|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 29
BİRİNCİ BÖLÜM
ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASACILIK HAREKETLERİ
I. ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASANIN YAPILMASI 35
A. Anayasa Kavramı 35
1. Terminoloji 35
2. Tanımı 38
a. Maddi/Yazısız Anayasa 38
b. Şekli/Yazılı Anayasa 41
3. Özellikleri 43
a. Anayasanın Üstünlüğü 44
b. Anayasanın Katılığı 47
c. Anayasanın Çerçeve Olması 48
d. Anayasanın İdeolojisi 51
B. Anayasanın Yapılması ve Değiştirilmesi 53
1. Anayasa Yapımı 54
a. Anayasa Yapma Yetkisinin Niteliği 55
b. Anayasa Yapma Yetkisinin Sınırı 59
ba. Mevcut Anayasa İle Bağlılık 59
bb. Anayasa Yapmanın Hukukiliği Sorunu 61
c. Anayasa Yapım Yöntemleri 66
ca. Kurucu Meclis Yöntemi 66
cb. Olağan Meclis Yöntemi 69
cc. Referandum Yöntemi 72
2. Anayasa Değişikliği 73
a. Anayasayı Değiştirme Yetkisinin Niteliği 74
b. Anayasayı Değiştirme Yetkisinin Sınırları 75
ba. Maddi Sınırlar 75
baa. Açık Maddi Sınırlar 75
bab. Örtülü Maddi Sınırlar 78
bb. Şekli Sınırlar 81
c. Anayasayı Değiştirme Yöntemi 82
ca. Teklif Aşaması 82
caa. Halkın Teklifi 82
cab. Milletvekillerinin Teklifi 84
cb. Karar Aşaması 85
cba. Görüşmeler 85
cbb. Oylamalar 86
cc. Yayımlama Aşaması 89
cd. Onaylama Aşaması 94
d. Anayasa Değişikliklerinin Denetimi 96
da. Esas Denetimi 97
db. Şekil Denetimi 100
II. ANAYASACILIK HAREKETLERİ 104
A. Anayasacılık Kavramı 104
B. Temel Anayasacılık Hareketleri 105
1. Liberal Anayasacılık 105
a. Liberal Anayasacılığın Gelişimi 105
aa. Liberal Maddi Anayasacılık 106
ab. Liberal Şekli Anayasacılık 110
b. Liberal Anayasacılığın Unsurları 114
ba. Milli Egemenlik 114
bb. Kuvvetler Ayrılığı 116
bc. Bireycilik 119
bd. Liberal Demokrasi 120
be. Serbest Piyasa Ekonomisi 121
2. Sosyalist Anayasacılık 122
a. Sosyalist Anayasacılığın Gelişimi 122
aa. Sosyalist Maddi Anayasacılık 123
ab. Sosyalist Şekli Anayasacılık 126
b. Sosyalist Anayasacılığın Unsurları 128
ba. Halk Egemenliği 128
bb. Demokratik Merkeziyetçilik 129
bc. Kolektivizm 130
bd. Sosyalist Demokrasi 131
be. Sosyalist Ekonomik Sistem 134
3. İslami Anayasacılık 135
a. İslami Anayasacılığın Gelişimi 135
aa. İslami Maddi Anayasacılık 136
ab. İslami Şekli Anayasacılık 138
b. İslami Anayasacılığın Unsurları 143
ba. Allah’ın Egemenliği 144
bb. Kuvvetler Ayrılığı 145
bc. Ümmetçilik 147
bd. İslami Demokrasi 148
be. İslam Ekonomik Sistemi 151
III. OSMANLI–CUMHURİYET DÖNEMİ ANAYASAL GELİŞMELERİ 153
A. Mutlak Monarşi Dönemi: Maddi Anayasal Gelişmeler 154
1. Anayasal Kurumlar 155
a. Osmanlı Merkez Teşkilatı 155
aa. Padişah 155
ab. Divan–ı Hümayun 158
b. Osmanlı Taşra Teşkilatı 160
c. Osmanlı Yargı Teşkilatı 163
d. Osmanlı Millet Sistemi 166
e. Osmanlı Arazi Sistemi 168
2. Anayasal Nitelikte Belgeler 169
a. 1808 Sened–i İttifak 170
b. 1839 Tanzimat Fermanı 175
c. 1856 Islahat Fermanı 179
d. 1875 Adalet Fermanı 181
B. Meşruti Monarşi Dönemi: 1876 Kanun–i Esasi 182
1. Hazırlanışı 183
a. Yapım Koşulları 183
b. Yapım Yöntemi 186
2. Kanun–i Esasi’nin Temel Özellikleri 187
a. Teokratik Meşruti Monarşi 188
b. Çift Meclisli Yasama Organı 189
c. Parlamenter Sistem 191
d. Yargı Ayrılığı Sistemi 192
e. Osmanlı Devleti Vatandaşlarının Temel Hakları 193
3. 1909 Değişiklikleri 193
C. Cumhuriyet Dönemi: 1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları 201
1. 1921 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu 202
a. Hazırlanışı 202
aa. Yapım Koşulları 202
ab. Yapım Yöntemi 214
b. 1921 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun Temel Özellikleri 217
ba. Yumuşak ve Çerçeve Anayasa 217
bb. Milli Egemenlik 218
bc. Meclis Hükümet Sistemi 219
bd. İstiklal Mahkemeleri 222
c. Cumhuriyetin İlanı 222
