İÇİNDEKİLER
Önsöz 5 Kısaltmalar Cetveli 13 Giriş 15 I. KAVRAMSAL İNCELEME 17 A. Kamu Kelimesinin Anlamı 17 1. Devlet Anlamında Kamu 24 2. Toplum Anlamında Kamu 25 3. Hem Devlet Hem de Toplum Anlamında Kamu 25 B. Yarar (Menfaat - Çıkar) Kelimesinin Anlamı 27 1. Yarar Bir "Mutluluk" Mudur Yoksa Kaçınılması Gereken Bir "Rant" mıdır? 29 2. Yarar Kelimesi Yerine Çıkar Kelimesini Kullanabilir miyiz? 30 II. KAMU - ÖZEL İKİLEMİNİN İNCELENMESİ 33 A. Kamusallık Kavramı 37 B. Kamusal Alan - Kamusal Olmayan Alan 45 C. Kamu Hukuku - Özel Hukuk Ayrımı 51 III. KAMU YARARINI TANIMLAMAYI ZORLAŞTIRAN NEDENLER 57 A. Tanımlayanların Farklılığı 58 B. Çoklu Gerçeklik - Farklı Görünüm Durumu 59 C. Kavramın Kurgusallığının Olumsuz Etkileri 60 D. Çok Yönlü ve Birden Çok Disiplinin İçinde Yer Alan Bir Kavram Olması 61 IV. KAMU YARARININ ANLAMINI BELİRLEYEN UNSURLAR 61 A. Devletin Organları 65 1. Yasama 66 2. Yürütme 71 3. Yargı 74 B. Doktrin 77 V. KAMU YARARINI AÇIKLAMAYA ÇALIŞAN TEORİLER VE TANIMLAR 78 A. Kamu Yararını Kabul Eden Görüşler 78 B. Kamu Yararı Kavramının Var Olmadığını Savunan Görüşler 97 C. Kamu Yararına Kuantum Teorisi ve Kozmik Yasalarla Bakış 100 VI. KAMU YARARININ ÖZELLİKLERİ 111 A. Kamu Yararının Her Zaman Çoğunluğun Yararı Anlamına Gelmediği 111 B. Kamu Yararını Bilimsel Olarak Açıklamanın Zorluğu 112 C. Kamu Yararı Anlayışının Değişkenliği 113 D. Kamu Yararının Ekonomik Olarak (Parasal Anlamda) Ölçülememesi 116 VII. KAMU YARARI İLE AYNI ANLAMDA KULLANILAN DİĞER KAVRAMLARIN İNCELENMESİ 116 A. Toplum Yararı - Toplumsal Yarar 119 B. Ortak İyi (Müşterek Hayır) Kavramı (Common Good) 123 C. Ortak Yarar - Genel Yarar 130 D. Milli Yarar (Milli Menfaat-Ulusal Yarar) 133 E. Kamusal Çıkar - Ortak Çıkar 140 F. Devlet Yararı (Devlet Çıkarı) 140 VIII. KAMU YARARININ TARİHÇESİNİ ŞEKİLLENDİREN TEORİLER VE OLAYLAR 142 A. Tarihsel Süreç 142 B. Toplum Sözleşmesi Teorisi ve Kamu Yararı (Ortak Yarar) Anlayışı 150 1. Toplum Sözleşmesi Teorisi 150 2. Toplum Sözleşmesi Teorisinin Kamu Yararı Anlayışı 153 C. Faydacı Teorinin (Utilitarian Theory) Etkileri 156 D. Fransız İhtilâli'nin Etkileri 161 IX. ÜRETİM ARAÇLARININ YÖNETİMİ VE EKONOMİK MODELLERİN BAKIŞ AÇISI İLE KAMU YARARI 166 A. Sosyalizm - Marxizm - Sosyal Demokrasi 172 1. Genel Özellikleri 172 a. Sosyalizm 172 b. Sosyal Demokrasi 175 c. Marxizm 175 d. Eleştiriler 177 2. Sosyalist Kamu Yararı Anlayışı 178 3. Sosyalizm ve Kapitalizm Hakkında Genel Değerlendirmelerimiz 183 B. Liberalizm ve Kapitalizm 196 1. Genel Olarak 196 a. Kapitalizm 197 b. Liberalizm 200 ba. Klasik Liberalizm 200 bb. Neoliberalizm 202 2. Liberal - Kapitalist Kamu Yararı Anlayışı Hakkında Değerlendirmeler 206 C. Üçüncü Yol Arayışları 236 X. DEMOKRASİ VE KAMU YARARI 237 A. Demokratik Sistemler 238 1. Demokrasi Tanımı 238 2. Demokrasi Türleri ve Kamu Yararı İle İlişkisi 241 