|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Giriş 21
I. ÇALIŞMANIN AMACI 21
II. ÇALIŞMANIN KAPSAMI 21
III. ÇALIŞMANIN EKONOMİ CEZA HUKUKU İLE BAĞLANTISI 22
A. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlarda Bireysel Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesinin Zorunluluğu 24
B. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlarda Bireysel Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesinin Zorluğu 35
C. “Deri Spreyi/Erdal” Kararı 39
IV. ÇALIŞMANIN CEVAPLAMAYA ÇALIŞTIĞI SORU 43
A. Delegasyona Rağmen Kararın Kurul Tarafından Alınması 43
B. İhmal Suretiyle İşlenen Taksirli Suç 45
V. ÇALIŞMANIN PLANI 47
Birinci Bölüm
KURUL KARARLARINDA NEDENSELLİK BAĞI SORUNSALI
I. KAVRAM OLARAK NEDENSELLİK BAĞI 53
A. Nedensellik Bağı Kavramını İsnadiyet Sorunsalı ile Birlikte Ele Alan Görüşler 54
B. Şart Teorisi 62
1. Conditio Sine Qua Non–Formülü 63
a. Rezerv Sebepler ve Hipotetik Nedensellik 64
b. Alternatif Nedensellik 65
2. Kanuna Uygun Şart–Formülü 67
3. Şart Teorisi Çerçevesinde Tartışılması Gereken Diğer Meseleler 71
a. Atipik Nedensellik 71
b. Nedenselliğin Kesilmesi 72
c. Öne Geçen Nedensellik 73
C. Şart Teorisine Göre Sorumluluğun Belirlenmesi 73
1. Objektif İsnadiyet Teorisine Dair Genel Açıklamalar 73
2. Nedensellik Bağında Özellik Gösteren Durumlara Objektif İsnadiyet Teorisinin Yaklaşımı 81
a. Kümülatif Nedensellik 81
b. Öne Geçen Nedensellik 82
c. Alternatif Nedensellik 83
d. Hipotetik Nedensellik 84
e. Hukuka Uygun Alternatif Davranışlar 84
aa. Yalın Nedensellik Teorisi 85
bb. Kaçınılabilirlik Teorisi 85
cc. Riskin Yükseltilmesi Teorisi 86
f. Kasıtlı Olarak Hareket Eden Üçüncü Kişinin Araya Girmesi 88
aa. Uygun İsnadiyet Teorisi 88
bb. İsnadiyet İlişkisinin Kesilmesi Teorisi 89
cc. Sınırlı Sorumluluk Alanı Teorisi 89
II. İCRA SURETİYLE İŞLENEN SUÇLARDA KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN NEDENSELLİK BAĞI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 90
A. Kanuna Uygun Şart Formülü Çerçevesinde Nedensellik Bağının Tespiti 91
1. Formülün Yalın Hâli 91
2. Yeterli Asgari Şart Teorisi 93
a. Teoriye Genel Bakış 93
b. Teorinin Kurul Hâlinde Alınan Kararlara Aktarılması 95
3. Kanuna Uygun Şart Formülünün Yalın Hâlinin ve Yeterli Asgari Şart Teorisinin Yetersiz Kaldığı Durumlar 97
a. Psikolojik Nedensellik 97
b. Somut Olaya Uygulanabilecek Doğa Yasasının Olmaması ya da Bu Yasanın Tekniğin Geldiği Seviyede Henüz Bilinmiyor Olması 101
aa. Kanuna Uygun Şart Formülünün Determinist Düzenliliğe Atfı 101
bb. Olasılıklı Nedensellik Modeli 104
4. Ara Değerlendirme – Conditio–Formülü ve “Black Box” Modeli 107
5. Genel Nedensellik 109
a. Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu – Kısa Bir Bakış 109
b. İmalatçının Cezai Sorumluluğunun Belirlenmesinde Nedensellik Bağının Tespiti 112
c. Dolaylı Sonuç Çıkarma Yönteminin Değerlendirilmesi 115
B. Conditio–Formülü Çerçevesinde Nedensellik Bağının Tespiti 121
1. Somut Biçimiyle Netice Öğretisi 122
2. Alternatif Nedensellik ve Kümülatif Nedensellik 126
3. Savunulan Diğer Görüşler 130
a. Oylama Sırasındaki Oy Kullanma Sıralamasına Göre Nedensellik Bağının Tespiti 130
b. Sırf Kurul Üyesi Olmaktan Dolayı Kullanılan Her Oyun Nedensel Addedilmesi 133
4. Sorunun Çözümü – Kümülatif Nedenlerin Alternatifliği 134
III. İHMAL SURETİYLE İŞLENEN SUÇLARDA KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN NEDENSELLİK BAĞI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 142
A. Kümülatif Nedensellik ve Alternatif Nedensellik 144
B. Kümülatif Nedenlerin Alternatifliği 145
IV. KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN OBJEKTİF İSNADİYET ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 148
