İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLAR KARŞISINDA
DEVLETİN İNSAN HAKLARI HUKUKUNDAN DOĞAN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE COVID–19 PANDEMİSİ
I. YAŞAM VE SAĞLIĞA YÖNELİK BİR TEHDİT OLARAK SALGIN HASTALIKLAR
VE COVID–19 PANDEMİSİ 29
II. HALK SAĞLIĞI VE İNSAN HAKLARI HUKUKU İLİŞKİSİ BAKIMINDAN COVID–
19 PANDEMİSİ 34
III. SALGIN HASTALIKLAR KARŞISINDA DEVLETİN İNSAN YAŞAMI VE
SAĞLIĞINI KORUMA POZİTİF YÜKÜMLÜLÜĞÜ 42
A. Genel Olarak 42
B. SARS CoV–2 Salgını Koşullarında Devletlerin Pozitif Yükümlülükleri 50
C. SARS CoV–2 Salgınında Yaşama ve Sağlığa Yönelik Riskin Niteliği 58
D. Devletin Tedbir Alma Kapasitesi ve Takdir Marjı 62
E. Değerlendirme 64
IV. SALGIN HASTALIKLAR VE İNSAN HAREKETLİLİĞİ 68
A. Genel Olarak 68
B. Tarihte Salgın Hastalıklar Nedeniyle İnsan Hareketliliğine Getirilen
Kısıtlamalar 73
1. Avrupa ve Yeni Dünya’da Salgın Hastalıklar ve Salgın Hastalıklarla
Kurumsal Mücadele 73
2. Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Salgın Hastalıklarla Kurumsal
Mücadele 84
3. COVID–19 Öncesi Dönem 21. Yüzyılın Salgın Hastalıkları 87
V. COVID–19 PANDEMİSİNDE HAREKETLİLİK VE SEYAHAT KISITLAMALARI 91
A. Genel Olarak 91
B. COVID–19 Pandemisinde Devletlerce Benimsenen Halk Sağlığı
Politikalarına Genel Bir Bakış 97
10 İçindekiler
C. İnsan Hareketliliğini ve Dolaşımı Azaltmaya Yönelik Tedbirler 100
1. Genel Olarak 100
2. İnsan Hareketliliğini Azaltmaya Yönelik Tedbirler 102
a. Kilitlenme ya da Kapanma (Lockdown) 102
b. Sokağa Çıkma Yasağı, Tecrit ve Karantina (Curfew, İsolation,
Quarantine) 105
aa. Sokağa Çıkma Yasağı 105
bb. Karantina 113
3. Seyahat Tavsiyeleri ve Kısıtlamaları 123
a. Seyahat Tavsiyeleri 123
b. Seyahat Kısıtlamaları 124
aa. Ülke İçinde Seyahat Özgürlüğüne Yönelik Kısıtlamalar 124
bb. Uluslarararası Seyahate Yönelik Kısıtlamalar 125
VI. İNSAN HAREKETLİLİĞİ VE DOLAŞIMI SINIRLAYAN HALK SAĞLIĞI
TEDBİRLERİNİN MÜDAHALEOLUŞTURDUĞU HAK VE ÖZGÜRLÜKLER 136
A. Genel Olarak 136
B. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği 139
1. Karantina ve Tecrit Tedbirleri Bakımından 145
2. Sokağa Çıkma Yasakları Bakımından 150
C. Seyahat Özgürlüğü 154
1. Ülke İçinde Seyahat Özgürlüğü 154
2. Uluslararası Seyahat Özgürlüğü 158
D. İnsan Hareketliliği ve Dolaşımı Sınırlayan Tedbirlerin Müdahale
Oluşturduğu Hak ve Özgürlüğün Saptanması 159
1. Müdahalenin Süresi 160
2. İlgilinin Rızası 162
3. Sosyal Temas Olanakları 165
4. Müdahalenin Mekansal Çerçevesi 167
5. Değerlendirme 169
VII. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜNÜN COVID–19 PANDEMİSİNDEKİ SEYAHAT
YASAKLARINA YAKLAŞIMI 175
A. Dünya Sağlık Örgütünün Kuruluşu ve Yapısı 175
B. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Sağlık Tüzüğü 177
C. Dünya Sağlık Örgütünün Pandemi Yönetimindeki Rolü 179
1. Dünya Sağlık Örgütü ve COVID–19 Pandemisinin Yönetimi 183
2. Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası Seyahat Yasaklarına Yaklaşımı 185