2. 1924 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu 226
a. Hazırlanışı 227
aa. Yapım Koşulları 227
ab. Yapım Yöntemi 227
b. 1924 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun Temel Özellikleri 229
ba. Atatürk İlkeleri 229
bb. Kuvvetler Birliği Görevler Ayrılığı Sistemi 233
bc. Yargılama Kuvveti 235
bd. Türklerin Temel Hakları 236
c. Çok Partili Dönem 237
3. 1961 Anayasası 242
a. Hazırlanışı 242
aa. Yapım Koşulları 242
ab. Yapım Yöntemi 245
b. 1961 Anayasası’nın Temel Özellikleri 247
ba. Liberal Anayasal İlkeler 247
bb. Sosyal Haklar 249
bc. Parlamenter Sistem 250
bd. Yüksel Mahkemeler ve Anayasa Mahkemesinin Kurulması 251
c. 1971–1973 Anayasa Değişiklikleri 252
4. 1982 Anayasası 256
a. Hazırlanışı 256
aa. Yapım Koşulları 256
ab. Yapım Yöntemi 257
b. 1982 Anayasası’nın Temel Özellikleri 258
ba. Atatürk Milliyetçiliği 258
bb. İnsan Haklarına Saygılı Devlet 261
bc. Devlet Başkanını Güçlendirme 261
bd. Askeri – Sivil Yargı Ayrılığı 263
c. 1982 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler 264
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLETİN UNSURLARI, ŞEKİLLERİ VE İLKELERİ
I. DEVLET KAVRAMI VE DEVLETİN UNSURLARI 269
A. Devlet Kavramı 269
1. Devletin Maddi Varlığı 270
a. Aile Teorisi 271
b. Kuvvet ve Mücadele Teorisi 272
c. Ekonomik Teori 273
d. Biyolojik Teori 274
e. Sözleşme Teorisi 275
2. Devletin Hukuki Kişiliği 276
a. Farazi Kişilik Teorisi 278
b. Hukuki Kişilik Teorisi 278
c. Gerçek Kişilik Teorisi 279
3. Devletin Teşkilatı 280
a. İradeci Pozitimizm Teorisi 280
b. Normativist Pozitivizm Teorisi 281
B. Devletin Unsurları 283
1. İnsan Unsuru 283
a. İnsan Unsuruna İlişkin Temel Ayrımlar 283
aa. Millet – Halk Ayrımı 283
ab. Çoğunluk – Azınlık Ayrımı 285
ac. Vatandaş–Yabancı Ayrımı 287
aca. Vatandaşlık Tanımı 287
acb. Vatandaşlığın Kazanılması 288
acc. Yabancılık Statüsü 290
b. Milletin Varlık Unsurları 291
ba. Objektif Unsurlar 291
bb. Sübjektif Unsurlar 293
c. Osmanlı–Cumhuriyet Dönemi Anayasalarında Millet 294
2. Ülke Unsuru 298
a. Ülke Kavramı 298
b. Ülkenin Sınırları 299
c. Ülkenin Bölünmez Bütünlüğü 301
3. Egemenlik Unsuru 305
a. Egemenlik Kavramı ve Nitelikleri 305
b. Egemenliğin Kapsamı 307
ba. İç Egemenlik 307
bb. Dış Egemenlik 308
c. Egemenliğin Kaynağı ve Sahibi 309
ca. Dini Egemenlik 310
caa. Egemenlik Doğrudan Tanrı’dan Gelir Görüşü 311
cab. Egemenlik Halk Aracılığı İle Tanrı’dan Gelir Görüşü 314
cb. Dünyevi Egemenlik 315
cba. Milli Egemenlik 315
cbb. Halk Egemenliği 317
d. Egemenliğin Sınırlanması 319
da. İlahi Yasa Görüşü 320
db. Doğal Yasa Görüşü 321
dc. Pozitif Yasa Görüşü 321
II. DEVLET ŞEKİLLERİ 322
A. Egemenlik Yetkilerinin Kaynağı Bakımından Devlet Şekilleri 323
1. Cumhuriyet 324
2. Monarşi 325
B. Egemenlik Yetkilerinin Paylaşımı Bakımından Devlet Şekilleri 328
1. Üniter Devlet 328
a. Tanımı 328
b. Üniter Devletin Özellikleri 330
ba. Egemenlik Yetkilerinin Yatay Paylaşımı 330
bb. İdari Özerklik 331
bc. Hukuk Düzeninin Birliği 335
bd. Yerinden Yönetim 336
2. Federal Devlet 337
a. Tanımı 337
b. Federal Devletin Özellikleri 340
ba. Egemenlik Yetkilerinin Dikey Paylaşımı 341
bb. Siyasi Özerklik 342
bc. Federal Hukukun Üstünlüğü 344
bd. Federal Yönetime Katılım 344
3. Bölgeli Devlet 345
a. Tanımı 346
b. Bölgeli Devletin Özellikleri 347
ba. Yasama Yetkisinin Bölge Düzeyinde Paylaşımı 347
bb. Bölgesel Siyasi Özerklik 349
bc. Merkezi Hukukun Üstünlüğü 351
bd. Merkezi Yönetime Katılım 352
III. DEVLETİN TEMEL İLKELERİ 353
A. Demokratik Devlet İlkesi 354
1. Demokrasi Kavramı 354
2. Demokratik Devletin Temel Unsurları 356
a. Halkın Yönetimi 356
aa. Temsili Demokrasi 357
ab. Doğrudan Demokrasi 358
ac. Katılımcı Demokrasi 361
b. Siyasi Partiler 363
ba. Siyasi Partilerin Tanımı 367
