|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Takdim 9
Özet 11
Kısaltmalar 23
GİRİŞ 25
BİRİNCİ BÖLÜM
KİŞİ HÜRRİYETİ VE GÜVENLİĞİ HAKKI,
TARİHSEL GELİŞİMİ VE SINIRLANDIRILMASI
I. KAVRAM 27
II. TARİHSEL GELİŞİMİ 28
A. Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Hukukuna Bakış 29
1. Osmanlı İmparatorluğu İnsan Hakları Anlayışında Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği 29
a. Tanzimat Öncesi Durum 29
b. Tanzimat Dönemi ve Sonrası 30
2. Cumhuriyet Döneminde Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği 32
a. 1924 Anayasası 32
b. 1961 Anayasası 33
ba. 1971 ve 1973 Tarihli Değişiklikler Öncesi Durum 33
bb.1971 ve 1973 Tarihli Değişiklikler Sonrası Durum 36
c. 1982 Anayasası Dönemi 37
B. Mukayeseli Hukukta ve Uluslararası Alanda Kişi Hürriyeti ve Güvenliği 40
1. Mukayeseli Hukukta 40
a. İngiltere’de Ortaya Çıkış Süreci 40
b. Amerika Birleşik Devletleri’nde Ortaya Çıkış Süreci 43
c. Fransa’da Ortaya Çıkış Süreci 44
2. Uluslararası Hukuk 45
a. Evrensel Nitelikte Belgeler 45
aa. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 45
bb. Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslar arası Sözleşme 46
ac. Her Türlü Irk Ayrımcılığının Kaldırılması Uluslararası Sözleşmesi 47
ad. İşkenceye ve Diğer Zalimce, İnsanlık Dışı Ya Da Onur Kırıcı Davranış Veya Cezaya Karşı Sözleşme 47
ae. Kadınlara Karşı Şiddetin Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri 48
af. Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi 48
ag. Çocuk Hakları Sözleşmesi 49
ah. Tüm Göçmen İşçilerinin ve Aile Üyelerinin Korunması Uluslar arası Sözleşmesi 50
ai. Hukuk Dışı, Keyfi ve Kısa Yoldan İnfazların Etkili Biçimde Önlenmesi ve Soruşturulmasına Dair Prensipler 50
aj. Kanun Adamları İçin Talimatname 50
ak. Birleşmiş Milletler Zorla Kaybedilmeye Karşı Herkesin Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme 51
b. Bölgesel Nitelikte Belgeler 51
ba. Amerika’da “Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı” 52
baa. Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi 52
bab. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 52
bac. Amerikalılar Arası İşkencenin Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi 53
bad. Kişilerin Cebri Kaybedilmeleri Hakkında Amerikalılar Arası Sözleşme 53
bae. Kadınlara Karşı Şiddetin Önlenmesi, Cezalandırılması ve Ortadan Kaldırılması Hakkında Amerikalılar Arası Sözleşme 53
bb. Afrika’da “Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı” 54
bba. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 54
bbb. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı’na Ek Afrika Kadın Hakları Protokolü 54
bc. Avrupa’da“Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı” 54
bca. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Tarafından Kabul Edilen Belgeler 55
bcb. Helsinki Nihai Senedi 55
bcc. Yeni Bir Avrupa İçin Paris Anlaşması 55
bcd. AGİK İnsani Boyut Konferansı Moskova Toplantısı Belgesi 56
bce. Avrupa Birliği Tarafından Kabul Edilen Belgeler 57
