|
İÇİNDEKİLER
CİLT: I
GENEL HÜKÜMLER
İçindekiler
27. Baskıya Önsöz 7
26. Baskıya Önsöz 9
23. Baskıya Önsöz 10
20. Baskıya Önsöz 11
13. Baskıya Önsöz 12
10. Baskıya Önsöz 13
1. Baskının Önsözü 14
Kısa İçindekiler 15
Kısaltmalar 29
Giriş 33
1. Bölüm
TIP HUKUKUNA GİRİŞ
§ 1. ÖN AÇIKLAMALAR 35
§ 2. TARİHSEL GELİŞİM 42
§ 3. HUKUKSAL KAYNAKLAR 48
2. Bölüm
MESLEK ETİĞİ, DİSİPLİN VE TIP HUKUKU EĞİTİMİ
§ 1. MESLEK ETİĞİ 55
I. Genel Olarak 55
II. Hekim ve Özel Şirket İlişkileri 62
III. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri 65
§ 2. MESLEKİ DİSİPLİN 67
I. Genel Olarak 67
II. Aile Hekimleri ile İlgili Uygulama 77
III. Kamu Görevlisi Hekimler ile İlgili Uygulama 78
IV. Aynı Anda Ceza Soruşturma/Kovuşturması Yapılması Durumu 79
§ 3. TIP HUKUKU EĞİTİMİ 82
3. Bölüm
HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
§ 1. HASTA HAKLARI 85
I. Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma 90
II. Bilgi İsteme 91
III. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme 91
IV. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme 92
V. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme 93
VI. Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım 94
VII. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı 94
VIII. Ötanazi Yasağı 95
IX. Tıbbi Özen Gösterilmesi 95
X. Genel Olarak Bilgi İsteme 96
XI. Kayıtları İnceleme 97
XII. Mahremiyete Saygı Gösterilmesi 98
XIII. Bilgilerin Gizli Tutulması 98
XIV. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası 99
XV. Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması 101
XVI. Aile Planlaması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi 102
XVII. Tıbbi Araştırmalarda Hasta Hakları 102
XVIII. Güvenliğin Sağlanması 103
XIX. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma 103
XX. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret 104
XXI. Refakatçi Bulundurma 104
XXII. Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi 104
XXIII. Hastaya Yeterli Vakit Ayrılması ve Hastanın Vaktine Riayet Edilmesi 105
XXIV. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı 105
XXV. Hasta Hakları ile İlgili Kurul ve Birimler 107
A. Genel Olarak 107
B. Hasta Hakları Kurulu 108
C. Hasta Hakları Birimi 111
XXVI. İnsan Hakları Bağlamında Hasta Hakları 113
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI 115
I. Hekim Hakları 115
II. Hak Arama Yolları 118
A. Haksız Şikâyetlere Karşı Hak Arama Yolları 118
B. Güvenlik Hakkının İhlaline Karşı Hak Arama Yolları 128
1. Ceza Hukuku Araçları 129
a. Genel Olarak 129
b. Cezaların Artırılması 135
c. Hükmedilen Hapis Cezasının Ertelenememesi 140
d. Ceza Muhakemesi Bakımından Özel Düzenlemeler 141
2. Tazminat Hukuku Araçları 142
3. Süreç 143
4. Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenen Suçlarda Uzlaştırma 143
a. Genel Olarak 143
b. Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenebilecek Uzlaştırma Kapsamına Giren Suçlar 143
c. Uzlaştırma Edimi Olarak Neler İstenebilir? 144
C. Sağlık Çalışanının Meşru Savunma Hakkı Var mıdır? 144
III. Sağlık Bakanlığı Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım 146
IV. Yüksek Öğretim Kurumları Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım 148
V. Çalışan Hakları ve Güvenliği Uygulamaları Rehberi ve Çalışan Güvenliği Genelgesi 150
VI. Hekimin Hasta Seçme Hakkı 151
VI. Sağlık Çalışanının Hizmetten Çekilme Hakkı 154
A. Genel Olarak 154
B. Aile Hekimleri Bakımından Uygulama 157
4. Bölüm
TIP HUKUKUNDA BAZI KAVRAMLAR
§ 1. TEMEL KAVRAMLAR 161
§ 2. SAĞLIK PERSONELİ KAVRAMI 169
§ 3. EMBRİYO KAVRAMI VE HUKUKİ STATÜSÜ 174
§ 4. TIP HUKUKUNDA “ÇOCUK” KAVRAMI 177
§ 5. TIBBİ UYGULAMA HATASI (MALPRAKTİS) 185
§ 6. ÇEKİNİK (DEFANSİF) TIP 186
5. Bölüm
TIP HUKUKUNUN TEMEL KURUM VE KURULLARI
§ 1. BİRİNCİ, İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ BASAMAK SAĞLIK HİZMET SUNUCULARI 189
§ 2. ETİK KURULLAR 191
I. Genel Olarak 191
II. Mevzuatın Gelişimi 192
III. Etik Kurulların Oluşturulması ve Yapısı 194
IV. Etik Kurulların Görev ve Yetkileri 196
V. Etik Kurul Kararlarına Karşı Kanun Yolları 198
§ 3. YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI 200
§ 4. ADLİ TIP KURUMU 201
§ 5. SAĞLIK MESLEKLERİ KURULU 203
§ 6. MESLEKİ SORUMLULUK KURULU 209