bb. Siyasi Partilerin Hukuki Niteliği 370
bc. Siyasi Partilerin Kuruluşu 372
bd. Siyasi Parti Sistemleri 374
bda. Çok Parti Sistemi 374
bdb. Tek Parti Sistemi 375
c. Serbest Seçimler 376
ca. Seçme ve Seçilme Hakkı 377
caa. Olumlu Koşullar 378
cab. Olumsuz Koşullar 379
cb. Seçimin Temel İlkeleri 383
cba. Genel Oy 384
cbb. Eşit Oy 385
cbc. Gizli Oy 387
cbd. Serbest Oy 388
cbe. Doğrudan Oy 391
cbf. Seçimlerin Düzenli Yapılması 393
cbg. Yargı Gözetim ve Denetimi 393
cc. Seçim Sistemleri 395
cca. Çoğunluk Sistemi 396
ccaa. Tek İsimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi 396
ccab. Tek İsimli İki Turlu Çoğunluk Sistemi 397
ccac. Listeli Çoğunluk Sistemi 397
ccb. Nispi Temsil Sistemi 398
ccba. Klasik Nispi Temsil Sistemi 399
ccbb. Devredilebilir Tek Oy Sistemi 400
ccbc. d’Hondt Sistemi 401
B. Laik Devlet İlkesi 401
1. Din ve Devlet İlişkileri 402
a. Teokratik Devlet Modeli 402
b. Marksist Devlet Modeli 403
c. Seküler/Laik Devlet Modeli 404
ca. Resmi Dine Yerverme 407
cb. Bir Dine Özel Statü Tanıma 410
cc. Dine Hiç Yer Vermeme 411
2. Laik Devletin Temel Unsurları 415
a. Din ve İnançlara Saygı 415
aa. Din ve Vicdan Özgürlüğünün Tanınması 416
ab. Din ve İnançlar Arasında Hoşgörüsüzlük ve Ayrımcılık Yapılmaması 418
ac. Bir Dinin Eğitiminin Zorunlu Kılınmaması 421
b. Hukuk Düzeninin Dine Dayanmaması 425
c. Dini Kurumların Bağımsız Olması 430
C. Hukuk Devleti İlkesi 434
1. Hukuk Devleti Kavramı 434
2. Hukuk Devletinin Temel Unsurları 438
a. Hukukun Üstünlüğü 439
b. Hukuk Önünde Hesap Verebilirlik 440
c. Hukuk Güvenliği 443
D. Sosyal Devlet İlkesi 446
1. Sosyal Devlet Kavramı 447
2. Sosyal Devletin Temel Unsurları 449
a. Asgari Yaşam Standardı 449
b. Sosyal Adalet 451
c. Sosyal Güvenlik 453
d. Planlama 453
3. Devletin İktisadî ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları 456
E. Eşitlik İlkesi 457
1. Eşitlik Kavramı 459
a. Şekli Eşitlik 460
b. Maddi Eşitlik 461
2. Eşitlik İlkesine Aykırılığın Unsurları 464
a. Durumlarda Benzerlik 465
b. Farklı Muamele 465
c. Objektif ve Makul Neden 468
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI
I. GENEL OLARAK İNSAN HAKLARI 471
A. İnsan Hakları Kavramı 472
1. İnsan Hakları Terimi 472
2. İnsan Haklarının Tanımı 474
a. Doğal Haklar Görüşü 474
b. Pozitif Haklar Görüşü 479
3. İnsan Haklarının Özellikleri 480
a. Doğumla Kazanılma 481
b. İnsan Doğasından Kaynaklanma 481
c. Devredilmez ve Vazgeçilmez Olma 482
d. Evrensel Olma 482
B. İnsan Hakları Hukukunun Kaynakları 484
1. Asıl Kaynaklar 485
a. Anayasalar 485
b. İnsan Hakları Sözleşmeleri 486
c. Örf ve Adet Hukuku 488
d. Hukukun Genel İlkeleri 490
2. Yardımcı Kaynaklar 491
a. Uluslararası Örgütlerin Kararları 491
b. Yargı Kararları 492
c. Bilimsel Görüşler 494
C. İnsan Haklarının Normatif Yapısı 495
1. İnsan Haklarının Konusu 495
a. İnsan Haklarının Norm Alanı 495
b. İnsan Haklarının Sınıflandırılması 496
ba. Kişisel ve Siyasal Haklar 498
bb. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 498
bc. Haklar ve Ödevler 500
2. İnsan Haklarının Öznesi 500
a. Gerçek Kişiler 501
b. Tüzel Kişiler 505
c. Kişi Toplulukları 507
3. İnsan Haklarının Yükümlüsü 508
a. Devletin Genel Yükümlülükleri 510
aa. İnsan Haklarına Saygı 510
ab. Uygulama 511
ac. Koruma 512
b. Devletin Hak İhlalinde Yükümlülükleri 513
ba. Negatif – Pozitif Yükümlülük 514
bb. Dikey – Yatay Etki 516
II. İNSAN HAKLARININ KORUNMASI 518
A. Evrensel Koruma: Birleşmiş Milletler Sistemi 519
1. Sözleşme Dışı Denetim Mekanizmaları 522
a. Sözleşme Dışı Denetim Organı: İnsan Hakları Konseyi 523
b. Sözleşme Dışı Denetim Yöntemleri 525
ba. Şikâyet Yöntemi 525
bb. Özel Yöntemler 527
bc. Evrensel Periyodik Gözden Geçirme Yöntemi 529
2. Sözleşme İçi Denetim Mekanizmaları 532