bcf. Avrupa Konseyi Tarafından Kabul Edilen Temel Belge Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 58
III. KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKININ SINIRLANMASI 62
A. Genel Olarak 62
B. Türk Hukukundaki Düzenlemeler 64
1. Temel Hak ve Hürriyetlerin Anayasal Bakımdan Sınırlanması 64
a. 2001 Anayasa Değişikliği Öncesi 64
aa. Anayasanın 13. Maddesinde Yer Alan Genel Sınırlama Sebepleri 65
ab. Özel Sınırlama Sebepleri 65
ac. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılması Yasağı 65
ad. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması 66
ae. Sınırlamanın Sınırları 67
b. 2001 Anayasa Değişikliği Sonrası Durum 67
2. Ceza Muhakemesi Hukukundaki Kişi Hürriyeti ve Güvenliğinin Sınırları 71
a. Yakalama 71
aa. Adli Yakalama 72
aaa. Yakalama Emrine Dayalı Olarak Yapılan Yakalamalar 72
aab. Bir Yakalama Emri Olmaksızın Yakalama Yapılabilen Haller 74
ab. Önleme Yakalaması 76
b. Gözaltına Alma 77
c. Ortak Hükümler 83
ca. Yakalama ve Gözaltına Alınmanın Yakınlara Bildirilmesi 83
cb. Yakalama ve Gözaltına Almaya Karşı Yapılabilecek Başvuru 83
d. Tutuklama 84
da. Kanunda Öngörülen Bir Yükümlülüğün Gereği Olarak Tutuklama 84
db. Usulüne Aykırı Şekilde Ülkeye Girmek İsteyen veya Giren ya da Hakkında Sınır dışı Etme yahut Geri Verme Kararı Verilen Bir Kimsenin Tutuklanması 85
dc. Ceza Muhakemesi Kanunu 100. Maddesi Gereği Bir Suç İşlenmesi Halinde Tutuklama 87
dca. Nedenleri 89
dcb. Şartları 91
e. Kişi Hürriyeti ve Güvenliğinin Sınırlanabileceği Diğer Durumlar 93
ea. Mahkemelerce Verilmiş Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Veya Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı 93
eb. Bir Küçüğün Gözetim Altında Islahı veya Yetkili Merci Önüne Çıkarılması İçin Verilen Bir Kararın Yerine Getirilmesi 94
ec. Toplum İçin Tehlike Teşkil Eden Bir Akıl Hastası, Uyuşturucu Madde veya Alkol Tutkunu, Bir Serseri veya Hastalık Yayabilecek Bir Kişinin Bir Müessesede Tedavi, Eğitim veya Islahı İçin Kanunda Belirtilen Esaslara Uygun Olarak Alınan Tedbirin Yerine Getirilmesi 96
f. Hükmen Tutukluluk Kavramı 97
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bakımından 98
1. Genel Olarak 98
2. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkının Sınırlandırılması Sebepleri 98
a. Mahkumiyet Kararı Üzerine Hürriyetten Yoksun Bırakılma 98
b. Bir Mahkeme Tarafından Verilen Karara Uymama veya Yasa ile Belirlenen Bir Yükümlülüğün Yerine Getirilmesini Sağlamak Amacı ile Yakalama veya Tutuklama 99
c. Bir Suç İşlediği Hakkında Geçerli Şüphe Bulunan veya Suç İşlemesine ya da Suç İşledikten Sonra Kaçmasına Engel Olmak Zorunluluğu İnancını Doğuran Makul Nedenlerin Bulunması Dolayısıyla Bir Kimsenin Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Yakalanması veya Tutuklu Durumda Bulundurulması 100
d. Küçüklerin Gözetim Altında Eğitimleri İçin Usulüne Uygun Verilmiş Bir Karar Gereği Veya Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Usulüne Uygun Olarak Özgürlükten Yoksun Bırakılmaları 101
