İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
BÖLÜM 1
GİRİŞ
I. PROBLEM 21
II. AMAÇ 22
III. SINIRLILIKLAR 24
IV. YÖNTEM 24
BÖLÜM 2
İVAZLI ALACAĞIN DEVRİ
I. ALACAK HAKKI VE ALACAĞIN DEVRİ KAVRAMI, ROMA HUKUKU VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA GÖRÜNÜMÜ, UNSURLARI, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ 27
A. Alacak Hakkı Kavramı ve Özellikleri 27
1. Alacak Hakkı 27
2. Özellikleri 30
a. Malvarlığı Hakkı Olması 30
b. Nisbî Hak Olması 31
c. Kural Olarak Devredilebilir Hak Olması 33
d. Yararlanma Hakkı Olması 34
d. Sınırlı Sayı (numerus clausus) İlkesine Tabi Olmaması 35
e. Alacak Hakkının Bağımsızlık Özelliği Yönünden Değerlendirilmesi 36
B. Alacağın Devri Kavramı ve Karşılaştırmalı Hukukta Görünümleri 36
1. Alacağın Devri Kavramı 36
2. İradi Devir, Yasal Devir ve Yargısal Devir Kavramları 38
a. İradi Devir 38
b. Yasal Devir 40
c. Yargısal Devir 41
3. Roma Hukuku’nda ve Karşılaştırmalı Hukukta Görünümleri 42
a. Roma Hukuku 42
b. İsviçre Hukuku 45
c. Alman Hukuku 45
d. Anglo–Sakson Hukuku 46
C. Alacağın Devrinin Unsurları 47
1. Mevcut Bir Alacak Hakkı Olmalıdır 47
a. Genel Olarak 47
b. Alacak Hakkına İlişkin Özellikler 48
aa. Doğmuş Alacak Hakkının Devri 48
bb. Gelecekteki Alacak Hakkının Devri 49
aaa. Gelecekteki Alacak Kavramı 49
bbb. Gelecekteki Alacağın Devrine İlişkin Görüşler 49
ccc. Gelecekteki Alacağın Belirli Olmasına İlişkin Görüşler 51
cc. Koşula Bağlı Alacak Hakkının Devri 54
aaa. Genel Olarak 54
bbb. Geciktirici Koşula Bağlı Alacakların Devri 54
ccc. Bozucu Koşula Bağlı Alacakların Devri 56
2. İrade Beyanlarının Birbirine Uygun Olması 56
3. Alacak Hakkının Devredilebilir Nitelikte Olması 57
a. Genel Olarak 57
b.Devir Engelleri 57
aa. Kanunen Devri Yasak Olan Alacaklar 57
bb. Sözleşmeyle Devri Yasaklanan Alacaklar 58
cc. İşin Niteliğine Göre Devri Yasak Olan Alacaklar 59
c. Devir Yasaklarının Hüküm ve Sonuçları 59
D. Alacağın Devrinin Özellikleri 61
1. Alacağın Devrinin Tasarruf İşlemi Olması 61
2. Alacağın Devrinin Sebebe Bağlı Bir İşlem Olması 61
E. Alacağın Devrinin Malvarlığına Etkisi 65
1. Genel Olarak Malvarlığını Etkileyen İşlemler 65
a. Borçlandırıcı İşlem 66
b. Tasarruf İşlemi 67
2. Alacağın Devrinde Borçlandırıcı İşlem ve Tasarruf İşlemi 68
a. Alacağın Devrinde Borçlandırıcı İşlem (Alacağın Devri Sözü) 68
b. Bir Tasarruf İşlemi Olarak Alacağın Devri 69
F. Alacağın Devrinin Geçerlilik Koşulları 71
1. Genel Olarak 71
2. Yazılı Devir Sözleşmesi Bulunması 72
a. Genel Olarak 72
b. Alacağın Devrinde Geçerlilik Şeklinin Karşı Edim Yönünden Değerlendirilmesi 75
3. Devredenin Tasarruf Yetkisine Sahip Olması 77
4. İvazlı Alacağın Devrinde Aşırı Yararlanma Olmaması 80
II. ALACAĞIN DEVRİNDE İVAZ KAVRAMI 81
A. İvazlı Alacağın Devri Sözleşmesinin Niteliği 81
B. İvazlı Devir Görünümleri 83
1. İvazın Para Olarak Belirlenmesi 83
2. İvazın Para Verme Dışında Bir Edim Olarak Belirlenmesi 84
a. Karşı Edimin Borçlandırıcı İşlem Niteliğinde Olması 85
aa. Verme 86
bb. Yapma 86
cc. Yapmama 86
b. Karşı Edimin Tasarruf İşlemi Niteliğinde Olması 86
C. İfaya Yönelik Devir Ve İfa Yerine Devir Kavramları 86
