İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz V
Birinci Kısım
İNSAN HAKLARINA GENEL BİR BAKIŞ
Birinci Bölüm
İNSAN HAKLARININ ANLAMI,
NİTELİKLERİ VE SINIFLANDIRILMASI
I. KAVRAM 1
II. İNSAN HAKLARININ NİTELİKLERİ 2
III. İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 4
A. Tarihsel Gelişimine Göre Sınıflandırma 4
B. Jellinek’in Sınıflandırması 5
İkinci Bölüm
İNSAN HAKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ
I. DÜNYADAKİ GELİŞİMİ 7
A. İlkçağ Dönemi 7
B. Ortaçağ Dönemi 8
C. Yeniçağ Dönemi ve Sonrası 10
D. Birinci Dünya Savaşı Sonrası 14
E. İkinci Dünya Savaşı Dönemi ve Sonrası 14
II. ÜLKEMİZDEKİ GELİŞİMİ 15
A. İslamiyet Öncesi 15
B. İslamiyet’in Kabulünden Sonra 15
C. Tanzimat Dönemi 16
D. Meşrutiyet Dönemi 17
E. 1921 Anayasası Dönemi 18
F. 1924 Anayasası Dönemi 18
G. 1961 Anayasası Dönemi 19
H. 1982 Anayasası Dönemi 22
Üçüncü Bölüm
İNSAN HAKLARININ DÜZENLENMESİ
I. GENEL OLARAK 24
II. DÜZENLEMENİN KİM TARAFINDAN YAPILACAĞI SORUNU 24
III. HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANMASI 25
A. Sınırlamanın Sınırı 25
B. Olağanüstü Dönemlerde Sınırlama 26
IV. HAK VE HÜRRİYETLERİN KÖTÜYE KULLANILMAMASI 31
İkinci Kısım
İNSAN HAKLARININ ULUSLARARASI BOYUTU
Birinci Bölüm
ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE BELGELER
I. GENEL OLARAK 33
II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM) 34
A. Genel Olarak 34
B. BM Antlaşması 35
C. BM – Türkiye İlişkileri 35
D. İnsan Haklarına İlişkin BM Bünyesindeki Bazı Kuruluşlar 35
E. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 37
F. İkiz Sözleşmeler 39
III. AVRUPA KONSEYİ 41
A. Genel Olarak 41
B. Avrupa Konseyi (AK) – Türkiye İlişkileri 42
IV. AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ KONFERANSI (AGİK) VE HELSİNKİ SONUÇ BELGESİ 42
A. Genel Olarak 43
B. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) – Türkiye İlişkileri 44
V. İKİNCİ AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ ZİRVESİ VE PARİS ŞARTI 44
A. Paris Şartı’nın Hazırlanması ve Kabulü 44
B. Paris Şartı’nın İçeriği ve Özellikleri 45
İkinci Bölüm
DEVLET DIŞI ULUSLARARASI KURULUŞLAR
(=BASKI GRUPLARI)
I. ULUSLARARASI KIZILHAÇ KOMİTESİ 46
II. ULUSLARARASI HUKUKÇULAR KOMİSYONU 47
III. İNSAN HAKLARI İÇİN ULUSLARARASI BİRLİK 47
Üçüncü Kısım
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ
Birinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ
I. GENEL OLARAK 49
II. SÖZLEŞMENİN KAPSAMI 50
III. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ 50
IV. SÖZLEŞMENİN ÖZELLİKLERİ 51
V. SÖZLEŞMENİN ÖNGÖRDÜĞÜ DENETİM MEKANİZMASI 53
A. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 53
B. Bakanlar Komitesi 53
VI. SÖZLEŞME İLE İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 54
VII. AVRUPA SOSYAL ŞARTI (AVRUPA SOSYAL HAKLAR SÖZLEŞMESİ) 54
A. Sosyal Şart’ın Hazırlanması ve Kabulü 54
B. Sosyal Şart’ın İçeriği 55
C. Sosyal Şart’ın Özellikleri 55
VIII. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE TÜRKİYE 56
A. Sözleşmenin Türkiye Tarafından Onaylanması 56
B. Sözleşmenin İç Hukuktaki Yeri 56
İkinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ
Birinci Alt Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN YAPISI
I. MAHKEMENİN OLUŞUMU, YARGIÇLARIN SEÇİMİ, NİTELİKLERİ VE GÖREV SÜRESİ 58
II. YARGIÇLARIN BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞI 58
A. Genel Olarak 58