§ 7. MESLEK KURULUŞLARI 211
I. Tabip Odası 211
II. Türk Tabipleri Birliği 211
III. Uzmanlık Derneği 212
IV. Sendikalar 214
A. Sağlık Sendikaları 214
B. Hekim Sendikaları 216
§ 8. SAĞLIK HİZMETLERİNDE TANITIM 217
6. Bölüm
TEMEL İLKELER
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK 219
I. Genel Olarak 219
II. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Mesleki Özerklik (Hekimin Yetkisinin Kısıtlanması) 234
III. Şifa Garantisi Yasağı 238
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞ BİRLİĞİ 240
I. Genel Olarak 240
II. Güven İlkesi 243
III. Sorumluluk Alanlarının Bölünebilirliği: Bağımsız Sorumluluk Prensibi ve Rutin İşleyiş Teorisi 253
A. Genel Olarak 253
B. Hemşirelik Yönetmeliği md. 6/1–d’nin Değerlendirilmesi 257
IV. Sorumlunun Belirlenmesindeki Güçlükler 260
A. Tek Hekimin Çalıştığı Muayenehanelerde 260
B. Birden Fazla Hekimin Müştereken Çalıştığı Polikliniklerde 260
C. Hekim ve Hemşire İşbirliğinde 262
D. Danışma (Konsültasyon) ve Vekâlet 264
E. Başka Yerde Yaptırılan Tetkik ve Tahlil Sonuçlarına Güvenilmesi 267
F. Ücretsiz Tedavilerde Sorumlunun Belirlenmesi 268
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET 268
I. Kavram 268
II. Uygulamadaki Sorunlar 273
A. Sağlık Verilerine Erişim ve Paylaşım Sorunu 273
1. Sağlık Çalışanlarının Verilere Erişimi 275
2. Bakanlık Birimlerinin Verilere Erişimi ve E–Nabız 276
a. Genel Olarak 276
b. Muayene Bilgi Yönetim Sistemi 281
3. Bilişim Sistemine Erişimden Kaynaklanan Problemler 284
4. Genel Sağlık Sigortası Verilerinin Paylaşımı ve İşverenle Paylaşım Sorunu 285
5. İş Sağlığı ve Güvenliği Verilerinin İşlenmesi ile İlglii Sorunlar 287
6. Hasta Yakınlarıyla Paylaşım 287
7. Denetim Elemanlarıyla Paylaşım 288
8. Sağlık Verilerine Avukatların Erişimi 289
9. Üçüncü Kişilerin Bilgilendirilmesi (AIDS Hastalığının Eşe Bildirilmesi) 289
10. Adölesan Gebeliğinin Bilgilendirilmesi 298
11. Sağlık Verilerinin Bilimsel Amaçla İşlenmesi 299
12. Mobil Sağlık Uygulamalarında Kişisel Verilerin Korunması 300
B. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Sağlık Çalışanlarının Bulunması 300
C. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Hasta Yakınının Bulunması 301
D. Banko ve Masalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler 302
E. Koğuş Sisteminde Dikkat Edilmesi Gerekenler 302
F. Tetkik, Tahlil ve Görüntüleme İşlemlerinde Mahremiyet Sorunu 303
G. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayeneleri ile Gözaltı Nedeniyle Sağlık Kontrolünde Mahremiyet Sorunu 303
1. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerinde Mahremiyet 303
2. Gözaltı Nedeniyle Sağlık Kontrolünde Mahremiyet 307
a. Muayene Öncesi Mahremiyet Sorunları 307
b. Muayene Sırasında Mahremiyet Sorunları 307
H. Güvenlik Kamerası Kayıtları 309
I. Hasta Bilgilendirme Ekranları 311
İ. Aile Hekimliğinde Kayıtların Devri 311
J. Hasta Kayıtlarını İnceleme Hakkı 312
K. Ölüm Sonrası Hasta Mahremiyetinin Korunması 312
L. Adli Mercilerin Hasta Mahremiyeti İhlalleri 313
M. Kişisel Sağlık Verilerinin Ele Geçirilmesi Nedeniyle Yapılan Şikâyet Hakkında Etkili Soruşturma Yapılmaması 316
N. Siber Saldırılar 320
O. Çocuk Hastanın Mahremiyet Hakkı 320
P. Basına Yapılan Açıklamalar 321
III. Sağlık Verilerinin İşlenmesiyle İlişkili Olabilecekleri Değerlendirilen Kurul Kararları 322
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ 331
I. Kavram 332
II. Hasta Tercihi (Triyaj) Sorunu 335
A. Genel Olarak 335
B. Triyajın Çeşitleri 336
C. Alman Kanun Taslağı 336
D. Değerlendirme ve Öneriler 337
III. Sağlık Çalışanının Kendini Hastalıktan Korumak İçin Tıbbi Müdahaleyi Reddetmesi 341
IV. Sağlık Çalışanlarının Uzmanlık Alanı Dışında Görevlendirilmesi 342
V. Korunma Hareketinin Hukuk Düzeni ile Çelişki İçinde Olması 343
VI. Hastanın Rızasının Olmadığı Hallerde Zorunluluk Hali Kurumunun Uygulanması Sorunu 343
§ 5. TIP HUKUKUNDA ETİK VE HUKUKİ İKİLEMLER 345
I. Kavram 345
II. İstanbul Protokolü ve Çifte Yükümlülük Kavramı 345
II. Kanunen Rıza Aranmayan Hallerde Hekimlerin Etik İhlali Nedeniyle Hastanın Rızası Olmadığı Müddetçe Müdahaleden Çekinmesi Sorunu 348
7. Bölüm
TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN ŞARTLARI
§ 1. GENEL BİLGİLER 353
