|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onuncu Basıya Sunuş 5
Kısaltmalar 27
Birinci Bölüm
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNDAN DOĞAN
MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN VE TEŞEBBÜS SAHİBİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUĞU
I. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ VE KONUYA İLİŞKİN KAVRAMLAR 31
A. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 31
1. Genel Olarak Hukuki Sorumluluk ve Kusur Sorumluluğu 31
2. Kusursuz Sorumluluk (Sebep Sorumluluğu) 33
a. Genel Olarak Kusursuz Sorumluluk ve Mahiyeti 33
b. 6098 Sayılı Borçlar Kanunundaki Kusursuz Sorumluluk Nedenleri 37
aa. Dikkat ve Özen İlkesinden Doğan Kusursuz Sorumluluk Nedenleri 37
bb. Hakkaniyet İlkesinden Doğan Kusursuz Sorumluluk Nedeni 38
cc. Tehlike Sorumluluğundan Doğan Kusursuz Sorumluluk Nedenleri 38
B. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununda İşleten Kavramı 40
1. Tanım ve Unsurları 40
2. İşleten Çeşitleri 43
a. Gerçek İşleten 43
aa. Motorlu Araç Sahibi 44
aaa. Araç Sahipliği Sıfatının Kazanılması 44
bbb. Harici Senetle Araca Zilyet Olanların Hukuki Durumu 50
ccc. Sahtecilik–Dolandırıcılıkla Araç Mülkiyetinin Kaybı 52
bb. Aracın Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Alıcısı 57
cc. Aracın Uzun Süreli Kiracısı, Ariyet ve Rehin Alanı 58
b. Farazi İşleten 62
c. Ortak İşleten Kavramı 66
C. İşletenin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibi Kavramı 66
D. İşletenin Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kimseler 68
1. Sürücü 68
2. Diğer Yardımcı Kişiler 69
II. KAZAYA NEDEN OLAN ARACIN TRAFİK KAYDINA TEDBİR ŞERHİ VERİLMESİ VE ARACIN MUVAZAALI SATIŞININ İPTALİ 70
A. Kazaya Neden Olan Aracın Trafik Kaydına Tedbir Şerhi Verilmesi (KTK 85/II) 70
1. Kanunî Düzenleme 70
2. Hükmün Amacı ve Hukukî Konusu 71
3. Cumhuriyet Savcısının Şerh Verme Yetki ve Görevi 71
4. Maddenin Uygulama Şartları 72
5. Şerhin Niteliği 73
6. Şerhin Süresi ve Kaldırılması 74
7. Kötü Niyetli Satışlara Karşı Koruma 75
8. Genel Hükümlere Göre Tedbir Kararı Verilmesi 76
Tedbir Uygulamasıyla İlgili Kararlar 76
B. Zarara Neden Olanın Aracının Borçtan Kurtulmak Maksadıyla Muvazaalı Olarak Satılması Nedeniyle Satışın İptali Davası 77
1. Muvazaalı Araç Satışının İptali Davası 77
2. Muvazaalı Satışın İptali Davasıyla İlgili Kararlar 78
III. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNA GÖRE SORUMLULUĞUN GENEL ŞARTLARI 88
A. Zararın Varlığı Şartı 88
1. Zarar Kavramı ve Çeşitleri 88
a. Genel Olarak Zarar Kavramı 88
b. Zarar Çeşitleri 88
aa. Manevi Zarar 88
bb. Maddî Zarar 89
aaa. Kişiye İlişkin Zarar 89
bbb. Şeye (mala) İlişkin Zarar 90
2. Karayolları Trafik Kanunu Kapsamındaki Zararlar 91
3. Genel Hükümlere Tâbi Olan Zarar 91
a. Bazı Maddi Zararlar 91
b. Manevî Zararlar 92
B. Zararın Trafik Kazasından Doğması Şartı 95
1. Genel Olarak Trafik Kazası Kavramı 95
2. Trafik Kazasının Unsurları 96
a. Kazanın Karayolunda veya Karayolu Sayılan Yerlerde Meydana Gelmesi 97
aa. Karayolu ve Tanımı 97
bb. Karayolu Sayılan Yerler 99
cc. Dolaylı Olarak Karayolu Kabul Edilen Yerler 103
dd. Kaza Yerinin Karayolu veya Karayolu Sayılan Yerlerden Olmamasının Hüküm ve Sonuçları 104
b. Kazaya Hareket Halindeki Bir veya Daha Çok Aracın Yol Açması 105
aa. Tek Araba Kazaları 106
bb. Çok Birimli Trafik Kazaları 106
c. Olay Sonucu Kişiye veya Eşyaya İlişkin Bir Zarar Doğmalıdır 106
C. Kaza ve Zarara Motorlu Bir Aracın Neden Olması Şartı 106
D. Uygun İlliyet Bağı Bulunması Şartı 108
IV. MOTORLU ARACIN “İŞLETİLMESİ” SIRASINDA MEYDANA GELEN ZARAR NEDENİYLE SORUMLULUK (KTK 85/I) 110
A. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 110
B. İşletme Kavramı 110
1. Genel Olarak 110
2. Aracın Hareket Halinde Olup Olmamasına Göre İşletme Kavramı 113
a. Hareket Halindeki Araçlarda İşletme Kavramı 113
b. Duran Araçlarda İşletme Kavramı 114
C. KTK 85/I. Maddeye Göre Sorumluluğun Şartları 115
İşletenin Sorumluluğu İle İlgili Kararlar 117
1. Hukuk Genel Kurulu Kararları 117
2. Özel Daire Kararları 173
3. Önceki Tarihli Kararlar 173
V. İŞLETİLME HALİNDE OLMAYAN MOTORLU ARACIN NEDEN OLDUĞU ZARARDAN SORUMLULUK (KTK 85/III) 174
A. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 174
B. KTK 85/III. Maddeye Göre Sorumluluğun Şartları 175
1. Sorumluluğun Genel Şartları 175
2. Sorumluluğun Özel Şartları 175
İlgili Kararlar 177
VI. KAZADAN SONRA YAPILAN YARDIM ÇALIŞMALARINDA YARDIM EDENİN MARUZ KALDIĞI ZARARDAN DOLAYI SORUMLULUK (KTK 85/IV) 186
VII. İŞLETENİN, ARACIN SÜRÜCÜSÜ VEYA YARDIMCI KİŞİLERİN KUSURLARINDAN DOLAYI SORUMLULUĞU (KTK 85/V) 188
İlgili Kararlar 190
VIII. İŞLETENİN SORUMLULUKTAN KURTULMASI 198
A. Genel Kurtuluş Nedeni; Mücbir Sebep veya Ağır Kusur (KTK M. 86/1) 198
1. Genel Olarak 198
2. Sorumluluktan Kurtulma Şartları 198
a. Müşterek Ön Şartlar 198
b. Sorumluluktan Kurtuluşa İlişkin Seçimlik Şartlar 201
aa. Kazanın Münhasıran Zarar Görenin Ağır Kusurundan Meydana Gelmesi 201
bb. Kazanın Münhasıran Üçüncü Kişinin Ağır Kusurundan Meydana Gelmesi 202
cc. Kazanın Münhasıran Mücbir Sebepten Kaynaklanması 203
c. Umulmayan (Beklenmeyen) Hallerin Sorumluluğa Etkisi 204
B. Özel Kurtuluş Nedeni; Aracın Çalınması veya Gaspedilmesi (KTK M. 107) 206
İlgili Kararlar (M. 86/I) 207
IX. İŞLETENİN SORUMLULUĞUNUN AZALTILMASI 220
A. Zarar Görenin Kusuru Nedeniyle İşletenin Sorumluluğunun Azaltılması (KTK 86/II) 220
Zarar Görenin Bölüşük (Müterafik) Kusuruna İlişkin Kararlar 221
B. Hatır Taşıması veya Aracın Hatır İçin Verilmesi Nedeniyle Sorumluluğun Azaltılması (KTK 87/I) 233
1. Genel Olarak Hatır Taşıması ve Sonuçları 233
2. Hatır Taşımasında İndirimin Yeri ve Oranı 238
3. Motorlu Aracın Maliki ile İşleteni Arasındaki Sorumluluk 239
4. Araçta Taşınan Eşya Nedeniyle Sorumluluk 239
5. Hatır Taşımasında Genel Hükümlerin Uygulanmasının Sonuçları 240
Hatır Taşıması ile İlgili Kararlar 240
X. BİRDEN FAZLA ZARAR VERENİN ÜÇÜNCÜ KİŞİYE VE BİRBİRLERİNE KARŞI SORUMLULUĞU (KTK m. 88) 261
A. Üçüncü Kişiye Karşı (Müteselsil) Sorumluluk 261
B. Birbirlerine Karşı Sorumlulukları 266
C. Borçlar Kanunu’na Göre Müteselsil (Zincirleme/Dayanışmalı) Sorumluluk 268
1. 818 Sayılı Mülga Borçlar Kanununda Müteselsil Sorumluluk 268
2. 6098 Sayılı Borçlar Kanununda Müteselsil Sorumluluk 272
a. Genel Olarak 272
b. Müteselsil Sorumluluğun Hukuki Sonuçları 272
c. Müteselsil Borçlunun Rücu Hakkı 275
Müteselsil Sorumlulukla İlgili Kararlar 276
XI. BİRDEN ÇOK İŞLETENİN BİRBİRLERİNE VERDİKLERİ ZARARDAN DOLAYI SORUMLULUKLARI (KTK m. 89) 307
A. Genel Olarak 307
B. Kişiye İlişkin Zarardan Sorumluluk 308
C. Şeye (Eşyaya) İlişkin Zarardan Sorumluluk 309
D. İşletenlerin Birbirlerine Karşı Müteselsil Sorumlulukları 309
XII. MADDÎ VE MANEVÎ TAZMİNATIN BİÇİM VE KAPSAMI (KTK m. 90) 310
A. Yasal Düzenleme 310
B. Açıklamalar 310
İlgili Kararlar 314
XIII. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNDA SORUMLULUĞA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR 316
A. Motorlu Araçların Römorkları ve Çekicilerle İlgili Sorumluluk (KTK 102) 316
1. Madde Metni ve Tanımlar 316
2. Çekicinin Neden Olduğu Zarardan Sorumluluk 317
3. Çekilen Römorkun (Yarı Römork ya da Karavanın) Neden Olduğu Zarardan Dolayı Sorumluluk 317
4. Çekilen Aracın Neden Olduğu Zarardan Dolayı Sorumluluk 318
İlgili Kararlar 319
B. Motorsuz Taşıtlar ile Motorlu Bisiklet Sürücülerinin Sorumluluğu (KTK M. 103) 327
1. Madde Metni ve Tanımlar 327
2. Maddenin Kapsamı 328
İlgili Kararlar 328
C. Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanların Sorumluluğu (KTK m. 104) 341
1. Madde Metni 341
2. Genel Olarak 342
3. Sorumluluğun Şartları 343
İlgili Kararlar 346
D. Yarışlarla İlgili Sorumluluk (KTK M. 105) 365
1. Madde Metni 365
2. Yarışçılarda, Onlarla Birlikte Araçta Bulunanlarda ve Araçlarında Meydana Gelen Zarar Nedeniyle Sorumluluk (KTK 105/2) 366
3. Üçüncü Kişilerin Uğrayacağı Zarardan Dolayı Sorumluluk (KTK 105/1) 366
4. Sigortanın Sorumluluğu 367
İlgili Yargıtay Kararları 367
E. Devlete ve Kamu Kuruluşlarına Ait Araçlardan Dolayı Sorumluluk (KTK M. 106) 369
1. Devletin İşleten Olarak Sorumluluğu 369
a. Motorlu Araç İşleteni ve Sahibi Olarak Sorumluluk 369
b. Devlet Demiryollarının Sorumluluğu 372
2. Devletin İdarî Eylem ve İşlemlerinden Dolayı Sorumluluğu 373
