İÇİNDEKİLER
2. Baskıya Önsöz 7 1. Baskıya Önsöz 9 1. Bölüm ADLİ ARAMA, ÖNLEME ARAMASI VE DENETLEMELER § 1. ADLİ ARAMA 19 I. KAVRAM 19 II. HUKUKİ NİTELİĞİ 22 III. ARAMA İŞLEMİNE HAKİM OLAN USUL İLKELERİ 24 A. Genel Olarak 24 B. Hukuk Devleti İlkesi 24 C. İnsan Haklarına Uygun İşlem Yapma İlkesi 25 D. Oranlılık İlkesi 25 E. Dürüst İşlem İlkesi 26 F. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 26 G. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 27 IV. ADLİ ARAMANIN AMACI 27 V. ADLİ ARAMAYA MARUZ KALACAK KİŞİLER 28 VI. ADLİ ARAMA YAPMANIN ŞARTLARI 28 A. Makul Şüphe Sebebinin Bulunması 28 B. Yetkili Merci Tarafından Verilen Bir Arama Kararının veya Arama Emrinin Bulunması 33 1. Adli Aramada Karar Mercii 33 a. Genel Olarak 33 b. Hakim Kararı 33 c. Cumhuriyet Savcısının Yazılı Emri 34 aa. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hal 35 bb. Arama Emrinin Yazılı Olması 36 d. Kolluk Amirinin Yazılı Emri 36 aa. Makul Şüphe Sebebinin Bulunması 37 bb. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hal 37 cc. Cumhuriyet Savcısına Ulaşılamaması 37 dd. Emrin Yazılı Olması 38 ee. Arama Yapılacak Yerin; Konut, İş yeri veya Kamuya Kapalı Bir Yer Olmaması 39 e. Arama Kararının/Emrinin İçeriği 39 aa. Aramanın Nedeninin Oluşturan Fiil 39 bb. Aranılacak Kişinin Kimliği 39 cc. Aramanın Yapılacağı Yerin Adresi veya Eşyanın Ne Olduğu 40 dd. Karar veya Emrin Geçerli Olacağı Süre 40 f. Cumhuriyet Savcısının veya Kolluk Amirinin Yazılı Emri ile Yapılan Aramanın Onaylanması 41 2. Karar veya Emir Alınmadan Yapılacak Adli Aramalar 41 a. Genel Olarak 41 b. Durdurma ve Kontrol Araması 42 c. Yakalanan Kişinin Üstünün Aranması 45 d. Gıyabi Tutuklama Kararı, Yakalama Emri, Zorla Getirme Kararı ile Aranan Kişinin Yakalanması Amacı ile Yapılacak Arama 46 e. Gözaltına Alınan Kişinin Nezarethaneye Konmadan Önce Aranması 47 f. Kaçan Kişinin Takibi Sonucunda Girdiği Yerde Arama 48 g. Kaçakçılık Kanunu Uyarınca Yapılacak Aramalar 50 h. Orman Kanunu Uyarınca Yapılacak Aramalar 51 i. Kapalı Yerlerden Gelen Yardım Çağrılarına Cevap Verme 52 VII. ADLİ ARAMANIN İCRASI VE ÖZEL HALLER 54 A. Adli Aramanın Zamanı 54 1. Arama Kararının Süresi 54 2. Gece Vakti Arama 55 B. Adli Aramanın İcrası 59 1. Aramada Hazır Bulunacak Kişiler 59 a. Hakim veya Cumhuriyet Savcısı 59 b. Yerin Sahibi veya Eşyanın Zilyedi 60 c. Arama Tanıkları 61 aa. Arama Tanığı Bulundurulması Gereken Haller 61 bb. Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı ve Eleştirisi 63 cc. Arama Tanığı Olabilecek Kişiler 68 aaa. Aranılacak Yerin veya Eşyanın Zilyedinin Temsilcisi 68 bbb. Aranılacak Yerin veya Eşyanın Zilyedinin Ayırt Etme Gücüne Sahip Hısımlarından Birisi 68 ccc. Kendisiyle Birlikte Oturmakta Olan Bir kişi 69 ddd. Komşu 69 d. Yerin Sahibinin veya Eşyanın Zilyedinin Avukatı 70 e. Baro Başkanı veya Temsilcisi 70 2. Aramaya Maruz Kalacak Kişi ile İletişime Geçilmesi 70 3. Aramaya Maruz Kalacak Kişiye Bilgi Verilmesi 71 4. Üst veya Eşya Aramasının İcrası 71 5. Kişinin Üstünün Soyularak Aranması (Çıplak Arama) 73 6. Araç Aramasının İcrası 74 7. Konut, İş Yeri ve Eklentilerinde Yapılacak Aramanın İcrası 75 8. Belge ve Kağıtların İncelenmesi 76 C. Kapsam Dışı Elde Edilen Bulgular 79 D. Olay Yeri İncelemesi 80 1. Genel Olarak 80 2. Kamuya Açık Alanlarda Olay Yeri İncelemesi 81 3. Kamuya Açık Olmayan Yerlerde Olay Yeri İncelemesi 82 a. Suçun Sanığa Ait; Konut, Yerleşim Yeri, İş Yeri ve Bunları Eklentileri ile Aracında İşlenmiş Olması 82 b. Suçun Mağdura veya Üçüncü Bir kişiye Ait; Konut, Yerleşim Yeri, İş Yeri ve Bunları Eklentileri ile Aracında İşlenmiş Olması 82 E. Askeri Mahallerde Adli Arama 83 F. Bilgisayarlarda ve Bilgisayar Kütüklerinde Arama 84 G. Özel Kişiler Tarafından Kendilerine Ait Yerlerde Yapılacak Arama 86 H. Sıfatları Bakımından Bazı Kişilerin Aranmasındaki Özel Durumlar 86 1. Cumhurbaşkanı 86 2. Milletvekilleri 87 3. Hakim ve Cumhuriyet Savcıları 88 4. Avukatlar ve Avukat Büroları 90 a. Kapsam (Avukatın Bürosu, Evi ve Üzerinin Aranması) 90 b. Avukatın Bürosu 92 c. Baro Başkanı veya Temsilcisi 93 d. Avukat Bürolarının Aranması Konusunda AİHM Uygulaması 94 5. Diplomatik Dokunulmazlığı Bulunanlar 96 6. Noterler ve Noter Daireleri 96 7. Siyasi Partiler, Sendikalar ve Derneklerde Arama 97 İ. Arama Tutanağının Düzenlenmesi 98 § 2. ÖNLEME ARAMASI 99 I. KAVRAM 99 II. HUKUKİ NİTELİĞİ 99 III. ÖNLEME ARAMASININ ŞARTLARI 100 A. Genel Olarak 100 B. Amaç Şartı 100 C. Yer Şartı 101 D. Makul Şüphe Sebebinin Bulunması Şartı 102 E. Önleme Araması Kararının Bulunması Şartı 103 1. Genel Olarak 103 2. Önleme Aramasında Karar Mercii ve Karar Prosedürü 104 3. Arama Kararının/Emrinin İçeriği ve Kapsamı 107 4. Önleme Araması Kararı/Emri Gerekmeyen Haller 109 IV. ÖNLEME ARAMASININ İCRASI VE ÖZEL HALLER 111 A. Önleme Aramasının Zamanı 111 B. Önleme Aramasının İcrası 112 C. Önleme Aramasında Suç Eşyası Bulunması 113 D. Özel Güvenlik Görevlilerinin Kontrol Yetkisi 113 E. Havaalanlarında Önleme Araması 115 1. Genel Olarak 115 2. Havaalanlarının Güvenliği ile İlgili Mevzuat Hükümleri 116 3. VIP ve Şeref Salonları ile CIP Salonlarında Güvenliğin Sağlanması ve Arama 120 4. Özel Durumu Olan Kişilerin Havaalanlarında Aranmasına İlişkin Düzenlemeler 123 F. Derneklerde Önleme Araması 125 G. Spor Karşılaşmalarında Önleme Araması 127 H. