|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Dördüncü Baskıya Önsöz V
Üçüncü Baskıya Önsöz VII
İkinci Baskıya Önsöz IX
Birinci Baskının Önsözü XI
Giriş
GENEL OLARAK TRAFİK KAZALARI
I– TANIMLAR 1
1– Trafik kazası tanımı 1
2– Trafik kazası sayılmanın koşulları 1
3– Trafik kazalarıyla ilgili bazı tanımlar 1
II– TRAFİK KAZASI TÜRLERİ 4
1– Araç türüne göre trafik kazaları 4
2– Zarar türüne göre trafik kazaları 4
3– Kaza yerine göre trafik kazaları 5
4– Oluş biçimlerine göre trafik kazası türleri 5
5– Sürücülere göre kaza türleri 6
6– Sorumluluklara göre kaza türleri 7
7– Trafik kazası sayılmayan ve sayılmaması gereken olaylar 7
8– Yasalara göre trafik kazası türleri 8
III– ZARAR SORUMLULARI 8
Birinci Bölüm
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI
I– YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 11
1– Kaza karayollarında meydana gelmelidir 11
2– Karayolu sayılan ve yasa kapsamında bulunan yerler 11
3– Karayollarının sınırı 12
4– Uygulamada duraksama yaratan olaylar ve yerler 13
5– Karayolu sayılmayan ve Yasa’nın uygulanmayacağı yerler 15
6– Karayoluyla bağlantısı olmamasına karşın, Yasa kapsamında olan yerler 16
II– MOTORLU ARAÇLAR BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 16
1– Motorlu araç tanımı 16
2– Motorlu araç sayılmanın koşulları 16
a) Kendi itici gücü ile çalışması 17
b) Bir yerden bir yere gidebilmesi 17
c) Toprak üzerinde hareket etmesi 18
3– Yasa kapsamındaki motorlu araçlar 18
4– Yasa kapsamında olması gereken motorlu araçlar 19
İkinci Bölüm
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLER
I– GENEL OLARAK 21
1– Yasal düzenlemeler 21
2– Araç sahibi ve işleten sayılmanın koşulları 22
3– Sorumluluk koşulları 23
4– Sorumluluk nedenleri 23
II– İŞLETENLER 24
1– Araç sahibi 24
2– İşyerlerinde kullanılan araçların sahip ve işletenleri 24
3– Personel taşıma araçlarının işletenleri 24
4– Ticari amaçla motorlu araç işletenler 25
5– Yolcu taşımacılarının “taşımacı” ve “işleten” olarak sorumlulukları 25
6– Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen ile ariyet veya rehin alan kişilerin “işleten” sayılması 27
7– Uzun süreli araç kiralamada kiracının “işleten” olarak sorumluluğu 27
III– İŞLETENİN BELİRLENMESİ 31
1– Araç sorumlularının belirlenmesi 31
2– Araçların trafik siciline tescil ettirilmesi zorunluluğu 35
3– Araçların satış ve devirlerinde araç sahibi veya işletenin belirlenmesi 36
4– Resmi satış yapılmadan işleten sıfatının alıcıya geçmesi (ayrık durum) 39
5– İcra yoluyla araç satışlarında alıcının sorumluluğunun başlangıcı 40
6– Araçlara konulan hacizlerin ve satışların geçerliği 41
7– Araç devirlerinin sigortacıya bildirilmesi 42
8– Miras ortaklığında “işleten” sıfatı 45
Üçüncü Bölüm
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLERİN SORUMLULUĞU
I– GENEL OLARAK 47
1– Yasal düzenlemeler 47
2– Sorumluluk nedenleri 47
3– Sorumluluk koşulları 48
II– MOTORLU ARACIN İŞLETİLMESİ 48
1– Yasa hükmü ve motorlu araç işletenlerin sorumluluğu 48
2– Motorlu aracın işletilmesi 50
3– İşletilme halindeki motorlu araç konusunda öğretideki görüşler 51
a) Makine tekniği (mekanoteknik) görüşü 51
b) Trafiğe çıkarma (trafik tekniği) görüşü 53
4– İşletilme halindeki araç konusunda görüşlerimiz 54
5– Motoru çalışan ve trafiğe çıkarılan her araç, hareket halinde olsun olmasın, her durumda “işletilme” halindedir 55
6– Yasanın 85/3. maddesindeki “işletilme halinde olmayan” araç düzenlemesinin yanlışlığı ve gereksizliği 59
III– SORUMLULUĞUN HUKUKSAL NİTELİĞİ 65
1– Tehlike sorumluluğu 65
2– İşletme tehlikesi ve işletme sorumluluğu 66
3– İşletenin sorumluluğuna ilişkin 85. maddenin 3. fıkrası hakkında 68
IV– SORUMLULUK KOŞULLARI 68
1– Zarar, “işletilme halinde” olan bir motorlu araçtan kaynaklanmalıdır 68
2– Zararı doğuran motorlu araç “işletilme” halinde olmalıdır 69
3– Motorlu araçtan kaynaklanan bir “zarar” doğmuş olmalıdır 70
4– Zarar, sürücünün veya yardımcı kişilerin kusurundan kaynaklanmalıdır 70
5– İşleten, araçtaki bozukluktan (teknik arızadan) sorumludur 72
6– İşleten (taşımacı), “işletme kusurlarından” sorumludur 75
7– İşleten, imalât hatalarından sorumlu tutulabilir mi? 75
8– Motorlu araç işletilmesinin ağır ve tehlikeli işlerden olması nedeniyle, işletenlerin (işveren olarak) önlem alma yükümlülükleri 76
9– İşletenlerin, araç sürme sürelerine uyulmasını sağlama yükümlülükleri 76
10– İşletenin, motorlu aracın işletilmesi sırasında, çalışanların birbirlerine verdikleri zarardan “işveren” olarak sorumluluğu 77
11– İşletenin “taşımacı” olarak, yolcuların birbirlerine verdikleri zarardan sorumluluğu 77
V– İŞLETEN GİBİ SORUMLU OLANLAR 78
1– Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar (Genel olarak) 78
2– Oto servis ve tamirhane sahiplerinin sorumlulukları 79
3– Galeri sahibinin, satış için bırakılan araçtan dolayı sorumluluğu 82
4– Otoparka ve garaja bırakılan araçlardan sorumluluk 83
5– Oto kiralama şirketlerinin “işleten” olarak sorumluluğu 86
6– Yarış düzenleyicilerinin sorumluluğu 88
7– Devlet ve kamu kurumlarının sorumlulukları 89
8– Motorlu aracı çalan veya gaspeden kişiler 89
9– Sürücü kursu işletenin ve eğitmenlerin sorumlulukları 90
VI– ÖZEL SORUMLULUK DURUMLARI 90
1– İşletenin, kazadan sonraki yardım çalışmalarına katılanların uğradıkları zararlardan sorumluluğu 90
2– İşletenlerin üçüncü kişilerin zararından ortaklaşa sorumlulukları 92
3– İşletenlerin birbirlerinin zararlarından sorumlulukları 93
4– Karayolunda çekilen araçlardan sorumluluk 94
5– Bagaj ve benzeri eşya dışındaki eşyalardan sorumluluk 95
6– İşletenin araç malikine karşı sorumluluğu 97
7– Hatır taşıması ile hatır için kullanma ve kullandırmada sorumluluk 98
8– Çalınmış ve gasbedilmiş araca bilerek binene karşı sorumluluk 101
9– Yarışta, yarışçı ve yardımcısı ile araç zararlarından sorumluluk 101
VII– UYGUN NEDENSELLİK BAĞI 101
1– Sorumluluk için uygun nedensellik bağının gerekliliği 101
2– Genel olarak kaza nedenleri 102
3– Uygun nedensellik bağının kolayca belirlenemediği olaylar 103
4– Dış etkenlerin kazaya neden olması durumunda, işleten ve sürücünün sorumluluğu yönünden “nedensellik bağı”nın kesilmesi 104
5– Kasıtlı eylemlerde işletenin sorumluluğu yönünden nedensellik bağının kesileceği; “kasıt” ve “kaza” kavramlarının bir arada olamayacağı görüşü 106
VIII– İŞLETENİN SORUMLULUKTAN KURTULUŞ NEDENLERİ 108
1– Yasal düzenlemeler 108
2– Sorumluluktan kurtuluş koşulları 109
3– İşleteni sorumluluktan kurtaran genel kurtuluş nedenleri 110
a) Zarar görenin tam ve ağır kusuru 110
b) Üçüncü kişinin tam kusuru 111
c) Zarar görenin ve üçüncü kişinin ortaklaşa kusuru 112
d) İşleteni sorumluluktan kurtaran üçüncü neden: Mücbir sebep 112
4– Aracın çalınmasında işletenin kusuru yoksa, sorumlu tutulamaz 115
5– Gasp ve soygun olaylarında taşımacının sorumluluğu 116
IX– İŞLETENİN, SORUMSUZLUĞUNU KANITLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 117
1– İşletenin, sorumluluktan kurtulabilmesinin koşulları 117
2– İşletenin “taşımacı” olarak “işletme kusurları” 118
3– İşletenin “işveren” olarak önlem alma yükümlülükleri 121
X– SORUMLULUĞUN AZALTILMASI VE KALDIRILMASI YASAĞI 125