a. Sözleşme İçi Denetim Organları: İnsan Hakları Komiteleri 535
b. Sözleşme İçi Denetim Yöntemleri 536
ba. Rapor Yöntemi 536
bb. Şikâyet Yöntemi 539
bc. Soruşturma Yöntemi 540
bd. Ziyaret Yöntemi 541
B. Bölgesel Koruma: Avrupa Konseyi Sistemi 542
1. Avrupa Konseyi Sözleşme Dışı Denetim Mekanizmaları 543
a. Avrupa Konseyi Ana Organları 543
b. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Yardımcı Organları 545
ba. İnsan Hakları Komiseri 545
bb. Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi 546
bc. Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu 547
bd. Eşitlik ve Ayrımcılığa Karşı Komite 548
2. Avrupa Konseyi Sözleşme İçi Denetim Mekanizmaları 549
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 549
aa. Denetim Organı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 554
ab. Denetim Yöntemi 557
aba. Devlet Başvurusu 557
abb. Bireysel Başvuru 558
abba. Usule İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri 558
abbb. Mahkemenin Yargı Yetkisine İlişkin Kabul Edilbilirlik Kriterleri 562
abbc. Esasa İlişkin Kabul Edilbilirlik Kriterleri 567
abbd. Usule İlişkin Bazı Özel Kurallar 569
abbe. Kararların Kesinleşmesi ve Bağlayıcılığı 571
b. Avrupa Sosyal Şartı 573
ba. Denetim Organı: Avrupa Sosyal Haklar Komitesi 575
bb. Denetim Yöntemleri 575
bba. Rapor Yöntemi 575
bbb. Toplu Şikâyet Yöntemi 576
c. Avrupa İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi 577
ca. Denetim Organı: Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi 578
cb. Denetim Usulü: Ziyaretlere Dayalı Denetim 579
C. Ulusal Koruma: İnsan Hakları Kurumları 580
1. Kamu Denetçiliği Kurumu 583
a. Oluşumu 587
b. Görev ve Yetkileri 590
c. Kararları 590
2. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 592
a. Oluşumu 594
b. Görev ve Yetkileri 596
c. Kararları 597
III. TÜRKİYE’DE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN GENEL REJİMİ 599
A. Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği 599
B. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması 600
1. Kanunilik İlkesi 603
a. Şekli–Maddi Kanun Ayrımı 605
b. Sınırlama–Düzenleme Ayrımı 609
2. Sebebe Bağlılık İlkesi 614
a. Hakkın Doğasından Kaynaklı Sebepler 614
b. Kamu Yararı İlkesinden Kaynaklı Sebepler 615
c. Anayasada Belirlenen Sebepler 616
ca. Genel Sınırlama Sebepleri 616
cb. Özel Sınırlama Sebepleri 618
d. Gizli Amaç Gütme Yasağı 621
3. Öz İlkesi 622
4. Ölçülülük İlkesi 624
5. Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri İlkesi 626
a. Demokratik Toplumda Müdahalenin Gerekliliği 627
aa. Demokratik Toplum Kavramı 628
ab. Müdahalenin Gerekliliği 631
b. Zorlayıcı Toplumsal İhtiyaç 633
c. Orantılılık 635
6. Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygunluk İlkesi 636
7. Laik Cumhuriyetin Gerekleri İlkesi 637
C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılması Yasağı 640
1. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 642
2. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılması Yasağının Unsurları 643
a. Temel Hakkın Kullanımı Unsuru 643
b. Amaç Unsuru 647
c. Menfaat ihlali Unsuru 647
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 649
D. Olağanüstü Hal Yönetiminde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması 650
1. Hürriyetlerin Sınırlanması – Durdurulması – Askıya Alınması Kavramları 652
2. Olağanüstü Yönetimde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanmasının Koşulları 655
a. Olağanüstü Hal Yönetiminin Resmen İlanı 656
b. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülüklerin İhlâl Edilmemesi 658
c. Sınırlamaların Durumun Gerektirdiği Ölçüde Olması 658
d. Dokunulmaz Haklar 660
E. Temel Hakların Sınırlanmasında Yabancıların Durumu 662
