İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yazarlar 5
Sunuş 7
İkinci Baskıya Önsöz 9
Kısaltmalar 23
GİRİŞ 25
Birinci Bölüm
KÜLTÜR VARLIKLARI HUKUKUNUN ESASLARI
§1. KÜLTÜR VARLIKLARI KONUSUNUN HUKUK DİSİPLİNİNDEKİ YERİ 31
Prof. Dr. Yücel OĞURLU 31
I. Genel Olarak 32
II. Kültür Varlığının Kapsamı 33
III. Temel Düzenlemeler 35
IV. Değerlendirme 39
§2. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN ANAYASALARDAKİ VE ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDEKİ GÖRÜNÜMÜ 40
Kadir Can ÖZEL 40
I. Giriş 40
II. Anayasalardaki Düzenlemeler 41
A. İrlanda ve İsviçre Anayasaları 42
B. İtalya, Almanya ve Fransa Anayasaları 42
C. Yunanistan, Portekiz ve İspanya Anayasaları 42
D. Doğu Avrupa Ülkelerinin Anayasaları 43
E. Türk Devletlerinin Anayasaları 44
III. Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler 45
A. Küresel Düzeydeki Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler 45
1. Kuşların Himayesine Dair Milletlerarası Sözleşme 45
2. Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme 46
3. Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme 46
4. Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme 47
5. Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme 47
6. Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme 48
7. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 49
8. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi 49
B. Bölgesel Düzeydeki Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler 50
1. Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunmasına Ait Sözleşme 50
2. Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi 51
3. Akdeniz'de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol 52
4. Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi 52
5. Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi 52
IV. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Konuya Bakışı 53
A. Loizidou / Türkiye Davası 54
B. Beyeler / İtalya Davası 54
C. Debelianovi / Bulgaristan Davası 55
D. Kozacıoğlu / Türkiye Davası 56
E. Silahyürekli / Türkiye Davası 56
V. Sonuç 57
§3. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN DİĞER ÜLKELERDEKİ DÜZENLEME VE UYGULAMALAR 60
Doç. Dr. Evindar YEŞİLBAŞ Cüneyd ALTIPARMAK 60
I. Giriş 60
II. Ülkelerin Temel Mevzuatları ve Uygulama Örnekleri 62
A. Avusturya 62
B. Almanya 63
C. İspanya 65
D. İtalya 66
E. Fransa 68
F. Amerika Birleşik Devletleri 69
G. İngiltere 71
H. Hollanda 73
I. İsveç 74
J. Danimarka 75
K. Estonya 77
L. Çin ve diğer ülkeler 78
III. Osmanlı’nın ve Cumhuriyet’in İlk Dönemlerinde Durum 79
IV. Sonuç 82
§4. KÜLTÜR VARLIĞI OLMANIN HUKUKİ SONUÇLARI 87
Prof. Dr. Murat Volkan DÜLGER 87
I. Giriş 87
II. Devlet Malı Niteliği 88
III. Kullanım Kısıtlamaları 88
A. İzinsiz Müdahale ve Kullanım Yasağı 88
B. Alım–Satım İşleri 89
C. Yurt Dışına Çıkarılması, Getirilmesi 91
IV. Yardım ve Katkı Payı 91
V. Vergilendirme, İthalat ve İhracatı 92
VI. Devir Yasağı ve Kullanılması 93
VII. Kamulaştırması 94