1– Genel olarak 125
2– Karayolları Trafik Kanunu’nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 126
3– Türk Ticaret Kanunu’nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 127
XI– TAŞIMACININ “İŞLETEN” OLARAK SORUMLULUĞU 129
1– Motorlu araç işleten olarak 129
2– Motorlu araç işletenin “taşımacı” olarak yolculara karşı sorumluluğu 130
3– Taşımacının, yolcuların birbirlerine verdikleri zarardan sorumluluğu 132
XII– İŞLETENLERİN “İŞVEREN” OLARAK SORUMLULUKLARI 133
Dördüncü Bölüm
İŞLETEN VE SÜRÜCÜ DIŞINDA KAZA SORUMLULARI
I– YAYALAR 137
1– Genel olarak yayaların sorumlukları 137
2– Yasada ve Yönetmelikte yayalara ilişkin kurallar 137
3– Yayaların trafikte tehlike yaratması ve kusur değerlendirmesinde yanılgılar 138
4– Yayaların ceza sorumlulukları 139
II– MOTORSUZ TAŞIT VE BİSİKLET SÜRÜCÜLERİ 142
1– Yasa hükmü 142
2– Kurallar 142
3– Seyyar satıcılar 142
III– YOLCULAR 143
1– Yolcuların sorumlulukları 143
2– Hatır yolcuları 143
IV– HAYVAN TUTUCUNUN SORUMLULUĞU 143
1– Borçlar Kanunu’na göre 143
2– Türk Ceza Kanunu’na göre 144
3– Trafik Kanunu’na göre 144
V– EV BAŞKANI İLE VELİ VE VASİNİN SORUMLULUĞU 144
1– Yasa hükmü 144
2– Çocukların ve ayırtım gücünden yoksun olanların kazaya karışmaları durumunda kimlerin ve nasıl dava edilmeleri gerektiği hakkında 145
VI– İMALATÇININ SORUMLULUĞU 145
VII– BİNA VE YAPI ESERİ MALİKİNİN SORUMLULUĞU 146
1– Borçlar Yasasına göre 146
2– Ceza Yasasına göre 146
3– Trafik Yasasına göre 147
VIII– SİGORTACININ SORUMLULUĞU 148
1– Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası 148
2– İsteğe bağlı sorumluluk sigortası 148
3– Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 148
4– Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası 149
5– Güvence Hesabının sorumluluğu 150
6– Uluslararası Yeşil Kart (Green Card) Sigorta Poliçesi 151
7– Motorlu Kara Taşıt Araçları Kasko Sigortası 152
8– Birleşik (Paket) Sigorta Poliçesi 153
9– Ferdi Kaza Sigortası 153
10– Karayolu turist taşıma araçları zorunlu sigortaları 153
Beşinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ORTAKLAŞA VE ZİNCİRLEME SORUMLULUK
I– KONUYA GİRİŞ 155
1– Trafik kazalarında sorumluluk ve sorumlular 155
2– Ortaklaşa sorumlulukta zarar görenlerin hakları 155
3– Ortaklaşa sorumluların birbirlerine dönme (rücu) hakları 156
II– YASALAR VE TANIMLAR 156
1– Türk Borçlar Kanunu hükümleri 156
2– Önceki Borçlar Kanunu hükümleri 158
3– Karayolları Trafik Kanunu 159
4– Ortaklaşa sorumlulukta sorumlu tipleri 160
5– Ortaklaşa sorumlulukta kavram arayışı 160
6– İki sorumluluk türü arasındaki farklar 161
III– ORTAKLAŞA SORUMLULUKLARIN İNCELENMESİ 163
1– Birden çok kişinin birlikte bir zarara neden olmaları 163
2– Aynı zarardan birden çok kişinin değişik nedenlerle ortak sorumluluğu 166
IV– ALACAKLININ SORUMLULUKLARI 168
1– Alacaklı diğerlerinin zararına olarak borçlulardan birinin durumunu iyileştirirse, bunun sonuçlarına katlanır 168
2– Alacaklının, aynı zarardan, değişik hukuksal nedenlerle, ortak sorumlulardan biri hakkında feragati farklı sonuçlar doğurur 169
3– Alacaklının borçlulardan biriyle yaptığı ibra sözleşmesinin etkileri 170
V– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA DIŞ İLİŞKİ – İÇ İLİŞKİ 171
1– Genel olarak 171
2– Dış ilişki 171
3– İç ilişki 177
a) İç ilişkide, birden çok kişinin birlikte zarara neden olmaları durumunda, zararın paylaştırılması ve rücu koşulları 178
b) İç ilişkide, aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta rücu koşulları 180
aa) Ortak defiler 181
bb) Kişisel defiler 182
c) Aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta, ortakların birbirlerine karşı yükümlülükleri 183
d) Trafik–iş kazalarında, Kurum’un rücu alacağı ve iç ilişki uygulaması 184
VI– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA KUSUR DEĞERLENDİRMESİ 187
1– Zarar görenin kusuru yoksa, sorumlular arasındaki kusur oranlarının ayrıntılarıyla belirlenmesi gerekmez 187
2– Ortaklaşa sorumluların ayrı ayrı zararın tamamından sorumlu tutulmaları gerekirken, kusur oranlarına göre tazminat ödenmesine karar verilmesinin yanlış olduğuna ilişkin karar örnekleri 188
3– Sigorta şirketlerinin, sigortalısının kusuruna göre değil, ortaklaşa sorumluluk kurallarına göre tazminat ödeme yükümlülüğü 192
VII– İÇ İLİŞKİDE RÜCUNUN KAPSAMI VE ZAMANAŞIMI 193
1– Türk Borçlar Kanunu 73. maddesine göre rücu zamanaşımı 193
2– Dönme (rücu) hakkı ve koşulları 193
3– Dönme (rücu) hakkının kapsamı 194
4– Rücu edilebilecek miktar 195
5– Dönme (rücu) hakkının kaybedilebileceği durumlar 196
6– Ortaklaşa sorumlulukta zamanaşımının kesilmesi 197
7– Karayolları Trafik Kanunu’na göre rücuda zamanaşımı 197
Altıncı Bölüm
DEVLETİN TRAFİK KAZALARINDAN KAMUSAL SORUMLULUĞU
I– GENEL OLARAK 201
1– Hizmet kusuru nedeniyle sorumluluk 201
2– Yasal düzenlemelerde ve denetimlerde yetersizlik 201
II– DEVLETİN TRAFİK KAZALARINDAN SORUMLULUĞU 202
1– Trafik kazalarından dolayı Devlet sorumlu tutulabilir mi ? 202
2– Devletin Anayasal sorumluluğu 203
3– Ulaşım politikaları ve hizmet kusurları 203
III– KAMU KURULUŞLARININ SORUMLULUĞU 206
1– Kamu yapılarından sorumluluk 206
2– Karayolları İdaresinin sorumluluk ve yükümlülükleri 206
3– Karayolu yapım, bakım ve onarım çalışmalarından sorumluluk 207
4– Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ve trafik kuruluşlarının görev ve yetkileri 209
5– Belediyelerin sorumluluk ve yükümlülükleri 210
6– Yolcu taşımada Devletin sorumluluk ve yükümlülükleri 210
7– Yabancı plakalı araçlardan sorumluluk 212
8– Sigortasız olarak yurda giren yabancı plakalı araçlardan ilgili Bakanlığın sorumlu olduğuna ve tazminat istenebileceğine ilişkin üç karar örneği 215
9– Sigortasız yabancı plakalı araçların neden olduğu kazalardan dolayı ilgili Bakanlıklara karşı nasıl dava açılacak 218
IV– DEMİRYOLLARI İDARESİNİN SORUMLULUĞU 219
1– Genel olarak 219
2– Trenlerle taşınan yolculara ve eşya sahiplerine karşı sorumluluk 220
3– Demiryolları İdaresinin üçüncü kişilere karşı sorumluluğu 220
4– DDY’nin genel hükümlere göre sorumluluğu 224
5– Demiryollarıyla ilgili ceza sorumluluğu 224
V– ÖZEL SORUMLULUK HALLERİ 224
1– Görevi sırasında trafik kazası geçiren kamu çalışanlarından dolayı Devletin kusursuz sorumluluğu 224
2– Trafik kazası nedeniyle açılan tazminat davasının geç sonuçlanması “hizmet kusuru” sayılabilir mi? 225
VI– DANIŞTAY KARARLARI 226
1– Karayolu yapım ve bakımından sorumlulukla ilgili kararlar 226
2– Trafik işaret ve uyarı levhalarından sorumluluk 228
3– İdarenin yol ve trafik güvenliğini sağlama yükümlülüğü 231
4– Trafik tesçil kayıtlarından sorumluluk 233
5– Yabancı plakalı araçların sigortasız yurda girmesinden sorumluluk 234
6– Görevi sırasında trafik kazası geçirenlere ilişkin Danıştay kararları 235
Yedinci Bölüm
TRAFİK SUÇLARI
I– TANIMLAR VE KAVRAMLAR 239
1– Trafik suçları 239
2– Eylem biçimlerine göre trafik suçu türleri 239
a) Kurallara aykırı eylem ve işlemler 239
b) Tehlike suçları 239
c) Zarar suçları 240
3– Ceza Yasasına göre suç türleri 241
a) Kasıtlı suç 241
b) Taksirli suç 241
c) Taksirin türleri 241
d) Taksirli suçlarda “kusur” koşulu 242