B. Ad Hoc Yargıç 59
III. MAHKEME BAŞKANLIĞI 59
IV. YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ 59
V. GENEL KURUL 60
A. Oluşumu ve Görevleri 60
B. Toplantıları 60
VI. TEK YARGIÇ, KOMİTE, DAİRE VE BÜYÜK DAİRE HEYETLERİ 60
A. Tek Yargıç 61
B. Komiteler 61
C. Daireler 61
D. Büyük Daire 62
VII. MAHKEMENİN ÇALIŞMA YERİ 62
VIII. MAHKEMENİN “DANIŞMA GÖRÜŞÜ VERME” YETKİSİ 62
İkinci Alt Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN İŞLEYİŞİ
I. MAHKEMEYE YAPILAN BAŞVURU TÜRLERİ 63
A. Devlet Başvurusu 63
B. Bireysel Başvuru 63
II. MAHKEMENİN YETKİSİ 65
A. Kişi Yönünden Yetki 66
B. Konu Yönünden Yetki 66
C. Yer Yönünden Yetki 66
D. Zaman Yönünden Yetki 66
III. MAHKEMEYE BAŞVURU VE BAŞVURULARIN “KABUL EDİLEBİLİRLİK” İNCELEMESİ 67
A. Mahkemeye Başvuru 67
B. Başvuruların Kabul Edilebilirliği 68
IV. BAŞVURULARIN “ESAS BAKIMINDAN” İNCELEMESİ 70
A. Olayların Saptanması 70
B. Dostane Çözüm 70
C. Karar Aşaması 71
V. DAVALARIN BÜYÜK DAİREDE GÖRÜLMESİ 74
A. Yargılama Yetkisinin Büyük Daireye Bırakılması 74
B. Tarafların, Davanın Büyük Daireye Gönderilmesi Talebi 74
Üçüncü Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE
GÜVENCE ALTINA ALINAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
(1982 Anayasasıyla Karşılaştırmalı)
I. AİHS MADDE 2– YAŞAM HAKKI 76
A. Maddenin Açıklaması 76
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 77
II. AİHS MADDE 3– İŞKENCE YASAĞI 78
A. Maddenin Açıklaması 78
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 79
III. AİHS MADDE 4– KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI 79
A. Maddenin Açıklaması 80
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 80
IV. AİHS MADDE 5– ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI 81
A. Maddenin Açıklaması 81
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 82
V. AİHS MADDE 6– ADİL YARGILANMA HAKKI 83
A. Maddenin Açıklaması 84
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 85
VI. AİHS MADDE 7– KANUNSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ 86
A. Maddenin Açıklaması 86
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 86
VII. AİHS MADDE 8– ÖZEL VE AİLE HAYATINA SAYGI 87
A. Maddenin Açıklaması 87
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 88
VIII. AİHS MADDE 9– DÜŞÜNCE, VİCDAN VE DİN ÖZGÜRLÜĞÜ 88
A. Maddenin Açıklaması 89
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 89
IX. AİHS MADDE 10– İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 90
A. Maddenin Açıklaması 90
C. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 90
X. AİHS MADDE 11– TOPLANTI VE DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ 91
A. Maddenin Açıklaması 91
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 92
XI. AİHS MADDE 12– EVLENME HAKKI 93
A. Maddenin Açıklaması 93
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 94
XII. AİHS MADDE 13– ETKİLİ BAŞVURU HAKKI 94
A. Maddenin Açıklaması 94
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 95
XIII. AİHS MADDE 14– AYIRIMCILIK YASAĞI 95
A. Maddenin Açıklaması 95
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 96
XIV. AİHS MADDE 15– OLAĞANÜSTÜ HALLERDE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ASKIYA ALMA 96
A. Maddenin Açıklaması 96
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 97
XV. AİHS MADDE 16– YABANCILARIN SİYASAL ETKİNLİKLERİNİN KISITLANMASI 97
A. Maddenin Açıklaması 97
