İÇİNDEKİLER
Sunuş 5 Önsöz 7 Kısaltmalar 17 Giriş I. Çalışmanın Amacı, Kapsamı, Sınırları 19 II. Destekten Yoksun Kalma Tazminatıyla İlgili Genel Bilgiler 20 A. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hukukî ve Sosyal Anlamı 20 B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tarihî Esasları 21 C. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hakkında Kabul Edilen Sistemler 24 1. İsviçre – Türk Sistemi 24 2. Alman – Avusturya Sistemi 26 3. Fransız Sistemi 34 4. İngiliz – Amerikan Sistemi 36 5. Değerlendirme ve Sonuç 40 D. Terminoloji 41 E. Destekten Yoksun Kalma Tazminatına İlişkin Davanın Tarafları 43 Birinci Bölüm DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ VE TAZMİNATININ ÖZELLİKLERİ VE KAYNAKLARI § 1. DESTEK KAYBINDAN DOĞAN ZARARIN VE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZELLİKLERİ 45 I. Bağımsız bir Tazminat Talebi Olması 45 A. Genel Olarak 45 B. Tazminat Talebinin Bağımsız Olmasının Sonuçları 46 II. Tazminat Talebinin İstisnaî Olması 50 III. Haksız Fiile İlişkin Borçlar Kanunu’nun 41. Maddesinden Doğmaması 53 IV. Maddî Tazminat Talebi Olması 54 A. Genel Olarak 54 B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Normatif Zararla İlişkisi 56 V. Destek Kaybından Doğan Zararın Yansıma Yoluyla Uğranılan Bir Zarar Olması 58 A. Genel Olarak 58 B. Yansıma Yoluyla Uğranılan Bir Zarar Olarak Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Kapsamı 65 1. Zarara Uğrayanlar Bakımından Tazminatın Kapsamı 65 2. Giderilecek Zarar Bakımından Tazminatın Kapsamı 67 a. Kapsama Dahil Olan Zararlar: Malvarlığı Zararı 67 b. Kapsama Dahil Olmayan Zararlar 69 aa. Manevî Zarar 69 bb. Şok Zarar 69 cc. Diğer Zararlar 72 VI. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Nafaka Borcu Olmayışı 72 VII. Tazminat Talebinin Haczedilemezliği 74 VIII. Tazminat Talebinin Devir ve İntikali 75 A. Tazminat Talebinin Devri 75 B. Tazminat Talebinin İntikali 75 IX. Tazminat Alacağının Takası 77 § 2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ KAYNAKLARI 78 I. Haksız Fiil ve Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk 78 A. Haksız Fiiller 78 B. Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk Hâlleri 78 II. Sözleşmeye Aykırı Davranışın Sorumluluğa Sebep Olup Olamayacağı Problemi 79 A. Genel Olarak 79 B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hakkında Sözleşmeden Doğan Özel Sorumluluk Hâlleri 82 1. Ticaret Kanunu’nun 806. Maddesinin Getirdiği Düzenleme 82 2. Borçlar Kanunu’nun 332/II Hükmünün Getirdiği Düzenleme 82 3. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’la Getirilen Düzenlemeler 85 III. Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Sorumluluk 88 İkinci Bölüm DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ŞARTLARI § 3. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ GENEL ŞARTLARI 89 I. Hukuka Aykırı Bir Fiil ile Desteğin Ölümü 89 A. Hukuka Aykırı bir Fiilin Bulunması 89 B. Hukuka Aykırı Fiil Sebebiyle Desteğin Ölümü 90 II. Hukuka Aykırı Fiilden Bir Zararın Doğması 93 III. Hukuka Aykırı Fiil ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 94 IV. Hukuka Aykırı Fiilin Kusurla İşlenmiş Olması 97 § 4. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZEL ŞARTLARI 98 I. Destek Bakımından 98 A. Genel Olarak Destek Kavramı 98 1.Gerçek Destek 99 2. Farazî Destek 100 3. Kanunî Destek 101 B. Bakma Unsuru 102 1. Genel Olarak Bakma Unsuru 102 2. Bakmanın Düzenli ve Devamlı Olması 104 3. Bakmanın Karşılıksız Olması 105 4. Bakmanın İktisadî Olması 106 5. Ölenin Bakım Gücüne Sahip Olması 106 6. Bakmanın Ahlâka Aykırı bir Amaç Taşımaması 107 C. Destek Tipleri 108 1. Erkeğin Ölmesi Durumunda 108 a. Destek Olarak Koca 108 b. Destek Olarak Koca ve Baba 110 c. Müstakbel Destek Olarak Nişanlı 112 d. Serbest Birleşmelerde Destek 114 e. Diğer Destek İhtimalleri 119 aa. Erkek Kardeş Olarak Destek 119 bb. Üvey Baba Olarak Destek 120 cc. Damat Olarak Destek 121 dd. Erkeğin bir başka Erkeğe Destek Olması 121 2. Kadının Ölmesi Durumunda 122 a. Destek Olarak Evli Kadın 122 b. Destek Olarak Evli Kadın ve Anne 124 c. Diğer Destek Tipleri 125 aa. Müstakbel Destek Olarak Nişanlı 125 bb. Serbest Birleşmelerde Kadının Destek Olması 126 cc. Kız Kardeşin Diğer Kardeşlerine Destek Olması 126 dd. Kadının, bir Başka Kadının Desteği Olması 126 d. Ebeveynin Desteği Olarak Çocuk 126 aa. Ölüm Anında Destek Olunması 126 bb. Müstakbel Destek Olarak Çocuk 127 II. Destek Gören Bakımından 129 A. Destek Gören Kavramı 129 B. Bakım İhtiyacı 130 C. Sosyal Duruma Göre Hayatın Devamı 139 I. Genel Olarak 139 II. Desteğin Geliri ve Sağladığı Ekonomik Değerler 140 A. Desteğin Gelirinin Tespiti 141 1. Gerçek Desteğin Geliri 142 a. Ücretliler Yönünden 142 b. Serbest Çalışanlar Yönünden 145 2. Farazî Desteğin Geliri 146 B. Desteğin Elde Ettiği Diğer Ekonomik Değerlerin Tespiti 147 C. Hizmet Ediminin Karşılığının Tespiti 149 E. Desteğin Gelirinin ve Elde Ettiği Ekonomik Değerlerin Tespitinde Esas Alınacak Tarih 151 F. Desteğin Elde Ettiği Malî Değerler Toplamının Netleştirilmesi 151 1. Genel Olarak 151 2. Sabit Masraflar 153 3. Örnek 155 III. Desteğin Gelirinden Yardım Görenlere Düşecek Pay 157 A. Genel Olarak 157 B. Birden Fazla Destek Görenin Bulunması 160 1. Eşe Ayrılacak Pay 160 a. Genel Olarak 160 b. Çalışmayan Dul Eşe Ayrılacak Pay 161 c. Çalışan Dul Eşe Ayrılacak Pay 163 2. Çocuklara Ayrılacak Pay 164 3. Ana – Babaya Ayrılacak Pay 167 4. Diğer Destek Görenlere Ayrılacak Pay 169 IV. Desteğin, Destek Görene Yaptığı veya Yapacağı Yardımlar 169 A. Malî Yardımlar 169 B. Aynî Yardımlar 169 C. Hizmet Edimleriyle Sağladığı Yardımlar 169 V. Destekten Yoksun Kalma Zararının Tespitinde Esas Alınacak Süre 173 A. Genel Olarak 173 B. Muhtemel Destek Süresi 174 1. Bakım Gücünün Devam Edebileceği