§ 2. ŞARTLAR 354
I. Tıbbi Müdahalenin Bir Sağlık Meslek Mensubu Tarafından Yapılması 354
A. Genel Olarak 354
B. Hekim Olma Şartı 356
1. Genel Olarak 356
2. Uzmanlık Şartı 361
a. Genel Olarak 361
b. Yan Dal Uzmanlığı 369
c. Sertifika ile Yetki Alınması 370
d. Uzmanlık Alanı Dışında Açıklamalarda Bulunmak 376
3. Öğrencilerin ve Asistanların Yaptığı Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Sorunu 377
4. Silahlı Kuvvetler ile Emniyet Genel Müdürlüğünün Sağlık Meslek Mensubu Olmayan Personelinin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler 388
C. Hemşirelerin Görev Alanı 389
D. Hekim Olmayan Sağlık Çalışanının Müdahalelerinde Hekimlerin Denetim ve Gözetim Yükümlülüğü 393
E. Gönüllü Sağlık Hizmeti ve Sağlık Gözlemciliği 394
F. Sağlık Personeli Olmayan Kimselerin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler Nedeniyle Sorumlulukları 395
II. Aydınlatma ve Rıza 398
A. Temel Kurallar 398
B. Aydınlatma 412
1. Aydınlatma Çeşitleri 412
a. Otonomi (Karar) Aydınlatması 412
aa. Temel Sorunlar 412
bb. Otonomi Aydınlatmasının Çeşitleri 415
aaa. Genel Olarak 415
bbb. Teşhis Aydınlatması 416
ccc. Süreç Aydınlatması 418
ddd. Alternatifler Konusunda Aydınlatma 420
eee. Müdahale Yapılmamasının Sonuçları Konusunda Aydınlatma 423
b. Risk Aydınlatması 424
c. Tedavi Aydınlatması (Güvenlik Aydınlatması) 431
aa. Kavram 431
bb. Teşhise Yönelik Aydınlatma 433
cc. İlaç ve Tıbbi Malzeme 433
dd. Araç Kullanmama Uyarısı 437
2. Özel Durumlarda Aydınlatma 437
a. Kısırlaştırma 437
b. Engelli Cenin 440
c. Tıptaki Yeni Teşebbüsler 447
d. Hekim Hatası 448
e. Hekimin Tecrübesi 451
f. Masraflar ve Ekonomik Zorunluluklar 452
g. Ticari Yarar 452
h. Kalite Aydınlatması 452
ı. Hekimin Hastalığı 453
i. Eser Sözleşmesi Niteliğindeki Tıbbi Müdahalelerde Aydınlatma 453
j. Aile Hekimliğinde Aydınlatma 458
k. Aşılar Bakımından Aydınlatma 458
3. Aydınlatılacak Kişi 459
a. Genel Olarak 459
b. Çocuklar Açısından 462
4. Aydınlatma Yükümlüsü 463
5. Aydınlatmanın Zamanı 466
6. Aydınlatmanın Kapsamı 468
7. Aydınlatmanın Şekli 475
a. Genel Olarak 475
b. E–Aydınlatma Formlarının Geçerliliği 488
8. Aydınlatmanın Mümkün Olmaması ve Ameliyat Sırasında Aydınlatma 490
9. Aydınlatma Zorunluluğunun Bulunmadığı Haller Var mıdır? 491
a. Aydınlatmadan Vazgeçme 492
b. Hastanın Bilgisinin Bulunması 493
c. İnternetten Bilgi Edinme İmkanının Olması 495
d. Risk Aydınlatmasında Riskin Çok Açık Olması 496
e. Aydınlatmanın Olumsuz Etkide Bulunması 496
aa. Genel Olarak 496
bb. Tedavisi Olmayan Hastalığın Bildirilmesi 500
f. Acil Haller 500
g. Aydınlatmanın Hasta Bakımından Anlamını Yitirmiş Olması 501
h. Psikiyatri Hastalarının Aydınlatılması 501
ı. Aydınlatmanın Uygulanabilir Olmaması 502
i. Sağlık Çalışanının İnançları Nedeniyle Aydınlatma Yapmak İstememesi 502
j. Rızanın Aranmadığı Tıbbi Müdahalelerde Aydınlatma Sorunu 503
10. Aydınlatmanın Geri Alınması, Düzeltilmesi 503
11. Aydınlatmada Nedensellik Bağı Sorunu 504
12. Aydınlatmanın Kim Tarafından Hukuki Açıdan Değerlendirileceği Sorunu 506
13. Hukuka Aykırı Aydınlatmanın Sonuçları 509
a. Tedavi Aydınlatmasının İhlali Durumunda 510
b. Otonomi Aydınlatmasının İhlali Durumunda 510
14. Hatalı Aydınlatma 513
15. Aydınlatmada İspat Sorunları 514
C. Rıza 521
1. Genel Olarak 522
2. Rıza Açıklaması 532
3. Rıza Verme Yetkisi (Rıza Ehliyeti) 534
a. Genel Olarak 535
b. Çocuklar Bakımından Rıza Ehliyetinin Belirlenmesi 540
aa. Türk Hukuku 541
aaa. Genel Olarak 541
bbb. Çocuk ile Kanuni Temsilcinin İradesinin Farklı Olması 550
ccc. Ebeveynden Hangisinin Rızasının Geçerli Olacağı Sorunu 551
ddd. Eşler Arasında Fikir Ayrılığı Çıkması 552
eee. Veli veya Vasinin Olmadığı veya Bulunmadığı Haller 552
fff. Kanuni Temsilcinin Rıza Yetkisinin Olmadığı Haller 553
ggg. Kamu Denetçiliği Kurumu Kararı 554
hhh. Erkek Çocuklarda Sünnete Karar Verme Bakımından 557
bb. Karşılaştırmalı Hukuk 558
cc. Doğum Kontrol Hapı Reçete Edilmesinde Ebeveynin Rızası Sorunu 561
c. Çocuklarda Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi 563
d. Rıza Yeteneği Bulunmayan Yetişkinlerde Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi 573
e. Hamile Kadının Tedaviyi Ret Hakkı 574
f. Yaşamın Sonuna İlişkin Kararlar Bakımından Rıza Ehliyeti 577