a. Genel Olarak 373
b. Karayolu Yapım ve Bakımı Nedeni ile Verilen Zararlar 374
c. Kişisel Kusur Nedeniyle Kamu Görevlilerinin Sorumluluğu 381
3. İlgili Kararlar 384
a. Devlet Demiryollarının Sorumluluğu ile İlgili Kararlar 384
b. İdarî Eylemlerden (Hizmet Kusuru) Sorumlulukla İlgili Kararlar 398
c. Devletin İşleten Olarak Sorumluluğu ile İlgili Kararlar 423
F. Çalınan veya Gasp Edilen Araçlarda Sorumluluk (KTK M. 107) 451
1. Madde Metni 451
2. Sorumluluğun Genel Şartı Olarak Çalma veya Gasp Etme Eyleminin Varlığı 452
3. Çalan veya Gasp Edenin Sorumluluğu 453
4. İşletenin Sorumluluğu 455
a. İşletenin Sorumluluğu Kuralı 455
b. İşletenin Sorumlu Olduğu Kişiler 456
c. İşletenin Sorumluluktan Kurtulması 457
aa. Kusursuzluğun İspatı 457
bb. İşletenin Kusursuz Sayılması İçin Alması Gereken Tedbirler 457
d. İşletenin Rücu Hakkı 459
5. Çalınan veya Gasp Edilen Araç Sürücüsünün Sorumluluğu 460
6. Araçtaki Yolculara Karşı Sorumluluk 460
7. Çalınan ya da Gasp Edilen Araçlarla İlgili Güvence Hesabının Sorumluluğu 461
İlgili Kararlar 462
XIV. TEKNİK ARIZA VEYA BAKIM EKSİKLİĞİNDEN DOĞAN KAZALARDA HUKUKİ VE CEZAİ SORUMLULUK 487
A. Teknik Arıza ve Bakım Eksikliği Kavramları 487
B. Ceza Sorumluluğu 488
C. Hukuki Sorumluluk (Tazminat Sorumluluğu) 490
1. Sürücünün Sorumluluğu 490
2. İşletenin Sorumluluğu 490
İlgili Kararlar 492
İkinci Bölüm
TRAFİK KAZALARI NEDENİYLE (DOĞRUDAN)
GENEL HÜKÜMLERE GÖRE SORUMLULUK HALLERİ
I. İŞLETEN OLMAYAN SÜRÜCÜNÜN SORUMLULUĞU 519
A. Genel Olarak 519
B. İlgili Kararlar 520
II. YAYALARIN VE DİĞER HAKSIZ FİİL FAİLLERİNİN SORUMLULUĞU 527
A. Yayaların Sorumluluğu 527
B. Haksız Fiil Faillerinin Sorumluluğu 530
İlgili Yargıtay Kararları 530
III. AYIPLI ARAÇ NEDENİYLE SATICININ VE ÜRETİCİNİN SORUMLULUĞU 536
A. Genel Olarak 4077 Sayılı Kanundan Önceki Uygulama 536
B. 4077 Sayılı (Mülga) Tüketici Kanununa Göre Yapımcının Sorumluluğu 538
1. Genel Olarak Sorumluluğun Mahiyeti ve Kapsamı 538
2. Sorumluluğun Şartları 539
3. Kurtuluş Kanıtı 540
4. Hakların Yarışması 540
5. Zamanaşımı 540
C. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Sorumluluk 541
1. Genel Olarak 541
2. Ayıplı Mal Kavramı 543
3. Tüketicinin Seçimlik Hakları 546
4. Zamanaşımı ve Görevli Mahkeme 555
5. Ayıplı Ürünün Tüketici veya Üçüncü Bir Kişiye Zarar Vermesi 556
D. 7223 Sayılı Ürün Güvenliği Kanuna Göre Sorumluluk 558
1. Genel Olarak 558
2. Sorumluluğun Kapsamı ve Hukuki Niteliği 561
3. Zamanaşımı 564
4. Sorumluluktan Kurtuluş Nedenleri 565
Araç Satıcısı ve Üreticinin Ayıptan Doğan Sorumluluğuyla İlgili Kararlar 566
1. Hukuk Genel Kurulu Kararları 566
2. Daire Kararları 575
IV. TAŞIYICININ (NAKLİYECİNİN) SORUMLULUĞU 575
A. Sorumluluğun Hukuksal Kaynağı 575
B. Karayolu Taşıma Kanununa Göre Taşıyıcının Sorumluluğu 576
1. Kanunun Kapsamı 576
2. Taşımacının Sorumluluğu 577
a. Genel Olarak Sorumluluğun Hukuki Niteliği 577
b. Yolcu Taşımasında Sorumluluk 578
c. Eşya Taşımasında Sorumluluk 582
3. Hüküm Bulunmayan Durumda Uygulanacak Mevzuat 582
C. Ticaret Kanunu Hükümlerinde Taşıyıcının Sorumluluğu 583
1. Sorumluluğa İlişkin Kavramlar 583
a. Taşıyıcı Kavramı 583
b. Taşıma Sözleşmesi 583
c. Ara/Alt Taşıyıcı veya Fiili Taşıyıcı 585
d. Taşıma İşleri Komisyoncusu 587
e. Acente 589
2. Sorumluluğun Niteliği ve Kapsamı 590
3. Eşya Taşımasında Sorumluluk 593
4. Yolcu Taşımasında Sorumluluk 594
5. Zararın Saptanması 595
a. Eşya Taşımasında Zararın Saptanması 595
aa. Ziya Halinde Zararın Saptanması 595
bb. Hasar Halinde Zararın Saptanması 597
b. Yolcu Taşımasında Zararın Saptanması 597
aa. Maddî Zararların Saptanması 598
bb. Manevî Zararın Saptanması 598
6. Görevli ve Yetkili Mahkeme 599
7. Faiz 599
8. Zamanaşımı 600
D. Taşıyıcının Sorumluluğu ile İlgili Kararlar 602
1. Eşya Taşıması ile İlgili Kararlar 602
2. Yolcu Taşıması ile İlgili Kararlar 602
3. Trenle Taşımayla İlgili Kararlar (DDY’nin Sorumluluğu) 602
4. Faizle İlgili Kararlar 602
5. Zamanaşımı ile İlgili Kararlar 602
6. Yetki ve Görevle İlgili Kararlar 602
V. KÜÇÜK VE KISITLILARIN EYLEMLERİNDEN DOLAYI SORUMLULUK 603
A. Ev Başkanının Sorumluluğu (MK m. 369) 603
1. Genel Olarak 603
2. Ev Başkanı Kavramı 604