Süre 174 a. Gerçek Destek Bakımından 174 b. Farazî Destek Bakımından 179 2. Bakım İhtiyacının Devam Edebileceği Süre 179 a. Eşler Bakımından 180 aa. Dul Kalan Kadın Bakımından 180 bb. Dul Kalan Koca Bakımından 184 b. Çocuklar Bakımından 184 aa. Erkek Çocuklar Bakımından 184 bb. Kız Çocuklar Bakımından 188 cc. Evlâtlık Bakımından 188 c. Ana ve Baba Bakımından 189 d. Nişanlılar Bakımından 190 e. Kardeşler Bakımından 190 f. Serbest Birleşmeler Bakımından 1 91 g. Diğer Destek Görenler Bakımından 191 C. Fiilî Destek İlişkisinin Devam Edebileceği Süre 191 § 6. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARINI AZALTAN HALLER 192 I. Davacının Elde Ettiği Menfaatlerin Destekten Yoksun Kalma Zararıyla Denkleştirilmesi 192 A. Denkleştirme Kavramı 192 B. Denkleştirmeye Tâbi Menfaatler 194 1. Miras Menfaatleri 194 b. Konunun Somutlaştırılması 199 c. Değerlendirme ve Sonuç 200 2. Mal Rejimi Sebebiyle Elde Edilecek Yararlar 202 3. Sigorta Tazminatlarının Zarardan İndirilmesi 204 a. Sosyal Sigortalar 204 aa. Sosyal Sigortalar Kurumunca Yapılan Yardımlar 204 bb. Emekli Sandığından Yapılan Yardımlar 207 cc. Bağ-Kur Tarafından Yapılan Yardımlar 208 b. Özel Sigortalar 209 aa. Can Sigortaları 209 bb. Mesuliyet Sigortaları 212 4. Diğer Tazminat Alacaklarının Zarardan İndirilmesi 213 a. Maddî Tazminat Alacakları 213 b. Manevî Tazminat Alacakları 213 5. Diğer İndirim Sebepleri 214 6. Denkleştirme Konusunda Değerlendirme 220 II. Hayatta Kalanın Tekrar Evlenme Şansı 221 A. Hayatta Kalanların Tekrar Evlenme Şansı 221 1. Kadının Tekrar Evlenme Şansı 221 2. Erkeğin Tekrar Evlenme Şansı 226 3. Nişanlının Tekrar Evlenme Şansı 228 B. Dul Kalanın Evlenme Şansının Tazminata Etkisi 228 § 7. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ İSPATI 232 I. Genel Olarak 232 II. Destek İlişkisinin İspatı 232 A. Karı-Koca Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 233 B. Ana-Baba Çocuk Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 234 C. Nişanlılar Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 234 D. Serbest Birleşmelerde Destek İlişkisinin İspatı 235 E. Çocuk ile Ana-Baba Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 236 F. Kardeşler Arasında Destek İlişkisinin İspatı 237 G. Diğer Hâllerde Destek İlişkisinin İspatı 237 III. Zararın İspatı 237 Dördüncü Bölüm TAZMİNATIN HESAPLANMASI §8. TAZMİNATIN HESAPLANMASI 243 I. Tazminatın Hesabında Dikkate Alınacak Tarih 243 II. Tazminatın Tayini 245 A. Genel Esaslar 245 B. Zarar Verenin Kusurunun Ağırlığı 247 1. Kusur Sorumluluğunda 249 C. Zarar Görenin Fiil ve Hareketlerinin Zararın Doğumunda Etkisinin Bulunması 250 1. Genel Olarak 250 2. Zarar Görenin (Desteğin) Kusuru 251 3. Zarar Görenin Kusurlu Sayılabileceği Bazı Özel Hâller 255 a. Zarar Görenin Rızası 255 b. Zararın Doğmasına veya Artmasına Sebep Olma 259 aa. Genel Olarak 259 bb. Kusura Dayanan Sorumluluk Hâllerinde 