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Girişlerinde Yapılacak Arama 130 İ. Özel Kişilere Ait Yerlerin Girişlerinde Arama 131 J. Cezaevlerinde Arama 133 K. Nezarethanelerde Arama 135 L. Okullarda Disiplin Amacı İle Yapılacak Arama 136 § 3. DENETLEMELER 137 I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 137 II. DENETLEMELERİN İCRASI 139 § 4. ARAMA İŞLEMİNİN DENETİMİ VE HUKUKA AYKIRI ARAMANIN YAPTIRIMI 141 I. ARAMA İŞLEMİNİN DENETİMİ 141 II. ARAMANIN HUKUKA AYKIRI SAYILMASI 143 A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Yönünden Hukuka Aykırılık 143 1. Genel Olarak 143 2. Denetim Testinin Arama İşlemine Uygulanması 143 a. Sözleşme Kapsamında Bir Hak Olma 143 b. Arama İle Hakka Müdahale Yapılmakta mıdır? 143 c. Müdahalenin Meşru Olması 144 aa. Kanunilik 144 bb. Meşru Bir Amaca Hizmet 145 cc. Demokratik Bir toplumda Gereklilik 146 d. Müdahalenin Oranlılık İlkesine Uygun Olması 147 e. Denetim ve Etkin Başvuru Yollarının Bulunması 149 3. Arama Bakımından Değerlendirme 149 B. İç Hukuk Yönünden Hukuka Aykırılık 150 III. HUKUKA AYKIRI ARAMANIN YAPTIRIMI 151 A. Genel Olarak 151 B. Elde Edilen Eşyanın Delil Değerini Kaybetmesi 151 C. Ceza Sorumluluğu (Haksız Arama Suçu) 152 D. Tazminat Sorumluluğu 153 2. Bölüm EL KOYMA VE KORUMA (MUHAFAZA) ALTINA ALMA § 1. EL KOYMA VE KORUMA (MUHAFAZA) ALTINA ALMA 157 I. KAVRAM VE HUKUKİ NİTELİĞİ 157 II. EL KOYMAYA HAKİM OLAN İLKELER 160 A. Genel Olarak 160 B. Hukuk Devleti İlkesi 160 C. Oranlılık İlkesi 161 D. Dürüst İşlem İlkesi 162 E. Özel Hayatın Dokunulmazlığı İlkesi 162 F. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 162 III. EL KOYMANIN AMACI 163 IV. EL KOYMANIN ŞARTLARI 164 A. El Koymaya Karar Vermeye Yeterli Şüphe Sebebinin Bulunması 164 1. Şüphe Kavramı 164 2. El Koymaya Yeterli Şüphe 164 B. El Koyma Kararının Bulunması 165 1. Hakim Kararı 166 2. Savcı ve Kolluğun El Koyma Emri Verme Yetkisi 167 C. El Koymaya Konu Olabilecek Bir Eşyanın Bulunması 169 D. El Konulması Yasak Olan Eşyaların Söz Konusu Olmaması 169 1. El Koyma Yasağı 169 2. El Konulması Yasak Olan Mektup ve Belgeler 170 a. Genel Olarak 170 b. Yasağın Konusu 170 c. El Koyma Yasağının Tarafları 170 d. Nezdinde (Yanında) Bulundurma 172 3. Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelere El Koyma 172 V. EL KOYMANIN ÇEŞİTLERİ VE İCRASI 173 A. Basit (Genel) El Koyma 173 1. Delil Elde Etmek İçin El Koyma 173 2. Müsadereye Tabi Olan Eşyaya El Koyma 173 3. İcrası 174 B. Özel El Koyma 175 1. Genel Olarak 175 2. Basılmış Eserlere ve Basın Araçlarına El Koyma (Toplatma) 176 a. Konusu 176 b. Şartları 176 c. İcrası 177 3. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara El Koyma 178 a. Genel Olarak 178 b. Şartları 178 aa. Kanunda Katalog Halinde Sayılan Suçlardan Bir veya Bir Kaçının Söz Konusu Olması 179 bb. Kuvvetli Şüphe Sebebinin Bulunması 180 cc. Eşyanın Şüpheli veya Sanığa Ait Olması 180 dd. Hakim Kararı Bulunması 181 c. Konusu 181 d. İcrası 181 4. Zorlama Amaçlı El Koyma (CMK 248) 183 a. Genel Olarak 183 b. Amacı 183 c. Konusu 184 d. Şartları 184 aa. Kanunda Katalog Halinde Sayılan Suçlardan Bir veya Bir Kaçının Söz Konusu Olması 184 bb. Suça İlişkin Olarak Kovuşturma Aşamasının Başlamış Olması 185 cc. Sanığın Kaçak Durumda Bulunması 185 dd. Mahkeme Kararı Bulunması 186 ee. Kararın Oranlılık İlkesine Uygun Olması 186 e. İcrası 186 5. Postada El Koyma (CMK 129) 187 a. Genel Olarak 187 b. Amacı 188 c. Konusu 189 d. Şartları 191 aa. Yeterli Delil 191 bb. Adliyenin Eli Altında Bulunmasının Zorunlu Olması 191 cc. Hakim Kararı veya Cumhuriyet Savcısının Emrinin Bulunması 191 e. İcrası 192 6. Bilgisayar Kütüklerindeki Bilgilere El Koyma ve Kopya Çıkarma 193 a. Genel Olarak 193 b. Amacı 194 c. Konusu 194 d. Şartları 194 aa. Yeterli Delil 195 bb. Başka Suretle Delil Elde Etme İmkanı Bulunmaması 195 cc. Hakim Kararının Bulunması 195 e. İcrası 196 7. Kaçakçılık Suçlarında El Koyma 198 a. Genel Olarak 198 b. Konusu ve İcrası 198 8. Bankacılık Suçlarında El Koyma 200 a. Genel Olarak 200 b. Amacı 202 c. Konusu 202 d. Şartları 202 aa. Genel Olarak 202 bb. Yeterli Delil 203 cc. Hakim Kararının veya Cumhuriyet Savcısının Yazılı Emrinin Bulunması 203 e. İcrası 204 9. Orman Suçlarında El Koyma 205 a. Genel Olarak 205 b. Konusu 205 c. İcrası 205 10. Şirket Yönetimine El Koyma 206 a. Genel Olarak 206 b. Amacı 207 c. Konusu 207 d. Şartları 207 aa. Kuvvetli Şüphe Sebebinin Bulunması 208 bb. Gerekli Olması 208 cc. Kanunda Katalog Halinde Sayılan Suçlardan Bir veya Bir Kaçının Söz Konusu Olması 208 dd. Hakim veya Mahkeme Kararının Bulunması 209 e. İcrası 209 VII. EL KONULAN EŞYANIN MUHAFAZASI VE ELDEN ÇIKARILMASI 210 VIII. EL KOYMANIN SONA ERMESİ 212 A. El Konulan Eşyanın İadesi 212 B. El Konulan Eşyanın Müsadere Edilmesi 214 IX. EL KOYMA İŞLEMİNE KARŞI KANUN YOLLARI 214 § 2. EL KOYMA VE KORUMA (MUHAFAZA) ALTINA ALMA İŞLEMİNİN DENETİMİ, HUKUKA AYKIRI EL KOYMA VE KORUMA (MUHAFAZA) ALTINA ALMA İŞLEMİNİN YAPTIRIMI 216 I. EL KOYMA VE MUHAFAZA ALTINA ALMA İŞLEMİNİN DENETİMİ 216 II. HUKUKA AYKIRI EL KOYMANIN YAPTIRIMI 216 A. Genel Olarak 216 B. Elde Edilen Eşyanın Delil Değerini Kaybetmesi 217 C. Ceza Sorumluluğu 217 D. Tazminat Sorumluluğu 217 1. Genel Olarak 217 2. Tazminat Talebini Gerektiren Haller 218 a. Usulüne Uygun El koyma Kararı veya Onayı Olmaması 218 b. Eşyanın Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması 219 c. Eşyanın El Koymanın Amacı Dışında Kullanılması 219 d. Eşyanın Zamanında Geri Verilmemesi 220 3. Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı 221 3. Bölüm YARGI KARARLARI YARGI KARARLARI 223 4. Bölüm EKLER ADLÎ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ 323 YAKALAMA, GÖZALTINA ALMA VE İFADE ALMA YÖNETMELİĞİ 341 Kaynaklar 357 Kararlar Dizini 359 Kavram Dizini 361 |