a. Çoğunlukçu Demokrasi Anlayışı 241 b. Çoğulcu Demokrasi Anlayışı 242 c. Liberal Demokrasi Anlayışı 244 d. Müzakereci Demokrasi Anlayışı 245 e. Sosyal Demokrasi Kuramı 247 f. Katılımcı Demokrasi Kuramı 247 g. Eleştirel Demokrasi Kuramı 248 h. Çıkara Dayalı Demokrasi Anlayışı: 248 B. Demokratik Olmayan Sistemlerin Kamu Yararına Bakışı 249 XI. KAMU YARARININ BELİRSİZLİĞİ 253 XII. KAMU YARARININ KENDİSİNİ OLUŞTURAN UNSURLAR İLE ETKİLEŞİMİ 262 A. Devlet 262 1. Devlet Olgusu 262 2. Devlet - Kamu Yararı İlişkisi 270 3. Devletin Yararı Kamu Yararından Ayrı Olarak Düşünülüp Sistematize Edilebilir Mi? 277 B. Siyaset ve İdeoloji 279 C. Toplum 285 1. Tanım 285 2. Kamu Yararı ve Toplum İlişkisi 291 D. Birey 300 XIII. EGEMENLİĞİ MEŞRULAŞTIRMA ARACI OLARAK KAMU YARARI 301 XIV. KAMU GÜCÜ VE KAMU YARARI 302 XV. KAMU YARARI İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ DÜŞÜNCELER 302 A. Yerine Başka Kavram Konulamaması 302 B. Evrensel Kamu Yararı Olamayacağı 303 C. Kamu Yararının Mülkiyet Kavramı İle İlişkisi 305 D. Teknoloji ve Kamu Yararı İlişkisi 306 XVI. BİREYSEL YARAR VE KAMU YARARI (GENEL/TOPLUMSAL/UMUMİ YARAR - ÖZEL/ŞAHSİ/KİŞİSEL YARAR) İLİŞKİSİ 307 XVII. KAMU YARARININ KORUNMASI 321 A. İdarenin Denetlenmesi Açısından 323 B. Bireylerin Kamu Yararını Korumak Gibi Bir Amacı Olabilir Mi? 326 XVIII. KAMU YARARININ ÖLÇÜLMESİ (BELİRLENMESİ/TESPİTİ) SORUNU 328 XIX. KAMU ZARARI 332 XX. KAMU YARARININ ETKİLEŞİM İÇİNDE OLDUĞU BAZI HUKUKİ, SİYASAL VE EKONOMİK KAVRAMLAR 334 A. Hukuk Devleti 334 B. Sosyal Devlet 335 1. Sosyal Devlete Yönelik Tehditler 340 2. Sosyal Devletin Kamu Yararı Açısından Önemi 343 C. Küreselleşme Süreci 346 1. Küreselleşme Tanımı ve Özellikleri 346 2. Küreselleşmenin Kamu Yararı Anlayışına Etkisi 351 D. Ulus Devlet ile Kamu Yararı İlişkisi 366 E. Postmodern Düşünce Tarzı ve Kamu Yararı 371 F. Sivil Toplum Kuruluşları 373 G. Kamu Yararı Açısından Kamusal Mal ve Hizmetler ile Küresel Kamu Malları 376 1. Tanım 376 2. Özellikleri 378 3. Türleri 379 4. Kamu Yararı İle İlişkisi 380 H. Özelleştirme 381 I. Kamu Yönetimi ve Kamu Yararı İlişkisi 384 1. Ahlâk - Etik ve Kamu Yararı 386 2. Bürokrasinin Etkileri 387 3. Yeni Kamu Yönetimi Kavramının Kamu Yararı İle İlişkisi 388 4. Regülasyon Kavramının Kamu Yararına Olan Etkileri 397 5. Bir Piyasa Teorisi Olarak Kamu Yararı Teorisi 399 J. Kamu - Özel Ortaklığı (Public Private Partnership) ve Kamu Yararı Şirketleri (Public Interest Companies) ile Kamu Yararının İlişkileri 400 XXI. TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ HUKUK SİSTEMİNDE KAMU YARARI OLGUSU 404 A. 1982 Anayasası'nda Kamu Yararı (Toplum Yararı, Ortak Yarar ...) Kavramı 404 1. Maddelerin Değerlendirilmesi 405 2. 