3. Sorumluluğun Şartları 607
a. Bir Zarar Doğmalıdır 607
b. Kurtuluş Kanıtı Getirilememiş Olmalıdır 608
c. Uygun İlliyet Bağı Bulunmalıdır 609
4. Zamanaşımı 610
5. Davalı Sıfatı 610
B. Temyiz Gücü Olmayanın Sorumluluğu (BK m. 65, 59) 610
1. Yasal Düzenleme 610
2. Genel Olarak Sorumluluğun Mahiyeti 611
İlgili Kararlar 612
VI. ADAM ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU (BK m. 66) 618
A. Genel Açıklamalar 618
B. Sorumluluğun Şartları 620
1. Sorumluluğun Genel Şartları 620
2. Sorumluğun Özel Şartları 621
C. Adam Çalıştıranın Yardımcı Kişiye Rücuu 623
İlgili Kararlar 624
VII. HAYVAN BULUNDURANIN SORUMLULUĞU (TBK m. 67) 642
A. Genel Açıklamalar 642
B. Sorumluluğun Şartları 644
1. Hayvan Bulundurma İlişkisi 644
2. Zarar Hayvanın Hareketinden Doğmalıdır 646
3. Hayvan Bulunduranın Kurtuluş Kanıtı Getirmesi 647
C. Hayvan Bulunduranın Rücu Hakkı 650
İlgili Kararlar 651
Üçüncü Bölüm
TRAFİĞE İLİŞKİN SİGORTALAR VE GÜVENCE HESABI
I. ZORUNLU MALÎ SORUMLULUK (TRAFİK) SİGORTASI 661
A. Genel Olarak 661
1. Sigorta Kavramı ve Türleri Hakkında Genel Açıklama 661
2. Genel Olarak Trafik Sigortası 663
B. Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasının Kapsamı 667
1. Taşıt Yönünden 667
2. Kazanın Oluştuğu Yer Yönünden 668
3. Sorumluluğun Türü Bakımından 668
4. Tazminatın (Zararın) Türü Bakımından 671
a. Genel Olarak Tazminatın (Teminatın) Kapsamı 671
b. Araçta Meydana Gelen Zararlar 672
c. Kişiye (Şahsa) İlişkin Zararlar (Tedavi, Bakım ve İşgöremezlik Zararları) 677
aa. Tedavi ve Bakıcı Giderleri 677
bb. Çalışma Gücünün Kaybı 680
d. Ölüme Bağlı Zararlar ve Destekten Yoksun Kalma Tazminatı 687
C. Sigorta Kapsamı Dışında Kalan Hususlar 692
1. Genel Olarak Kapsam Dışı Haller 692
2. İşleten veya Sürücünün Kazada Yaralanması veya Ölmesi 696
D. Gerçek Zararın Giderilmesi İlkesi 702
E. Tarafların Yükümlülükleri 705
1. Sigorta Ettirenin Yükümlülüğü 705
a. Sigorta Ettirenin Prim Ödeme Yükümlülüğü 705
b. Sigorta Ettirenin İhbar Yükümlülüğü 706
2. Sigortacının Ödeme Yükümlülüğü 707
F. İşletenin Değişmesi 709
G. Sigortacının Sorumluluktan Kurtulması veya Sorumluluğunun Azaltılması (KTK 86. Maddesinin Sigortacıya Uygulanması) 712
1. Genel Açıklamalar 712
2. Zarar Görenlerin Çokluğu Durumunda Tazminatın İndirilmesi (m.96) 714
3. Tazminattan İndirim Nedenleri 715
H. Sigorta Alacağının İcra Takibine Konu Olması ve İnkâr Tazminatı 718
I. Görevli ve Yetkili Mahkeme 719
J. Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasında Faiz 723
K. Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasında Zamanaşımı 725
Zorunlu Malî Sorumluluk (Trafik) Sigortası ile İlgili Kararlar 727
1. Hukuk Genel Kurulu Kararları 727
2. Özel Daire Kararları 741
II. İHTİYARİ MALÎ SORUMLULUK SİGORTASI 741
A. Tanım ve Kapsam 741
B. Sigortacının Zararı Ödeme Yükümlülüğüne Hâkim Olan İlkeler 743
1. Sınırlı Sorumluluk İlkesi 743
2. Zararın Garameten Giderim İlkesi 743
3. Gerçek Zararın Ödenmesi İlkesi 744
4. Kusur Esasına Göre Sorumluluk İlkesi 744
C. İşletenin Değişmesi 744
D. Zarar Görene Karşı İleri Sürülemeyen Nedenler 744
E. Faiz Alacağı 745
F. İcra Takibi ve İcra İnkâr Tazminatı 745
G. Zamanaşımı 745
H. Görevli Mahkeme 745
I. Yetkili Mahkeme 746
İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortası ile İlgili Kararlar 746
III. KARA ARAÇLARI KASKO SİGORTASI 747
A. Niteliği ve Kapsamı 747
B. Teminat Dışında Kalan Hususlar 750
1. Sözleşmede Aksi Düzenlenmemişse Teminat Dışı Kalan Hâller 750
2. Kesin Olarak Teminat Dışı Kalan Hâller 751
a. Genel Olarak 751
b. Ehliyetsiz Araç Kullanmak 752
c. Alkol veya Uyuşturucu Alarak Araç Kullanılması 753
d. İstiap Haddinden Fazla Yük veya Yolcu Taşınması 757
e. Kasıtla veya İhmalle (Kusurla) Verilen Zararlar 760
C. Sorumluluğun Başlangıcı 763
D. Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 764
1. Rizikodan Önceki İhbar Yükümlülüğü 764
a. Sözleşmenin Kurulması Aşamasındaki Yükümlülük 764
b. Sözleşmenin Devamı Sırasındaki Yükümlülük 765
2. Rizikodan Sonraki İhbar Yükümlülüğü 766
3. Rizikodan Sonraki Diğer Yükümlülükler 767
E. Kasko Sigorta Tazminatının Belirlenmesi 769
1. Genel Olarak 769