VII. Maliklerin İzin Verme Yükümlülüğü 95
VIII. Değerlendirme 95
İkinci Bölüm
KÜLTÜR VARLIKLARININ DİĞER DİSİPLİNLERDEKİ DURUMU
§5. KÜLTÜR VARLIKLARI AÇISINDAN SANAT TARİHİNİN ÖNEMİ VE TEMEL MESELELERİ 97
Doç. Dr. Evindar YEŞİLBAŞ 97
I. Giriş 98
II. Tanımlar 99
A. Kültür Varlığı 99
B. Tespit ve Tescil 99
C. Taşınmaz Kültür Varlıkları 101
1. Birinci Grup Yapılar 102
2. İkinci Grup Yapılar 103
D. Taşınır Kültür Varlıkları 103
III. Sanat Tarihi Meseleleri 105
A. Eserin Tescile Uygunluğu Meselesi 105
B. Korunma Alanı Meselesi 106
C. Gruplarına Göre Koruma ve Onarım Meselesi 108
D. Kamulaştırma meselesi 109
E. İşlev Değişikliği Meselesi 110
F. Baraj Yapılacak Alanlarda Kültür Varlıklarının Korunması Meselesi 111
G. Taşınır kültür varlıkları ile ilgili meseleler 113
IV. Sonuç 113
§6. KÜLTÜR VARLIKLARININ YAPI ÖLÇEĞİNDE KORUNMASI 116
Dr. Alidost ERTUĞRUL 116
I. Genel Olarak 116
II. Kültürel Miras 117
III. Yapı Ölçeğinde Koruma 118
IV. Restorasyon Projeleri 120
V. Restorasyon Uygulamaları 123
§7. GENEL OLARAK KÜLTÜREL ALANLARDAKİ PLANLAMA ÇALIŞMALARI 125
Umut GÜNDÜZ 125
I. Tarihsel Süreç 125
II. Planlama Tanımları 127
III. Planlama Hiyerarşisi 129
A. Mekânsal Strateji Planları 130
B. Çevre Düzeni Planları 130
C. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planları 132
1. Kentsel Sit, Arkeolojik Sit, Tarihi Sit, Etkileşim Geçiş Sahası, Ören Yeri (Kültürel Alanlar) 132
2. Kesin Korunacak Hassas Alan, Nitelikli Doğal Koruma Alanı, Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı, Korunan alanlarında (DOĞAL SİT ALANLARI) 1/25.000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım/Çevre Düzeni Planı 134
3. Alan Başkanlığı İlan Edilen Alanlarda Hazırlanan Planlar 134
4. 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planları 135
IV. Değerlendirme 136
§8. KÜLTÜR VARLIKLARI YÖNÜNDEN ARKEOLOJİNİN TEMEL MESELELERİ 137
Doç. Dr. Hanifi BİBER 137
I. Arkeoloji 137
II. Tanımlar 138
A. Kültür Varlıkları 138
1. Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları 139
2. Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları 139
B. Sit Alanları 139
1. Arkeolojik Sit 140
2. Kentsel Arkeolojik Sit 140
3. Tarihi Sit 140
C. Ören Yerleri 140
D. Tespit ve Tescil 141
III. Arkeolojik Alanlarda Taşınmaz Kültür Varlıkları ile İlgili Karşılaşılan Bazı Meseleler 141
A. Tescile Uygunluk 141
B. Sit Sınırlarının Belirlenmesi 142
C. Koruma ve Kullanım Düzeyinin Tespit ve Tayini 142
1. Birinci Derece Arkeolojik Sit 142
2. İkinci Derece Arkeolojik Sit 143
3. Üçüncü Derece Arkeolojik Sit 144
D. Kültür Varlıkları ve Alanlarda Kamulaştırma 144
E. Definecilik Durumu 145
F. Baraj İnşaasına Dair Özel Durum 147
IV. Taşınır Kültür Varlıkları ile İlgili Hususlar 149
§9. TAŞINIR KÜLTÜR VARLIKLARINA DAİR ESASLAR 152
Dr. Tuğba BATUHAN 152
I. Genel Olarak 152
II. Taşınır Kültür Varlıklarının Önemi 154
III. Yasal Çerçeve 158
A. Kanun Bağlamında 158
B. Yönetmelik Bağlamında 161
IV. Sonuç 162
Üçüncü Bölüm
KÜLTÜR VARLIKLARININ YÖNETİMİ İLE GÖREVLİ