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 97
XVI. AİHS MADDE 17– HAKLARI KÖTÜYE KULLANMA YASAĞI 98
A. Maddenin Açıklaması 98
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 98
XVII. AİHS MADDE 18– HAKLARA GETİRİLECEK KISITLAMALARIN SINIRLANMASI 98
A. Maddenin Açıklaması 98
B. Sözleşme Maddesi İle Anayasa Maddesinin Karşılaştırılması 98
Dördüncü Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN EK PROTOKOLLERİ
Dördüncü Kısım
İNSAN HAKLARININ ULUSAL BOYUTU
Birinci Bölüm
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE
GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK SİYASİ MEKANİZMALAR
I. GENEL OLARAK 103
II. DİLEKÇE KOMİSYONU 103
III. İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU 104
A. Genel Olarak 104
B. Komisyonun Oluşumu 104
C. Komisyonun Görev ve Yetkileri 104
D. Komisyonun Çalışma Usulü 105
IV. KADIN ERKEK FIRSAT EŞİTLİĞİ KOMİSYONU (KEFEK) 105
A. Genel Olarak 105
B. Komisyonun Görevleri 105
C. Komisyonun Yetkileri 106
D. Komisyonun Çalışma Usul ve Esasları 106
V. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU 106
A. Genel Olarak 106
B. Kuruluşu 107
C. Başdenetçilik 107
D. Kurumun Görevi ve Görevi Dışında Kalan İşler 107
E. Kuruma Başvuru Usulü 107
İkinci Bölüm
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE
GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK İDARİ MEKANİZMALAR
I. GENEL OLARAK 110
II. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU 110
A. Genel Olarak 110
B. 6701 Sayılı Kanunun Uygulanmasındaki Bazı Tanımlar 111
C. Kurumun Görevleri 112
D. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu 113
E. Başkanlık 113
F. Ayrımcılıkla Mücadele 113
G. Başvurular ve İnceleme Usulleri 115
H. İdari Yaptırımlar 116
III. İL VE İLÇE İNSAN HAKLARI KURULLARI 117
A. Genel Olarak 117
B. Oluşumu 117
C. Danışma ve Başvuru Masaları 118
D. Komisyonlar 118
E. Görevleri 118
F. Kurulların Çalışma Usul ve Esasları 119
IV. ADALET BAKANLIĞI İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI 120
A. Genel Olarak 120
B. Başkanlığın Görevleri 120
V. CEZA İNFAZ KURUMLARI VE TUTUKEVLERİ İZLEME KURULLARI 121
A. Genel Olarak 121
B. İzleme Kurullarının Kuruluşu 121
C. İzleme Kurulu Üyelerinde Aranacak Nitelikler 122
D. İzleme Kurullarına Seçilemeyecek Olanlar 122
E. İzleme Kurullarının Görev ve Yükümlülükleri 122
F. İzleme Kurullarının Çalışma Esas ve Usulleri 123
VI. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 123
A. Genel Olarak 123
B. 6698 Sayılı Kanunun Uygulanmasındaki Bazı Tanımlar 124
C. Kişisel Verilerin İşlenmesi 124
VII. BİLGİ EDİNME HAKKI 131
A. Genel Olarak 131
B. Bilgi Edinme Başvurusu 132
C. Bilgi Verme Yükümlülüğü 132
D. Bilgi Edinme Hakkının Sınırları 132
E. Bilgi veya Belgeye Erişim 133
F. Bilgi veya Belgeye Erişim Süreleri 134
G. İtiraz Usulü 134
H. Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu 134
VIII. DİLEKÇE HAKKI 134
A. Genel Olarak 134
B. Dilekçede Bulunması Zorunlu Şartlar 135
C. Dilekçenin İncelenmesi ve Sonucunun Bildirilmesi 135
Üçüncü Bölüm
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE
GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK DİĞER MEKANİZMALAR
I. İNSAN HAKLARI TAZMİNAT KOMİSYONU 136
A. Genel Olarak 136
B. İnsan Hakları Tazminat Komisyonu 136
C. Sonuç Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
II. İNSAN HAKLARI İHLALİ İDDİALARINA İLİŞKİN BAŞVURULARIN İNCELENMESİNE DAİR USUL VE ESASLAR 137
