İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 Kısaltmalar 19 §1. GİRİŞ 23 I. Hukukçular İçin İnternet 23 II. İnternetin Hukukî Sorunları 24 III. İnternetin Fikrî Haklara İlişkin Sorunları 24 §2. SORUNUN GENEL GÖRÜNÜMÜ 27 I. İnternet Ortamında Yabancılık Unsuru 27 II. Fikir ve Sanat Eserlerini İnternette Çoğaltma, Yayma ve İletme 28 §3. KONUNUN GENEL SINIRLARI 29 I. İnternet 29 II. Eser Sahibinin İnternetteki Hakları 29 III. Fikrî Hukuka İlişkin Ülkesel Düzenlemelerin Uygulanabilirliği 30 IV. Fikrî Hak İhlâllerine Uygulanacak Hukuk ve Milletlerarası Yetki Sorunu 31 Birinci Bölüm BİR BİLGİSAYAR AĞI OLARAK İNTERNET, İNTERNETİN HUKUK VE FİKRÎ HAKLARLA İLGİSİ §1. BİLGİSAYAR AĞI OLARAK İNTERNET 33 I. Teknik Alt Yapısı 33 A. Paket Programların Yönlendirilmesi Suretiyle Veri Aktarımı 33 B. TCP/IP Protokol Odası 34 C. Dünya Çapında Bilgi Ağlarının Kurulması 35 II. İnternetin Hizmet ve Protokolleri 36 A. İnternet Protokolü 36 B. Yayın Kontrol Protokolü 36 C. Kullanım Protokolleri 37 1. Telnet 37 2. Veri Transferi Protokolü 37 3. Elektronik Posta (E-Mail) 38 4. Haber 38 5. İnternet Sohbet Odaları 39 6. Gopher 39 7. World Wide Web 40 III. Diğer Bilgisayar Ağlarından Farkı 41 A. Erişime Açık Bir Bilgisayar Ağı Olarak İnternet 42 B. Merkezî Bir İşletimcisi Olmayan Bir Bilgisayar Ağı Olarak İnternet 42 C. Dünya Çapında Bilgisayar Ağı Olarak İnternet 44 §2. İNTERNET VE HUKUK 44 I. İnternet ve Yasal Düzenlemeler 45 A. Hukuk Kurallarının Geçerliliği 45 B. Hukuk Kurallarının Uygulanması 47 II. Telekomünikasyon Hizmetleri ve Multimedya Hizmetlerinin Hukukî Boyutu 48 A. Telekomünikasyon Hizmetleri 48 B. Multimedya Hizmetlerinin Hukukî Boyutu 50 1. Hukukî Çerçeve 50 a. İç Hukuk Düzenlemeleri 50 b. Elektronik Ticaret Yönergesi 52 2. Telekomünikasyon Hizmetlerinin Düzenleniş Biçimi 53 3. Medya Hizmetleri 54 4. Telekomünikasyon Hizmetleri ile Medya Hizmetlerinin Birbirinden Ayrılması 54 III. Rolleri İtibariyle İnternetin Aktörleri 55 A. Eser Sahibi (İçerik Sağlayıcı) 55 B. Aracılık Etmeye Yetkili Kişiler (Servis Sağlayıcı ve Depo Sağlayıcı) 56 1. Telekomünikasyon Hizmetleri 56 2. Multimedya Hizmetleri 57 a. Alman Hukukundaki Ayırım 57 b. Elektronik Ticaret Yönergesindeki Düzenleme 58 C. Kullanıcı 58 §3. İNTERNET VE FİKRÎ HAKLAR 59 I. Fikrî Hakların Koruyucu Fonksiyonu 59 A. Fikrî Hakların Tarihî Geçmişi 59 B. Fikrî Hakların Korunmasının Nedenleri 60 C. Anglo Amerikan Telif Hakkı Sistemi ve Kıta Avrupası Droit d’Auteur Sistemi 60 II. Eser Sahibinin İnternette Hukuk Kuralları Vasıtasıyla Korunması 61 A. İnternetin Fikrî Mülkiyet Hakları Üzerindeki Etkisi 61 B. Hukuk Politikasına İlişkin Gelişmeler 62 1. Uluslararası Düzeydeki Gelişmeler 62 a. Uyum 62 b. Kanunlar İhtilâfı 63 2. Avrupa Düzeyindeki Gelişmeler 64 a. Uyum Çabaları 64 b. Kanunlar İhtilâfı 65 3. Millî Düzeyde 66 a. İnternet Ortamındaki Fikrî Mülkiyet Haklarına İlişkin Çalışmalar 66 