III. ALACAĞIN DEVRİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI 89
A. Alacağın Devrinin Asli Sonucu 89
B. Alacağın Devrinin Yan Sonuçları 90
1. Öncelik Haklarının Devralana Geçmesi 90
2. Bağlı Hakların (Fer’i Haklar–Yan Haklar) Devralana Geçmesi 91
a. Genel Olarak 91
b. Borç İlişkisine Bağlı Yenilik Doğuran Haklar Çerçevesinde Değerlendirme 94
aa. Genel Olarak 94
aaa. Sözleşmeden Dönme Hakkının Devralana Geçmeyeceğini Savunan Görüş 95
bbb. Sözleşmeden Dönme Hakkının Devralana Geçeceğini Savunan Görüş 96
ccc. Görüşümüz 97
C. Alacağın Devrinin Diğer Sonuçları 100
1. Devreden ve Borçlu Arasındaki Hukukî İlişki Bakımından 100
a. İyiniyetle İfa ile Borçtan Kurtulma 101
b. Tevdi ile Borçtan Kurtulma 102
2. Devralan ve Borçlu Arasındaki Hukukî İlişki Bakımından 103
3. Devreden ve Devralan Arasındaki Hukukî İlişki Bakımından 105
a. Genel Olarak 105
b. Devredenin Devralana Senet ve Belgeleri Teslim Etme ile Bilgi Verme Yükümlülükleri 105
c. Alacağı Devredenin Garanti Yükümlülüğü 107
aa. Genel Olarak 107
bb. İvazlı Devirde Garanti Yükümlülüğü 108
cc. Garanti Yükümlülüğünün Sonuçları 110
BÖLÜM 3
İVAZLI ALACAĞIN DEVRİNDE BORCA AYKIRILIK VE SONUÇLARI
I. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDA BORCA AYKIRILIK KAVRAMI VE BENİMSENEN BORCA AYKIRILIK SİSTEMİ 113
A. Borca Aykırılık Kavramı 113
B. Benimsenen Borca Aykırılık Sistemi 114
II. İVAZLI ALACAĞIN DEVRİNDE KUSURLU İFA İMKÂNSIZLIĞI 117
A. İfa İmkânsızlığı ve Kusurlu İfa İmkânsızlığı Kavramı 117
1. İfa İmkânsızlığı Kavramı 117
a. Sözleşmenin Doğmasından Önceki İmkânsızlık 118
aa. Genel Olarak 118
bb. Alacağın Devrinden Önce Mevcut Olan İmkânsızlık 120
aaa. Alacağın Devri Sözünden Önceki İmkânsızlık 120
bbb. Alacağın Devri Sözünden Sonraki İmkânsızlık 120
b. Sözleşmenin Doğmasından Sonraki İmkânsızlık 121
B. İvazlı Alacağın Devrinde Kusurlu İfa İmkânsızlığı ve Sonuçları 124
1. Genel Olarak Kusurlu İfa İmkânsızlığının Sonucu 125
2. Devralanın Kusuruyla Karşı Edimin İfasının İmkânsızlaşması 127
a. Devralanın Kusurlu İfa İmkânsızlığına Sebep Olmasının Genel Sonucu 127
b. Karşı Edim Borcunun İmkânsızlığa Uğraması Neticesinde Tazmin Edilecek Zarar ve Hesaplama Yöntemi 128
aa. Genel Olarak 128
bb. Karşı Edim Alacaklısı Devredenin Uğradığı Zarar ve Zararı Hesaplama Yöntemi 131
c. Kusurlu İfa İmkânsızlığı Neticesinde Devredenin Sözleşmeden Dönme Hakkına Sahip Olup Olmadığı Sorunu 134
3. Tarafların Kusuru ile Devre Konu Alacağın İfasının İmkânsız Hâle Gelmesi 138
a. Alacağın Devri Sözleşmesinin Yapıldığı Andaki İmkânsızlık 138
b. Alacağın Devri Sözleşmesinin Yapılmasından Sonraki İmkânsızlık 139
aa. Genel Olarak 139
bb. Alacak Hakkına Konu Borcun İfasının Temel Borç İlişkisi Borçlusunun Kusuruyla İmkânsızlaşması 140
cc. Alacak Hakkına Konu Borcun İfasının Temel Borç İlişkisi Alacaklısının (Devredenin) Kusuruyla İmkânsızlaşması 140
dd. Devralanın Devredenin Garanti Yükümlülüğü Hükümlerine Başvurup Başvuramayacağı Sorunu 141
III. İVAZLI ALACAĞIN DEVRİNDE BORÇLU TEMERRÜDÜ 142
A. Genel Olarak 142
B. Devralanın Karşı Edim Borcunu İfada Temerrüdü 144
1. Devralanın Borçlu Temerrüdüne Düşmesinin Koşulları 145
a. Borcun Muaccel Olması 145
