İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR CETVELİ 19
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
ENERJİ YATIRIMI KAVRAMINA GENEL BAKIŞ
§1. ENERJİ YATIRIMLARININ HUKUKÎ STATÜSÜ ve GENEL ÖZELLİKLERİ 34
I. ENERJİ KAYNAKLARININ MÜLKİYETİ 39
II. ENERJİ YATIRIMLARININ KAMU HİZMETİ BAĞLANTISI 42
III. ENERJİ YATIRIMLARININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE DEVLET
SÖZLEŞMELERİNİN ROLÜ 45
§2. ENERJİ YATIRIMLARINA İLİŞKİN KAVRAMLARIN GELİŞİMİNE TARİHİ
BAKIŞ 49
I. ÇAĞDAŞ ANLAMDA ENERJİ YATIRIMLARININ ORTAYA ÇIKIŞI 49
II. İMTİYAZ SİSTEMİNİN KURULUŞU ve GELENEKSEL İMTİYAZ
SÖZLEŞMELERİ 51
III. KAYNAK SAHİBİ DEVLETLERİN ENERJİ KAYNAKLARI ÜZERİNDE
DENETİM SAĞLAMA ÇABALARI 58
A. Kaynak Millileştirmeleri 58
1. Millileştirme Hareketlerinin Başlangıcı 58
2. Millileştirme Hareketlerinin Yatırım Hukukunun Gelişimine
Etkisi 60
B. Kaynaklara İlişkin Birleşmiş Milletler Kararları 62
C. OPEC’in Kurulması 66
D. Çağdaş İmtiyaz Sözleşmelerinin Geliştirilmesi 68
IV. ENERJİ PİYASALARINDA SERBESTLEŞME 70
V. YATIRIM HUKUKUNUN OLUŞUMU 75
A. Yatırım Yasa ve Anlaşmaları 76
1. Yatırım Yasaları 77
2. Uluslararası Yatırım Anlaşmaları 78
a) İkili Yatırım Anlaşmaları 78
aa) İkili Yatırım Anlaşmaları ile Yatırımcıya Tanınan
Maddî Haklar 80
ab) İkili Yatırım Anlaşmaları ile Yatırımcıya Tanınan
Usulî Haklar 82
aba) Usulî Hakların Önemi 82
abb) Yatırım Tahkimi 84
b) Çok Taraflı Yatırım Anlaşmaları 97
ba) Enerji Şartı Antlaşması 100
baa) Antlaşmanın Gelişimi 100
bab) Antlaşmanın Amacı ve Kurgusu 102
bac) Anlaşmanın Modernizasyonu 103
bb) USMCA/NAFTA 112
B. Yatırım Sözleşmelerinin Uluslararasılaşması 118
C. ICSID’in Oluşturulması 121
VI. YENİ EĞİLİMLER 123
İKİNCİ BÖLÜM
ENERJİ YATIRIMLARININ UNSURLARI VE
YATIRIM UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI
§1. ENERJİ YATIRIMLARININ UNSURLARI 144
I. YATIRIMCININ KABUL VE KORUNMASININ HUKUKİ DAYANAĞI 144
A. Ev Sahibi Devletin Ulusal Mevzuatı 145
B. Yatırım Anlaşmaları 147
C. Yatırım Sözleşmeleri 148
1. İmtiyaz Sözleşmeleri 150
2. Ortak Girişim Sözleşmeleri 151
3. Ürün Paylaşım Anlaşmaları 153
4. Hizmet Sözleşmeleri 153
a) Saf Hizmet Sözleşmeleri 153
b) Risk Hizmet Sözleşmeleri 154
5. Enerji Alım Sözleşmeleri 155
II. YATIRIM 156
A. Yatırımın Gerçekleştirildiği Coğrafî Saha 157
B. Yatırımın Konusu 161
1. Genel Olarak Yatırım Yasa ve Anlaşmalarının Yatırım
Tanımları 161
a) İmtiyazlar 164
b) İdarî İzinler ve Haklar 167
c) Sözleşmeye Dayalı Hak ve Alacaklar 168
2. Enerji Şartı Antlaşması’nın Yatırım Tanımı 169
C. Yatırımın Hukuka Uygunluğu 173
III. YATIRIMCI 175
A. Yatırımcı Kavramına Genel Bakış 176
B. Yatırımcının Hukukî Vasfı 179
C. Yatırımcının Tâbiiyeti ve Tespiti 180
1. Tâbiiyetin Belirlenmesi 181
a) Gerçek Kişiler 182
b) Tüzel Kişiler 186
ba) Kuruluş Yeri Sistemi 187
bb) İdare Merkezi Sistemi 191
bc) Kontrol Sistemi 192
2. Tâbiiyette Zaman 196
IV. DEVLETLER 197
A. Kaynak Devlet 197
B. Ev Sahibi Devlet 199
§2. YATIRIM UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI 203
I. ANLAŞMAYA DAYALI UYUŞMAZLIK–SÖZLEŞMEYE DAYALI
UYUŞMAZLIK AYRIMI 203
II. YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ KAYNAKLARI 205
A. Yatırımcının Mal Varlığına El Konulması:
Kamulaştırma/Millîleştirme 207
1. Tanım ve Terminoloji 207
2. Kamulaştırma Koşulları 213
a) Hukuka Uygun Olarak Gerçekleştirme 214
b) Ayrımcılık Yapılmaması 216
c) Kamu Yararının Gözetilmesi 219
d) Tazminat Ödemesi 221
B. Ödemelerin Transferi Üzerindeki Engeller 223
C. Yatırım Anlaşmaları ile Getirilen Muamele Standartlarının