e. Bulaşıcı Hastalık Yayabilecek Bir Kimsenin, Bir Akıl Hastasının, Bir Alkoliğin, Uyuşturucu Madde Bağımlısı Bir Kişinin veya Bir Serserinin Usulüne Uygun Tutulması 102
f. Bir Kişinin Usulüne Aykırı Suretle Ülkeye Girmekten Alıkonulması veya Kendisi Hakkındaki Sınır dışı Etme veya Geri Verme İşleminin Yürütülmekte Olması Nedeni İle Yakalanması veya Tutulması 104
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM
I. GENEL OLARAK 105
II. CEZA KAVRAMI, TARİHSEL SÜREÇ, AMAÇ VE ÖZELLİKLER 106
A. Kavram 106
B. Tarihsel Süreç 107
1. Genel Olarak 107
2. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 112
a. Yabancı Hukukta Gelişim Süreci 112
b. Türk Hukukunda Gelişimi 114
ba. Cumhuriyet Öncesi Dönem 114
bb. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 115
C. Amaç 116
1. Mutlak Teori 117
2. Nispi Teori 118
a. Genel Önleme 118
b. Özel Önleme 120
3. Karma Teori 121
D. Temel Özellikler 121
1. Acı Çektirici ve Izdırap Verici Olması 122
2. Korkutucu Olması 122
3. Kanunla Konulabilmesi 122
4. Kusurun Karşılığı ve İşlediği Fiilin Ağırlığı ile Orantılı Olarak Faile Yönelik Verilmesi 123
5. Yargısal Bir Kararla Hükmedilmesi 124
E. İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Özellikler 124
1. Ceza İnsan Onuruna Uygun Olmalıdır 125
2. Ceza Sadece Suçluya Etki Etmelidir 125
3. Ceza Bölünebilir Olmalıdır 126
4. Cezanın Tamiri ve Geri Alınması Mümkün Olmalıdır 126
5. Ceza Devlete Az Yük Getirmelidir 126
6. Cezanın İnfaz Kabiliyeti Bulunmalıdır 127
III. CEZANIN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRK CEZA KANUNUNDA YER ALAN CEZALAR 127
A. Cezaların Sınıflandırılması 127
1. Hukuki Niteliklerine Göre Cezalar 127
2. Yöneldikleri Değere Göre Cezalar 128
B. Türk Ceza Kanununda Yer Alan Cezalar 129
1. Hapis Cezası 130
a. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 130
b. Müebbet Hapis Cezası 130
c. Süreli Hapis Cezası 131
ca. Uzun Süreli Hapis Cezası 132
cb. Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 133
cba. Genel Olarak 133
cbb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 135
cbba. Seçenek Yaptırıma Çevirme Şartları 135
cbbb. Ana Kuralın İstisnası: Çevirmenin Zorunlu ve Yasak Olduğu Haller 136
cbbc. Seçenek Yaptırım Türleri 138
cbbca.Adli Para Cezası 138
cbbcb. Zararın, Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Yolu İle Tamamen Giderilmesi 139
cbbcc. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 140
cbbcd. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 141
cbbce. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belirli Bir Meslek veya Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 142
cbbcf. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 142
cbbd. Seçenek Tedbirlere Uyulmamasının Sonuçları 144
2. Adli Para Cezası 145
a. Genel Olarak 145
b. Tarihsel Gelişimi 146
c. Para Cezasına Yönelik Olumlu ve Olumsuz Görüşler 148
d. Para Cezalarının Belirlenme Sistemleri 151
da. Klasik Sistem 151
db. Gün Para Cezası Sistemi 152
e. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun Sistemi 152
f. Adli Para Cezası İle İlgili Temel Özellikler, İnfaz Usulü ve Ödenmeme Hali 155