b. Borcun İfasının Mümkün Olması 146
c. Karşı Edim Alacaklısı Devredenin İfayı Kabule Hazır Olması 147
d. Karşı Edim Alacaklısı Devredenin Devralana İhtarda Bulunması 148
e. Karşı Edim Borçlusu Devralanın Temerrüde Düşmede Kusurlu Olmasına Gerek Bulunmaması 150
2. Devralanın Borçlu Temerrüdüne Düşmesinin Sonuçları ve Devredenin Sahip Olduğu Haklar 151
a. Devredenin Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı Talebinde Bulunması 151
aa. Genel Olarak Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı Talebi 151
aaa. Aynen İfa Talebi 153
bbb. Gecikme Tazminatı 154
bb. Yapma Borcuna Aykırılık Yönünden Devredenin TBK m.113 Çerçevesinde Sahip Olduğu Haklar 155
aaa. Genel Olarak 155
bbb. Devralanın Yapma Borcu Yerine Getirmemesinin TBK m.113 Çerçevesinde Değerlendirilmesi 156
cc. Yapmama Borcuna Aykırılık Yönünden Devredenin TBK m.113 Çerçevesinde Sahip Olduğu Haklar 160
b. Devredenin Aynen İfadan Vazgeçip Olumlu Zarar Talebinde Bulunması 165
aa. Genel Olarak 165
aaa. Devredenin Devralana Uygun Süre Vermesi 166
aaaa. Uygun Süre Kavramı 166
bbbb. Uygun Süre Verilmesini Gerektirmeyen Durumlar 168
bbb. Alacağın Devri Sözleşmesinde Seçimlik Haklarda Susmaya Bağlanan Sonuç Yönünden TBK m.212 Hükmünün Uygulanması Meselesi 170
bb. Aynen İfadan Vazgeçip Olumlu Zarar Talebinde Bulunulması 172
c. Devredenin Sözleşmeden Dönmesi ve Olumsuz Zarar Talebinde Bulunması 177
aa. Genel Olarak 177
bb. Sözleşmeden Dönmenin Alacağın Devri Sözleşmesine Etkisinin Teoriler Çerçevesinde Değerlendirilmesi 178
aaa. Klasik Dönme Teorisi Çerçevesinde Değerlendirme 179
bbb. Kanunî Borç İlişkisi Teorisi Çerçevesinde Değerlendirme 182
ccc. Aynî Etkili Dönme Teorisi Çerçevesinde Değerlendirme 183
ddd. Yeni Dönme Teorisi Çerçevesinde Değerlendirme 185
eee. Görüşümüz 187
cc. Alacağın Zincirleme Devirlere Konu Olması Hâlinde Sözleşmeden Dönmenin Etkisi ve Sonuçları 188
aa. Genel Olarak 188
bb. Geri Verme Borcunun Kapsamı 190
aaa. Genel Olarak 190
bbb. Devralanın İyiniyetinin Tespiti 191
ccc. Zenginleşen Devralanın Kötü Niyetli Olması Hâlinde İade Borcunun Kapsamı 193
dd. Devredenin Sözleşmeden Dönmesi Neticesindeki Olumsuz Zarar Talebi 204
aaa. Genel Olarak 204
bbb. Devredenin Uğrayabileceği Fiilî Zararlar 206
ccc. Devredenin Yoksun Kaldığı Kâr 207
3. Sürekli Edimli Borçlar Yönünden Devralanın Borçlu Temerrüdüne Düşmesinin Sonuçları ve Devredenin Sahip Olduğu Haklar 209
a. Genel Olarak 209
b. Karşı Edim Alacaklısı Devredenin Sahip Olduğu Haklar ve Devredilen Alacağın Akıbeti 211
IV. GEREĞİ GİBİ İFA ETMEME YÖNÜNDEN İVAZLI ALACAĞIN DEVRİNDE BORCA AYKIRILIK 215
A. Gereği Gibi İfa Etmeme Kavramı 215
B. İvazlı Alacağın Devrinde Gereği Gibi İfa Etmeme 217
1. Karşı Edim Borçlusu Devralanın Kötü İfada Bulunması 217
2. Karşı Edim Borçlusu Devralanın Yan Yükümlülüklerini İhlâli 220
BÖLÜM 4
İVAZLI ALACAĞIN DEVRİNDE BORCA AYKIRILIĞIN SÖZLEŞME TÜRLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
I. SATIŞ SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 223
A. Genel Olarak 223
B. Taşınır Satışı Sözleşmesi 225
1. Satıcının Borca Aykırılığına Dayalı Sorunlar 225
a. Satılanın Mülkiyetini Devir Borcuna Aykırılığı 225