aa. Vesayet Altına Alınmış Erginler 577
bb. Küçükler 577
4. Rızanın Kapsamı 578
5. Rızanın Aranmadığı Haller 580
a. Acil Haller 581
b. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 582
aa. Genel Olarak 582
bb. Genel Önleyici Aşı Zorunluluğu 584
aaa. Genel Olarak 584
bbb. Hukukumuzdaki Durum 589
cc. Çocuklardan Topuk Kanı Alma Zorunluluğu 606
dd. Yurt Dışına Çıkacaklara Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması 606
ee. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması 606
ff. HIV Tetkiki İçin Rıza Sorunu 607
c. Psikiyatri Hastaları İle İlgili Düzenlemeler 608
aa. Genel Olarak 609
bb. Karşılaştırmalı Hukuk 619
cc. Uluslararası Standartlar 622
d. Ceza Hukukunun Öngörmüş Olduğu Düzenlemeler 628
aa. Ceza Hukuku Yaptırımları 628
bb. Ceza Yargılamasından Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler 629
cc. Ceza İnfaz Kurumlarındaki Tıbbi Müdahaleler 634
aaa. Karşılaştırmalı Hukuk 634
bbb. Türk Hukuku 641
e. Sağlık Raporuna İtiraz Halinde Muayene Yükümlülüğü 643
f. Diğer Hukuk Dallarındaki Düzenlemeler 644
aa. Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu Hükümleri 644
bb. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Boşanma Davaları 646
6. Tıbbi Müdahalenin Rızaya Rağmen Hukuka Aykırılığı 647
7. Ameliyatın Genişletilmesi 648
8. Bilinci Kapalı Hastalar Açısından Rıza Sorunu 656
a. Vasinin Karar Vermesi 656
b. Varsayılan Rıza 657
c. Önceki İrade Açıklamalarının Geçerliliği (Tıbbi Vasiyet) 663
aa. Genel Olarak 663
bb. Karşılaştırmalı Hukuk 666
d. “Canlandırma Uygulanmasın” (Resüsitasyon Yapılmaması) Talimatları (DNR) 674
9. Kanun Hükmünü İcra/Üstün Nitelikte Özel Yarar 677
10. Muhtemel Rıza 677
11. Rızayı Sakatlayan Haller 678
12. Rızanın Geri Alınması 680
13. Rıza Formu 681
14. Tıbbi Müdahaleye Rıza Gösterilmemesi Halinde Yapılması Gerekenler 683
D. Aydınlatma ve Rıza Konusundaki Yanılgının Sonuçları 687
1. Ceza Hukuku Açısından Sonuçları 687
a. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Yanılma 687
b. Hukuksal Yanılgı 689
2. Özel Hukuk Açısından Sonuçları 690
III. Tıp Biliminin Verilerine Göre Zorunlu ve Bu Verilere Uygun Tıbbi Müdahale 691
A. Endikasyon (Gereklilik) 691
1. Kavram 691
2. Tıbbi Endikasyon Olmaksızın Yapılan Tıbbi Müdahaleler 701
a. Deneysel Nitelikli Tıbbi Müdahaleler 702
b. Şekil veya Fonksiyon Değiştirici Tıbbi Müdahaleler 703
c. Üçüncü Kişi Yararına Yapılan Tıbbi Müdahaleler 704
d. Sünnet 704
e. Doğum Kontrolü 705
3. Değerlendirme 705
B. Özenli Tıbbi Müdahale 707
8. Bölüm
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 709
I. Genel Olarak 709
II. Hekimin Özen Yükümlülüğü 709
III. Hekimin Kişisel Edim Yükümlülüğü 711
A. Kişisel Edim Kavramı 711
B. Temsil Edilebilir Edimler 714
C. Temsil Edilemeyen Edimler 716
IV. Öykü Alma Yükümlülüğü 718
A. Kavram 718
B. Öykü Alma Yükümlülüğünün İçeriği 719
V. Muayene Yükümlülüğü 721
A. Muayene Kavramı 721
B. Hekim Muayenesinin Özel Şekilleri 722
1. Teşhis Muayenesi 722
2. Önleyici ve Erken Tanı Muayenesi 722
3. Kontrol Muayenesi 722
4. Hükümlü ve Tutukluların Muayenesinde Kelepçe Sorunu 724
VI. Teşhis Yükümlülüğü 724
A. Teşhis Kavramı 724
B. Teşhis Türleri 725
C. Teşhis Yükümlülüğünün İçeriği 725
D. Uzaktan Teşhis Yasağı 728
E. Doğum Öncesi Teşhis 730
F. Teşhisi Bildirme Yükümlülüğü 731
G. Teşhisi Kontrol Yükümlülüğü 731
VII. Tedavi Yükümlülüğü 731
A. Hekimin Tedavisi 731
B. Tedavi Yükümlülüğü ve Hukuksal Temelleri 732
1. Genel Olarak 732
2. Özel Durumlar 733
a. Hekimin Hastayı Reddetmesi 733
b. Acil Durumlar 735
C. Zamanında Tedavi Yükümlülüğü 736
D. Uzaktan Tedavi Yasağı 736
1. Genel Olarak 737
2. Tele–Tıp 743
E. Hekimin Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları 743
1. Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı 743
2. Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı 743
a. Genel Olarak 744
b. Tedaviyi Ret Hakkının İçeriği 747
c. Tedaviyi Ret Halinde Aydınlatma 749
d. Tedaviyi Ret ile İntihar Ayrımı 749
e. Tedaviyi Ret ile Pasif Ötanazi Ayrımı 750
f. Yaşam Destekleyici Tedavinin Reddi 751
3. Ağır Özürlü Yeni Doğan Çocuklar Bakımından Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları 752
4. AIDS Hastasını Tedavi Yükümlülüğü 753