e) Taksirli suçlarda ceza verilemeyecek veya ceza indirimi yapılacak durumlar 243
4– Şikâyete bağlı olan–olmayan suç ayrımı 243
5– Şikâyet süresi 244
6– Şikâyetten vazgeçmenin ceza kovuşturmasına etkisi 244
7– Şikâyetten vazgeçmenin hukuk davasına etkisi 244
II– CEZA SORUMLULUĞUNDA NEDENSELLİK BAĞI 245
1– Cezalandırma koşulu 245
2– Öne geçen neden 246
3– Önceki ve sonraki olaylar arasında nedensellik bağı kurulabilen durumlar 247
4– Ortak kusurlarda nedensellik bağı 247
III– TRAFİK SUÇLARI 248
1– Karayolları Trafik Kanunu’nda trafik suçları 248
2– Türk Ceza Kanunu’na göre trafik suçları 249
3– Kasıtlı suçlar trafik suçu değil, adi suçtur 249
IV– TRAFİK SUÇLULARI 251
1– Sürücüler 251
2– Yayaların ceza sorumlulukları 258
3– İşletenlerin ceza sorumlulukları 264
4– Hayvan tutucuların ceza sorumlulukları 266
5– Yapı ve tesis sahiplerinin ceza sorumlulukları 267
V– TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU 269
1– Taksirli suç 269
2– Taksirle öldürme suçu 270
3– Taksirli suçlarda “kusur” koşulu 270
4– Taksirle öldürme suçunun özellikleri 270
5– Trafik kazalarında “kast” veya “olası kast” söz konusu olabilir mi? 271
6– Aile bireylerinin ölümü halinde ceza verilmemesi 272
VI– TAKSİRLE YARALAMA SUÇU 272
1– Trafik kazalarında taksirle yaralama 272
2– Taksirle basit yaralama (m.89/1) 273
3– Taksirle ağır yaralama (m.89/2) 273
4– Taksirle yaralamanın çok ağır sonuçlar doğurması (m.89/3) 274
5– Birden çok kişinin yaralanması 275
6– Taksirle yaralama suçunun şikâyete bağlı olması 276
7– Trafik kazasında yaralama, “kast” veya “olası kast” olarak nitelenebilir mi ? 277
8– Sonucu nedeniyle ağırlaşmış suç 279
9– Aile bireylerinin yaralanması halinde ceza verilmemesi 279
VII– TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇLARI 279
1– Genel olarak 279
2– Ulaşım güvenliğini tehlikeye sokma suçu 282
3– Tehlikeli biçimde araç kullanma suçu 285
4– Alkol ve uyuşturucu madde etkisiyle araç kullanma 287
Sekizinci Bölüm
TRAFİK KURALLARI
I– GENEL OLARAK 299
1– Trafik kurallarının önemi ve işlevi 299
2– Genel olarak trafik kuralları 299
II– KURALLARA İLİŞKİN AYRINTILI AÇIKLAMALAR 301
1– Karayollarında trafik akışına uyma kuralları 301
2– Trafik işaretlerine uyma kuralları 301
3– Alkollü, uyuşturucu, keyif verici maddelerin etkisi altında araç sürme yasağı 302
4– Taşıt kullanma sürelerine uyma zorunluluğu 304
5– Hız sınırlarına uyma zorunluluğu 305
6– Dönüş kurallarına uyma zorunluluğu 306
7– Geçme kural ve yasaklarına uyma zorunluluğu 307
8– Şerit izleme, gelen trafikle karşılaşma, araçlar arasındaki mesafe, yavaş sürme ve geçiş kolaylığı sağlama kuralları 308
a) Şerit ileme 308
b) Gelen trafikle karşılaşma 308
c) Araçlar arasındaki mesafe 309
ç) Yavaş sürme ve yavaşlama 309
d) Geçiş kolaylığı sağlama 309
9– Kavşaklarda geçiş önceliğine ilişkin kurallar 309
10– İndirme ve bindirme kuralları 310
11– Duraklama ve park etme kuralları 310
12– Araçların ışıklandırılması kuralları 312
13– Araçların sürülmesi sırasındaki zorunluluklar ve yasaklar 312
14– Araçların yüklenmesine ilişkin kurallar 313
15– Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin” uyacakları kurallar 314
16– Araç manevralarında uygulanacak kurallar 314
17– Yayaların uyacakları kurallar 315
18– Hayvanla çekilen, elle sürülen araçlara ilişkin kurallar 316
19– Yarış ve koşulara ait kurallar 317
20– Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve sürme kuralları 318
21– Ses, Müzik, Görüntü ve Haberleşme Cihazlarının Kullanılması 319
22– Tedbirsiz ve saygısız araç sürme 320
23– Demiryolu geçitlerine ilişkin kurallar 320
24– Çocuk, hasta ve sakat taşıtları, gözleri görmeyen yayalar, yürüyüş kolları 321
25– Sürücülerin ve yolcuların koruyucu tertibat kullanma zorunluluğu 321
26– Park ücretinin alınması, araçların çektirilmesi ve kaldırılması ile muhafazası 322
III– TRAFİK KAZALARINA İLİŞKİN KURALLAR 323
1– Trafik kazalarına karışanlar ile ilgili kurallar 323
2– Trafik kazalarında yükümlülük 324
3– Trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller 324
4– Sürücü kusurlarının tesbiti 325
Dokuzuncu Bölüm
TRAFİK KAZALARINA EL KOYMA KOVUŞTURMA VE
CEZA YARGILAMASI
I– TRAFİK KAZASI 327
1– Motorlu araçların karıştığı kazalar 327
2– Motorlu taşıtların karışmadığı kazalara “trafik kazası” denilmemesi 327
3– Trafik kazası sayılmanın koşulları 328
II– TRAFİK KAZASINA EL KONULMASI 328
1– Kolluk güçlerinin ve trafik görevlilerinin yapmaları gerekenler 328
2– Trafik kazalarına el koyanların görev ve yetkileri 329
3– Trafik kazası tespit tutanağının düzenlenmesi 330
4– Trafik kazası tespit tutanağında kusuru etkileyecek açıklamalar hakkında 331
5– Kaza tutanaklarında aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir 332
6– Kaza inceleme görevlileri ve bilirkişiler 332
III– SAVCILIK SORUŞTURMA AŞAMASI 333
1– Soruşturma işlemleri 333
2– Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karar ve itiraz yolu 334
3– Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilen durumlar 334
4– Savcılıkça, kaza yapan aracın trafik kaydına şerh düşülmesi 335
5– Kovuşturma aşamasında bilirkişi görevlendirme ve kusur raporu alınması 336
IV– CEZA DAVASI AŞAMASI 337
1– Ceza davasının açılması 337
2– Görevli mahkemeler 337
3– Suçlara uygulanan cezalar 338
V– SÜRÜCÜ BELGELERİNİN GERİ ALINMASI 339
1– Sürücü belgelerinin geçici olarak geri alınması 339
2– Çeşitli suçlardan mahkûm olanların sürücü belgelerinin geri alınması 340
3– Alkollü sürücülerin belgelerinin geri alınması 340
4– Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler alan sürücülerin belgelerinin geri alınması 341
VI– CEZA DAVALARINDA KUSUR İNCELEMESİ 341
1– Bilirkişi atanması 341
2– Bilirkişi olarak atanabilecekler 342
3– Kusur değerlendirmesi 344
Onuncu Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA CEZA–HUKUK İLİŞKİSİ
I– GENEL OLARAK 347
1– Cezada ve hukukta eylemin niteliği 347
2– Haksız eylemden doğan tazminat davalarında ceza–hukuk ilişkisi 347
II– CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ 349
1– Kesin hüküm yönünden 349
2– Kesin kanıt olma yönünden 350
3– Zamanaşımı yönünden 351
4– Bekletici sorun yönünden 351
5– Ceza davasında alınan bilirkişi raporu yönünden 352
III– HUKUK HAKİMİNİN CEZA MAHKEMESİ KARARLARI KARŞISINDA DURUMU 353
1– Hukuk Hakimini bağlayan kararlar 354
2– Hukuk Hakimini bağlamayan kararlar 359
3– Hukuk hakiminin eylemin suç niteliğini araştırma yetkisi 365
IV– ŞİKÂYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNAT DAVALARINA ETKİSİ 368
1– Karakolda veya Savcılıkta şikâyetten vazgeçme, tazminat hakkını ortadan kaldırmaz 368
2– Ceza mahkemesinde şikâyetten vazgeçmenin tazminat hakkına etkisi 368
3– Yargıtay kararları 369
4– Sorumlulardan biri hakkında feragatin, diğer sorumlulara etkisi 373
Onbirinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARINDA
KUSUR İNCELEMESİ
I– KUSUR 375
1– Tazminat ölçüsü olarak kusur 375
2– Kusurun türleri 377
3– Kusur ve zarar ilişkisi 378
4– Kusur incelemesinde sıra 378
II– HUKUK MAHKEMESİNDE KUSUR İNCELEMESİ 379
1– Genel olarak 379
2– Tazminat davalarında kusurun belirleyici işlevi 379