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YASAMA ORGANI
I. GENEL OLARAK YASAMA ORGANI 667
A. Yasama Organının Yapısı 667
1. Tek veya Çift Meclislilik 668
2. Birinci Meclis ile İkinci Meclis Arasındaki Farklar 669
B. Yasama Organının İşlevleri 671
1. Temsil 672
2. Müzakere 675
3. Denetim 677
4. Yasama Yetkisi 678
a. Yasama İşlemleri 678
aa. Kanunlar 679
ab. Meclis Kararları 681
b. Yasama Yetkisinin Özellikleri 683
ba. Genellik 683
bb. Aslilik 684
bc. Devredilmezlik 685
II. TÜRKİYE’DE YASAMA ORGANI 687
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kuruluşu 687
1. Milletvekili Sayısı 687
2. Seçilme Yeterliliği 688
a. Vatandaşlık 690
b. Seçilme Yaşı 692
c. Eğitim 693
d. Askerlik 693
e. Kısıtlılık 695
f. Hükümlülük 697
g. Kamu Görevinden Çekilme 704
3. Seçim Dönemi 709
4. Seçimlerin Geriye Bırakılması 710
5. Ara Seçimler 712
6. Milletvekili Seçimi ve Usulü 717
a. Seçim Çevreleri ve Çıkaracağı Milletvekili Sayısı 717
b. Milletvekili Adaylığı 719
ba. Bağımsız Adaylık 719
bb. Siyasi Parti Adaylığı 721
bba. Ön Seçim Yöntemi 722
bbb. Parti Organlarınca Belirleme Yöntemi 723
c. Seçim İttifakı 724
d. Seçim Sistemi 726
7. Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi 730
a. Yüksek Seçim Kurulunun Oluşumu 732
b. Yüksek Seçim Kurulunun Görev ve Yetkileri 735
c. Yüksek Seçim Kurulunun Kararlarının Hukuki Niteliği 737
B. TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü 741
1. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 742
2. Milletvekili Andı 744
3. Üyelikle Bağdaşmayan İşler 750
4. Yasama Bağışıklığı 754
a. Yasama Sorumsuzluğu 758
aa. Sorumsuzluğun Amacı 758
ab. Sorumsuzluğun Kapsamı 759
aba. Sağladığı Koruma Bakımından Kapsam 759
abb. Kişi Bakımından Kapsam 762
abc. Konu Bakımından Kapsam 763
abd. Yer Bakımından Kapsam 764
b. Yasama Dokunulmazlığı 766
ba. Dokunulmazlığın Amacı 766
bb. Dokunulmazlığın Kapsamı 767
bba. Kişi Bakımından Kapsam 767
bbb. Konu Bakımından Kapsam 768
bbc. Zaman Bakımından Kapsam 769
bc. Dokunulmazlığın İstisnaları 771
bca. Suçüstü Hali 771
bcb. Anayasanın 14’üncü Maddesindeki Durumlar 772
bd. Dokunulmazlığın Kaldırılması 777
5. Milletvekilliğinin Sona Ermesi 779
a. Milletvekilliğini Sona Erdiren Genel Sebepler 780
aa. Ölüm 780
ab. Seçimlerin Yenilenmesi 780
ac. Tam Kanunsuzluk 781
ad. Yürütme Organına Seçilme 785
b. Milletvekilliğinin Düşme Sebepleri 786
ba. İstifa 787
bb. Kesin Hüküm Giyme ve Kısıtlanma 788
bc. Bağdaşmaz Görevi Sürdürme 789
bd. Devamsızlık 790
6. Dokunulmazlık ve Düşme Kararlarının İptal İstemi 794
7. Milletvekilliği Ödenek ve Yollukları 796
C. TBMM’nin İç Yapısı ve Çalışma Düzeni 798
1. İçtüzük 798
a. İçtüzüğün Hukuki Niteliği 799
b. İçtüzüğün Normlar Hiyerarşisindeki Yeri 799
c. İçtüzüğün Denetlenmesi 801
2. Başkanlık Divanı 803
3. Siyasi Parti Grupları 805
4. Komisyonlar 807
5. Danışma Kurulu 809
6. Meclisin Toplanması ve Tatili 809
a. Olağan Toplantılar 810
b. Olağanüstü Toplantı 812
7. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 813
D. TBMM’nin Görev ve Yetkileri 816
1. Kanun Yapmak 817
a. Teklif 817
b. Görüşme 822
c. Kabul 823
d. Yayımlanma 824
2. Özel Nitelikli Kanunlar 826
a. Bütçe ve Kesinhesap Kanunu 826
aa. Bütçe Kanunu 826
ab. Kesinhesap Kanunu 831
b. Milletlerarası Andlaşmaların Uygun Bulunması Kanunu 832
ba. Andlaşmaların Onaylanması 834
bb. Andlaşmaların Sona Erdirilmesi 839
bc. Onaylamanın Uygun Bulunması Bakımından Andlaşmalar 843
bca. Uygun Bulma Kanunu Gereken Andlaşmalar 843
bcb. Uygun Bulma Kanunu Gerekmeyen Andlaşmalar 843
bd. Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri 845
bda. Andlaşmaların İç Hukuktaki Yerine İlişkin Genel Kural 845
bdb. İnsan Hakları Andlaşmalarının İç Hukuktaki Yerine İlişkin Özel Kural 848