5. Hekimin Kürtaj Konusunda Aydınlatma Yapmama veya Kürtajı Ret Hakkı 754
6. Hekimin Etkisiz (Beyhude) Tedaviyi Sona Erdirme Hakkı 757
VIII. Reçete Yazma Yükümlülüğü 764
A. Kavram 764
B. Reçetenin Hukuksal Niteliği 764
C. Reçete Düzenlemenin Hukuksal Dayanağı 765
D. Reçete Düzenleme Yükümlülüğünün İçeriği 765
E. Reçetenin Şekli 766
F. Reçete Türleri 767
IX. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü 768
A. Tıbbi Teknik Standardın Uygulanması Yükümlülüğü 768
B. Tıbbi Teknik Araçların Bakımı ve Kontrolü 770
X. Tedaviyi Kesme Yükümlülüğü 770
A. Tedaviyi Kesme ve Sözleşmeyi Sona Erdirme 770
B. Tedaviyi Kesme Nedenleri 770
C. Ölmekte Olan Hastalarda Tedavinin Kesilmesi 771
XI. Kayıt Tutma Yükümlülüğü 772
A. Genel Olarak 772
B. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İçeriği 776
1. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Amacı 776
2. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Kapsamı 778
3. Kayıtların Şekli 780
4. Kaydın Zamanı 781
5. Kayıtlar Ne Kadar Süre ile Saklanmalıdır? 782
C. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İhlalinin Sonuçları 784
XII. Kayıtları Verme Yükümlülüğü 790
A. Hukuksal Dayanak 790
B. Kayıtları İnceleme Hakkının Çeşitleri 794
1. Dava Dışı İnceleme Hakkı 794
2. Dava Dolayısıyla İnceleme Hakkı 795
C. Kayıt İnceleme Hakkına İlişkin Diğer Hususlar 796
D. Kayıtların Verilmemesine Karşı Hukuksal Yollar 796
E. Kayıtların Düzeltilmesini İsteme 798
XIII. Sır Saklama Yükümlülüğü 799
XIV. Organizasyon Yükümlülükleri 804
XV. Kullanılan Ürün ve İlaçlarla İlgili Yükümlülükler 805
A. Genel Olarak 805
B. Ameliyatlarda Kullanılan Malzemenin Saklanması Yükümlülüğü 806
XVI. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü 806
A. Tıbbi Bilirkişi Olarak Hekim 807
B. Bilirkişi–Mahkeme İlişkisi 808
C. Bilirkişiliği Üstlenme Yükümlülüğü 808
D. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 810
E. Tanıklıktan Çekinme 811
XVII. Ölüm ile İlgili Yükümlülükler 811
A. Ölüm Vukuunda Yapılacak İşler 811
B. Ölü Muayenesi Yapmak ve Defin Ruhsatı Düzenlemek 812
XVIII. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü 813
XIX. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü 813
XX. Bildirim Yükümlülüğü 818
XXI. Mesleki Mali Sorumluluk Sigortası Yaptırma Yükümlülüğü 820
XXII. Rapor Düzenleme Yükümlülüğü 820
XXIII. İnsani Değerlere Saygı Gösterme Yükümlülüğü 825
A. Genel Olarak 825
B. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerine İlişkin Yükümlülükler 825
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 826
I. İş Birliği Yükümlülüğü 826
II. Hastanın Hekimin Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü 829
III. Katlanma Yükümlülüğü 831
A. Kavram 831
B. Yasal Katlanma Yükümlülükleri 831
C. Diğer Katlanma Yükümlülükleri 832
IV. Hastanın Bildirme Yükümlülüğü 833
V. Ücret Ödeme Yükümlülüğü 835
VI. Diğer Yükümlülükler 835
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Dizini 839
Kavramlar Dizini 841
CİLT: II
ÖZEL HÜKÜMLER
İçindekiler
Kısa İçindekiler 859
Kısaltmalar 871
1. Bölüm
ÖZELLİK ARZEDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ 875
I. Kavram 875
II. Hukuksal Temel ve Kapsam 878
III. Organ ve Doku Nakli Çeşitleri 880
A. Ölülerden (Kadavradan) Organ Nakli 881
1. Ölüm Halinin Belirlenmesi 881
a. Türk Hukuku’nda 881
b. Karşılaştırmalı Hukukta 887
2. Kişinin Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına Saygı Gösterilmesi 888
3. Beyin Ölümü Tespitinden Sonra Yapılması Gereken İşlemler 894
4. Otopsi mi Nakil mi? 895
5. Organ ve Doku Dağıtımı 902
B. Canlılardan Organ Nakli 904
1. Genel Olarak 904
2. Akrabalık Şartı 910
3. Çapraz Nakil 916
C. Hayvanlardan Organ Nakli 918
IV. Yüz, Kol ve Bacak Nakli 920
V. İstanbul Deklarasyonu 923
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME) 926
I. Giriş 926
II. Kavram 931
III. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Hukuka Uygunluğuna İlişkin Koşullar 934
A. İnsan Üzerinde Bilimsel Araştırma ve Tedavi Yöntemlerinin Kullanılmasının Şartları 940
1. Yetişkinler Bakımından Şartlar 940
a. Sağlık Bakanlığından İzin Alınması ve Etik Kurulun Uygun Görmesi 940
b. Deneyin Önce İnsan Dışı Deney Ortamında veya Yeterli Sayıda Hayvan Üzerinde Yapılmış Olması ve Bu Deneyler Sonucunda Ulaşılan Bilimsel Verilerin İnsan Üzerinde Deneyi Gerekli Kılması 941