A. Başvuru Hakkı 139
B. Re’sen İnceleme 139
C. Başvuru Yeri ve Usulü 139
D. Başvuru Dilekçesi 140
E. Ön İnceleme 140
F. Esasa İlişkin İnceleme 141
G. İnceleme ve Sonuçlandırma Süreçleri 141
H. Karar 141
III. TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN ZARARLARIN KARŞILANMASI 142
A. Genel Olarak 142
B. 5233 Sayılı Kanun Kapsamına Girmeyen Zararlar 142
C. Zarar Tespit Komisyonları 143
D. Başvurunun Süresi, Şekli, İncelenmesi ve Sonuçlandırılması 143
E. Karşılanacak Zararlar 144
F. Zararın Tespiti 144
G. Zararların Karşılanma Şekli ve Sulhname 144
H. Zararın Karşılanması 144
IV. KOLLUK GÖZETİM KOMİSYONU 144
A. Genel Olarak 144
B. Komisyonun Oluşumu 145
C. Komisyonun Görev ve Yetkileri 145
D. Komisyonun Çalışma Usul ve Esasları 146
E. Merkezî Kayıt Sistemi 146
F. Ön İnceleme ve Disiplin Soruşturması İşlemleri 147
V. AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİ 147
A. Genel Olarak 147
B. 6284 Sayılı Kanunda Yer Alan Bazı Tanımlar 148
C. Koruyucu ve Önleyici Tedbirler 148
D. İhbar 150
E. Tedbir Kararının Verilmesi, Tebliği ve Gizlilik 150
F. İtiraz 150
G. Tedbir Kararlarının Bildirimi ve Uygulanması 151
H. Tedbir Kararlarına Aykırılık 151
VI. ÇOCUKLARIN KORUNMASI 151
A. Genel Olarak 151
B. 5395 Sayılı Kanunun Uygulanmasında Belirlenen Temel İlkeler 151
C. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 152
D. Kuruma Başvuru 152
E. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınması 153
F. Acil Korunma Kararı Alınması 153
G. Çocukların Soruşturulması ve Kovuşturulması 154
H. Sosyal İnceleme 155
I. Denetim 155
VII. ENGELLİLERİN KORUNMASI 155
A. Genel Olarak 155
B. 5378 Sayılı Kanunun Uygulanmasında Bazı Tanımlar 155
C. 5378 Sayılı Kanun Kapsamında Engellilerin Korunmasına Yönelik İlkeler 156
D. Engellilik Durumu 156
E. Destek ve Bakım 157
F. Habilitasyon ve Rehabilitasyon 157
G. Erken Tanı ve Koruyucu Hizmetler 157
H. İstihdam 157
VIII. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ DÜZENLEME HAKKI 157
A. Genel Olarak 157
B. İstisnalar 158
C. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yeri, Güzergâhı ve Zamanı 158
D. Toplantı Şekli ve Şartları 159
E. Yasak Yerler ve Toplantı veya Gösteri Yürüyüşünün Dağıtılması 160
IX. YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA 161
A. Genel Olarak 161
B. Geri Gönderme Yasağı 161
C. Türkiye’ye Giriş ve Vize 161
D. İkamet 163
E. Sınır Dışı Etme 164
F. Uluslararası Koruma 165
G. Geçici Koruma 167
Dördüncü Bölüm
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE
GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK “BİREYSEL BAŞVURU” MEKANİZMASI
I. GENEL OLARAK 168
II. BİREYSEL BAŞVURU HAKKI 168
A. Genel Olarak 168
B. Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar 169
III. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ 169
IV. BİREYSEL BAŞVURULARIN KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI VE İNCELENMESİ 170
V. ESAS HAKKINDAKİ İNCELEME 170
VI. KARARLAR 171
VII. BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI 171
Beşinci Bölüm
İNSAN HAKLARI EYLEM PLANI
I. GENEL OLARAK 172
II. TEMEL İLKELER 172
III. AMAÇLAR 172
EKLER 177
EK–1: İNSAN HAKLARININ KORUNMASINA YÖNELİK BAZI ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 177
EK–2: SORULARLA İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME 180
Kaynakça 221 |