İDARİ KURUMLAR VE TEMEL İŞLEMLERİ
§10. KÜLTÜR VARLIKLARINA DAİR İDARELER VE İMAR İŞLEMLERİNİN TEMEL İŞLEYİŞİ 167
Dr. Ayşe ÜNAL 167
I. Giriş 168
II. Bakanlıklar 168
III. Belediyeler 169
IV. KUDEB 170
V. Diğer İdareler 171
VI. İmar İşlemleri 172
A. Kültür Varlığı Alanlarının Planlanması 172
B. Kültür Varlıklarının İnşaat İzin Süreci 176
1. Taşınmaz Kültür Varlığı Bulunan Parselde ve Koruma Alanlarında İnşaat İzni Verilmesi 176
2. KUDEB Kontrolünde Verilecek Tadilat ve Tamirata İlişkin İnşaat İzinleri 178
VII. Sonuç 180
§11. YÜKSEK KURUL VE BÖLGE KURULLARININ OLUŞUMU, İŞLEYİŞİ VE KARARLARI 182
Mehriban KARAASLAN 182
I. Giriş 182
II. Yüksek Kurul, Yapısı, İşleyişi ve Görevleri 183
A. Yüksek Kurulun Oluşumu 184
B. Yüksek Kurulunun Görevleri 185
1. Koruma ve restorasyon ilkelerini belirlemek 185
2. Koordinasyonu Sağlamak 187
3. Görüş Bildirmek 187
4. Bakanlık Taleplerini Değerlendirmek 187
5. Diğer Kurumların Taleplerini Değerlendirmek 187
6. İtirazları İncelemek 187
C. Yüksek Kurulun Uygulamadaki Karşılaşılan En Önemli Gündem Konuları 187
III. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları 188
A. Kurulun Oluşumu ve Görevleri 188
B. Müdür ve Görevleri 189
C. Raportör ve Görevleri 190
IV. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurul Kararları 193
A. Genel Hususlar 194
B. Karar Türleri ve İçerikleri 195
1. Tescil Kararı ve İçeriği 195
2. Koruma Alanı Belirleme Kararı 197
3. Koruma Amaçlı İmar Planlarına Dair Karar ve İçeriği 198
4. İzinsiz Aykırı Uygulamaların Karar İçeriği 199
5. Basit Onarım ve Esaslı Onarımlar Hakkındaki Kararlar 200
6. Esaslı Onarımları Teşkil Eden Restorasyon Kararı 200
V. İdari Yargı Kararlarının Uygulanması 201
VI. Sonuç 203
§12. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARI 205
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN 205
I. Koruma Planlamasının Tarihsel Geçmişi 205
II. Koruma Amaçlı İmar Planının Tanımı 208
III. Koruma Amaçlı İmar Planlarının Yapımı, Onaylanması ve Yürürlüğü 210
IV. Koruma Amaçlı İmar Planlarının İçeriği ve Kapsamı 213
§13. KÜLTÜREL MİRAS VE TÜRKİYEDE ALAN YÖNETİMİ 220
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN 220
I. Alan Yönetimi Kavramının Tarihsel Geçmişi 220
II. Alan Yönetiminin Tanımı ve Kavramları 223
III. Yönetim Planlarının Yapımı ve Alan Yönetiminin İşleyişi 227
IV. Yönetim Planlarının İçeriği 231
§14. ÇEVRE DÜZENLEME PROJELERİ 235
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN 235
I. Çevre Düzenleme Projelerinin Tarihsel Geçmişi 235
II. Çevre Düzenleme Projelerinin Tanımı 237
III. Çevre Düzenleme Projelerinin Yapımı 238
IV. Çevre Düzenleme Projelerinin İçerik ve Kapsamı 242
A. Yapısal Uygulama Projeleri 244
B. Bitkisel Uygulama Projeleri 244
C. Detay Projeleri 244
D. Mühendislik ve Alt Yapı Projeleri 245
§15. BASİT VE ESASLI ONARIM İŞLERİ VE SÜRECİ 248
Dr. Alidost ERTUĞRUL 248
I. Genel Olarak 248
II. Bakım Çalışmaları 249
III. Onarım İşleri 250
IV. Basit Onarım Meselesi 251
V. Onarım İzinleri Prosedürü 252