3– Kusur incelemesi için gerekli belgeler ve bilgiler 379
a) Kaza tutanakları 380
b) C. Savcılığı Soruşturma dosyasındaki belgeler 380
c) Ceza mahkemesi dosyasındaki belgeler ve duruşma tutanakları 380
ç) Taraf tanıkları 380
d) Kusur oranlarını etkileyebilecek başka kanıtlar 380
4– Tazminat davalarında kusur belirlemede ölçü “nedensellik bağı”dır 381
5– Bilirkişi seçimi ve raporların değerlendirilmesi 382
6– Raporlar arasındaki çelişkilerin giderilmesi gerekliliği 384
7– Keşif yapılmasını gerektiren durumlar 384
8– Ceza davasındaki bilirkişi raporlarının dikkate alınmasını gerektiren durumlar 385
9– Hukuk hâkiminin, ceza davasındaki bilirkişi raporu ile bağlı olmadığı durumlar 386
10– Ceza davasının sonucu beklenmeli midir? 387
11– Raporlara itirazların incelenmesi ve değerlendirilmesi 388
12– Zarar görenin kusuru yoksa, sorumlular arasındaki kusur paylaşımının ayrıntılarıyla belirlenmesi gerekmez 391
13– Tek yanlı kazalarda da bilirkişi incelemesine gerek yoktur 392
14– Zincirleme kazalarda kusur değerlendirmesi 393
15– Kaza teknik arıza sonucu meydana gelmişse 395
16– Araçtaki üretim ve onarım hatalarından kaynaklanan trafik kazaları 395
Onikinci Bölüm
TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– GÖREVLİ MAHKEME 397
1– Genel olarak 397
2– Trafik kazalarında görevli mahkeme 398
3– Ortaklaşa sorumlular için ayrı davalar açılmışsa, bunların ortak mahkemede birleştirilmesi gerekir 400
4– Trafik kazaları ticari bir olay değildir 401
5– Görev konusunda çelişkili Yargıtay kararları 402
6– Sigorta şirketlerinin görev itirazından kaynaklanan sorunlar ve Ticaret Mahkemelerinde arabuluculuk 403
7– Trafik–İş kazalarında görevli mahkeme 406
8– Yolcu taşımada görevli mahkeme ticaret mahkemeleridir 408
9– Trafik kazalarında Tüketici Mahkemesinin görevli olduğu dava konuları 409
10– Ortak görevli mahkeme 410
11– Devlet ve kamu kurumlarının taşıtlarının karıştığı kazalarda görevli mahkeme 411
12– Karayolları İdaresi’nin yol kusurlarından ve trafik düzenlemelerinden sorumlu olması durumunda görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir 411
13– Belediyelerin kent içi trafik düzenleme ve yol kusurlarından kaynaklanan trafik kazalarından dolayı sorumluluğunda “adli yargı” görevlidir 415
II– YETKİLİ MAHKEME 417
1– Genel yetkili mahkeme 417
2– Haksız fiilden doğan davalarda yetki 418
3– Davalının birden fazla olması halinde yetki 418
4– Sözleşmeden doğan davalarda yetki 419
5– Yolcu taşımada yetkili mahkeme 419
6– Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki 420
7– Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki 420
8– Trafik kazalarında yetkili mahkeme 421
III– DAVA TÜRLERİ 422
1– Belirsiz alacak davası (6100/m.107/1) 422
2– HMK’nın 107. maddesinin kaldırılan 3. fıkrası hakkında 424
3– Kısmi dava (6100/m.109) 425
IV– TRAFİK KAZASI DAVA KONULARI 425
1– Ölüm nedeniyle tazminat davası 425
2– Yaralanma nedeniyle tazminat davası 426
3– Ruhsal sarsıntı nedeniyle manevi tazminat davaları 426
4– Araç hasarı nedeniyle tazminat davası 426
5– Yolcunun taşımacıya karşı tazminat davaları 426
6– Ticari veya özel eşya sahiplerinin taşımacıya karşı tazminat davaları 427
7– Bina ve yapılara verilen zarardan dolayı tazminat davası 427
8– Zarar görenlere tazminat ödeyenlerin “rücu” davaları 427
V– DAVACILAR 428
1– Ölenin desteğinden yoksun kalanlar 428
2– Ölümlerde yalnızca manevi tazminat isteyebilecek olanlar 429
3– Bedensel zarara uğrayanlar 430
4– Bedensel zarara uğrayan kişinin yakınlarının manevi tazminat istekleri 431
5– Aracı hasarlanan kişinin dava hakkı 431
6– Bina, yapı ve tesis sahiplerinin dava hakkı 432
7– Eşya sahiplerinin dava hakkı 432
8– Rücu hakkı sahiplerinin dava hakkı 432
VI– DAVALILAR 434
1– Araç sahibi ve işletenler 435
2– Sürücü ve yardımcıları 437
3– Sigortacı 438
4– Yolcu taşımada davalılar 438
a) Taşımacı 438
b) Taşımada görevli sürücü ve yardımcı kişiler 439
c) Karayoluyla yolcu taşımada sigortacılar 440
5– Trafik–İş kazalarında davalılar 441
6– Güvence Hesabı hangi durumlarda dava edilebilir 442
7– Güvence Hesabına başvurma koşulları 443
VII– DAVA AÇILMASI 443
1– Ölüm nedeniyle açılan davalarda 443
2– Bedensel zararlar nedeniyle açılan davalarda 444
3– Araç hasarı nedeniyle açılan davalarda 445
4– Eşya hasarları nedeniyle açılan davalarda 445
5– Tazminat haklarının güvenceye alınması önlemleri 446
VIII– DAVA DİLEKÇELERİ 447
1– Dava dilekçesi nasıl yazılmalı 447
2– Destek tazminatı dilekçesinde “konu” başlıkları 448
3– Bedensel zararlarda “konu” başlıkları 448
IX– KANITLAR 449
1– Olay ve kusur yönünden belgeler (Tüm trafik kazaları için) 449
2– Ölümlü olaylarda sunulacak deliller 449
3– Yaralanmalı olaylarda sunulacak deliller 450
4– İlgili yerlerden istenecek belge ve dosyalar 451
5– Araç hasarlarında sunulacak deliller 451
6– Gerekli olmayan belge ve bilgiler 452
7– Delil bildirme yükümlülüğü 453
8– Delillerin bildirilmesinde üç aşama 455
9– Delillerin bildirilme süresi ve biçimi 457
10– Delil listeleri 458
Onüçüncü Bölüm
ÖLÜM VE BEDENSEL ZARARLAR NEDENİYLE
BELİRSİZ ALACAK DAVASI
I– GENEL OLARAK 461
1– Tanım 461
2– Amaç 462
3– Belirsiz alacak davasının yararları 463
4– Belirsiz alacak davası hangi durumlarda açılabilir 463
5– Belirsiz alacak davası nasıl açılmalı 465
6– Belirsiz alacak davasında manevi tazminat nasıl istenebilir 465
II– BELİRSİZ ALACAK DAVASININ İŞLEVİ VE ÖZELLİKLERİ 466
1– Tazminat ve alacağın kesin olarak bilinemeyeceği durumlarda açılabilecek bir dava türü olması 466
2– Harca esas değer “kısmi istek” olarak algılanmamalıdır 467
3– Belirsiz alacak davasının son aşamasında belirlenen tazminat ve alacak tutarı için harç tamamlama işlemi “ıslah” değildir 468
4– Belirsiz alacak davasının açılmasıyla “zamanaşımı” dava sonuna kadar tüm tazminat ve alacaklar için kesilmiş olur 470
5– Belirsiz alacak davasında faiz başlangıcı 472
6– Belirsiz alacak davası ile kısmi dava birbirine karıştırılmamalıdır 473
III– BELİRSİZ ALACAK DAVASINDA DAVA DEĞERİNİN ARTIRILMASI 473
1– Dava değeri hangi aşamada artırılmalı 473
2– Tazminat veya alacak kesin belli olmadan dava değerinin artırılması durumunda, sonradan artan miktar için yeniden ve birkaç kez artırım yapılabilir mi? 474
3– Yargıtay bozma kararından veya Bölge Adliye Mahkemesi kaldırma kararından sonra dava değerinin artırılabilmesi 477
4– Yargıtay bozma kararından sonra dava değerinin artırılabileceğine ilişkin görüşler 480
5– İdari Yargıda “belirsiz” tam yargı davasında değer artırımı 483
6– Belirsiz alacak davasında kazanç artışlarının uygulanması 485
7– Sonuç olarak 486
Ondördüncü Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ÖLÜM NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– ÖLÜMÜN YOL AÇTIĞI ZARAR 489
1– Ölüm nedeniyle destekten yoksunluk 489
2– Destekten yoksunluğun tanımı 490
3– Destekten yoksunlukta yoksun kalınan nedir 490
4– Yargıtay kararlarına göre destekten yoksun kalanların zararları 491
5– Destekten yoksun kalma tazminatının özellikleri 493
II– KİMLER DESTEK OLABİLİR 494
1– Eşlerin birbirlerine destekliği 495
2– Ana babaların çocuklarına destekliği 496
3– Küçük yaştaki çocukların ana ve babalarına destekliği 497