İhlâli 225
1. Mutlak Standartlar 226
a) Tam Koruma ve Güvenlik Standardı 226
b) Âdil ve Hakkaniyete Uygun Muamele Standardı 230
2. Göreli Standartların İhlâli 237
a) Ulusal Muamele Standardı 238
b) En Çok Gözetilen Ulus Standardı 241
D. Sözleşme Koşullarında Ortaya Çıkan Değişiklikler 244
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ENERJİ YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI
§1. ULUSAL MAHKEMELER 251
I. KAYNAK DEVLET VEYA ÜÇÜNCÜ BİR DEVLETİN ULUSAL
MAHKEMELERİ 252
II. EV SAHİBİ DEVLET MAHKEMESİ 258
§2. TAHKİM 263
I. TAHKİM USULÜNÜN İŞLETİLMESİ 268
A. Usule Uygulanacak Hukuk 268
B. Yatırım Tahkiminde En Sık Başvurulan Usul Kuralları 270
1. Washington Konvansiyonu ve ICSID Tahkim Kuralları 271
2. SCC Tahkim Kuralları 273
3. ICC Tahkim Kuralları 274
4. UNCITRAL Tahkim Kuralları 274
II. HAKEM KURULUNUN YETKİ TESİSİ 275
A. Tahkime Rıza 277
1. Genel Olarak Tahkime Rıza 280
a) Tahkime Rızanın Yatırım Sözleşmeleri Altında
Verilmesi 280
b) Tahkime Rızanın Yatırım Yasaları Altında Verilmesi 281
c) Tahkime Rızanın Yatırım Anlaşmaları Altında
Verilmesi 288
ca) İkili Yatırım Anlaşmaları Altında Tahkime Rıza 288
cb) Çok Taraflı Yatırım Anlaşmaları Altında
Tahkime Rıza 297
cba) USMCA 297
cbb) EŞA 300
2. ICSID Tahkimine Rıza 302
a) Ev Sahibi Devletin ve Kaynak Devletin
Konvansiyona Taraf Olması 303
b) Tahkime Rızanın Yazılı Olması 306
ba) Sözleşme İle Beyan 306
bb) Ev Sahibi Devletin Tek Taraflı İrade Beyanı 307
B. Konu Bakımından Yetki (RATIONE MATERIAE) 309
1. Genel Olarak “Konu Bakımından Yetki” 309
a) Yatırım Yasaları 309
b) Yatırım Anlaşmaları 311
ba) İkili Yatırım Anlaşmaları 311
bb) Çok Taraflı Yatırım Anlaşmaları 314
bba) USMCA 314
bbb) EŞA 316
2. ICSID’in Konu Bakımından Yetkisi 317
C. Kişi Bakımından Yetki (RATIONE PERSONAE) 321
1. ICSID’in Kişisel Yetkisi 322
a) Devletler 323
b) Yatırımcılar 324
ba) Gerçek Kişilerin Tâbiiyeti 325
bb) Tüzel Kişilerin Tâbiiyeti 326
2. Washington Konvansiyonu ve EŞA’nın Kişisel Yetkiye
İlişkin Hükümlerinin Birlikte Değerlendirilmesi 328
D. Tahkime Başvuru Koşulu Olarak Diğer Uyuşmazlık Çözüm
Yollarına Başvuru 329
1. Yerel Mahkemelere Başvuru 331
2. Dostane Çözüm Yollarına Başvuru 334
b) Ev Sahibi Devletin Hukukunun İstikrar Kaydıyla
Birlikte Seçilmesi 382
2. Uluslararası Hukukun Seçimi 387
a) Hukukun Genel İlkelerinin Seçimi 390
b) Uluslararası Hukuk ve Ev Sahibi Devlet Hukukunun
Beraber Uygulanmak Üzere Seçilmesi 391
3. Üçüncü Bir Hukuk Düzeninin Seçimi 394
a) Sözleşmenin Kendi Hukukuna Tâbi Olması 395
b) Sözleşmenin Lex Mercatoria’ya Tâbi Kılınması 396
4. Hakkaniyet ve Nısfet Kurallarının Seçimi 398
C. Açık Bir Hukuk Seçimi Bulunmaması Halinde Uygulanacak
Hukuk 401
1. Örtülü Hukuk Seçiminin Araştırılması 401
2. Hukuk Seçiminin Yokluğuna Hükmedilmesi 405
a) Belirli Bir Tahkim Usulünün Seçimi Halinde
Uygulanacak Hukuk 406
aa) Washington Konvansiyonu Dışında Kalan
Kuralların Seçimi 406
ab) Washington Konvansiyonu Seçimi 408
b) Belirli Bir Tahkim Usulünün Seçilmiş Olmaması
Halinde Uygulanacak Hukuk 411
II. UYGULANACAK HUKUKUN SÖZLEŞME DIŞI KAYNAKLARDA
BELİRLENMESİ 418
A. Uygulanacak Hukukun Ev Sahibi Devlet Yasalarınca
Belirlenmesi 418
B. Yatırım Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Yatırım
Anlaşmaları ile Belirlenmesi 419
§3. YATIRIM ANLAŞMALARINA UYGULANACAK HUKUK 420
I. ANLAŞMALARDA UYGULANACAK HUKUK KAYDI BULUNMASI 421
II. ANLAŞMALARDA UYGULANACAK HUKUKA İLİŞKİN BELİRLEME
BULUNMAMASI 428
SONUÇ 435
KAYNAKÇA 453
KARARLAR 489 |