be. Andlaşmaların Anayasaya Uygunluk Denetimi 850
c. Genel ve Özel Af Kanunları 852
ca. Af Yetkisinin Hukuki Niteliği 855
cb. Genel ve Özel Af Ayrımı 858
d. Para Basılmasına Karar Vermek 860
3. Savaş İlanına Karar Vermek 860
4. Bilgi Edinme ve Denetim 863
a. Yazılı Soru 865
b. Genel Görüşme 866
c. Meclis Araştırması 867
d. Meclis Soruşturması 868
da. Meclis Soruşturması Açılması 869
daa. Soruşturma Açma Yetkisi 870
dab. Soruşturma Açılacak Kişiler 871
db. Meclis Soruşturması Komisyonunun Kuruluşu 871
dc. Yüce Divana Sevk Kararı 872
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTME ORGANI
I. GENEL OLARAK YÜRÜTME ORGANI 877
A. Yürütme Organının Yapısı 877
1. Tek Yapılı Yürütme: Başkanlık Sistemi 878
a. Yetki: Başkanın Yürütmede Tek Yetkili Olması 879
b. Oluşum: Başkanın Doğrudan Halk Tarafından Seçilmesi 881
c. Sorumluluk: Başkanın Halka Karşı Sorumlu Olması 884
2. İki Yapılı Yürütme 885
a. Parlamenter Sistem 886
aa. Yetki: Yürütme Yetkisinin Devlet Başkanı ve Bakanlar Kuruluna Ait Olması 887
ab. Oluşum: Hükümetin Yasama Organı İçinden ve Güvenoyuna Dayalı Kurulması 890
ac. Sorumluluk: Hükümetin Yasama Organına Karşı Sorumlu Olması 892
b. Yarı Başkanlık Sistemi 894
ba. Yetki: Cumhurbaşkanının Yürütmede Etkin Olması 895
bb. Oluşum: Cumhurbaşkanının Doğrudan Halk Tarafından Seçilmesi 895
bc. Sorumluluk: Hükümetin Yasama Organına Karşı Sorumlu Olması 896
3. Ortaklaşa Yürütme: Meclis Hükümeti Sistemi 897
a. Yetki: Yasama ve Yürütme Yetkisinin Mecliste Toplanması 898
b. Oluşum: Yürütme Kurulunun Meclis Tarafından Seçilmesi 899
c. Sorumluluk: Yürütme Kurulunun Yasama Organına Karşı Sorumlu Olması 900
B. Yürütme Organının İşlevleri 901
1. Devleti Temsil 901
2. Genel Politikayı Belirlemek 903
3. Kamu Görevlilerini Seçmek ve Atamak 904
4. Düzenleme Yetkisi 908
a. Kararnameler 910
b. Düzenleyici İdari İşlemler 914
c. Düzenleyici İşlemlerin Özellikleri 915
ca. Kanuna Aykırı Olmama 915
cb. Kanuna Dayanma 915
II. TÜRKİYE’DE YÜRÜTME ORGANI 916
A. Cumhurbaşkanı 916
1. Cumhurbaşkanının Adaylığı ve Seçimi 916
a. Cumhurbaşkanının Nitelikleri 916
b. Cumhurbaşkanlığı Adaylığı 919
c. Cumhurbaşkanının Seçimi 921
d. Cumhurbaşkanının Görev Süresi 924
da. Göreve Başlama Zamanı 924
db. Görev Süresi ve Uzaması 925
2. Seçimlerin Yenilenmesi 930
a. Seçimin Başlangıcı ve Seçim Günü 931
b. Fesih Yetkisi 933
c. Birlikte Seçim Usulü 936
3. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri 941
4. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 945
a. Siyasi Sorumluluk 945
b. Cezai Sorumluluk 947
ba. Sorumluluğun Kapsamı 948
bb. Soruşturma Usulü 951
bc. Soruşturmanın Sonuçları 953
5. Cumhurbaşkanına Vekâlet 955
6. Cumhurbaşkanına Bağlı Kurumlar 958
a. Milli Güvenlik Kurulu 959
b. Devlet Denetleme Kurulu 964
c. Diyanet İşleri Başkanlığı 965
7. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 966
a. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Belirlenmesi 966
b. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Sorumluluğu 971
ba. Siyasi Sorumluluk 971
bb. Cezai Sorumluluk 972
8. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 973
a. Kararnamelerin Tarihsel Gelişimi 974
b. Olağan Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 977
ba. CBK’ların Hukuki Niteliği 977
bb. CBK’ların Normlar Hiyerarşisindeki Yeri 981
bc. Münhasır Alan 982
bca. Münhasır Kanun Alanı 983
bcb. Münhasır CBK Alanı 984
bd. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği Kuralı Bakımından CBK’lar 989
be. CBK’ların Yargısal Denetimi 994
bea. Konu Bakımından Yetki Yönünden İnceleme 996
beb. İçerik Yönünden İncelenme 999
bec. Hükümsüzlük İncelemesi 999
c. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 1000
ca. OHAL CBK’larının Yapılması 1000