VI. Değerlendirme 256
§16. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN İHALELER 257
Feyat DEMİR 257
I. Genel Olarak 257
II. Kültür Varlıklarına İlişkin Durum 258
A. Temel Mevzuat 258
B. Temel İlkeler 260
C. İhaleye Katılamayacaklar 261
D. Şartnamelerde Yer Alması Gerekenler 262
E. İhaleye Katılma Yeterliliği 263
F. Yaklaşık Maliyetin Tayini 264
G. İhale Komisyonu 265
H. İhale İşlem Dosyası ile İlgili Durumlar 266
1. İlan Süreci 266
2. İhalenin Geçersiz Olacağı Durumlar 267
3. İhale Dokümanında Değişiklik ve Açıklama İstenmesi 267
4. Teminat Belgeleri 268
III. İhale Usulleri 268
A. Açık İhale Usulü 269
B. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 270
C. Pazarlık Usulü 271
IV. Doğrudan Temin 271
V. Sözleşme Aşaması 272
A. İhalenin Sözleşmeye Bağlanması ve Kesin Teminat 272
B. Sözleşme Yapılmasında İstekli ile İdarenin Görev ve Sorumlulukları 272
C. Yüklenicinin Sebep Olduğu Fesih Hali 272
D. İş Miktarının Artma veya Eksilmesi 273
E. Fiyat Farkı Ödenmesi ve Hesaplanma Şartları ile Ek Fiyat Farkı 273
F. Sözleşmenin Devri 274
VI. Muayene ve Kabul Süreci 274
VII. İhalelere Şikayet ve Kamu İhale Kurulu 275
VIII. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları ve İhale Sürecine Etkisi 276
IX. Aşırı Düşük Teklifler 276
X. İhalelerde Telif Meselesi 276
XI. Değerlendirme 277
§17. KÜLTÜREL MİRASIN MÜLKİYETİ VE KAMULAŞTIRMA 279
M.Lamih ÇELİK 279
I. Mülkiyet Hakkının Kavramsal Çerçevesi 279
II. Kültür Varlıkları Bakımından Mülkiyet 284
III. Kamulaştırma 286
A. Genel Olarak 286
B. Kamulaştırmanın Özellikleri 288
C. Kamulaştırmanın Aşamaları 289
IV. Kültür Varlıklarının Kamulaştırılması 293
A. Genel Olarak 293
B. Kamulaştırma Yapmaya Yetkili İdare 295
C. Kamulaştırmanın Gerekçesi 296
1. Bakanlıklar Açısından 297
2. Vakıflar Genel Müdürlüğü Açısından 298
VI. Belediyelerin Durumu 298
A. Belediyelerin Kamulaştırma Yetkisi 298
B. Belediyelerin Kamulaştırma Gerekçesi 299
VII. Kamulaştırmada Bedel Tespiti 301
Dördüncü Bölüm
KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR
§18. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN KONULARDA FİKRİ HAKLAR 305
Bekir Cenap ALTIPARMAK 305
I. Telif Meselesi 305
II. Mimari Projeler 306
III. Restorasyon Projeleri 307
A. Proje Türleri 308
1. Rölöve 308
2. Restitüsyon 308
3. Restorasyon 308
B. Projelerin Telifi Meselesi 309
C. Mimar Müellifin Uygulamalardaki Durumu 314
D. Mimara Kurulca Ceza Tatbiki 315
E. İhale Şartnamelerindeki Sorun 316
IV. İlk Yayım Hakkı 317
V. Yargının Meselelere Bakışı 319
VI. Diğer Hususlar 320
§19. KÜLTÜR VARLIKLARININ KİRALANMASI 322
Emine ALTIPARMAK 322
I. Genel Olarak 322
II. Kültür Varlıklarının Kiralanması 323
A. Özel Mülkiyete Konu Taşınmazlar 323
B. Kamu Mülkleri Açısından Özel Durumlar 325
1. Temel Düzenleme 325
2. Kiraya Verme Yöntemi 326
3. Esaslar ve Yükümlülükler 327
C. Vakıf Mülklerine İlişkin Özel Durum 327
1. Restorasyon Karşılığında Kiraya Verme 327
2. İhale Yöntemleri 328
3. Yüklenicinin Yükümlülükleri 329