1982 Anayasası'nın Kamu Yararı Anlayışı 408 3. Anayasa Mahkemesi’nin Kamu Yararı Olgusuna Bakışı 410 a. Anayasa Mahkemesinin Kamu Yararını Tanımladığı Bazı Kararlardan Örnekler 410 b. Anayasa Mahkemesinin İçerisinde Kamu Yararı Olduğunu Belirttiği Bazı Konular (İşlemler-Hizmetler-Faaliyetler) 412 c. Anayasa Mahkemesinin Kamu Yararının Üstün Olduğunu İleri Sürdüğü Kararları 415 d. Kamu Yararının Sınırlayıcı Ölçüt Olarak Görüldüğü Kararlar 416 e. Kamu Yararına Yapılan İşlerde Eşitliğin Bozulmayacağına Dair Kararlar 418 f. Kamu Yararı İçin Zorunlu Olan Haller 418 g. Kamu Yararı ile Toplum Yararının (Genel Yarar, Ortak Yarar...) Ayrı Ayrı Kullandığı Kararlar 419 h. Anayasaya Aykırılığın Söz Konusu Olabilmesi İçin Kamu Yararının İhlâl Edilmesinin Bir Ölçüt Olması 419 ı. Anayasa Yargısının Kamu Yararını Belirleme Yetkisi – Kamu Yararının Ne Olduğunu İdarenin Belirleyeceği 419 j. Anayasa Mahkemesi Kamu Yararı Konusunda Yerindelik Denetimi Yapamayacağına Dair Olan Kararlar 421 k. İdarenin Faaliyetlerinin Amacının Kamu Yararı Olduğuna Yönelik Kararları 422 l. Kamu Yararına Dayanılarak Yapılabilen Bazı İstisnai Uygulamalar 423 m. İdarenin ve Yasamanın Takdir Yetkisinin Kullanımında Kamu Yararı 423 n. Genel Yarar, Çıkar... vb Kavramlar 424 B. İdarenin Kamu Yararı Belirleme Yöntemleri 424 1. Coğrafi Alana Göre Belirlenmesi 425 2. Süreye Göre Belirlenmesi 426 3. Ekonomik Değere Göre Belirlenmesi 426 4. Faaliyete İhtiyaç Olup Olmamasına Göre 427 5. Faaliyeti Yapana Göre Belirlenmesi 427 6. Yararlananların Sayısına Göre Belirlenmesi 428 7. Yapılan Faaliyetin Niteliğine Göre Belirlenmesi 429 8. Kanuni Düzenlemelere Göre Belirlenmesi 431 C. İdarenin Faaliyetleri Açısından Kamu Yararı 431 1. Kamu Yararı ile Kamu Hizmetinin İlişkisi 435 a. Kamu Hizmeti Tanımı 435 b. Kamu Hizmetlerinin Görülme Amacı Kamu Yararıdır 437 c. Kamu Yararı ile Toplumun Ortak İhtiyaçları Arasındaki İlişki 442 d. Ortak Hukuk (Common Law) ile Kıta Avrupası Hukuk Sistemleri Arasındaki Kamu Hizmeti Anlayışının Farkları 452 e. Kamu Hizmetindeki Kamu Yararını Tehdit Eden Bir Durum: Vatandaşı Müşteri Olarak Algılayan Görüş 454 2. İdari Yetkilerin Kullanımında Kamu Yararı 456 a. Hiyerarşi ve Vesayet Yetkisinin Kullanımında Kamu Yararı 457 b. Takdir Yetkisinin Kullanımında Kamu Yararı 457 c. Re'sen İcra Yetkisinin Kullanımında Kamu Yararı 460 3. Sınırlayıcı Ölçüt Olarak Kamu Yararı 461 4. İdari İşlemin Unsurlarında Kamu Yararı 464 a. Yetki ve Şekil Unsurları 464 b. Amaç Unsuru 465 c. Sebep Unsuru 470 d. Konu Unsuru 471 5. İdarenin Mal Edinme İşlemlerinde Kamu Yararı 471 a. Kamulaştırma 471 b. Diğer Mal Edinme Yöntemleri 477 6. Devletin Ekonomiye Müdahalesinde Kamu Yararı 477 7. İdarenin Yargısal Denetime Tabi Olması ve Kamu Yararı 479 8. Hizmet Gerekleri Kavramında Kamu Yararının Yeri 480 D. İdari Yargının Kamu Yararına Yaklaşımları 481 1. Baskın ve Üstün Kamu Yararı Kavramları 485 2. Yargılama İşlemlerinde Kamu Yararı 487 Sonuç 489 Kaynakça 497 Kavramlar Dizini 515 |