İÇİNDEKİLER
Önsöz 5 Şekiller Listesi 13 Kısaltmalar 15 Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI 1.1. İŞLETME KAVRAMI 17 1.2. İŞLETME YÖNETİMİ 18 İkinci Bölüm BÜTÇE KAVRAMI 2.1. GENEL BAKIŞ 21 2.2. BÜTÇENİN TEMEL İŞLEVLERİ 25 2.3. BÜTÇE YAPILMASINI GEREKTİREN NEDENLER 25 2.4. BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ 26 2.4.1. Bütçe Başlığı 26 2.4.2. Gelecek Zaman Dönemi 26 2.4.3. Bütçenin Sayısal İfadesi 27 2.5. BÜTÇENİN AŞAMALARI 27 2.6. BÜTÇELEMENİN AMAÇLARI 28 2.6.1. Beklentilerin Belirlenmesini Sağlamak 29 2.6.2. İletişimi Sağlamak 29 2.6.3. Uyumlaştırmayı Sağlamak 30 2.6.4. Başarı Değerlemesine Katkı Sağlamak 30 2.6.5. Planlamayı Sağlamak 30 2.6.6. Kontrolü Sağlamak 30 2.6.7. Maliyetlerin Farkına Varma 31 2.7. İŞLETME BÜTÇELERİNİN İLKELERİ 31 2.7.1. Yönetimin Desteği İlkesi 31 2.7.2. Örgütsel Uyum İlkesi 32 2.7.3. Katılımcılık İlkesi 32 2.7.4. Sorumluluk Muhasebesi İlkesi 33 2.7.5. Geçerlilik İlkesi 34 2.7.6. Esnek Uygulama İlkesi 34 2.7.7. Sorumluluk Muhasebesinin Kurulması İlkesi 35 2.8. YÖNETİM İŞLEVLERİ VE İŞLETME BÜTÇESİ 35 2.8.1. Planlama ve İşletme Bütçeleri 37 2.8.2. Örgütleme ve İşletme Bütçeleri 40 2.8.3. Yöneltme ve İşletme Bütçeleri 40 2.8.4. Uyumlaştırma ve İşletme Bütçeleri 41 2.8.5. Denetleme ve İşletme Bütçeleri 43 2.8.6. Muhasebe ve İşletme Bütçeleri 45 2.8.7. Muhasebe Sistemiyle Bütçe Sisteminin Karşılaştırılması 48 2.9. BÜTÇELERİN FAYDALARI VE ZARARLARI 49 2.9.1. Bütçelerin Faydaları 49 2.9.2. Bütçelerin Zararları 50 2.10. İŞLETME BÜTÇELERİNİN SINIRLARI 50 2.10.1. Bütçenin Zayıf Yönleri 51 2.10.1.1. İşletme Bütçeleri Tahminlere Dayanır 51 2.10.1.2. İş Hayatı Dinamiktir 51 2.10.1.3. İşletme Bütçeleri Kendiliğinden İşlemez 51 2.10.1.4. İşletme Bütçeleri Yönetimin Yerini Alamaz 51 2.10.2. Bütçenin Başarısızlık Nedenleri 52 2.11. BÜTÇELEMEDEN SORUMLU İŞLETME BİRİMLERİ 52 2.11.1. Bütçe Komitesi 52 2.11.2. Bütçe Yöneticisi 53 2.12. BÜTÇE DÖNEMİ 54 2.12.1. Kısa Dönemli Bütçeler 55 2.12.2. Uzun Dönemli Bütçeler 56 2.12.3. En Uygun Bütçe Dönemi 56 2.13. İŞLETME BÜTÇELERİNİN TÜRLERİ 57 2.13.1. Konuları Açısından Bütçeler 57 2.13.1.1. Gelir Bütçeleri 57 2.13.1.2. Gider Bütçeleri 57 2.13.2. Sorunları İnceleyiş Açısından Bütçeler 58 2.13.2.1. Proje Bütçeleri 58 2.13.2.2. Dönemsel Bütçeler 58 2.13.3. Amaçları Açısından Bütçeler 58 2.13.3.1. Program Bütçeleri 58 2.13.3.2. Faaliyet Bütçeleri 59 2.13.4. Teknik Yapıları Açısından Bütçeler 59 2.13.4.1. Durağan Bütçeler 59 2.13.4.2. Karşılaştırmalı Durağan Bütçeler 60 2.13.4.3. Esnek Bütçeler 60 2.13.5. Temel Alınan Rakam Açısından Bütçeler 60 2.13.5.1. Geleneksel Bütçeler 60 2.13.5.2. Sıfır Tabanlı Bütçeler 60 2.13.6. Kapsamları Açısından Bütçeler 61 2.13.6.1. Genel Bütçe 61 2.13.6.2. Bölümsel Bütçeler 61 2.13.7. Rakamların Niteliği Açısından Bütçeler 62 2.13.7.1. Miktar Bütçeleri 62 2.13.7.2. Tutar Bütçeleri 62 Üçüncü Bölüm İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI 3.1. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ 63 3.1.1. Amacın Kararlaştırılması 63 3.1.2. Bütçe El Kitabının Hazırlanması 64 3.1.3. Bütçe Takviminin Oluşturulması 65 3.1.4. Ayrıntılı Bütçelerin Hazırlanması 66 3.1.5. Bütçe Tasarısının Düzeltilmesi 67 3.1.6. Tasarının Onaya Sunulması 67 3.2. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI 68 3.2.1. Genel Bütçe 70 3.2.2. Bölüm Bütçeleri 70 3.2.3. Satış Bütçesi 71 3.2.3.1. Satış Bütçesinde İzlenecek Politika ve Varsayımlar 71 3.2.3.2. Satış Bütçesinin Özellikleri ve Kapsamı 72 3.2.3.3. Satış Bütçesinin Amaçları 74 3.2.3.4. Satış Bütçesinin Düzenlenmesi 74 3.2.4. Üretim Bütçesi 75 3.2.4.1. Üretim Bütçesi Dönemi 76 3.2.4.2. Üretim ve Stok Seviyesinin Planlanması 76 3.2.4.3. Üretim Bütçesinin Düzenlenmesi 77 3.2.4.3.1. Direkt İlk Madde Malzeme Bütçesi 78 3.2.4.3.1.1. Direkt İlk Madde Malzeme Miktar Bütçesi 80 3.2.4.3.1.2. Direkt İlk Madde Malzeme Satın Alma Bütçesi 81 3.2.4.3.1.3. Direkt İlk Madde Malzeme Stok Bütçesi 82 3.2.4.3.2. Direkt İşçilik Bütçesi 83 3.2.4.3.2.1. Direkt İşçilik Bütçesinin Amacı 83 3.2.4.3.2.2. Direkt İşçilik Miktar ve Maliyetinin Hesaplanması 84 3.2.4.3.3. Genel Üretim Giderleri Bütçesi 84 3.2.5. Faaliyet Giderleri Bütçesi 85 3.2.6. Araştırma Geliştirme Giderleri Bütçesi 85 3.2.7. Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi 86 3.2.8. Genel Yönetim Giderleri Bütçesi 86 3.2.9. Satışların Maliyeti Bütçesi 87 3.2.10. Olağan Gelir ve Giderler Bütçesi 87 3.2.11. Finansman Giderleri Bütçesi 87 3.2.12. Olağandışı Gelir ve Giderler Bütçesi 88 3.2.13. Gelir Tablosunun Bütçelenmesi (Proforma Gelir Tablosu) 88 3.2.14. Bilançonun Bütçelenmesi (Proforma Bilanço) 88 3.2.15. Yatırım Bütçesi 89 3.2.16. Nakit Bütçesi 90 Dördüncü Bölüm ESNEK BÜTÇELER 4.1. GENEL AÇIKLAMA 93 4.2. ESNEK BÜTÇENİN KAPSAMI 95 4.3. ESNEK BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ 95 4.4. ESNEK BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ 97 4.4.1. Maliyet Değerleme Yönteminin Belirlenmesi 97 4.4.1.1. Ortalama Fiyatla Değerleme 97 4.4.1.1.1. Yıllık Ortalama Fiyat Yöntemi 97 4.4.1.1.2. Basit Aritmetik Ortalama Fiyat Yöntemi 98 4.4.1.1.3. Tartılı Ortalama Fiyat Yöntemi 98 4.4.1.1.4. Yürüyen Ortalama Fiyat Yöntemi 99 4.4.1.2. Standart Fiyatla Değerleme Yöntemi 100 4.4.1.3. Saymaca Parti Fiyatı ile Değerlendirme 101 4.4.1.3.1. İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO) 101 4.4.1.3.2. Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO) 101 4.4.1.3.3. İlk Gelecek Olan İlk Çıkar (NİFO) 102 4.4.1.4 Gerçek Parti Fiyatı ile Değerleme 102 4.4.2. Maliyet Yerlerinin Belirlenmesi 103 4.4.2.1. Genel Yetki ve Sorumluluk Merkezi 105 4.4.2.2. Gereç Yetki ve Sorumluluk Merkezi 106 4.4.2.3. Üretim Yetki ve Sorumluluk Merkezi 106 4.4.2.4. Ar-Ge Yetki ve Sorumluluk Merkezi 107 4.4.2.5. Yönetim Yetki ve Sorumluluk Merkezi 108 4.4.2.6. Sürüm Yetki ve Sorumluluk Merkezi 108 4.4.3. Faaliyet Hacmini Belirleme 109 4.4.4. Sabit ve Değişken Maliyetlerin Ayırımının Yapılması 112 4.4.4.1. Sabit Maliyetler 113 4.4.4.1.1. Bağımlı Sabit Maliyetler 114 4.4.4.1.2. İstemli Sabit Maliyetler 114 4.4.4.2. Değişken Maliyetler 115 4.4.4.2.1. Doğrusal Değişken Maliyet 117 4.4.4.2.2. Artarak Değişken Maliyet 117 4.4.4.2.3. Azartarak Değişken Maliyet 118 4.4.4.2.4. Azalarak Değişken Maliyet 119 4.4.5. Genel Üretim Giderlerinin Ayırımı 121 4.4.5.1. Genel Açıklama 121 4.4.5.2. Yüksek-Düşük Noktalar (Hacimler) Yöntemi 122 4.4.5.3. Grafik Yöntemi 126 4.4.5.4. En Küçük Kareler Yöntemi 127 4.4.5.4.1. Denklem Tekniği 127 4.4.5.4.2. Katsayılar Tekniği 129 4.4.5.5. GÜG-Hacim İlişkisinin İncelenmesi 129 4.4.5.5.1. Genel Açıklama 129 4.4.5.5.2. Bağlılık İndeksi 130 4.4.5.5.3. Bağlılık Katsayısı 130 4.4.5.5.4. Birlikte Değişim Katsayısı 131 4.4.5.5.5. Korelasyon Katsayısı 131 4.4.5.5.6. Determinasyon Katsayısı 132 4.4.5.5.7. “t” Testi 133 4.4.6. Yükleme Oranlarının Belirlenmesi ve Yorumlanması 133 4.4.6.1. Üretim Miktarına Göre GÜG Yükleme Oranı 134 4.4.6.2. Hammadde Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı 135 4.4.6.3. İşçilik Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı 135 4.4.6.4. İlk Maliyete Göre GÜG Yükleme Oranı 136 4.4.6.5. Dolaysız İşçilik Saatine Göre GÜG Yükleme Oranı 136 4.4.6.6. Makine Saatine Göre Yükleme Oranı 137 Beşinci Bölüm SAPMA ANALİZİ 5.1. GENEL AÇIKLAMA 139 5.2. HAMMADDE SAPMALARI 140 5.2.1. İkili Sapma Yöntemi 140 5.2.2. Üçlü Sapma Yöntemi 141 5.2.3. Hammadde Sapmalarının Nedenleri 144 5.3. DOLAYSIZ İŞÇİLİK SAPMALARI 151 5.3.1. Genel Açıklama 151 5.3.2. İkili Sapma Yöntemi 152 5.3.3. Üçlü Sapma Yöntemi 152 5.3.4. Dolaysız İşçilik Sapmalarının Nedenleri 154 5.4. GENEL ÜRETİM GİDERİ SAPMALARININ İNCELENMESİ 158 5.4.1. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının İkili Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 158 5.4.2. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının Üçlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 163 5.4.3. Genel Üretim Giderlerinin Dörtlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 168 5.4.4. Genel Üretim Giderleri Sapma Çözümlemelerinde Üçlü Ayırımlı Esnek Bütçe Formülü Kullanımı 168 Kaynakça 171 Kavramlar Dizini 177 |