a. Eksik Sigorta Hali 773
b. Enflasyon Endeksli Sigorta 774
2. Aracın Hasarı veya Zıyaı (Tahribi) Halinde Tazminatın Belirlenmesi 774
3. Aracın Çalınması Halinde Tazminatın Belirlenmesi 777
F. Kasko Tazminatının Ödenmesi 779
G. Görevli Mahkeme 780
H. Yetkili Mahkeme 782
I. Kasko Sigortasında Zamanaşımı 782
J. Kasko Sigortasında Faiz Alacağı 783
K. Sigorta Alacağının İcra Yoluyla Takibi ve İcra İnkâr Tazminatı 785
L. Araç Malikinin veya Menfaat Sahibinin Değişmesi 786
Kasko Sigortası ile İlgili Kararlar 786
IV. KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI 787
A. Sigortanın Niteliği ve Yasal Dayanağı 787
B. Sigortanın Tarafları 788
1. Sigortacı 788
2. Sigorta Ettiren 788
a. Taşıyıcı Motorlu Araç İşleteni 788
b. Taşımacı 789
3. Sigortalı 789
a. Yolcu 789
b. Sürücü 789
c. Sürücü Yardımcıları 789
C. Sigortanın Kapsamı 789
D. Sigortanın Karşıladığı Zararlar 791
E. Tarafların Yükümlülükleri 791
1. Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 791
2. Sigortalının Yükümlülükleri 792
3. Sigortacının Yükümlülükleri 792
a. Genel Olarak 792
b. Sigortacının Ödeme Sorumluluğunun Şartları 792
aa. Ön Şartlar 792
bb. Ödenecek Bedelin Saptanması 793
F. Sigorta Alacağının Muacceliyeti 793
Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası İle İlgili Kararlar 794
V. KARAYOLU MAL TAŞIMA SİGORTALARI 794
A. Genel Olarak 794
B. İlgili Kararlar 795
1. Yurt İçi Taşıma Sigortalarıyla İlgili Kararlar 795
2. Yurt Dışı Taşıma Sigortalarıyla İlgili Kararlar 798
VI. ZORUNLU KARAYOLU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI 810
A. Genel Olarak Yasal Dayanak ve Kapsam 810
B. Sigorta Teminat Kapsamı 811
1. Sigorta Teminatları 811
2. Sigorta Teminatı Dışında Kalan Hususlar 812
3. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortasının, Zorunlu Trafik Sigortasına Önceliği Kuralı 813
C. Sorumluluktan Kurtuluş ve Tazminatın Azaltılması 813
1. Sorumluluktan Kurtuluş Nedenleri 813
2. Tazminatın Azaltılması Nedenleri 814
a. Zarar Görenin Kusuru 814
b. Hak Sahiplerinin Çokluğu 814
D. Sözleşmenin Kurulması ve Tarafların Yükümlülükleri 814
1. Sözleşmenin Kurulması ve Sona Ermesi 814
2. Sigortalının Değişmesi 814
3. Tarafların Yükümlülükleri 814
a. Sigortalının Yükümlülükleri 814
b. Sigortacının Teminatı Ödeme Yükümlüğü 815
c. Gerçek Zararın Ödenmesi İlkesi 815
E. Sigortacının Rücu Hakkı 815
F. Zamanaşımı 817
G. Yetkili Mahkeme ve İcra Daireleri 817
Zorunlu Karayolu Taşımacılık MSS İle İlgili Kararlar 817
VII. GÜVENCE HESABI’NIN SORUMLULUĞU 818
A. Yasal Düzenleme 818
B. Sorumluluğun Kapsamı 820
1. Güvence Hesabında Sorumluluğun Kapsamı 820
2. Mülga Garanti Sigortası Hesabıyla İlgili Hükümlere Göre Sorumluluğun Kapsamı 822
C. Güvence Hesabına Başvuruda İstenen Belgeler 824
D. Başvuru Adresi ve Dilekçe Örneği 825
E. Güvence Hesabına Karşı Dava Açılması 825
F. Zamanaşımı 826
İlgili Kararlar 826
VIII. YEŞİL KART SİGORTASINDAN DOĞAN SORUMLULUK 827
A. Genel Olarak Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu ve Yabancı Plakalı Araçların Yeşil Kart Sigortası Nedeniyle Sorumluluğu 827
B. Kaza Sonrasında Yapılacak İşlemler 830
1. Türkiye’de Yabancı Plakalı Bir Aracın Kazaya Karışması Durumunda 830
2. Türk Plakalı Araçların Yurt Dışındaki Kazaları 831
Yeşil Kart Sigortası ve Motorlu Taşıtlar Bürosu İle İlgili Kararlar 832
IX. TRAFİK KAZASINDA YARALANANLARA SAĞLIK KURUMLARINDA YAPILAN TEDAVİ GİDERLERİNDEN DOLAYI SORUMLULUK 847
A. 6111 Sayılı Kanun Değişikliğinden Önce Güvence Hesabı ve Sigortaların Sorumlulukları 847
1. Yasal Düzenleme 847
2. Değişiklikten Önceki Durumda Sorumlulukla İlgili Genel Açıklama 848
B. 6111 Sayılı Kanun Sonrası Sorumluluk Şekli 849
1. Yasal Düzenleme 849
2. Kanundaki Sorumluluk Düzeni 850
İlgili Kararlar 852
X. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU’NA BAŞVURU VE HAKEM KARARLARI 869
A. Yasal Düzenleme 869
B. Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru 872
C. Hakem/Hakem Heyeti İnceleme Usulü 875
D. İtiraz ve Temyiz Yolları 879
E. Hakem veya Hakem Heyeti Kararlarının İcrası 886
Hakem Heyeti Kararlarıyla İlgili Yargıtay Kararları 887
Dördüncü Bölüm
RÜCU DAVALARI
I. SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNA GÖRE RÜCU DAVALARI 889
A. 5510 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Güvenlik Kurumunun Rücu Hakkı 889
1. 5510 Sayılı Kanunun İlgili Hükümleri 889
2. 5510 Sayılı Yasada Sosyal Güvenlik Kurumunun Rücu Hakkı 891
a. Genel Olarak Yasal Değişiklikler 891
b. 5510 Sayılı Yasaya Göre Kurumun Rücu Nedenleri 892
c. Sosyal Güvenlik Kurumunca Rücu Edilemeyecek Ödemeler 894
3. 5510 Sayılı Yasa ile Getirilen Rücu Nedenlerinin İncelenmesi 894
a. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle İşverene Rücu 894
aa. Bildirim Yapılan Sigortalılar Nedeniyle Sorumluluk 894
bb. Süresinde Bildirilmeyen Sigortalılar Nedeniyle Sorumluluk 898
b. Üçüncü Kişilere Rücu 905
aa. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle Üçüncü Kişinin Sorumluluğu 905
bb. Uzun Vadeli Sigorta Kolları Bakımından Üçüncü Kişinin Sorumluluğu 906
c. Genel Sağlık Sigortası Yardımları Nedeniyle Rücu 907
d. İlk Peşin Sermaye Değerli Gelirdeki Artış ve Eksilmenin Rücu Hakkı Üzerindeki Etkisi 909
e. Birden Fazla Rücu Halinin Birleşmesi 912
f. Zamanaşımı ve Zaman Bakımından Uygulama 914
g. Genel Değerlendirme 915
B. 506 Sayılı Kanuna Göre Sosyal Sigortalar Kurumunun Rücu Hakkı 917
1. Genel Olarak 917
2. Trafik İş Kazası Nedeniyle Rücu Davası (SSK m. 26) 919
a. Rücu Davasının Konusu ve Tazminatın Belirlenmesi 919
aa. Genel Olarak 26. Maddeye Göre Sorumluluk 919
bb. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Öncesi Uygulama 920
cc. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı ve Sonraki Uygulama 923
b. 506 Sayılı Yasada İş Kazası 925
c. Kusur Esası 927
d. Rücu Borçluları ve Davalıları 928
3. 506 Sayılı Kanunun 39. Maddesine Göre Rücu Davası 929
4. Görevli Mahkeme 930
5. Yetkili Mahkeme 930
6. Zamanaşımı 931
7. Faiz 933
İlgili Kararlar 934
1. 506 Sayılı SSK’nın 26. Maddesi ile İlgili Kararlar 934
2. 506 Sayılı SSK’nın 39. Maddesi ile İlgili Kararlar 934
3. 5510 Sayılı Kanuna Göre Rücu Davaları İle İlgili Kararlar 934
a. 5510 Sayılı Kanunun 39. Maddesiyle İlgili Kararlar 934
b. 5510 Sayılı Kanunun 21. Maddesiyle İlgili Kararlar 934
II. 1479 SAYILI BAĞ–KUR KANUNUNA GÖRE RÜCU DAVALARI 934
A. 5510 Sayılı Kanun Değişikliği 934
B. BAĞ–KUR Kanunu ile İlgili Genel Açıklamalar 934
C. Rücu Alacağının Konusu ve Miktarı 935
D. Davalı 935
E. Zamanaşımı 936
F. Faiz Alacağı 936
G. Görevli ve Yetkili Mahkeme 937
İlgili Kararlar 937
III. ÖZEL SİGORTALARIN RÜCU DAVALARI 937
A. Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Rücu Davası 937
1. Genel Olarak 937
2. Sürücü Belgesiz (Ehliyetsiz) Araç Kullanılması 940
3. Ağır Kusur–Kasıt ya da Alkol veya Uyuşturucu Madde Kullanımı Nedeniyle Rücu 942
4. İstiap Haddinin Aşılması Nedeniyle Rücu 947
5. Olay Yerini Terk Nedeniyle Rücu 947
6. Rizikodan Sonra İhbar ve Diğer Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi Nedeniyle Rücu Hakkı 948
7. Aracın Çalınması ya da Gasp Edilmesi Durumunda Rücu Hakkı 949
ZMSS Rücu Davaları İle İlgili Kararlar 951
1. Hukuk Genel Kurulu Kararları 951
2. Özel Daire Kararları 955
B. İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Rücu Davası 955
İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortasında Rücu Davası ile İlgili Kararlar 955
C. KASKO Sigortasında Sigortacının Rücu Davası 967
Kasko Rücu Davaları ile İlgili Kararlar 971
D. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Sigortacının Rücu Davası 971
İlgili Kararlar 973
E. Kara Taşıma (Nakliyat) Sigortasında Sigortacının Rücu Davası 984
İlgili Kararlar 985
F. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Rücu Davası 994
1. Genel Olarak 994
2. Zarar Sorumlusu Üçüncü Kişiye Rücu 995
3. Sigortalıya Rücu 995
4. Zamanaşımı 995
İlgili Kararlar 996
G. Güvence Hesabı’nın (Garanti Fonu) Rücu Davası 1003
1. İlgili Yasa ve Yönetmelik Hükümleri 1003
a. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu 1003
b. Güvence Hesabı Yönetmeliği (RG. 26.7.2007–26594) 1004
2. Rücu Hakkı 1005
3. Ödemelerin İadesi 1006
İlgili Kararlar 1006
IV. ZARAR SORUMLUSUNA DEVLETİN RÜCU HAKKI 1023
A. Devletin Rücu Hakkının Yasal Dayanağı ve Hükümleri 1023
B. İlgili Kararlar 1025