c. Deneyin İnsan Sağlığı Üzerinde Öngörülebilir Zararlı ve Kalıcı Bir Etki Bırakmaması 942
d. İnsan Onuruyla Bağdaşmayacak Ölçüde Acı Verici Yöntemlerin Uygulanmaması 943
e. Deneyle Varılmak İstenen Amacın, Bunun Kişiye Yüklediği Külfete ve Kişinin Sağlığı Üzerindeki Tehlikeye Göre Daha Ağır Basması 943
f. Aydınlatma ve Rıza Şartı 944
aa. Aydınlatma 944
bb. Rıza 946
g. Menfaat Yasağı 947
h. Sigorta Yaptırılması 949
ı. Araştırmanın Yapılabileceği Yerler 949
i. Özel Durumlarda Araştırma 950
aa. Çocuklar 951
bb. Gebe, Lohusa ve Emziren Kadınlar Bakımından 952
cc. Kısıtlılar Bakımından 953
dd. Yoğun Bakımdaki ve Bilinci Kapalı Kişiler Bakımından 954
ee. Özgürlüğü Kısıtlanmış Kişiler Bakımından 955
ff. Uluslararası Silahlı Çatışmalar Hukuku Bakımından 956
2. Çocuklar Üzerinde Deneyin Şartları 956
B. İnsan Üzerinde Denemenin Şartları 962
1. Yetişkinler Üzerinde Denemenin Şartları 963
2. Çocuklar Üzerinde Denemenin Şartları 968
3. Özel Düzenlemeler 970
IV. İlaç Araştırmalarında Safhalar 972
A. Faz I 972
B. Faz II 973
C. Faz III 973
D. Faz IV (Düşük Riskli Bilimsel Çalışma) 974
E. İlaç Araştırmaları Safhalarının Ceza Kanunu Bakımından Değerlendirilmesi 974
V. İnsan Dokusu veya Ceset Üzerinde Yapılacak Araştırmalar 975
VI. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarının Klinik Araştırmaları 976
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER 978
I. Tanım 978
II. Estetik Müdahalelerde Hekim–Hasta Arasındaki Hukuksal İlişkinin Niteliği 980
§ 4. KÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI 989
I. Genel Olarak 989
II. Kök Hücrenin Niteliği 992
A. Kök Hücre Organ mıdır? 993
B. Kök Hücre İlaç mıdır? 994
C. Kök Hücre Kan veya Kan Ürünü müdür? 995
III. Kök Hücre Çalışmaları ve Hukuksal Durum 995
A. Kavram 995
1. Yetişkin Kök Hücre Çalışmaları 995
2. Embriyonik Kök Hücre Çalışmaları 995
B. Sağlık Bakanlığı Genelgesi 998
C. Diğer Hukuksal Sorunlar 1001
1. İnsan Üzerinde Deney ve Deneme Suçu Bakımından Değerlendirme 1001
2. Disiplin Sorumluluğu 1002
D. Değerlendirme 1002
§ 5. İNSAN KOPYALAMA 1003
§ 6. İNSAN DONDURMA 1008
§ 7. İNSANI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI 1009
§ 8. GENETİK TANI 1017
I. Kavram 1017
II. Türleri 1019
A. Doğum Öncesi Tanı 1020
B. Yeni Doğanın Taranması 1020
C. Hastalık Teşhisi 1021
D. Taşıyıcıların Belirlenmesi 1021
E. Adli Tıp Testleri 1021
III. Genel Prensipler 1021
IV. Tanı İşlemlerinin Hukuksal Niteliği 1026
V. Hukuksal Sorumluluk 1027
VI. Yasaklar ve Yaptırım 1028
VII. Kanuni Düzenleme Zorunluluğu 1031
A. Giriş 1031
B. Temel Düşünceler 1032
C. Öneriler 1033
§ 9. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER 1035
I. Genel Olarak 1035
II. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları 1038
III. Kanuni Düzenleme 1039
§ 10. YAPAY DÖLLEME 1051
I. Kavram 1051
II. Yapay Dölleme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 1054
III. Yapay Döllemenin Şartları 1055
IV. Yapay Döllemenin Kuralları 1058
V. Yapay Dölleme Neticesinde Oluşan Embriyonun ve Dünyaya Gelen Çocuğun Hukuksal Statüsü 1060
A. Yapay Dölleme Neticesinde Ana Rahmi Dışında Oluşturulan Embriyonun Hukuksal Durumu 1060
B. Yapay Dölleme Neticesinde Meydana Gelen Çocuğun Hukuksal Durumu 1061
VI. Yapay Döllemeye İlişkin Yasaklar ve Yaptırımlar 1061
VII. Merkezlerin Sorumluluğu 1063
VIII. Üreme Hücreleri ve Embriyoların Dondurulması ve DNA Analizi Zorunluluğu 1064
IX. Taşıyıcı Annelik 1068
A. Kavram 1068
B. Etik Açıdan Taşıyıcı Annelik 1070
C. Dini Açıdan Taşıyıcı Annelik 1070
D. Karşılaştırmalı Hukukta Taşıyıcı Annelik 1071
E. Taşıyıcı Annelikte Çocuk ile Genetik Anne Arasındaki Hukuki İlişki 1076
F. Olması Gereken Hukuk 1083
§ 11. MİTOKONDRİ DEĞİŞTİRME TEDAVİLERİ 1084
§ 12. GEBELİĞİN SONA ERDİRİLMESİ 1087
§ 13. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER 1092
I. Giriş 1092
II. Hukuki Durum 1094
A. Genel Bir Mevzuat İhtiyacı 1094
B. Karşılaştırmalı Hukuktaki Durum 1095
C. Ülkemizdeki Mevcut Durum 1096
D. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Alanındaki Mevcut Düzenleme ve Öneriler 1097
1. Tıbbi Müdahaleyi Yapma Yetkisi 1098
2. Aydınlatma 1099
3. Endikasyon 1101