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNFAZ KAVRAMI, İNFAZ KURUMLARI VE İCRASI
I. CEZALARIN İNFAZI 163
A. Kavram 163
B. İnfazın Konusu 163
C. İnfazın Koşulu 164
D. İnfazın Amacı 165
1. Yeniden Sosyalleştirme Amacı 166
a. Uluslararası Alanda Yeniden Sosyalleştirmenin Dayanakları 168
b. Türk Hukukunda Yeniden Sosyalleştirmenin Dayanakları 170
2. Önleme Amacı 171
E. Temel İlkeler 172
1. Kanunilik İlkesi 173
2. Derhal Uygulama İlkesi 173
3. Süreklilik İlkesi 173
4. İnsancıllık İlkesi 174
5. Alenilik İlkesi 174
F. İnfaz Sistemleri 176
1. Topluluk Sistemi 176
2. Pensilvanya Sistemi 177
3. Auburn Sistemi 178
4. İrlanda Sistemi (Dereceli Sistem) 179
5. Yeni Sistem 181
II. CEZA İNFAZ KURUMLARI 181
A. Modern Anlamda Cezaevlerinin Ortaya Çıkışı 182
B. Aydınlanma Dönemine Kadar Cezaevlerinin Durumu 183
C. Cezaevlerinde Reform Çalışmaları 184
1. John Howard’ın Çabaları 184
2. Bentham’ın Panoptikon Modeli 185
3. Amerikan Reform Çabaları 185
III. TÜRK CEZA İNFAZ KURUMLARI 186
A. Osmanlıda Hapishaneler 186
B. Cumhuriyet Dönemi 190
1. Genel Olarak 190
2. İnfaz Kurumlarının Sınıflandırma Kriterleri 191
3. 5275 Sayılı Yasa Uyarınca Yapılan Sınıflandırma 192
a. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları ve Türleri 192
aa. Tip Ceza İnfaz Kurumları 193
ab. Tip Olmayan Ceza İnfaz Kurumları 197
ac. Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumları 197
ad. Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumları 198
ae. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları 199
af. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları 200
b. Açık Ceza İnfaz Kurumları 200
ba. Doğrudan Açık Ceza İnfaz Kurumuna Alınacak Hükümlüler 202
bb. Kapalı Ceza İnfaz Kurumundan Açık Ceza İnfaz Kurumuna Ayrılacak Hükümlüler 203
bc. Kapalı Kurumdan Açık Kuruma Ayırma Usulü 204
bd. Çocuk Eğitim evinden Açık Ceza İnfaz Kurumuna Ayrılacak Hükümlüler 205
be. Açık Ceza İnfaz Kurumuna Ayrılamayacak Hükümlüler 206
bf. Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna İade 207
bg. Açık Kurumlar Arası Nakil ve Yeniden Açık Kuruma Ayrılma 209
c. Çocuk Eğitim Evleri 209
d. Tutukevleri 210
IV. HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZALARIN İNFAZI 211
A. Genel Kurallar 211
1. İnfaz Kurumuna Kabul 211
2. Hükümlünün ve Yakınları ile İlgililerin Bilgilendirilmesi 213
3. İnfazın Bireyselleştirilmesi Amaçlı Gözlem 214
a. Genel Olarak Gözlem 214
b. Gözlem Esasları, Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri 215
c. İdare ve Gözlem Kurulu 216
d. Gözlem Sonucu 217
4. Gruplandırma 217
B. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezalarının İnfazı 219
C. Müebbet Hapis Cezasının İnfazı 220
D. Süreli Hapis Cezasının İnfazı 220
E. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Usulleri 221
1. Genel Olarak Özel İnfaz Usulleri 221
2. Türk Hukukunda Özel İnfaz Usulleri 221
a. Hafta Sonu İnfaz 222
b. Geceleri İnfaz 223
c. Konutta İnfaz 224
ca. Genel Olarak 224
cb. Türk Hukukunda Konutta İnfaz 226