cb. OHAL CBK’larının Yargısal Denetimi 1004
9. Olağanüstü Hal Yönetimi 1008
a. Olağanüstü Hal İlan Sebepleri 1011
b. Olağanüstü Hal İlan Yetkisi 1012
c. TBMM’nin Onay Yetkisi 1014
d. Olağanüstü Hal İlan Kararının Yargısal Denetimi 1015
B. İdare 1016
1. İdarenin Kuruluş Esasları 1017
a. İdarenin Bütünlüğü İlkesi 1017
aa. Hiyerarşi 1017
ab. İdari Vesayet 1019
b. İdarenin Kanuniliği İlkesi 1020
2. İdarenin Teşkilat Yapısı 1022
a. Merkezi İdare 1023
b. Mahalli İdareler 1024
3. İdarenin Yargısal Denetimi 1026
a. İdari Yargı Denetiminin Kapsamı ve Sınırı 1026
b. Yargı Denetimine Kapalı İşlemler 1027
c. Yürütmenin Durdurulması Kararı 1028
4. Kamu Hizmeti Görevlileri 1030
a. Kamu Hizmeti 1030
b. Kamu Görevlileri 1031
5. Kamu Görevlilerinin Görev ve Sorumlulukları 1032
a. Sadakat Yükümlülüğü 1033
b. Disiplin İşlemleri 1033
c. Ceza Soruşturması 1034
d. Tazminat Davası ve Rücu Hakkı 1035
e. Kanunsuz Emir 1036
6. Anayasal Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kurum ve Kuruluşları 1037
a. Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları 1038
b. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu 1042
c. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu 1043
d. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları 1044
ALTINCI BÖLÜM
YARGI ORGANI
I. GENEL OLARAK YARGI ORGANI 1049
A. Yargı Organının Yapısı 1049
1. Yargı Birliği Sistemi 1049
2. Yargı Ayrılığı Sistemi 1050
B. Yargı Yetkisi ve Özellikleri 1051
1. Bağımsız ve Tarafsız Yargı Yeri Tarafından Kullanılması 1051
2. Özel Yargılama Usulü İzlenmesi 1053
3. Hukuki Uyuşmazlıkların Kesin Hükme Bağlanması 1053
C. Yargıya İlişkin Temel İlkeler 1054
1. Adil Yargılanma 1054
a. Adil Yargılanmanın Genel Unsurları 1055
b. Ceza Yargılamasına Özel Güvenceler 1058
2. Kanunî Hâkim Güvencesi 1059
3. Suç ve Cezalara İlişkin İlkeler 1062
a. Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz 1062
b. Ceza Sorumluluğu Şahsidir 1064
4. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 1065
a. Bağımsızlık–Tarafsızlık Ayrımı 1066
b. Bireysel–Kurumsal/ İç–Dış Bağımsızlık Ayrımı 1067
II. TÜRKİYE’DE YARGI TEŞKİLATI 1071
A. Yüksek Mahkemeler 1072
1. Anayasa Mahkemesi 1073
2. Yargıtay 1073
3. Danıştay 1074
4. Uyuşmazlık Mahkemesi 1075
B. Sayıştay 1076
1. Sayıştayın Kuruluşu 1076
2. Sayıştayın Görev ve Yetkileri 1078
3. Sayıştay Kararlarının Hukuki Niteliği 1079
C. Hâkimler ve Savcılar Kurulu 1081
1. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Kuruluşu 1084
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Görev ve Yetkileri 1089
III. GENEL OLARAK ANAYASA YARGISI 1092
A. Anayasa Yargısı Sistemleri 1093
1. Genel Mahkeme Sistemi 1093
2. Özel Mahkeme Sistemi 1094
B. Denetim Türleri 1095
1. Denetim Yapan Organlar Bakımından 1096
a. Yargı Dışı Denetim 1096
b. Yargısal Denetim 1097
2. Denetimin Zamanı Bakımından 1097
a. Ön Denetim 1098
b. Sonradan Denetim 1099
C. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı 1099
1. Norm Denetimi 1100
a. Yasal Düzenlemelerin Denetimi 1100
b. Yasama İhmalinin Denetimi 1100
2. Yetki İhtilaflarının Çözümü 1105
3. Bireysel Başvuru 1106
D. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Ölçü Normlar 1106
1. Doğrudan Ölçü Norm 1106
2. Destek Ölçü Norm 1108
IV. TÜRKİYE’DE ANAYASA YARGISI 1112
A. Anayasa Yargısının Tarihsel Gelişimi 1112
B. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu 1114
1. Üyelerin Nitelikleri 1114
2. Üyelerin seçimi 1115
3. Üyelik Süresi ve Teminatı 1117
4. Teşkilat Yapısı 1118
C. Anayasa Mahkemesinin Görev ve Yetkileri 1119
1. Norm Denetimi 1120
a. İptal Davası 1121
aa. İptal Davasına Konu Normlar 1121
ab. İptal Davası Açma Hakkı Olan Kişiler 1121
ac. İptal Davası Açma Süresi 1123