4. Alternatif veya Tamamlayıcı Tedavi Yöntemlerinin Giderlerinin Devlet Tarafından Ödenmesi Sorunu 1104
§ 14. ACİL TIBBİ MÜDAHALELER 1105
§ 15. KISIRLAŞTIRMA 1113
§ 16. KİMYASAL HADIM 1117
I. Kavram 1117
II. Karşılaştırmalı Hukuk 1118
III. Ülkemizdeki Tartışmalar 1121
IV. Mevzuat 1125
§ 17. PALYATİF BAKIM 1129
§ 18. SAĞLIK TURİZMİ ÇERÇEVESİNDE YABANCI HASTALARA YAPILAN TIBBİ MÜDAHALELER 1133
§ 19. YAPAY ZEKÂ VE TIBBİ MÜDAHALELER 1141
§ 20. TELE–TIP (SAĞLIK HİZMETLERİNİN UZAKTAN SUNUMU) 1146
I. Genel Olarak 1147
II. Mevzuatımızda Tele–Tıbba Müsaade Edilen Haller 1152
III. Tele–Tıp’ta Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği 1163
§ 21. PANDEMİ VE TIP HUKUKU SORUNLARI 1163
I. Sorun 1163
II. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 1165
A. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1165
1. Genel Olarak 1165
2. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması ve Karantinaya Alınması 1168
B. Türk Medeni Kanunu 1169
C. İdari Tedbirler 1171
1. İl İdaresi Kanunu 1172
2. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu 1173
3. Ceza Muhakemesi Kanunu 1173
4. Genelgeler 1174
III. Kişisel Veriler Bakımından Değerlendirme 1177
§ 22. CESET ÜZERİNDE BİLİMSEL İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPILMASI 1180
2. Bölüm
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ 1185
§ 2. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ 1187
I. Genel Olarak 1187
A. Bağımsız Çalışan Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 1187
1. Genel Olarak 1187
a. Vekâlet Sözleşmesi 1187
b. Eser Sözleşmesi 1189
c. Vekâletsiz İşgörme 1191
d. Haksız Fiil 1192
2. Yeni Tüketici Kanunu ile Ortaya Çıkan Hukuki Durum 1193
B. Aile Hekimi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 1194
C. Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 1195
1. Özel Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 1195
a. Genel Olarak 1195
b. Özel Sağlık Kuruluşlarında Hizmet Alımı Yoluyla Çalıştırılan Hekimler Bakımından 1202
2. Kamu Hastanesi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 1206
D. Şehir Hastanelerinde Hasta ile İlişkinin Hukuksal Niteliği 1208
E. Hasta ile Hekim Arasındaki Hukuki İlişkinin Belirlenmesi ve Sonuçları 1209
II. Görevli Yargı Yeri 1213
A. Genel Olarak 1213
B. Yargıtay Kararları 1217
C. Görevli Mahkeme 1223
1. Bağımsız Çalışan Hekimler Bakımından 1223
2. Özel Hastaneler Bakımından 1225
3. Kamu Hastaneleri Bakımından 1225
a. Genel Olarak 1225
b. Sigortaya Karşı Dava Açılması Durumunda 1229
4. Afiliye Hastaneler Bakımından 1231
3. Bölüm
HATALI TIBBİ UYGULAMA VE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
§ 1. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS) 1233
I. Genel Olarak 1233
II. Tıbbi Standart 1239
A. Kavram 1239
B. Tıbbi Standartın Devlet Tarafından Belirlenmesi 1250
C. Tıbbi Standartların Uzmanlık Dernekleri Rehberleri ile Belirlenmesi 1252
D. Tıbbi Standarttan Sapma: Yeni Yöntemler 1253
E. Tıbbi Standarttan Sapma: SUT 1256
F. Tıbbi Standarda Aykırılığın İspatı 1257
III. Uygulama Hatası (Tıbbi Hata) 1257
A. Kavram 1258
B. Komplikasyon Malpraktis Ayrımı 1263
C. Hata (Malpraktis) Örnekleri 1265
1. Teşhis Hatası 1270
a. Genel Olarak 1270
b. Eksik Ön Muayene ve Yetersiz Hasta Öyküsü Alma 1276
c. Teşhise Yönelik Gerekli Tetkiklerin Yapılmaması 1278
2. Tedavi Hatası 1281
a. Müdahalenin Yapılmaması 1283
aa. Genel Olarak 1283
bb. Defansif Tıp 1285
b. Müdahalenin Geç Yapılması 1285
c. Hasta Vücudunda Yabancı Madde Unutulması 1287
d. Yanlış Tedavi Yöntemi Seçme 1293
e. Gerekli Testlerin ve Tetkiklerin Yapılmaması 1294
f. İlaç Tedavisinde Oluşan Tıbbi Uygulama Hataları 1296
g. Hasta Karıştırma, Yanlış Taraf Cerrahisi 1299
h. Ölçüsüz Tıbbi Müdahale 1301
ı. Bir Komplikasyonun Fark Edilememesi 1302
i. Hatalı Ameliyat Tekniği 1302
j. Teknik Aletlerin Kullanılmasında Yapılan Hatalar 1302
k. Derhal Hastaneye Yapılması Gereken Sevkin Yapılmaması, Uzman Hekime Çok Geç Danışılması 1303
l. Sevk Kararı ve Sevk Koşullarının Sağlanmaması 1304
m. Enfeksiyon ve Hijyen Kurallarına Uyulmaması 1305
n. Üçüncü Kişileri Uyarmama 1309
o. Kayıt ve Testleri İncelemeden Tıbbi Müdahale Yapılması 1310
ö. Konsültasyon İstenmemesi 1310
p. Müşahede Altında Tutmama 1312
r. Başarısız Kısırlaştırma 1312