1. Devlete Ait Aracın Kazaya Karışması Nedeniyle Rücu Davaları 1025
2. 2330 Sayılı Nakdi Tazminat Yasasına Dayalı Rücu Davası 1039
Beşinci Bölüm
YARGITAY UYGULAMASINDA TRAFİK KAZALARINDA
KUSURUN VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ
I. TAZMİNATIN BELİRLENMESİNE ESAS ALINAN KURALLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI İLE İLGİLİ KARARLAR 1051
II. İLLİYET BAĞI VE KUSURUN BELİRLENMESİYLE İLGİLİ KARARLAR 1056
A. İlliyet Bağı İle İlgili Kararlar 1056
B. Kusurun Belirlenmesiyle İlgili Kararlar 1063
C. Ceza Mahkemesi Kararı ve Kusur Raporunun Etkisi 1064
III. MADDİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİYLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 1073
A. Maddi Tazminatın Türleriyle İlgili Kararlar 1073
1. Destekten Yoksun Kalma Zararı İle İlgili Kararlar 1073
a. Destekten Yoksunluk Kavramı ve Hak Sahipleriyle İlgili Kararlar 1073
b. Desteğin Gelirinin ve Destek Miktarının Belirlenmesiyle İlgili Kararlar 1113
c. Destek Alma (Çalışma ve Yaşam) Süresi ile İlgili Kararlar 1120
d. Destek Paylarının Belirlenmesiyle İlgili Kararlar 1125
e. Tazminattan İndirim Nedenleriyle İlgili Kararlar 1132
f. Önceki Tarihli Diğer Kararlar 1140
2. Kazanç Kaybı – İşgöremezlik Zararı– Araç Mahrumiyeti ve Dolaylı Zararlar 1141
3. Çalışma Gücünün Kaybı (Sürekli İşgöremezlik Zararı) İle İlgili Kararlar 1163
4. Tedavi Giderleri ile İlgili Kararlar 1164
5. Maddî Zarar ve Araç Hasarına Bağlı Giderlerle İlgili Kararlar 1182
6. Ulaşım Gideri ile İlgili Kararlar 1202
7. Cenaze Giderleri ile İlgili Kararlar 1210
B. Maddi Tazminatın Belirlenmesiyle İlgili Kararlar 1212
1. Gerçek Zarar İlkesi İle İlgili Kararlar 1212
2. Zarar ve Tazminattan İndirim Nedenleri ve Usulü 1221
3. Zarar Verenin Bölüşük (Muterafik) Kusuru ile İlgili Kararlar 1240
4. Zararla İlgili Bilirkişi Raporları ile İlgili Kararlar 1240
5. Yabancı Araç Zararı – Yabancı Para ile Dava 1240
IV. MANEVÎ ZARAR VE TAZMİNATLA İLGİLİ KARARLAR 1240
A. Yasal Dayanak ve Kapsam 1240
B. Manevi Tazminatla İlgili Kararlar 1241
1. Manevî Tazminat ile İlgili Genel Nitelikli Kararlar 1241
2. Bölüşük (Müterafik) Kusurla İlgili Kararlar 1241
V. TAZMİNAT DAVALARINDA FAİZ UYGULAMASI 1241
A. 3095 Sayılı Kanunî Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun ve 4489 Sayılı Kanunla İlgili Açıklamalar 1241
1. 3095 Sayılı Kanun Metni 1241
2. 4489 ve 5335 Sayılı Kanunlarla Getirilen Değişiklikle İlgili Açıklamalar 1243
a. Kanunî Faiz ve Oranı 1243
b. Temerrüt Faizi 1244
c. Ticari Temerrüt Faizi 1244
d. Haksız Fiillerde Uygulanan Faiz Tür ve Oranı 1244
aa. Ticari Olmayan Alacaklarda Haksız Fiil Faizi 1244
bb. Ticari İş Niteliğindeki Alacaklarda Haksız Fiil Faizi 1245
e. Önceki Tarihli Faiz Alacaklarının Hesaplanması 1245
3. Bütçe Kanunu ile Yapılan Değişiklik 1246
B. Faiz Oranlarına İlişkin Tablolar 1247
1. Merkez Bankasınca Uygulanan Reeskont ve Avans Faiz Oranları 1247
2. Yıllara Göre Geçerli Kanunî Faiz ve Kanuni Temerrüt Faizi Oranları (3095–Md. 1, 2/1) 1248
3. Ticari Temerrüt (Kısa Vadeli Reeskont ve Avans) Faiz Oranları (3095– Md. 2/2) 1248
C. Faizle İlgili Kararlar 1249
1. 3095 Sayılı Kanun Uygulaması ile İlgili Kararlar 1249
2. Maddi Tazminatta Faiz Uygulamasıyla İlgili Kararlar 1261
3. Manevi Tazminatta Faiz Uygulaması ile İlgili Kararlar 1294
Altıncı Bölüm
TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA USULE VE
UYGULAMAYA İLİŞKİN KONULAR
I. SORUMLULUĞA İLİŞKİN ANLAŞMALAR VE İBRA 1297
A. Sorumluluğa İlişkin Anlaşma 1297
B. İbra – Feragat 1299
İlgili Kararlar 1302
II. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 1327
A. Yetkili Mahkeme 1327
1. Genel Olarak 1327
2. Motorlu Araç Kazalarında Yetki 1328
3. Yetki İtirazı 1332
Yetkili Mahkemeyle İlgili Kararlar 1333
B. Görevli Mahkeme 1371
Görevli Mahkeme İle İlgili Kararlar 1373
C. Yargı Yolu – İlgili Kararlar 1397
III. ZAMANAŞIMI 1420
A. 6098 Sayılı Borçlar Kanununun 72. Maddesine Göre Zamanaşımı 1420
B. 818 Sayılı Borçlar Kanununun 60. Maddesine Göre Zamanaşımı 1420
1. Maddenin Kapsamı 1420
2. Bir Yıllık Zamanaşımı Uygulaması 1421
a. Zararın Öğrenilmesi 1421