4– Yetişkin evlatların ana babalarına destekliği 498
5– Kardeşlerin birbirlerine destekliği 500
6– Bazı ayrık durumlarda desteklik 500
III– DESTEKTEN YOKSUN KALANLAR 501
IV– DESTEK SAĞLAMA BİÇİMLERİ 502
1– Parasal desteklik 502
2– Yardım ve hizmet ederek desteklik 503
V– DESTEKTEN YOKSUNLUK SÜRELERİ 506
1– Eşlerin birbirlerine destekliğinde 506
2– Çocukların destekten yoksunluk süreleri 507
3– Çocukların ana babalarına destekliğinde süreler 508
4– Kardeşlerin destekten yoksunluk süreleri 509
VI– YAŞAM SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ 509
1– Yaşam tabloları 509
2– Yaşam (zarar) sürelerini belirleme tarihi 510
VII– DESTEK PAYLARI 511
1– Kişilerin birbirlerine destekliği, mirasçılıktan bağımsız olduğu için, destek payları ile miras payları birbiriyle karıştırılmamalıdır 511
2– Destek paylarının, Sosyal Güvenlik Kurumlarının gelir bağlama oranlarına göre belirlenmesi doğru değildir 511
3– Destek payları nasıl belirlenmelidir 512
4– Paylaştırmada dikkate alınacak hususlar 512
5– Paylaştırma örnekleri 513
VIII– DESTEK DÖNEMLERİ 514
1– Aktif dönem – Pasif dönem ayrımı 514
2– İşlemiş dönem–işleyecek dönem ayrımı 516
IX– TAZMİNATIN PARASAL ÖLÇÜSÜ 516
1– Genel olarak 516
2– Bir işverene bağlı olarak çalışanların destekliğinde parasal ölçü 517
3– Gerçek kazançlar nasıl belirlenecektir ? 518
4– Tüccarların, sanayicilerin, esnafın, serbest meslek sahiplerinin kazançları 518
5– Desteğin, malvarlığına “bedeni ve fikri” katkısı tazminatın ölçüsüdür 519
6– Üniversite, yüksek okul, meslek okulu öğrencilerinin, okullarını bitirdiklerinde alabilecekleri ücretlere göre tazminat hesaplanması gereği 520
7– Devlet memurlarının tazminat hesabına esas kazançları nasıl belirlenmeli 521
8– Sosyal Güvenlik Kurumu’na yatırılan prime esas kazançlar da, tazminat hesabına esas alınamaz 521
9– Yardım ve hizmet ederek desteklikte parasal ölçü 522
10– Pasif dönem zarar hesabının parasal ölçüsü 524
X– TAZMİNAT HESABINA KATILMAYACAK OLAN KAZANIMLAR 524
XI– TAZMİNATTAN İNDİRİMLER 526
1– Genel olarak 526
2– Destek tazminatından neler indirilmez 527
3– Destek tazminatından neler indirilir 528
4– Kusur indirimi 528
5– Dul eşin evlenme şansı indirimi 529
6– Küçük çocukların yetiştirme giderlerinin indirimi 532
7– Yetersiz ödemelerin tazminattan indirimi 533
8– İş kazalarında “kaza sigortası” dalından bağlanan gelirlerin indirimi 535
9– Hatır taşıması indirimi 535
10– Ölen desteğin zararlı sonuca etkisi nedeniyle hakkaniyet indirimi 537
XIV– DESTEK TAZMİNATININ HESAPLANMASI 537
1– İnsana verilen zararların gideriminde temel ölçü 537
2– Destek tazminatının hesaplanması 538
Onbeşinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA BEDENSEL ZARARLAR NEDENİYLE
TAZMİNAT DAVALARI
I– BEDENSEL ZARARLAR 541
1– Bedensel zararların niteliği ve tazminat isteminin nedenleri 541
2– Bedensel zarar türleri 541
II– GEÇİCİ TAM İŞGÖREMEZLİK 542
1– Tanım 542
2– Geçici işgöremezlik süresi 543
3– Geçici işgöremezlik, geçici güç kaybı olup, tedavi giderleri kapsamında değildir 544
4– Geçici güç kaybı, çalışan–çalışmayan, çocuk–yaşlı herkes için söz konusudur 545
5– Geçici işgöremezlikte öğrencinin yıl kaybetmesi 545
6– Geçici işgöremezlikte bakıcı giderleri 546
7– Hem geçici güç kaybı, hem bakıcı gideri istenemez 547
8– Geçici işgöremezlikte sigorta şirketlerinin sorumluluğu 548
9– Geçici işgöremezlik zararının değerlendirilmesi 549
10– Geçici işgöremezlik zararının hesaplanması 550
III– SÜREKLİ İŞGÖREMEZLİK (KALICI SAKATLIK) 551
1– Tanım 551
2– Sürekli işgöremezlik durumu 552
IV– YAŞAM BOYU BAKIM GİDERLERİ 554
1– Tanım 554
2– Yaşam boyu bakım gideri istenmesinin koşulları 555
3– Bakım işinin aile bireyleri için ağır bir külfet oluşturması 556
4– Bakım süresi ve zamanı 557
5– Bakım giderleri nasıl hesaplanmalı 558
6– Yaşam boyu bakım giderleri tedavi giderleri kapsamındadır 558
V– EKONOMİK GELECEĞİN SARSILMASINDAN DOĞAN KAYIPLAR 558
1– Yasa ve kavram 558
2– Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıp örnekleri 559
3– Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zarar hesabı 561
VI– CEZA YASASINA GÖRE BEDENSEL ZARARLAR 564
VII– BEDEN GÜCÜ KAYIPLARININ TESPİTİ 565
1– Beden gücü kayıpları hangi yönetmeliğe göre belirlenmelidir 565
2– Çalışma Gücü Kaybı ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği 568
3– Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği 572
4– Engellilik Yönetmelikleri 574
5– Trafik kazalarında sigorta ödemelerine ilişkin raporların geçerliği 576
6– Beden gücü kayıplarının tespitine ilişkin uzmanların görüşleri 578
7– Raporlar arasındaki farklılıklar nasıl giderilebilir ? 580
8– Raporlar açık, anlaşılır ve gerekçeli olmalı 580
9– Çalışma Gücü Kaybı ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne göre düzenlenecek raporlarda bulunması gerekenler 581
10– Engellilik Yönetmeliğine göre düzenlenen raporlar, haksız fiillerden kaynaklanan beden gücü kayıplarının tespitinde geçerli olamaz 582
11– İşgöremezlik dereceleri 582
12– Zorunlu Koltuk Sigortasında beden gücü kayıp oranının belirlenmesi 583
VIII– BEDENSEL ZARARLARDA MANEVİ TAZMİNAT İSTENMESİ 584
1– Yaralanma nedeniyle manevi tazminat istenmesi 584
2– Bedensel zarara uğrayan kişinin yakınlarının manevi tazminat istekleri 585
IX– TEDAVİ GİDERLERİ 585
1– Tedavi giderleri ve kapsamı 585
2– Tedavi giderlerinin kanıtlanması ve hesaplanması 588
X– TRAFİK KAZALARINDA TEDAVİ GİDERLERİ 588
1– Trafik kazalarında tedavi giderlerinden sorumluluk 588
2– Tedavi giderlerine ilişkin yasa değişikliği 589
3– Yasa değişikliğinden sonraki gelişmeler ve Yargıtay kararları 591
4– Sigorta Genel Şartlarında tedavi giderleri 594
5– Sigorta Genel Şartlarında değişiklik yapılmasına karşın Yargıtay kararlarının değişmemiş olması 596
6– Yargıtay’ın son kararlarında yanlış değerlendirmeler 601
7– Belgeli veya belgesiz tedavi giderleri sigorta şirketlerinden nasıl istenebilecek 602
XI– BEDENSEL ZARARLARIN HESAPLANMASI 604
1– Tazminat hesabına esas bilgiler (hesap unsurları) 604
2– Hesaplama evreleri 605
3– Bedensel zararlarda değer ölçüsü 605
4– Bedensel zararların “parasal” ölçüsü 606
5– Bedensel zararlarla ilgili hesap raporunun bölümleri 607
Onaltıncı Bölüm
TRAFİK KAZASINDAN ZARAR GÖRENLERİN
MANEVİ TAZMİNAT İSTEKLERİ
I– MANEVİ ZARAR 609
1– Tanım ve kavram 609
2– Manevi tazminat isteminin haklı nedenleri 610
3– Manevi zararların “tazminat” olarak değerlendirilmesi 612
II– MANEVİ TAZMİNATIN ANLAMI, AMACI VE İŞLEVİ 613
1– Tatmin görüşü 613
2– Telafi görüşü 615
3– Ceza görüşü 618
4– Caydırıcılık görüşü 619
5– Manevi tazminat konusundaki görüşlerin değerlendirilmesi 620
III– KİMLER MANEVİ TAZMİNAT İSTEYEBİLİR 623
1– Ölenin yakınlarının manevi tazminat istekleri 623
2– Bedensel zarara uğrayanın manevi tazminat isteği 627
3– Yaşam boyu bakıma muhtaç kişinin manevi zararı 629
4– Ağır bedensel zararlarda “yakınların” manevi tazminat isteyebilmeleri 631
IV– MANEVİ TAZMİNAT DAVASI NASIL AÇILMALI 648
1– Manevi tazminat konusunda başlangıçtaki belirsizlik 648
2– Yargıda manevi tazminat uygulaması 649
3– Belirsiz alacak davasında manevi tazminat istenmesi 651