3. Komplikasyon Yönetimi 1313
4. Tedavi Sonrası Yükümlülüklerin İhlali 1315
5. Organizasyon Kusuru 1319
a. Genel Olarak 1320
b. Özel Hastaneler 1343
c. Sağlık Bakanlığı Açısından Organizasyon Kusuru 1347
d. Sağlık Bakanlığı Açısından Denetim Kusuru 1351
6. Üstlenme Kusuru 1356
a. Genel Olarak 1356
b. İlk Ameliyat 1368
7. Hemşirelerin Yaptığı Hatalar 1370
8. Uygulamadan Ağır Hata Örnekleri 1373
9. Hekimin Uygulama Hatasını Hastaya Bildirme Yükümlülüğü 1374
10. Hatalı Tıbbi Uygulamanın Belirlenmesi (Bilirkişi) 1374
a. Genel Olarak 1374
b. Uzman Mütalaası/Uzman Görüşü 1385
c. Yüksek Sağlık Şurası 1389
§ 2. TAZMİNAT SORUMLULUĞU 1394
I. Özel Hukuk Bakımından Tazminat Sorumluluğu 1396
A. Genel Olarak 1396
B. Tazminat Sorumluluğunun Şartları 1396
1. Hukuka Aykırılık 1396
2. Kusur 1397
3. Zarar 1400
4. Nedensellik Bağı 1400
C. Tazminat Türleri 1405
1. Maddi Tazminat 1405
2. Manevi Tazminat 1413
3. İstenmeden Dünyaya Gelen Çocuk Nedeniyle Tazminat 1418
D. Hastanın Kusurunun Tazminata Etkisi 1424
E. İfa Yardımcısının Fiilinden Sorumluluk 1425
G. İddianın Genişletilmesi Yasağı 1428
H. Zamanaşımı 1429
I. Sorumsuzluk Anlaşmaları 1435
İ. Ceza ve İdare Mahkemesi Kararının Etkisi 1436
II. İdare Hukuku Bakımından Tazminat Sorumluluğu 1443
A. Tazminatın Şartları 1445
1. Zarar 1445
a. Zararın Nitelikleri 1445
aa. Zarar Gerçek ve Kesin Olmalıdır 1445
bb. Zarar Özel Olmalıdır 1448
cc. Zarar Para ile Takdir Edilebilir Olmalıdır 1448
b. Zararın Kapsamı 1448
aa. Maddi Zarar 1449
aaa. Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar 1449
(1) Tedavi Giderleri 1450
(2) Cenaze Giderleri 1450
(3) Ölenin Yardımından Yoksunluk Zararı 1450
bbb. Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar 1451
bb. Manevi Zarar 1453
aaa. Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar 1453
bbb. Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar 1453
ccc. Danıştay’ın Kusur Bulunmamasına, Nedensellik Bağı Kurulamamasına Rağmen veya Kayıtların Eksikliği Nedeniyle Manevi Tazminata Hükmettiği Haller 1454
2. Kusur 1460
a. Genel Olarak 1460
b. Ceza Davasında Belirlenen Kusur Oranlarının Esas Alınıp Alınamayacağı Sorunu 1468
3. Nedensellik Bağı 1469
B. İdareye Başvuru ve Zamanaşımı 1472
C. Ceza Mahkemesi Kararının Etkisi 1475
D. Sağlık Çalışanının İdare Aleyhine Açılan Davaya Katılması 1478
E. Rücu 1478
1. Rücuun Şartları 1478
2. Hakkaniyet İndirimi 1483
3. Rücu Alanında 7406 Kanunla Getirilen Sistem 1486
a. Genel Olarak 1486
b. Mesleki Sorumluluk Kurulu 1494
F. Tazminat Talebinin Reddi Halinde Vekalet Ücreti 1496
G. Tazminat Davasının Uzun Sürmesi Nedeniyle Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlali 1497
III. İspat 1497
A. Genel Olarak 1497
B. İspat Vasıtaları 1501
1. İkrar 1502
2. Tanık 1502
3. Beyana Karşı Beyan 1505
C. Tıp Hukukunda İspat Kolaylıkları 1506
1. Genel Olarak 1506
2. Tamamen Kontrol Edilebilir Riskler 1508
3. Rıza Alma ve Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlali 1509
4. Kayıt Yükümlülüğünün İhlali 1509
5. Uzmanlık Niteliklerinin Eksikliği 1515
6. Ağır hata 1516
7. İlk Görünüş İspatı/Hayatın Olağan Akışı Kıstası 1516
D. İş Birliği Durumunda İspat Sorunları 1525
E. İspat ve Adli Tıp Kurumu 1527
IV. Arabuluculuk 1528
V. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 1531
A. Genel Olarak 1531
B. Doğrudan Sigortacıya Başvurma 1542
C. Tahkime Başvuru 1542
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞUNA ALTERNATİF YÖNTEMLER 1543
4. Bölüm
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU
§ 1. GİRİŞ 1549
§ 2. TIBBİ HATALARA İLİŞKİN DAVALARDA HUKUKİ BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMİŞ OLMASI ŞARTI 1550
§ 3. YAŞAM HAKKI 1555
§ 4. CEZA SORUŞTURMASI VEYA KOVUŞTURMASININ YAPILAMAMASI 1561
I. Genel Olarak 1561
II. Kişisel Sağlık Verilerinin Korunması Bakımından 1563
§ 5. ADİL YARGILANMA HAKKI 1567
I. Genel Olarak 1567
II. Gerekçeli Karar Hakkı 1568
1. Genel Olarak 1568
2. Bilirkişi Değerlendirmeleri Açısından Gerekçeli Karar Hakkı 1570
§ 6. AYDINLATMA İHLALLERİ 1574
Küçük Sözlük 1577
Yararlanılan Kaynaklar 1581
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Dizini 1621
Kavramlar Dizini 1623 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