b. Failin (Sorumlunun) Öğrenilmesi 1423
3. On Yıllık Zamanaşımı Uygulaması 1423
4. Ceza Kanunundaki Zamanaşımının Uygulanması 1424
a. Genel Olarak 1424
b. Uygulama Şartları 1426
aa. Zarar Veren Fiil Suç Teşkil Etmelidir 1426
bb. Ceza Zamanaşımı Süresi Daha Uzun Olmalıdır 1427
cc. Ceza Zamanaşımı Uygulamasında Karşılaşılan Sorunlar 1427
c. Zamanaşımının Kesilmesi 1428
aa. Genel Olarak 1428
bb. Hukuk Davasının Açılması ve Kesilme 1429
cc. Ceza Davasının Açılması veya Ceza Davasına Katılma 1429
5. Ek Süre 1432
C. 2918 Sayılı KTK’nın 109. Maddesine Göre Zamanaşımı 1432
1. Madde Metni 1432
2. Maddî ve Manevî Tazminat Ayrımı 1432
3. KTK 109. Maddenin Kapsamı 1433
a. Kapsamla İlgili Tartışmalar 1433
b. Yargıtay Uygulaması 1434
4. Zarar Görenin Tazminat Alacağı Yönünden Zamanaşımı 1436
a. Zararın ve Failin Öğrenilmesi 1436
b. İki Yıllık Zamanaşımı 1436
c. On Yıllık Zamanaşımı 1437
d. Ceza Davası Zamanaşımının Geçerli Olması 1437
aa. Genel Olarak 1437
bb. Türk Ceza Kanunu Hükümlerinde Ceza Davası Zamanaşımı 1439
cc. Ceza Davası Zamanaşımına Tabi Olmanın Sonuçları 1440
5. Zarar Görenin Sigortacıdan Alacağı Yönünden Zamanaşımı 1443
6. Rücu Davalarında Zamanaşımı 1444
7. Zamanaşımının Kesilmesi 1445
D. Zamanaşımı Def’inin İleri Sürülmesi 1445
Zamanaşımı İle İlgili Kararlar 1447
1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları 1447
2. Özel Daire Kararları 1465
3. Önceki Tarihli Diğer Kararlar 1551
IV. TRAFİK KAZALARINDA KEŞİF, BİLİRKİŞİ VE KUSUR DURUMU 1551
A. Genel Olarak 1551
B. Olay Yerinde Keşif Yapılması 1552
1. Kazanın Meydana Geldiği Yol Üzerindeki Delillerin Tespit Edilmesi 1552
2. Kazaya Karışan Araçların İncelenmesi 1553
C. Bilirkişi Raporu ve Kusurun Tespiti 1556
1. Genel Olarak 1556
2. Bilirkişi Raporunun Hukuksal Kıymeti 1557
3. Kusur Durumunun Belirlenmesi 1557
D. Trafik Kazalarında Zabıtanın Yapması Gereken İşler 1560
E. Hız Sınırları, Hesaplamalar ve Tablolar 1561
1. Genel Olarak 1561
2. Fren Mesafesinin Hesaplanması 1562
V. KAZA TESPİT TUTANAĞI VE HÜKÜMLERİ 1564
A. Genel Olarak Kaza Tespit Tutanağı 1564
B. Kaza Tespit Tutanağı ile İlgili Kararlar 1565
VI. DELİL TESPİTİ 1578
A. Genel Olarak Hasar ve Kusurun Tespiti ve Usulü 1578
B. Delil Tespitinin Şartları 1579
C. Delil Tespit Usulü ve Hükümleri 1579
D. Delil Tespiti ile İlgili Örnek Kararlar 1580
VII. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI VE BİREYSEL BAŞVURU 1590
A. Genel Olarak 1590
B. Yaşam Hakkının Korunması ve Tazminat Davaları 1591
1. Genel Olarak Yaşam Hakkı ve Devletin Yükümlülükleri 1591
2. Trafik Tazminat Davalarında Etkili Yol ve Mahkemelerin Yükümlülükleri 1594
C. Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkı Bağlamında Tazminat Davaları 1598
Bireysel Başvuru İle İlgili Kararlar 1599
1. AİHM Fatih Çakır ve Merve Nisa Çakır/Türkiye Kararı 1599
Özü: Karayolu bariyerindeki hasarın aracın kanala savrulmasındaki etkisi, idarenin kusuru ve yaşam hakkı ihlali 1599
2. AYM Bireysel Başvuru Kararları 1609
a. Celal Kurnaz Başvurusu (B. No: 2019/17811, 2/5/2024) 1609
Özü: Tazminat miktarına dair ıslah dilekçesinin dikkate alınmaması 1609
b. Aydın Keskin Başvurusu (B. No: 2019/4746, 17/11/2021) 1609
Özü: Kazada etkisi olan ikinci aracın ve sürücüsünün araştırılmaması 1609
c. Özge Kibar Başvurusu (B. No: 2018/25600, 6/10/2021) 1609
Özü: Talebin ıslah ile artırılan kısmının zamanaşımı gerekçesiyle reddedilmesi 1609
d. Fatma Kılıç ve İbrahim Haldız Başvurusu (B. No: 2017/37387, 21/4/2021) 1609
Özü: Kazada idarenin hizmet kusurunun ağır nitelikli olmaması gerekçesiyle manevi tazminat talebinin reddinin ihlale yol açtığı hakkında 1609
e. İzzet Doğan Başvurusu (Başvuru No: 2018/31594, 10.12.2019) 1609
Özü: Tazminat davasının makul sürede ve hakkaniyetle yargılanmadığı iddiası 1609
f. Muğdat Ertürkmen Başvurusu (Başvuru No: 2019/22258, 2.12.2020) 1609
Özü: Makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddiası 1609
EK – İLGİLİ MEVZUAT LİSTESİ 1611
A. Kanun ve Yönetmelikler 1611
B. Sigorta Genel Şartları 1612
C. Bakanlar Kurulu Kararı 1612
D. Genelge 1612
Kaynaklar 1613
Kavramlar Dizini 1619 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