ad. İptal Davası Açma Usulü 1124
b. İtiraz Yolu 1125
ba. Mahkemede Görülmekte Olan Dava 1126
baa. Mahkeme 1126
bab. Dava 1128
bac. Derdestlik 1129
bb. Davada Uygulanacak Kural 1130
bba. Davada Uygulancak Kuralın Tespiti 1130
bbb. Sınırlama Sorunu 1132
bc. Anayasaya Aykırılığın Ciddî Görülmesi 1132
bca. Anayasaya Aykırılık İddiası 1133
bcb. Aykırılığın Ciddiliği 1133
bd. Beş Aylık Karar Süresi 1134
bda. Derece Mahkemesinin Bekletici Mesele Kararı 1134
bdb. Anayasa Mahkemesinin Beş Aylık Karar Verme Süresi 1134
be. Red Kararından Sonra On Yıllık Tekrar Başvuru Yasağı 1135
bea. Esastan Verilen Red Kararı 1136
beb. Aynı Kanun Hükmü Hakkında Başvuru 1137
bec. Tekrar Başvuru 1138
c. Norm Denetiminin Kapsamı 1143
ca. Şekil Yönünden Denetim 1143
caa. Kanunların ve TBMM İçtüzüğü’nün Şekil Yönünden Denetimi 1143
cab. CBK’ların Şekil Yönünden Denetimi 1144
cb. Esas Yönünden Denetim 1146
d. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Özellikleri 1149
da. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı 1151
db. İptal Kararlarının Gerekçesi Yazılmadan Açıklanmaması 1153
dc. Kanun Koyucu Gibi Hareket Etmeme 1156
dd. İptal Kararlarının Yürürlüğü 1158
dda. İptal Kararının Yürürlük Tarihini Erteleme 1159
ddb. İptal Kararları Geriye Yürümez 1161
ddc. Yürürlüğü Durdurma Kararı 1162
2. Siyasi Partilerin Denetimi 1166
a. Siyasi Partilerin Dağılması ve Kapanması 1167
aa. Kendiliğinden Dağılma 1167
ab. Kapanma Kararı 1170
b. Siyasi Parti Yasakları ve Kapatılması 1172
ba. Uluslararası Standartlar 1172
baa. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadı 1173
bab. Venedik Kriterleri 1175
bb. 1982 Anayasası’nda Kapatma Rejimi 1177
bba. Kapatma Davasının Hukuki Niteliği 1178
bbb. Kapatma Nedenleri ve Odak Olma Kriteri 1182
bbc. Kapatma Davasının Usulü ve Hukuki Sonuçları 1184
bbd. Kapatma Davasında Tedbir Kararı Verilmesi 1187
c. Siyasi Partilerin Mali Denetimi 1190
ca. Siyasi Partilerin Gelir ve Giderleri 1191
cb. Mali Denetim Usulü ve Yaptırımlar 1192
3. Yüce Divan Yargılaması 1194
a. Yüce Divan Yargılamasının Hukuki Niteliği 1195
b. Yüce Divanda Yargılanacak Kişiler 1197
c. Yüce Divan Yargılamasının Konusu 1199
d. Yargılama Usulü 1200
4. Bireysel Başvuru 1202
a. Bireysel Başvurunun Hukuki Niteliği 1203
b. Bireysel Başvuru Formunun Doldurulması 1205
c. Bireysel Başvurunun Yapılması 1208
d. Bireysel Başvurunun Ön İncelemesi 1209
e. Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik İncelemesi 1210
ea. Zaman ve Süre Bakımından Yetki 1210
eaa. Zaman Bakımından Yetki 1210
eab. Süre Bakımından Yetki 1212
eb. Kişi Bakımından Yetki 1213
eba. Başvuru Hakkına Sahip Olan Kişiler 1214
ebb. Mağdur Olma Şartı 1219
ebba. Kişisellik, Güncellik ve Doğrudanlık 1220
ebbb. Halk Davası 1222
ebbc. Dolaylı Mağdur 1223
ebbd. Potansiyel Mağdur 1224
ec. Konu Bakımından Yetki 1226
eca. Bireysel Başvuruya Konu Haklar 1226
ecb. Bireysel Başvuruya Kapalı Alanlar 1228
ed. Başvuru Yollarının Tüketilmesi 1233
eda. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi 1234
edb. Başvuru Yollarının Tüketilmesinin İstisnaları 1236
ee. Anayasal ve Kişisel Önemden Yoksun Olma ve Açıkça Dayanaktan Yoksunluk 1237
eea. Anayasal ve Kişisel Önemden Yoksun Olma 1238
eab. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk 1240
f. Bireysel Başvuru Kararları 1241
fa. Esas Kararı 1241
faa. Esas Kararlarının İncelenmesi 1241
fab. İhlal Kararı ve Sonuçlarının Giderilmesi 1243
fb. Düşme Kararı 1248
fc. Tedbir Kararı 1249
fd. Pilot Kararı 1250
fda. Pilot Kararının Koşulları 1250
fdb. Pilot Karar Alma Usulü 1251
fdc. Pilot Kararda Alınması Gereken Tedbirler 1251
Kaynakça 1255
Kavram Dizini 1289 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