4– Bilim çevrelerinin, belirsiz alacak davasında manevi tazminat istenmesine ilişkin görüşleri 652
5– Manevi tazminat miktarı başlangıçta açıklanırsa ölçüsüz bir istek olur 654
6– Manevi tazminat için ayrı bir dava açılması usul ekonomisine aykırı olacaktır 654
7– Manevi tazminat davasının, belirsiz alacak davası biçiminde açılması “manevi tazminatın bölünmezliği” ilkesine aykırı değildir 655
8– Yargıtay ve yargı, manevi tazminatın belirsiz alacak davası biçiminde açılmasını kabul etmelidir 656
9– İdari Yargıda manevi tazminat davasının belirsiz tam yargı davası biçiminde açılabileceği kabul edilmektedir 660
V– MANEVİ TAZMİNATA ÖLÇÜ ARAYIŞI 660
1– Manevi tazminata ortak bir ölçü bulunabilir mi ? 660
2– Manevi tazminat, maddi tazminat benzeri bir yöntemle hesaplanabilir mi ? 661
3– Manevi tazminat nasıl hesaplanacak, ölçüsü ne olacaktır? 662
4– Manevi tazminata ölçü ararken dikkate alınması gereken hususlar 663
5– Yargıcın gözönünde bulundurması gereken özel durumlar neler olabilir ? 663
6– Manevi tazminatın belirlenmesinde gözönünde bulundurulacak hususlar 666
a) Suçun ve eylemin niteliği 666
b) Olayın ve eylemin ağırlığı 666
c) Zarar görenin ve zarar verenin kişilikleri 667
d) Zarar görenin, zararı göze alması ile zararın doğmasında veya artmasında etkili olmasının dikkate alınması gereği 667
e) Meslek yaşamının sona ermesi ve ekonomik geleceğin sarsılmasında ölçü 668
VI– MANEVİ TAZMİNAT HESAPLAMA DENEMESİ 669
1– Manevi tazminat hesaplamada yöntem 669
2– Taban ve tavan belirleme 670
3– Özel durumların dikkate alınması ve değerlendirilmesi 671
VII– MANEVİ TAZMİNAT HESAPLAMA ÖRNEKLERİ 671
1– Hesaplama birimi 671
2– Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta 672
3– Ölenin, destek tazminatı isteyemeyecek olan yetişkin çocukları ile destekten yoksun kalanların birlikte açtıkları davada manevi tazminatın paylaştırılması 672
4– Beden gücü kayıplarında 673
Onyedinci Bölüm
TAZMİNATTAN İNDİRİMLER VE İNDİRİMLERDE SIRA
I– GENEL OLARAK 675
II– KAVRAMLAR VE TANIMLAR 675
1– Zarar ve tazminat 675
2– Zarardan ve tazminattan indirimler 676
3– İndirim türleri 677
a) Zarar hesabı sırasında yapılan zorunlu indirimler 677
b) Hakkaniyet indirimleri 677
4– İndirimlerde sıra 678
III– TAZMİNATTAN ZORUNLU İNDİRİMLER 679
1– Kusur indirimi 679
2– Haksız tahrik indirimi 680
3– Sosyal Güvenlik Kurumu gelirlerinin indirimi 681
4– Yetersiz ödemelerin indirimi 682
III– TAZMİNATTAN HAKKANİYET GEREĞİ İNDİRİMLER 684
1– Kavramlar ve yasa hükümleri 684
2– Zarar görenin (taşınanın) davranışlarının etkisi nedeniyle indirimler 685
a) Kavram 686
b) Maddenin anlam ve amacı 687
c) Zarar görenin, zararı doğuran fiile razı olması 688
d) Zarar görenin, zararın doğmasında etkili olması 688
e) Zarar görenin, zararın artmasında etkili olması 690
f) Taşınanın zararlı sonuca etkisi nedeniyle indirim konusunda görüşler 692
g) Hafif kusurlu tazminat yükümlüsünün yoksulluğa düşecek olması 695
3– Hatır taşıması indirimleri 696
VI– TAZMİNATTAN NELER İNDİRİLMEZ 705
1– Genel açıklamalar 705
2– Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta neler indirilmez 707
3– Bedensel zararlarda neler indirilmez 709
VII– TAZMİNATTAN İNDİRİMLERDE SIRA 709
1– İndirim türleri 709
2– İndirim sıralaması 711
VIII– YARGITAY KARARLARINDA İNDİRİM SIRALAMASI 712
1– Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin kararları 712
2– Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin kararları 713
IX– İNDİRİM ORANLARINI KİMLER VE NASIL BELİRLEMELİ 715
1– Genel olarak 715
2– Trafik kazalarında kusur oranlarının belirlenmesi 718
3– Tazminat hesabının ana unsurlarından olan evlenme şans oranı belirleme ve yetiştirme giderleri indirimlerinde 720
4– Hakkaniyet indirimlerinde 721
a) Genel olarak 721
b) Zarar görenin davranışlarının etkisine ilişkin indirimlerde 722
c) Hatır taşımasına ilişkin indirimlerde 723
d) Yargıtay kararlarında iki kez indirimin yanlışlığı 725
X– SONUÇ 727
Onsekizinci Bölüm
HATIR TAŞIMASI HATIR İÇİN KULLANMA VE KULLANDIRMA
I– GENEL OLARAK 731
1– Yasa 731
2– Hatır taşımasının tanımı 731
3– Ücretsiz taşımanın üç türü 733
a) Hatır taşıması sayılan taşımalar 733
b) Hatır taşıması sayılmayan taşımalar 734
c) Hatır taşıması sayılmaması gereken taşımalar 734
4– Uygulamada ve Yargıtay kararlarında hatır taşıması 735
II– TAŞIMA AMACININ BELİRLENMESİ 735
1– Taşıyan ile taşınan arasındaki ilişkinin niteliği 735
2– Taşımanın kimin isteğiyle yapıldığının araştırılması 737
3– Taşımanın ne amaçla yapıldığının araştırılması 739
a) Taşıyanın iyilik yapma amacı 740
b) İnsanlık görevi gereği “yardım amaçlı” taşıma 740
c) Özel ve kişisel amaçlı taşıma (Aile bireylerinin taşınması) 740
d) Yarar (çıkar) amaçlı taşımalar 741
e) Manevi yarar 742
f) Taşıyanın, arkadaşlarıyla birlikte gezme eğlenme amacı 743
III– HATIR TAŞIMALARINDA TAZMİNATTAN İNDİRİMLER 747
1– Hatır taşımalarında tazminattan indirim zorunlu mudur? 747
2– İndirim yapılması niçin istenmektedir ? 747
3– İndirim zorunlu değildir 749
4– Hatır taşıması indirimleri hakim tarafından yapılmalıdır 750
IV– İNDİRİM ORANLARI NE OLMALIDIR 750
1– Yargıtay kararlarında indirimin ölçüsü 750
2– Yasalara göre indirim oranı belirleme 751
3– İndirim oranlarını belirlemede ölçü 754
4– İndirim oranlarını belirleme tablosu 754
5– Hatır taşıması indirimlerine ilişkin görüşler 755
V– HATIR TAŞIMASININ BAZI ÖZELLİKLERİ 756
1– Hatır indiriminden ancak hatır için taşıyan yararlanabilir 756
2– Ortaklaşa sorumlulukta hatır indiriminin diğer davalılara etkisi 757
3– Hatır için taşınanlar da Trafik Sigortasından yararlanırlar 760
VI– TAŞINANIN, ZARARA ETKİSİ NEDENİYLE İNDİRİM 763
1– Taşıma türlerine göre genel değerlendirme 763
2– Yasa hükmü 765
VII– HATIR İÇİN KULLANMA VE KULLANDIRMA 766
1– Yasa hükmü 766
2– Kullanma ve kullandırmada uygulanacak yasa hükümleri 767
3– Yasaların uygulanabilme koşulları 767
4– Karşılıksız kullanma 768
5– Karşılıksız kullandırma 768
VIII– YARGITAY KARARLARI 769
1– Aile bireylerinin taşınması “hatır taşıması” değildir 769
2– Taşıyanın “ekonomik yararı varsa” hatır taşıması söz konusu olmaz 771
3– Yargıtay kararlarında indirimin ölçüsü 773
Ondokuzuncu Bölüm
YETERSİZ ÖDEMELERİN İPTALİ VE BAKİYE ZARARIN ÖDETİLMESİ
I– YASA HÜKMÜ 775
II– YETERSİZ ANLAŞMALARIN İPTALİ 776
1– Yetersiz ve ölçüsüz anlaşmalar 776
2– Sigorta şirketlerinin yetersiz ödemeleri 776
3– İbranamelerin hukuksal niteliği 777
4– Sigorta ibranameleriyle ilgili Yargıtay kararlarından örnekler 778
5– İbranamelerin iptali için iki yıllık hak düşürücü süre 779
6– Anlaşmanın iptali isteminde yöntem 780
7– Yetersizliğin ve ölçüsüzlüğün araştırılması ve kanıtlanması yöntemi 781
8– Ceza Yargılama Yasası’ndaki uzlaşmanın trafik kazalarıyla bir ilgisi yoktur 782
III– ÖDEMELERİN YETERSİZ OLUP OLMADIĞININ SAPTANMASI 783
1– Ödemelerin yetersizliğini saptama yöntemi 783
2– Hesaplama yöntemi ve hesap unsurları 784
IV– YETERSİZ ÖDEMELERİN TAZMİNATTAN İNDİRİMİ 786
1– İndirimin nasıl yapılacağı konusunda görüşler ve uygulanan yöntemler 786
2– Hukuk Genel Kurulu’nda iki yöntemin tartışılması ve varılan sonuç 786