b. Kanunlar İhtilâfı 67 C. Ara Sonuç 67 III. Eser Sahibinin İnternette Teknolojik Yöntemlerle Korunması 69 A. Arama Motorları 69 B. Hukukî Koruma Sistemi 69 C. Teknik Tespit ve Kontrol Sistemleri 69 1. Elektronik Fikrî Haklar Yönetim Sistemi 69 2. Kanuna Karşı Hile Karşısında Hukukî Koruma 70 İkinci Bölüm ESER VE ESER SAHİPLİĞİ KAVRAMLARI VE FİKRİ MÜLKİYET HAKKI SAHİBİNİN İNTERNET ORTAMINDAKİ HAKLARI §1. ESER 73 I. Eserin Korunmasının Şartları 74 A. Maddî Şartlar 74 1. Açıklama 74 2. Ayırt Edici Özellikler 75 3. Ayırt Edici Özelliğin Eksik Olması Halinde Koruma 76 B. Şeklî Şartlar 76 1. Herhangi Bir Bildirim veya Kayda Gerek Olmaması 77 3. Yabancı Eserlerin Ülke İçinde Korunması 77 II. Münferit Olarak Fikir ve Sanat Eserleri 79 A. Eser Türleri 79 1. Metinler 79 a. Edebiyat Eserleri 79 b. Bilimsel Eserler 80 c. Hukukî Metinler 81 2. Sesler 83 a. Arka Plân Desenleri 83 b. Fotoğraflar 84 c. Sinema Eserleri ve Video Kayıtları 84 d. Harita, Plân ve Projeler 85 4. Bilgisayar Programları 86 5. Multimedia Eserleri 88 B. Eser Üzerinde Yapılan Değişiklikler 89 C. Derleme Eserler ve Veri Tabanları 92 1. Derleme Eserler 92 2. Veri Tabanları 93 D. Resmî Makamlar Tarafından Yayımlanan Eserler 94 1. FSEK Anlamında Resmî Makamlara Ait Eserler 94 2. Serbesti Dışında Kalan Resmî Eserler 96 §2. ESER SAHİBİ 96 I. Yaratıcı Özellik İlkesi 97 II. Birden Fazla Eser Sahibi 99 A. İştirak Halinde Eser Sahipliği 99 B. Müşterek Eser Sahipliği 101 III. Yabancı Eser Sahipleri ile İlgili Düzenlemeler 101 A. İç Hukuktaki Yasal Düzenlemeler 101 B. Devlet Tarafından Yapılan Sözleşmeler 104 1. Genel Bakış 104 a. Değiştirilen Bern Sözleşmesi 104 b. Motevideo Sözleşmesi 105 c. TRIPs Sözleşmesi 105 d. WIPO Telif Hakları Sözleşmesi ve WIPO Müzik Yapımcıları ve Fonogramcıları Sözleşmesi 106 e. Dünya Telif Hakları Sözleşmesi 106 f. Roma Sözleşmesi 107 2. Genel Prensipler 107 a. Şeklî Olarak Karşılıklı Olma Prensibi 107 b. Maddî Olarak Karşılıklı Olma Prensibi 108 c. Asgarî Haklar Prensibi 108 §3. FİKRÎ HAKLARIN KAPSAMI VE KORUMA MEKANİZMALARI 108 I. Fikrî Hakların Kapsamı ve Eser Sahibinin Hakları 109 A. Eser Sahipliğine İlişkin Malî Haklar 110 1. İşleme Hakkı 111 2. Çoğaltma Hakkı 112 a. Mutat Olarak ve Kalıcı Nitelikte Yapılan Çoğaltmalar 112 aa. Kavram 112 ab. Kullanıcının Eseri Kişisel Kullanım Amacı ile Çoğaltma Hakkı ve Buna İlişkin Sınırlamalar 114 b. Özel Durumlarda Geçici Olarak Yapılan Çoğaltmalar 115 c. Çoğaltmanın Yapılabildiği Bazı Örnek Ortamlar 118 ca. File Transfer Protocol 118 cb. Elektronik Posta 119 cc. World Wide Web 119 cca. Monitör 119 ccb. Kişisel Çalışma Alanına Yapılan Kayıtlar 119 ccc. Keş Bellek (Cache) 120 ccd. Proxy Server 120 cce. Genel Olarak Hyperlink 121 ccf. Normal Linkler 123 ccfa. Çoğaltmanın Ortaya Çıkması 124 ccfc. Çoğaltma Amacıyla Hyperlink Vermede Nedensellik İlişkisi 124 ccfd. Hyperliklerle İlgili Hukukî Sorumluluk 125 ccg. Gömülü Link (Embedding Links) 126 ccga. Dahilî Yol Yöntemi (Inline Images) 127 ccgb. Frame (Çerçeve) 127 3. İşaret, Ses ve/veya Görüntü Nakline Yarayan Araçlarla Umuma İletim Hakkı 128 4. Yayma Hakkı 131 a. Kullanıcı Tarafça Yönlendirilen Online Aktarımlar 132 aa. İnternet Ortamında Yapılan Veri Aktarımlarının Karma Hukukî Yapısı 132 aaa. Çoğaltma ve Yayma Hakkı Çerçevesinde Değerlendirme 132 aab. Karma Yapı Hakkında Bazı Görüşler 134 ab. Kullanıcı Tarafça Yönlendirilen Online Aktarımlara İlişkin Yeni Hukukî Yaklaşımlar 135 b. Sunucu Tarafından Yönlendirilen Online Aktarımlar 136 c. Kamunun Erişimine Sunma ve Aleniyet 137 ca. Kişilerin Çoğunluğunun Tespiti 138 cb. Kişi Sayısının Sınırlandırılması 138 cc. İç İlişkide Kişisel Bağlantının Olmaması 139 5. Temsil Hakkı 140 B. Eser Sahibinin Manevî Hakları 141 1. Umuma Arz Etme Hakkı 142 2. Eser Sahibi Olarak Tanıtılma Hakkı 144 3. Eserin Bütünlüğünü Koruma Hakkı 146 II. Fikrî Hakların Dava Yoluyla Korunması 147 A. Genel Bakış 147 1. Fikrî Hakkı Koruyucu Nitelikteki Dava 148 2. Hukuka Aykırılık 149 3. Kusur 150 B. Münferit Talepler ve Hukukî Sonuçları 150 1. Engelleme Yöntemiyle Hukukî Koruma 150 a. Tecavüzün Men’i Davası 151 b. Tecavüzün Ref’i Davası 152 c. İnternet Ortamında Müdahalenin Ref’i ve Men’i 153 2. Maddî Tazminat Talebi 154 a. Zararın Hesaplanması Yöntemleri 154 b. İnternet Ortamındaki İhlâllerde Zararın Hesaplanması 155 C. Sorumluluğun Niteliği ve Türleri 155 D. Hukuken Sorumlu Tutulabilecek Kişiler 158 a. İçerik Sağlayıcı (Content-Provider) 158 b. Servis Sağlayıcı (Service-Provider) 159 c. Erişim Sağlayıcı (Access-Provider) 161 2. Müdahalenin Ref’i ve Men’i Talepleri Açısından Sorumluluk 162 §4. FİKRÎ HAKLARIN KORUNMASININ ZAMAN BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI 164 Üçüncü Bölüm FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASINA UYGULANABİLECEK BAĞLAMA KURALLARI VE İÇ MADDÎ HUKUK KURALLARI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ §1. UYGULANACAK HUKUK KONUSUNDAKİ ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR 167 I. Uygulanacak Hukuk Sorununun Temeli 168 A. Yabancı Unsurlu Fikrî Hak İhlâlleri 168 B. Uluslararası Sözleşmeler 169 II. Ülkesellik İlkesi 171 A. Anlamı 174 C. Devletler Özel Hukukunun Etkisi 175 III. Akit Dışı Borç İlişkileri Konusunda Devletler Özel Hukuku Kuralları 176 A. Alman Hukukunda Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Konusunda Yapılan Düzenlemeler 176 B. Fikrî Mülkiyet Hakkı İhlâllerine Uygulanacak Hukuk Konusundaki Yaklaşımlar 177 1. Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukukun Uygulanması 177 2. Fikrî Hak İhlâllerinin Hukukî Statüsü Hakkında Bazı Değerlendirmeler 180 §2. FİKRÎ HAKLARA UYGULANACAK BAĞLAMA KURALI 182 I. Bağlama Konusu 182 A. Haksız Müdahale 182 B. Fikrî Mülkiyet Hakkının Varlığının Tespiti ve İleri Sürülmesi 183 1. Bağlamanın Vasıflandırılan Fikrî Hakka Bağlı Olarak Yapılması 183 a. Koruma Ülkesi Hukukuna Göre Vasıflandırma 183 b. Fikrî Mülkiyet Hakkının İleri Sürülmesi 184 2. Fikrî Mülkiyet Hakları Üzerindeki Tasarruflardan Bağımsız Bağlanma 185 a. Bölünme Teorisi 186 b. Birlik Teorisi 186 c. Görüşümüz 187 II. Fikrî Hakların Korunması Konusunda Önerilen Bağlama Noktaları 187 A. Koruma Ülkesi Hukuku (Lex Loci Protectionis) 187 B. İka Yeri İlkesi 189 1. Fiilin İşlendiği Yer 190 2. Zararlı Sonucun Meydana Geldiği Yer 192 C. Eser Sahibinin Mutat Meskeni Hukuku 194 D. Failin Mutat Meskeni Hukuku 194 §3. İNTERNET ORTAMINDAKİ İHLÂLLERE UYGULANACAK BAĞLAMA KURALININ SOMUT UYUŞMAZLIĞA GÖRE YORUMU 195 I. İnternette Çoğaltma 195 A. Dijital Verilerin Çoğaltılması Hakkına Zarar Verilen Yer 196 B. Kopyaların İçinde Bulunduğu Bilgisayarın Yeri 196 II. İnternette Yayma ve Yayımlama 197 A. Yayma Hakkı 197 1. Müdahale Yeri 197 2. Sunma 199 3. Pazar Alanında Geçerli Olan Düzenlemelerin Uygulanması 199 B. Yayımlama Hakkı 201 1. Yayını Yapan Ülke 202 2. Yayının Fiilî Olarak Alındığı Bölge 202 3. Yayının Hukukî Düzenlemeler Çerçevesinde Alındığı Bölge 202 C. Avrupa Çapında Yapılan Uydu Yayınlarının Özellikleri 205 1. Uydu Yönergesi 205 2. Alman İç Hukukundaki Değişiklikler 205 3. Uydu Yayınlarına İlişkin Düzenlemelerin İnternet Ortamı İçin Uygulanamaması 206 D. Görüşlerin Değerlendirilmesi 207 1. Menşe Ülkesi Hukuku İlkesinin Getirdiği Çözüm Modeli 207 a. Avrupa Düzeyindeki Benzer Yaklaşımlar 208 aa. Televizyon Yönergesi 208 ab. Uydu Yönergesi 208 ac. AB’nin Yeşil Kitabı Çerçevesinde Bilgi Toplumunda ve Multimedya Yönergesinde Telif Hakları ve Komşu Haklar 209 ad. Elektronik Ticaret Yönergesi 209 b. Menşe Ülkesi Hukukunun Olumlu Yönleri 210 ba. Uygulanacak Hukukun Kolayca Tespit Edilebilmesi 210 bb. Hakların Daha Kolay Kazanılması 211 c. Menşe Ülkesi Hukukunun Olumsuz Yönleri 211 ca. Hakların Kazanılmasına Etkide Bulunan Alternatifler 211 cb. Bölgesel Alışveriş 213 cc. Çoğaltma Hakkı Konusunda Yetersiz Koruma 214 cd. Diğer Gerekçeler 215 d. Genel Bakış 215 2. Bogsch Teorisinin Çözüm Modeli 216 a. İnternette Yayımlama Hakkının Fikrî Haklar Bakımından Tasnifi 216 b. Kullanıcının Menfaatleri 216 c. Eser Sahibinin Menfaatleri 217 d. Rekabet Hukuku ile Karşılaştırma 217 e. Markalar Hukukuyla Karşılaştırma 218 III. Eser Sahibinin Kişiliğine Bağlı Manevî Haklar 220 A. Eser Sahibinin Oturduğu Yer veya İkametgâhı 220 B. Manevî Hak İhlâllerinin Hukukî Niteliği 220 C. Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde Yayını Alan veya Erişim Sağlayan Bölge 221 IV. İşleme Hakkı 222 §4. BAĞLAMA NOKTASININ BELİRLENMESİNE ETKİDE BULUNABİLECEK BAZI HALLER 222 I. En Yakın İrtibat 223 A. En Yakın İrtibatlı Yerin Tespiti 223 B. Bazı Görüşler 224 II. Müşterek Vatandaşlık veya Müşterek İkametgâh 225 III. Hukuk Seçimi 226 A. Hukuk Seçimine İlişkin Farklı Yaklaşımlar 227 B. Diğer Bazı Gelişmeler 228 Sonuç ve Öneriler 229 Kaynakça 235 |