aa. Satılanın İfa İmkânsızlığına Uğraması 225
aaa. Satılanın Parça Borcu Olması 225
aaaa. Alacağın Devri Sözleşmesinden Önce İfa İmkansızlığı 226
bbbb. Alacağın Devri Sözleşmesinden Sonra İfa İmkansızlığı 227
bbb. Satılanın Tür Borcu Olması 229
bb. Satıcının Taşınırın Mülkiyetini Devretme Borcunda Temerrüdü 231
aaa. Alıcının Sözleşmeden Dönmesi 231
aaaa. Bölünemeyen Edimler Yönünden Değerlendirme 231
bbbb. Bölünebilir Edimler Yönünden Değerlendirme 233
bbb. Alıcının Aynen İfadan Vazgeçip Olumlu Zarar Talebinde Bulunması 237
b. Satılanın Ayıplı Olması 239
aa. Genel Olarak 239
bb. Devralanın Seçimlik Hakları Kullanabilme Hakkı 240
cc. Devralanın Kullanabileceği Seçimlik Haklar 242
c. Satılanın Zapta Uğraması 244
2. Alıcının Borca Aykırılığına Dayalı Sorunlar 245
a. Alıcının Borçlu Temerrüdüne Düşmesi ve Satıcının Sözleşmeden Dönmesi 245
b. Alıcının TBK m.138 Çerçevesinde Sözleşmeden Dönmesi 246
C. Taşınmaz Satış Sözleşmesi 246
1. Taşınmaz Satış Sözleşmesinde Alacağın Devri 246
2. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinde Alacağın Devri 248
a. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 248
b. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinden Doğan Alacağın Devrine İlişkin Görüşler 249
c. Devralanın Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi Yönünden Hakları 250
II. BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 251
A. Genel Olarak 251
1. Bağışlama Sözleşmesinden Doğan Alacak Hakkının Devri 251
2. Bağışlamanın Türleri Çerçevesinde İvazlı Alacağın Devri 252
B. Borca Aykırılık Hâlleri ve Sahip Olunan Haklar 254
1. Bağışlama Sözü Verme 254
2. Koşullu Bağışlama 256
a. Geciktirici Koşula Bağlı Bağışlama Sözü Verme 256
b. Bozucu Koşula Bağlı Bağışlama Sözü Verme 257
aa. Genel Olarak 257
bb. TBK m.295 Kapsamında Değerlendirme 258
cc. TBK m. 296 Kapsamında Değerlendirme 258
III. KİRA SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 259
A. Genel Olarak 259
B. Kira Sözleşmesine Özgü Sorunlar 260
1. Kiracının Temerrüdü Hâlinde Devralanın Hakları 260
2. Kira Bedeli Tespitine İlişkin Devralanın Hakları 261
IV. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 262
A. Genel Olarak 262
B. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Alacağı Devretmesi 263
C. Arazi Malikinin Borca Aykırılığına Dayalı Sorunlar 265
1. Arazi Malikinin Borcunun Kusurlu İfa İmkânsızlığına Uğraması 265
2. Arazi Malikinin Bağımsız Bölümün Mülkiyetini Devretmede Temerrüde Düşmesi 266
D. Yüklenicinin Borca Aykırılığına Dayalı Sorunlar 267
1. Yüklenicinin Borçlu Temerrüdüne Düşmesi ve Arazi Malikinin Sözleşmeden Dönmesi 267
a. Taşınmaz Mülkiyetinin Devralana Geçmesinden Önce Sözleşmeden Dönülmesi 267
b. Taşınmaz Mülkiyetinin Devralana Geçmesinden Sonra Sözleşmeden Dönülmesi 268
2. Yüklenicinin Devrettiği Alacak Hakkının Konusu Taşınmazdaki Ayıptan Sorumlu Olup Olmadığı Meselesi 270
V. ESER SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 272
A. Genel Olarak 272
B. Eser Sözleşmesine Özgü Sorunlar 273
1. Yüklenicinin Ayıptan Sorumluluğu ve Devralanın Hakları 273
2. TBK m.473 Hükmü Kapsamında Değerlendirme 274
Sonuç 277
Kaynakça 281 |