3– Hukuk Genel Kurulu’nun “aynen” indirim yapılması gerektiğine ilişkin kararı 789
4– İndirimin nasıl yapılması gerektiği konusunda görüşlerimiz 790
5– Yetersiz ödemelerinin “güncellenerek” indirimi uygulaması 791
6– Dava sırasında yapılan ödemeler, güncellenmeksizin, hesaplanan tazminattan aynen indirilir 793
7– İki davalıdan biri, dava öncesi kısmi (yetersiz) ödeme yapmışsa, hesaplama nasıl yapılacak ? 793
V– ZARAR GÖRENİN YETERSİZ ÖDEMEYLE YETİNMESİ DURUMUNDA İŞLETENİN VE SÜRÜCÜNÜN HAKLARI 794
1– Zarar görenin yetersiz ödemeyle yetinmesi veya hak düşürücü süreyi geçirmesi 794
2– Zarar görenin, sigortadan bakiye zararını istememesi durumunda, işletenin ve sürücünün hakları 795
VI– SONUÇ 796
Yirminci Bölüm
ARAÇ HASARI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– KONUNUN ÖZELLİĞİ 799
II– ARAÇ HASARI 799
1– Hasarın tespiti 799
2– Onarım masrafları ve yan giderler 800
3– Onarım giderleri, aracın değerini aşıyorsa, araç bedeli istenir 800
4– Yabancı plakalı araçlarla ilgili zararlar 801
III– DEĞER KAYBI 804
1– Araçta onarım sonrası değer kaybı 804
2– Araç kullanılamaz hale gelmişse, değer kaybı söz konusu olmaz 805
3– Değer kaybının hesaplanması 807
4– Değer kaybına uğrayan aracın satılmış olması 808
IV– KAZANÇ KAYBI VE ARAÇ YOKSUNLUĞU 809
1– Kimler kazanç kaybı isteyebilir 809
2– Araç yoksunluğu 811
3– Yargıtay’ın bazı kararlarında, kazanç kayıpları Trafik Sigortası kapsamında kabul edilmemiştir 812
4– Ticari araçların kazanç kayıpları nasıl belirlenmeli 813
5– Yasa değişikliğiyle kazanç kaybı sigorta teminatı dışına çıkarılmıştır 817
V– ARAÇ HASARI İLE İLGİLİ KANITLAR 818
1– Olay ve kusur yönünden belgeler (Tüm trafik kazaları için) 818
2– Araç hasarlarında sunulacak deliller 818
VI– ARAÇ HASARI NEDENİYLE DAVACI OLABİLECEK KİŞİLER 819
1– Araç sahibi 819
2– İşletenler 819
3– İşleten gibi sorumlu ve hak sahibi olanlar 819
4– Aracın elde tutanı (zilyet) konumundaki kişiler 820
a) Sürücü 820
b) Aracı ödünç alan kişi 820
c) Saklayıcı 821
5– Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar 821
Yirmibirinci Bölüm
MOTORLU ARAÇLARDA ÜRETİM VE ONARIM HATALARI
I– GENEL OLARAK 823
1– Teknik arıza olarak nitelenen kazalarda üretim ve onarım hataları 823
2– Uygulanacak yasalar 823
3– Tanımlar 824
II– TÜKETİCİ YASASINA GÖRE HAK ARAMA YOLLARI 825
1– Üretim hatası (ayıplı mal) 825
2– İspat yükü 826
III– AYIPLI MALDAN SORUMLULAR 826
1– Satıcı 826
2– Üretici ve ithalatçı 828
IV– TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARINI KULLANMASI 828
1– Satılanı geri vererek sözleşmeden dönme hakkı (Satıcıdan isteme) 828
2– Ayıp oranında bedelden indirim isteme hakkı (Satıcıdan isteme) 828
3– Ayıplı aracın ayıpsızı ile değiştirilmesini isteme hakkı (üretici–ithalatçı–satıcının ortaklaşa sorumluluğu) 829
4– Ücretsiz onarım isteme (üretici–ithalatçı–satıcının ortaklaşa sorumluluğu) 830
5– Sık arızalanma veya onarım süresinin geçirilmesi durumunda, alıcının seçimlik haklarını değiştirme olanağı 830
6– Üretici ve ithalatçının satış sonrası bakım ve onarım hizmetleri yükümlülüğü 833
7– Tazminat isteme hakkı 833
V– ZAMANAŞIMI 836
1– Ayıplı maldan sorumlulukta zamanaşımı 836
2– Ayıplı hizmetten sorumlulukta zamanaşımı 836
3– Üretim ve onarım hatalarından kaynaklanan ölüm ve bedensel zararlarda zamanaşımı 836
VI– GARANTİ BELGESİ 837
1– Tanım 837
2– Garanti belgesine göre sorumluluk süreleri 837
3– Garanti Belgesi verme zorunluluğu 838
4– Garanti Belgesinin içeriği 838
5– Garanti Belgesinin sağladığı olanaklar 839
6– Tüketicinin onarım seçeneğini değiştirebileceği durumlar 839
7– Garanti Belgesi vermemenin yaptırımı 839
VII– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 840
1– Görevli mahkeme 840
2– Yetkili mahkeme 840
VIII– TİCARİ ARAÇLARDA ÜRETİM VE ONARIM HATALARI 840
1– Ticari ve mesleki amaçlarla motorlu araç satın alan kişiler 840
2– Uygulanacak yasalar ve yönetmelikler 841
3– Satıcının sorumluluğu 842
4– Alıcının gözden geçirme ve satıcıya bildirme (ihbar) yükümlülüğü 842
5– Satıcının ağır kusurlu olması 843
6– Garanti belgesi 844
7– Alıcının seçimlik hakları 844
8– TBK’nda alıcının seçimlik haklarına konulan sınırlamalar 845
9– Motorlu araca takılan aygıtların ayıplı olmasında yapılması gerekenler 846
10– Ayıplı aracın başkasına satılmış olması durumu 846
11– Ticari ve mesleki araç sahiplerinin tazminat isteme hakları 847
IX– ÜRETİCİNİN VE İTHALATÇININ SORUMLULUĞU 847
1– 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanması Hakkında Kanun’un ilgili hükümleri 847
2– Ayıplı Malın Neden Olduğu Zararlardan Sorumluluk Hakkında Yönetmelik 848
3– Motorlu Araçların ve Römorkların Kütle ve Boyutları ile ilgili Yönetmelik 848
4– Garanti Belgesi 849
5– Üreticiye ve ithalatçıya karşı doğrudan dava açılabilmesi 849
6– Üretici ve ithalatçının sorumluluğunun hukuksal niteliği 850
7– Üretici ve ithalatçının sorumluluğuna uygulanacak zamanaşımı süreleri 851
X– ÜRETİM HATALARINDAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN ZARAR GÖRMESİ 852
1– Motorlu aracın bir kazaya karışması 852
2– Üretici ve ithalatçının sorumlu tutulabilmesi 852
Yirmiikinci Bölüm
TRAFİK KAZALARI VE SİGORTALAR
Giriş
SİGORTA TÜRLERİ
I– ZORUNLU SİGORTALAR 853
1– Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası 853
2– Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 853
3– Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası 854
4– Karayolu turist taşıma araçları zorunlu sigortaları 855
5– Uluslararası Yeşil Kart (Green Card) Sigortası 856
6– Güvence Hesabı 856
II– İSTEĞE BAĞLI SİGORTALAR 857
1– İsteğe bağlı sorumluluk sigortası 857
2– Motorlu Kara Taşıt Araçları Kasko Sigortası 857
3– Birleşik (Paket) Sigorta Poliçesi 857
4– Ferdi Kaza Sigortası 858
Birinci Ayrım
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (TRAFİK SİGORTASI)
I– YASAL DÜZENLEMELER 859
1– Tanım 859
2– Trafik Sigortası yaptırma zorunluluğu ve yapma yükümlülüğü 859
3– Sigortacının üçüncü kişilere karşı sorumlulukları 859
4– Trafik Sigortasının geçerli olduğu yerler 860
5– Sigortanın kapsamı 860
6– Geçerlik süresi 861
7– Güvence türleri 861
8– Güvence tutarları (poliçe limiti) 861
9– Trafik Sigortasının işlevi ve önemi 862
II– TRAFİK KANUNU’NDA YAPILAN İLK DEĞİŞİKLİK 864
1– Yasa’da sigorta şirketleri yararına değişiklik yapılması 864
2– Trafik Kanunu’nda yapılan ilk değişiklik 865
3– Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı ile Genel Şartlar’ın bazı hükümlerinin ve tazminat hesabına ilişkin kuralların geçerliğini yitirmiş olması 867
III– ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARI 869
1– Genel olarak iptal kararı 869
2– Genel gerekçe 869
3– KTK’nın 90. maddesine ilişkin iptal kararı ve gerekçesi 870
4– KTK 92. maddesine 6704 sayılı Yasayla eklenen (i) bendinin iptali hakkında 872
5– KTK 92. maddesine 6704 sayılı Yasayla eklenen (g) bendinin iptali isteminin reddi hakkında 873
6– KTK 92. maddesine 6704 sayılı Yasayla eklenen (h) bendinin iptali isteminin reddi hakkında 873
7– KTK’nın 97. maddesine ilişkin iptal isteminin reddi hakkında 874
8– KTK’nın 99. maddesine ilişkin iptal isteminin reddi hakkında 876
IV– AYM İPTAL KARARINA AYKIRI YENİDEN YASA DEĞİŞİKLİĞİ 877