İçindekiler 11
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜNÜN HUKUKSAL NİTELİĞİ VE
ULUSLARARASI BELGELERDE ÖZGÜRLÜĞE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. ULUSLARARASI SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMI VE HUKUKSAL
NİTELİĞİ 191
A. Genel Olarak 191
B. Uluslararası Seyahat Özgürlüğünün Hukuksal Niteliği 196
C. Uluslararası Seyahat Özgürlüğünün İçeriği 200
1. Herhangi Bir Ülkeden Ayrılma Özgürlüğü 200
a. Özgürlüğün Kapsamı 200
b. Hukuksal Niteliği 205
2. Kişinin “Vatandaşı Olduğu Ülkeye” / “Kendi Ülkesi”ne Girme
Özgürlüğü 207
a. Özgürlüğün Kapsamı 207
b. Hukuksal Niteliği 209
c. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerine Göre Kişinin Kendi
Ülkesi / Vatandaşlık Ülkesi Kavramları 212
3. Kendi Ülkesine Girme Hakkının Farklı Bir Görünümü: Vatandaşın
Sınır Dışı Edilme Yasağı 214
4. Devletlerin Seyahat Özgürlüğü Kapsamındaki Pozitif
yükümlülükleri 215
a. Genel Olarak 215
b. COVID–19 Pandemisinde Kişinin Kendi Ülkesine Girme Hakkı
Bakımından Devletin Pozitif Yükümlülükleri 219
II. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI BELGELERİNDE ULUSLARARASI SEYAHAT
ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 228
A. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Birleşmiş Milletler
Sözleşmelerinde 228
1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 228
2. Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 231
a. Kendi ülkesine girme hakkı 233
b. Herhangi bir ülkeden ayrılma özgürlüğü 237
3. Kadınlara Karşı Her Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması
Sözleşmesi 241
4. Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına
Dair Uluslararası Sözleşme 242
12 İçindekiler
5. Çocuk Hakları Sözleşmesi 243
6. Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme 244
7. Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Uluslararası
Sözleşmesi 244
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 245
1. Kendi Ülkesine Girme Hakkı 246
2. Herhangi Bir Ülkeden Ayrılma Özgürlüğü 250
C. Amerikalılar Arası İnsan Hakları Sistemi 252
1. Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirgesi 252
2. Amerikalılar Arası İnsan Hakları Sözleşmesi 252
D. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 254
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA
ULUSLARARASI SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANMA REJİMİ
I. GENEL OLARAK 257
II. “SINIRLAMA” VE “YÜKÜMLÜLÜK AZALTMA” KAVRAMLARI VE TEMEL
İLKELER 258
III. HERHANGİBİRÜLKEDENAYRILMAVEKENDİÜLKESİNE/VATANDAŞLIK
ÜLKESİNE GİRME ÖZGÜRLÜKLERİNİN SINIRLANMA REJİMİ 261
A. Genel Olarak 261
B. Herhangi Bir Ülkeden Ayrılma Özgürlüğünün Sınırlanması 263
1. Hukuken Öngörülmüş Olma 263
a. Yasal Dayanak 263
b. Erişilebilirlik 268
c. Öngörülebilirlik 271
2. Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri 278
a. Genel Olarak 278
b. Meşru amaç 280
aa. Sağlığın korunması 282
bb. Başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması 284