III. Diğer Hususlar 329
A. Vergisel Yükümlülükler 329
B. Süreli Kullanım 331
IV. Sonuç 331
§20. KÜLTÜR VARLIKLARININ KULLANDIRILMASINA İLİŞKİN HUSUSLAR 332
Av. Arb. Ömer AVCI 332
I. Çerçeve 332
II. Katkı Payları 333
III. Restorasyon Kredisi 334
IV. Kültür Yatırımlarının Teşviki 334
V. Yıpranan Kültür Varlıklarının Kullandırılması 335
A. Projelendirme 336
B. Uygulama 336
C. Sınırlı Ayni Hak Tesisi 337
VI. Değerlendirme 337
§21. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN İSTİSNAİ DÜZENLEMELER 339
Cüneyd ALTIPARMAK 339
I. Giriş 339
II. Boğaziçi Kanunu 339
III. Çanakkale Alan Kanunu 340
IV. Kapadokya Alan Kanunu 341
V. Kültür Bakanlığı Dışındaki Kurumlar 342
A. Temel İstisnalar 342
B. Türk İş Birliği Koordinasyon Ajansı (TİKA) 343
VI. Diğer Durumlar 344
A. Kültür Yatırımlarını Teşvik Kanunu 344
B. İstanbul, Bursa ve Kayseri Kapalı Çarşıları 344
C. Yıpranan Taşınmazlar Hakkında Düzenleme 345
D. Eskişehir ve İstanbul Kültür Şehri Düzenlemeleri 345
VII. Sonuç 346
Beşinci Bölüm
KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN SUÇLAR VE YAPTIRIMLAR
Cüneyd ALTIPARMAK 349
§22. SUÇ VE YAPTIRIMLARA İLİŞKİN GENEL ÇERÇEVE 349
I. Korunan Hukuki Yarar 350
II. Suçların Konusu 350
III. İmar Barışının Suçlara Etkisi 351
IV. Kültür Varlığı Bulma 359
§23. KÜLTÜR VARLIKLARINA KARŞI SUÇLARIN İNCELENMESİ 361
I. Tahrip ve İzinsiz Onarım Eylemleri 361
A. Kültür Varlıklarını Tahrip Suçu (KTVK m.65/1) 361
B. Tahribe İzin Verme Suçu (KTVK m.65/2) 372
C. Yapı Ruhsatına Aykırı Tamirat ve Tadilat (KTVK m.65/4) 384
II. İzinsiz ve İzne Aykırı Kazı Eylemleri 388
A. Kazı ve Sondaj Hükümlerine Muhalefet Suçu (KTVK m.71) 389
B. İzinsiz Kazı ve Sondaj Yapma Suçu (KTVK m.74/1) 391
C. Define Arama Suçu (KTVK m.74/2) 391
III. İzinsiz Ticaret ve Yurt Dışına Çıkarma Eylemleri 403
A. Haber Verme Sorumluluğunu Muhalefet Suçu (m.67/1) 403
B. Kültür Varlığı Ticareti Düzenlemelerine Muhalefet Suçları 407
1. Bildirimi Yapılmamış Varlıkların Ticareti Suçu (m.67/2) 407
2. İzinsiz Ticaret Yapma Suçu (m.67/3) 413
C. Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu (m.68) 416
IV. Belge, İlan, Tetkik, Koleksiyon, Müzecilik Hususlarına Aykırı Eylemler 423
A. Ruhsatsız veya Ruhsata Aykırı İnşaat (KTVK m. 66/1) 423
B. İlan veya Tebligatı Usulsüzlüğü Suçu (KTVK m.66/2) 425
C. Tetkik ve Kontrole Muhalefet Suçu (KTVK m.69) 429
D. Kültür Varlığı Özel Mülke Dair Yükümlülüklerden Kaçınma Suçu (KTVK m.70) 431
E. Özel Müzecilik Hükümlerine Muhalefet Suçu (KTVK m.73) 436
V. İstisna Mevzuattaki Suçlar 446
A. Boğaziçi Kanundaki Düzenlemeler 446
B. Çanakkale Kanunundaki Suçlar 447
C. Kapadokya Alanı İçin Öngörülen Yaptırımlar 449
§24. SUÇLARIN YARGILAMA SÜRECİNE İLİŞKİN DURUMLARI 450
I. Suçun Öğrenilmesi 450
II. Suçun İhbarında Yükümlü Olanlar 451
III. Uygulamadaki Süreç 452
A. Soruşturma Aşamasına Dair 452
B. Kovuşturma Aşamasına Dair 461
C. El Koymada Özel Durum 462
D. Suçların Örgütlü İşlenmesi 464
IV. Öneriler ve Düşünceler 468
DEĞERLENDİRME 471 |