A. Yan Yana Faillerin Eylemlerinin Zamansal Olarak Aynı Anda Mevcut Olmadığı Durumlar 150
B. Kaçınılabilirlik Teorisi vs. Riskin Yükseltilmesi Teorisi 155
C. Değerlendirme 158
D. Ulaşılan Sonuçların Yan Yana Faillerin Eylemlerinin Zamansal Olarak Aynı Anda Mevcut Olduğu Durumlara (Kurul Kararlarına) Aktarılması 163
V. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ – İKİNCİ BÖLÜME DAİR ÖN AÇIKLAMALAR 167
İkinci Bölüm
KURUL KARARLARINDA MÜŞTEREK FAİLLİK SORUNSALI
I. MÜŞTEREK FAİLLİK KURUMUNA GENEL BAKIŞ 181
A. Müşterek Fail: Tipik Eyleme Egemen Olan Kişi 181
B. Müşterek Failliğin Şartları 186
1. Ortak Suç İşleme Kararı 187
2. Suçun Birlikte İcrası 189
a. Suçun Yalnızca Hazırlık ve Planlama Safhasında Sunulan Katkı 189
b. Sukzesif Müşterek Faillik 196
II. KURUL KARARININ İCRASI İLE İŞLENEN SUÇUN KASTEN İŞLENEN BİR SUÇ OLMASI DURUMUNDA KURUL ÜYELERİNİN MÜŞTEREK FAİL OLARAK SORUMLU TUTULMASI 202
A. Müşterek Faillikten Bahsedilebilmesi İçin Suç Ortaklarından Her Birinin Katkısı Nedensel Olmak Zorunda Mıdır? 202
1. Müşterek Failliği Karşılıklı Azmettirme Olarak Açıklayan Görüş 203
2. Müşterek Failliği Müstakil Faillik ile Dolaylı Failliğin Kombinasyonu Olarak Açıklayan Görüş 204
3. Değerlendirme – Müşterek Failliğin Nedensellik Bağını İkame Edici Etkisi 204
4. Alternatif Müşterek Faillik 208
5. Additif Müşterek Faillik 209
6. Ulaşılan Sonucun Kurul Hâlinde Alınan Kararlar İçin İfade Ettiği Anlam 212
B. Müşterek Failliğin Ortak Suç İşleme Kararı ve Suçun Birlikte İcrası Olarak İfade Edilen Şartları Kurul Hâlinde Alınan Kararlar İçin Ne Anlam İfade Etmektedir? 213
C. Yatay İlişkide Müşterek Failliğin Kabul Edilmesinin Dikey İlişkide İfade Ettiği Anlam: Müşterek Dolaylı Faillik 218
III. KURUL KARARININ İCRASI İLE İŞLENEN SUÇUN TAKSİRLE İŞLENEN BİR SUÇ OLMASI DURUMUNDA KURUL ÜYELERİNİN MÜŞTEREK FAİL OLARAK SORUMLU TUTULMASI 232
A. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Tartışılması Gerekmeyen Durumlar 234
1. Kasıtlı Bir Suça Taksirle veya Taksirli Bir Suça Kastla İştirak Olmaz Kuralı 234
2. Taksirli Davranışa Üçüncü Bir Kişinin Taksirli Davranışının Eklendiği ve Herkesin Kendi Taksirli Fiilinden Dolayı Sorumlu Tutulabildiği Durumlar 239
3. Güven İlkesi ve Yetki Devrinin Taksirli Suçlarda İcra Ettiği Fonksiyon 243
B. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Tartışılması Gereken Durumlar 254
1. Nedensellik Bağının Tespit Edilemediği Olaylarda Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumu 254
a. Örnek Olaylar Bağlamında Meseleye İlişkin Görüşlerin Genel Hatları ile Ortaya Konması 254
b. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunu Reddeden Görüşün Nedensellik Bağının Tespit Edilemediği Olaylara İlişkin Çözüm Önerileri 259
aa. In Dubio Pro Reo–Kuralı Uyarınca Sorumsuzluk Çözümü 259
bb. Tek Faillik Sistemi Uyarınca Yan Yana Faillik Çözümü 261
cc. Garantörlük Çözümü 262
dd. Ara Değerlendirme 263
c. Taksirli Suçlarda Müşterek Failliği Kabul Etmeyen Görüşün Taksirli Suçlarda Müşterek Failliği Kabul Eden Görüşe Karşı İleri Sürdüğü Argümanlar ve Bunların Değerlendirilmesi 263
d. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Şartları 268
2. Kurul Hâlinde Alınan Kararlarda Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumu 270
3. Yatay İlişkide Müşterek Failliğin Kabul Edilmesinin Dikey İlişkide İfade Ettiği Anlam: Taksirli Müşterek Dolaylı Faillik 272
IV. ÖZEL DURUMLAR 275
A. Hukuka Uygun Yönde Oy Kullanan Kurul Üyesi 275
B. Çekimser Oy Kullanan Kurul Üyesi 278
C. Toplantıya Katılmayan Kurul Üyesi 280
D. Veto Hakkına Sahip Kurul Üyesi 281
E. Oylamanın Gizli Yapılması 283
V. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ – ÜÇÜNCÜ BÖLÜME DAİR ÖN AÇIKLAMALAR 284
Üçüncü Bölüm
KURUL KARARLARININ HİYERARŞİK İŞ İLİŞKİSİ
ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
I. ORGANİZASYON HÂKİMİYETİNE DAYALI DOLAYLI FAİLLİK 296
A. Genel Açıklamalar 296
B. İllegal Örgütlenmelerde Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu 301
1. Kurumun Kurgulanmasının Altında Yatan Sebep 301
2. Kurumun Uygulanabilirliği İçin Öğreti Tarafından Ortaya Konulan Şartlar 306
a. Hiyerarşik Şekilde Örgütlenmiş Bir Güç Aygıtının Varlığı 307
b. Güç Aygıtının Hukuk Normlarından Sıyrılmış Olması 311
c. Doğrudan Fail Konumundaki Öndeki Şahsın İkame Edilebilir Olması 312
d. Doğrudan Failin Organizasyon İçin Tipik Olan Suçun İşlenmesine Eğilimli Olması 314
3. Kurumun Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) ve Türk Kanun Koyucusu Tarafından Tanınması 316
a. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 316
b. Türk Kanun Koyucusu (TCK m. 220/5) 324
C. Legal Örgütlenmelerde Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu 329
1. Genel Açıklama 329
2. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 331
3. Alman Öğretisinin Konuya Yaklaşımı ve Önerdiği Çözüm Yolları 335
a. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Kabul Eden Görüş 335
b. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Reddeden Görüş 336
aa. Sorumluluğun Belirlenmesinde Müşterek Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 337
bb. Sorumluluğun Belirlenmesinde Yan Yana Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 338
cc. Sorumluluğun Belirlenmesinde Azmettirme Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 338
dd. Sorumluluğun Belirlenmesinde İhmali Suç Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 338
4. Değerlendirme 339
a. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu vs. Sorumluluk Prensibi 339
b. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Reddeden Görüşün “Üst”ün Sorumluluğu Hususunda Sunduğu Önerilerin Değerlendirilmesi 341
aa. Sorumluluğun Belirlenmesinde Müşterek Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 341
bb. Sorumluluğun Belirlenmesinde Yan Yana Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 344
cc. Sorumluluğun Belirlenmesinde Azmettirme Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 344
dd. Sorumluluğun Belirlenmesinde İhmali Suç Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 346
c. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Şartlarının Legal Örgütlenmelere Özgü Yorumlanışı 348
II. “ALT”IN SUÇ İŞLEMESİNİ ENGELLEMEYEN “ÜST”ÜN İHMALDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 352
A. Alman Ceza Hukukunda Meselenin Ele Alınışı 352
1. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 353
2. Alman Öğretisinin Konuya Yaklaşımı 355
a. “Üst”ün İhmalden Doğan Sorumluluğunun Teorik Alt Yapısına Dair Ortaya Konan Görüşler 355
b. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suç Kavramına Dair Ortaya Konan Görüşler 356
B. Türk Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirme 358
1. Şekli Hukuki Yükümlülük Öğretisi vs. İşlev Öğretisi: Ekonomi Ceza Hukukunda Garantörlüğün Kaynağı Olarak “Kanun” 359
2. “Üst”ün Fail Sıfatıyla Sorumlu Olacağı Görünüşte İhmali Suçların Sınırlı Sayıda Oluşu – “Üst”ün Şerik Sıfatıyla Sorumlu Olacağı Görünüşte İhmali Suçların Sınırlı Sayıda Olmayışı: İcrai Suça İhmali Davranışla İştirak 370
3. “Üst”ün İhmalden Doğan Sorumluluğunun Şartları ve Bu Sorumluluğun Uygulama Alanı 379
III. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ 387
Sonuç 397
Kaynakça 403
Kavram Dizini 441 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