261 cc. Kusursuz Sorumluluk Hâllerinde 261 c. Tehlikeye Atılmak 267 D. Üçüncü Kişinin Kusuru 269 E. Zarar Verenin Müzayakaya Düşecek Olması 270 F. Hâl ve Şartların Özelliği 273 2. Zarar Görenin Bünyesinin Zarar Görmeye Elverişliliği 274 3. Zarar Miktarının Çok Büyük Olması 276 4. Zarar Görenin Çok Yüksek Bir Gelire Sahip Olması 277 5. Zararın, Zarar Görene Yardım Sırasında Doğması 277 6. Uzak (Zayıf) İlliyet Bağı 280 7. İktisadî Hayattaki Gelişmelere Engel Olunmaması İlkesi 281 8. Diğer Hâller 281 III. Destekten Yoksun Kalma Zararından Birden Fazla Kimsenin Sorumlu Olması Hâlinde Tazminatın Belirlenmesi (Müteselsil Sorumluluk) 2 82 A. Genel Olarak 282 B. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler 283 1. Birden Çok Kişinin Aynı Sebepten Sorumlu Olması 283 2. Birden Çok Kişinin Değişik Sebeplerden Sorumlu Olması 284 C. Müteselsil Sorumluluğun Hüküm ve Sonuçları 284 1. Dış İlişki Bakımından 284 2. İç İlişki Bakımından 287 a. Genel Olarak 287 b. Tam Teselsülde Rücû Düzeni 288 c. Eksik Teselsülde Rücû Düzeni 289 aa. Hukukî Sebeplerin Farklı Olduğu Hâllerde 289 bb. Hukukî Sebeplerin Aynı Olduğu Hâllerde 291 aaa. Müteselsil Sorumluların Birinci Sırada Yer Almaları Hâlinde 291 bbb. Müteselsil Sorumluların İkinci Sırada Yer Almaları Hâlinde 292 ccc. Müteselsil Sorumluların Üçüncü Sırada Yer Almaları Hâlinde 293 D. Sorumlulukların Çatışması 294 1. Genel Olarak 294 2. Uygulama Şartları 295 3. Destekten Yoksun Kalma Zararı Bakımından 295 IV. Tazminatın Şekli 297 A. İrat Şeklinde Tazminat 298 1. Genel Olarak 298 2. İrat Şeklindeki Tazminatın Yarar ve Sakıncaları 299 3. İrat Türleri 303 B. Sermaye Şeklinde Tazminat 305 C. Sermaye Şeklindeki Tazminatın Hesaplanma Yöntemi 306 D. Farazî Desteğin Ölümü Hâlinde Sermayeye Çevirmenin Özelliği 307 E. İratların Sermayeye Çevrilmesinde Esas Olan Tarih 309 F. Sermayenin İşletilmesinden Doğacak Menfaat Karşılığının İndirilmesi 310 V. Tazminata Uygulanacak Faiz 312 A. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 312 B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatına Uygulanacak Faizin Niteliği 313 C. Destekten Yoksun Kalma Tazminatına Uygulanacak Faizin Miktarı 314 VI. Tazminat Hesabının Tek veya İki Devrede Yapılması Sorunu 315 VII. Davada Görevli ve Yetkili Mahkeme 316 B. Yetkili Mahkeme 317 VII. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tâbi Olduğu Zamanaşımı 317 VIII. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Sona Ermesi 321 A. Genel Olarak 321 B. Takas ile Borcun Sona Ermesi 321 C. İbra ile Borcun Sona Ermesi 322 D. Sorumluluğu Azaltan veya Kaldıran Anlaşmalar Yoluyla Borcun Sona Ermesi 323 Sonuç 325 EK-I: DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ TARAFINDAN HAZIRLANAN TEK YAŞLARA GÖRE BEKLENEN ÖMÜR (YIL) TABLOSU (1989) 329 EK-II: P.M.F (POPULATION MASCULINE et-FEMININE) YAŞAMA TABLOSU (1931) 330 Yararlanılan Kaynaklar 331 |