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
CEZAEVLERİNDE TUTUKLU VE
HÜKÜMLÜLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
I. CEZAEVLERİNE İNSAN HAKLARININ GİRİŞİ 231
A. Genel Olarak 231
B. 20. Yüzyılda Gelişim Süreci 234
1. Ülkesel Açıdan Gelişme Süreci 234
2. Uluslararası Alanda Gelişim Süreci 235
C. Türk İnfaz Hukukunda Tutuklu ve Hükümlerin Haklarının Gelişimi 238
1. Genel Olarak 5275 Sayılı Yasaya Kadar Var Olan Durum 238
2. 5275 Sayılı Yasa Çerçevesinde Hükümlülerin Hakları 242
a. Hükümlülerin İnsan Olmak Vasfından Kaynaklanan Vazgeçilmez Hakları 243
aa. Yaşam Hakkı, İnsanlık dışı ve Aşağılayıcı Ceza ve İşkence Görmeme Hakkı 243
ab. Cinsel Sömürü ve Tecavüzlerden Korunma Hakkı 246
ac. Hükümlünün Özgür Yaşama Yeniden Dönme Hakkı 247
b. Hükümlülerin Diğer Hakları 248
ba. Hükümlülerin Barındırılma Hakkı 248
bb. Beslenme, Giyim ve Hijyen Hakkı 250
bc. Alışveriş Hakkı 256
bd. Dış Dünya İle İletişim Kurma Hakkı 257
bda. Tek Yanlı Olarak Bilgi Alma İmkânları 258
bdaa. Radyo, Televizyon ve İnternetten Yararlanma Hakkı 258
bdab. Süreli ve Süresiz yayınlardan Yararlanma Hakkı 259
bdb. Dolaylı Yollardan Karşılıklı İletişim Kurma Yolları 261
bdba. Telefondan Yararlanma Hakkı 261
bdbb. Mektup, Telgraf ve Faks Gönderme ve Alma Hakkı 265
bdc. Doğrudan ve Karşılıklı İletişim Kurma Yolları 269
bdca. Hükümlünün Ziyaret Edilme Hakkı 269
bdcaa. Ziyaretçi Kabul Edebilecek Hükümlüler 269
bdcab. Ziyaret Yerleri ile Ziyaret Gün ve Saatleri ve Sayısı 270
bdcac. Ziyaret Edebilecek Kişiler 270
bdcad. Ziyaretçi, Hükümlü ve Ziyaret Yerinin Aranması 272
bdcae. Ziyarette Alıkonulacak ve Yasak Olan Eşyalar 273
bdcaf. Ziyaret Kurallarına Uymama ve Suç Oluşturan Eylemler 273
bdcag. Açık Görüşe İlişkin Özel Düzenlemeler 274
bdcah. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası Hükümlülerde Ziyaret 275
bdcai. Hükümlünün Avukat ile Görüşmesi 276
bdcb. Hükümlünün İzin Hakkı 278
bdcba. Mazeret İzni 279
bdcbb. Özel İzin 280
bdcbc. İş Arama İzni 281
bdcbd. İzinden Dönmeme ya da Geç Dönme 281
be. Dışarıdan Gönderilen Hediyeyi Kabul Etme Hakkı 282
bf. Din ve Vicdan Özgürlüğü 283
bg. Tedavi ve Muayene Hakkı 284
bh. Kültür ve Sanat Etkinliklerine Katılma, İfade Özgürlüğü ve Kütüphaneden Yararlanma Hakkı 288
bi. Eğitim Hakkı 290
bj. Bilgilendirilme, Şikâyet ve Savunma Yapma Hakkı 294
bk. Oy Hakkı 296
bl. Cinsel İlişki Kurma Hakkı 298
3. 5275 Sayılı Yasa Çerçevesinde Hükümlülerin Yükümlülükleri 299
a. Cezayı Çekme, Güvenlik ve İyileştirme Programına Uyma 300
b. Sağlığın Korunması Kurallarına Uyma 301
c. Bina ve Eşyanın Korunması 302
d. Diğer yükümlülükler 302
e. Hükümlünün Çalışması 303
D. Tutukluların Hak ve Yükümlülükleri 305
1. Tutuklunun Hakları 306
a. Çalışma Hakkı 306
b. Ziyaretçi Kabul Etme Hakkı 306
c. Haberleşme Hakkı 306
d. Savunma Hakkı 307
e. İzin Hakkı 307
2. Tutuklunun Yükümlülükleri 308
E. Tutuklu ve Hükümlü Haklarının Bir Gelişim Etkeni Olarak Ceza İnfaz
Personeli 309
SONUÇ 311
Kaynakça 315
Kavram Dizini 327 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