3. AİHS Hukukunda Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri 287
a. İlkenin Genel Görünümü 287
b. Demokratik Toplumda Gereklilik Ölçütünün Bileşenleri 290
aa. Baskın Toplumsal İhtiyaç 291
İçindekiler 13
bb. İlgili ve Yeterli Gerekçe 296
cc. Ölçülülük 299
aaa. Genel Olarak 299
bbb. Aihm İçtihadında Ölçülülük Testi 300
dd. Takdir Marjı 305
4. Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Standart (Üç Aşamalı)
Ölçülülük Testi 310
a. Genel Olarak 310
b. Ölçülülük Ölçütünün Bileşenleri 314
aa. Elverişlilik 314
bb. Gereklilik 317
cc. Orantılılık 319
C. Kişinin Kendi Ülkesine / Vatandaşı Olduğu Ülkeye Girme
Özgürlüğünün Sınırlanması 321
1. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerinde Kendi Ülkesine /
Vatandaşı Olunan Ülkeye Girme Hakkına Yönelik Sınırlama
Ölçütleri 321
2. AİHM İçtihadında Kişinin Vatandaşı Olduğu Ülkeye Girme
Hakkının Sınırlanması 324
a. Genel Olarak 324
b. AİHS Uygulamasında Kişinin Vatandaşı Olduğu Ülkeye Girme
Özgürlüğü Bakımından Zımni Sınırlar 331
c. MSHS Bakımından Kişinin Kendi Ülkesine Girme Hakkının
Sınırlanması ve Keyfilik Yasağı 335
d. Diğer İnsan Hakları Denetim Organlarının Kararlarında Kişinin
Kendi Ülkesine / Vatandaşı Olduğu Ülkeye Girme Hakkının
Sınırlanması 338
e. Değerlendirme 341
D. Pandemi Koşullarında Sınırlama Ölçütlerinin Yorumlanması 342
IV. OLAĞANÜSTÜ HAL REJİMLERİNDE HERHANGİ BİR ÜLKEYİ TERK ETME VE
KENDİ ÜLKESİNE / VATANDAŞI OLUNAN ÜLKEYE GİRME
ÖZGÜRLÜKLERİNİNSINIRLANMASIVEKULLANIMININDURDURULMASI 349
A. Olağanüstü Haller ve Yükümlülük Azaltma Kavramı 349
B. AİHS ve Diğer Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerine Göre
Yükümlülük Azaltma Koşulları 353
1. Sözleşme’de Öngörülen Yükümlülüklere İstisna Getirme: “Savaş
veya Ulusun Varlığını Tehdit Eden Başka Bir Genel Tehlike Hali” 355
14 İçindekiler
2. Olağanüstü Halin Uygulamaya Konulması ve Bildirim 360
3. Sözleşme’de Öngörülen Yükümlülüklere Aykırı Tedbirlerin
Durumun Kesinlikle Gerektirdiği Ölçüde Olması 363
4. Alınan Önlemlerin Taraf Devletin Uluslararası Hukuktan Doğan
Başka Yükümlülükleriyle Uyumlu Olması 369
5. Olağanüstü Hallerde Yükümlülük Azaltma Beyanında
Bulunulamayan (Askıya Alınamayan) Hak ve Özgürlükler 372
C. COVID–19 Pandemisinde Devletlerin Olağan Rejim / Olağanüstü Hal
Rejimi Tercihlerinin Değerlendirilmesi 375
V. BİLİMSEL BELİRSİZLİK VE ULUSLARARASI SEYAHATE YÖNELİK COVID–19
KISITLAMALARI 386
A. COVID–19 Pandemisi ve Bilimsel Belirsizlik 386
B. Uluslararası Seyahat Kısıtlamalarının SARS CoV–2 Virüsünün Yayılımını
Önlemekteki Etkinliği 391
C. Bilimsel Belirsizlik ve Pandemi Kısıtlamalarında İhtiyat İlkesinin Rolü 401
1. Genel Olarak 401
2. İhtiyat İlkesi ve COVID–19 Tedbirleri 406
D. Bilimsel Belirsizlik Koşullarında COVID–19 Tedbirlerinin Ölçülülük
Denetimi 409
1. Genel Olarak 409
2. Karmaşıklık Teorisi ve Ölçülülük 413
E. Bilimsel Belirsizlik ve Küresel Hazırlıksızlık 416
SONUÇ 421
KAYNAKÇA 429 |