacıların İşleyebileceği Suçlar 388
a. Genel Olarak 388
b. Eşdeğer İlaç Verilmesinden Kaynaklanan Ceza
Sorumluluğu 397
c. Dolandırıcılık Suçu 397
d. Belgede Sahtecilik Suçu 408
e. İzinsiz Eczane Açma Suçu 414
3. Eczacıların İşleyebileceği Kabahatler 416
K. DİSİPLİN SORUMLULUĞU 426
IV. KLİNİK ARAŞTIRMACININ SORUMLULUĞU 429
A. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 430
B. CEZA HUKUKU SORUMLULUĞU 431
V. KLİNİK ARAŞTIRMA ETİK KURULLARININ VE ÜYELERİNİN
SORUMLULUĞU 432
A. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 432
B. CEZA SORUMLULUĞU 433
VI. HASTANELERİN SORUMLULUĞU 433
VII. SAĞLIK BAKANLIĞININ SORUMLULUĞU 435
VIII. KOŞULLU RUHSAT (ACİL KULLANIM ONAYI) NEDENİYLE SORUMLULUK 441
IX. HALKA İLAÇ DAĞITILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK 443
YARARLANILAN KAYNAKLAR 445
KAVRAM İNDEKSİ 461 |