1– AYM iptal kararına aykırı olarak, Trafik Yasası’nda yeniden ve aynı biçimde değişiklik yapılması 877
2– İptal edilen maddelerin, bu kez daha da aşırıya gidilerek ve Anayasa hükmü ihlal edilerek, yeniden yürürlüğe konulmuş olması 878
V– TRAFİK KANUNU’NDAKİ SON DEĞİŞİKLİĞİN İPTALİ 880
1– Yasa’daki son değişikliğin Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmesi 880
2– Anayasa Mahkemesi iptal kararının özeti 880
3– İptal gerekçesi 881
4– KTK 90. maddeye eklenen 2’nci fıkra hakkında 884
5– AYM iptal kararından sonra KTK 90. maddesinin aldığı son şekil 885
VI– AYM İPTAL KARARLARININ ETKİLERİ VE SONUÇLARI 886
1– Anayasa Mahkemesi iptal kararları 886
2– İptal kararları görülmekte olan bütün davalara uygulanır 886
3– Geriye yürümezlik kuralı, kazanılmış haklarla sınırlıdır 887
4– İptal kararlarının bağlayıcılığı 888
5– Daha önce hiç dava açmayanlar, olay tarihine bakılmaksızın, Anayasaya aykırı hükmün iptalinden sonra dava açarlarsa, iptal kararı hükmü dikkate alınacaktır 889
6– İptalden sonra “yasal boşluk” oluşup oluşmaması 890
7– KTK’nın 90. maddesinde, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarından sonra “yasa boşluğu” söz konusu değildir 890
VII– AYM İPTAL KARARINDAN SONRA YAPILMAMASI GEREKENLER 891
1– Yasama organı, Anayasa Mahkemesi iptal kararına aykırı kanun çıkaramaz 891
2– Anayasa Mahkemesi iptal kararına aykırı olarak yürürlüğe konulan kanunlar “yok hükmünde” olup, doğrudan “iptali” gerekir 892
3– İptal edilen yasanın aynını ve benzerini yürürlüğe koymak “Anayasayı ihlâl” fiili niteliğindedir 893
4– AYM iptal kararına aykırı yasa “yok hükmünde” olduğuna göre, mahkemeler ve yüksek yargı organları, “yok hükmündeki” yasaya uymak zorunda olmamalıdırlar. Anayasa’nın 153. maddesi 6. fıkrasına göre, Anayasa Mahkemesi kararları, yasama ve yürütme organlarıyla birlikte “yargı organlarını” da bağlayacağından 893
VIII– AYM İPTAL KARARLARINDAN SONRA YARGI SÜRECİ 894
1– Görülmekte olan davalarda, iptal edilen yasaya göre oluşturulmuş işlemler geçerliğini yitirir ve işlemlerin yenilenmesi gerekir 894
2– İki iptal kararı arasındaki dönemde, ikinci yasa değişikliğine uygun kararlar verilmesi doğru olmamıştır 894
3– Yargı’da iptal kararları uyarınca yapılması gerekenler 895
4– Tüm haksız fiillerde ortak yasa, Türk Borçlar Kanunu’dur 896
5– Tüm haksız fiillere aynı kural ve yöntemler uygulanmak zorundadır 896
6– Tazminat hesaplama esasları kanunla düzenlenemez ve sınırlanamaz 899
IX– SİGORTA GENEL ŞARTLARI’NIN İNCELENMESİ 899
1– Son Genel Şartlar ve ekleri 899
2– Genel Şartlar’da kapsama giren teminat türleri 900
3– Genel Şartlarda ve ekinde “destek tazminatı” ödenmesine ilişkin kurallar ve koşulların incelenmesi ve eleştirilmesi 901
4– Genel Şartlarda ve ekinde “sakatlık tazminatı” ödenmesine ilişkin kurallar ve koşulların incelenmesi ve eleştirilmesi 906
5– Genel Şartlarda tazminat hesaplama formülü 910
6– Genel Şartlar eklerinde aktüer raporları hakkında açıklamalar 912
7– Genel Şartlarda sağlık (tedavi) giderleri 913
X– TRAFİK SİGORTASINDAN YARARLANACAK OLANLAR 915
1– Üçüncü kişiler 915
2 Sürücü ve yardımcıları 915
3– İşleten ve sürücünün bedensel zarara uğrayan yakınları 916
4– İşleten ve sürücünün ölen yakınları 916
5– İşleten veya sürücünün ölümü halinde, destekten yoksun kalanlar sigorta tazminatı alabilirler mi? 917
6– İşleten ve sürücü yakınları konusunda uyarılar 921
7– Hatır için taşınanlar da Trafik Sigortasından yararlanırlar 922
XI– SİGORTACININ SORUMLU OLDUĞU ZARAR TÜRLERİ 922
A) Ölümlerde 923
1– Destekten yoksun kalma tazminatı 923
2– Cenaze (defin) giderlerinin Trafik Sigortasından ödenmesi 924
B) Bedensel zararlarda 924
1– Sürekli işgöremezlik (kalıcı sakatlık) durumu 925
2– Geçici işgöremezlik durumu 926
C) Tedavi giderleri 928
1– Trafik kazalarında tedavi giderlerinden sorumluluk 928
2– Yasa değişikliğinden sonraki gelişmeler ve Yargıtay kararları 928
3– Sigorta Genel Şartlarında tedavi giderleri 931
4– Yaşam boyu bakım giderleri hakkında 932
XII– TRAFİK SİGORTASINDA TEMİNAT DIŞI HALLER 933
1– Yasa’da teminat dışı haller 933
2– Yasa’ya 6704 ve 7327 sayılı Yasalarla eklenen teminat dışı haller hakkında açıklamalar 935
3– Sigorta Genel Şartlarında teminat dışı haller 936
XIII– SİGORTACIYA BAŞVURMA 938
1– Başvurma koşulları 938
2– Başvuru yapılırken sigortacıya verilmesi gereken belgeler 938
XIV– SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ 943
1– Sigortacının ödemekle yükümlü olacağı tazminat tutarı 943
2– Ortaklaşa sorumluluk ilkesi, sigortacıya da uygulanır 943
3– Zarar görenlerin çokluğu karşısında ödeme şekli 946
4– Zararın tamamını ödeyen sigortacının, öteki sigortacılara dönme (rücu) hakkı 948
5– Ödeme süresi ve sürenin başlangıcı 948
6– Sigortacının temerrüdü ve açılan davalarda faiz başlangıcı 949
XV– SİGORTACIYA KARŞI DAVA AÇILMASI 950
1– Görevli mahkeme 950
2– Yetkili mahkeme 951
3– Davacılar ve dava konuları 951
4– Davalılar 951
5– Sigortacıya karşı açılacak davalarda zamanaşımı 952
6– Sigortaya karşı açılan davalarda faiz başlangıcı 953
XVI– SİGORTA ETTİRENİN SİGORTACIYA KARŞI DAVA AÇMASI 953
1– İhbar yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması 953
2– Sigorta ettirenin, zarar gören üçüncü kişilere tazminat ödemiş olması 954
XVII– SİGORTACININ SİGORTACIYA KARŞI DAVASI 954
XVIII– SİGORTACININ DÖNME HAKKI VE ARDILLIĞI 955
1– Yasa hükmü 955
2– Sigorta Genel Şartları 955
3– Genel Şartlarda bulunmayan iki rücu sebebi 966
XIX– SİGORTA ETTİRENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 968
1– Sözleşme yapma ve prim ödeme yükümlülüğü 968
2– Sözleşme yapıldığı sırada beyan yükümlülüğü 968
3– Trafik kazalarını ve açılan davaları ihbar yükümlülüğü 969
4– İşletenin değişmesi durumunda bildirim yükümlülüğü 970
XX– SİGORTACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 971
1– Yasaya göre 971
2– Önceki Genel Şartlara göre 972
3– Yeni Genel Şartlara göre 972
XXI– SORUMLULUĞU KALDIRAN VEYA AZALTAN SÖZLEŞMELERİN GEÇERSİZLİĞİ 973
1– Yasa hükümleri 973
2– İbranameler 973
3– Yetersiz ödemeler nedeniyle açılacak davalarda yöntem 975
XXII– TRAFİK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 976
1– Ölüm ve yaralanmalarda zamanaşımı süreleri 976
2– Araç hasarlarında zamanaşımı süresi 976
3– Dönme (rücu) davalarında zamanaşımı 976
4– Zamanaşımının kesilmesi 976
İkinci Ayrım
KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU KOLTUK
FERDİ KAZA SİGORTASI
I– ÖNEMİ VE ÖZELLİĞİ 977
1– Tanım 977
2– Bir can sigortası olarak önemi 977
II– YASA VE YÖNETMELİKLER 979
1– İlk düzenlemeler 979
2– Karayolu Taşıma Kanunu’ndan sonraki dönem 979
3– Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası ile ilgili hükümleri 981
III– ZORUNLU KOLTUK SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ 982
1– Sigorta türleri arasındaki yeri 982
2– Başlıca özellikleri 983
3– Öteki zorunlu sigortalarla karşılaştırma 984
IV– KOLTUK SİGORTASINDA GÜVENCENİN KAPSAMI 986
1– Yer ve zaman yönünden 986
2– Zararı doğuran olaylar yönünden 987
3– Sigortalanan kişiler yönünden 989
a) Yolcular 989
b) Yolcu sayılanlar 992
aa) Kucakta taşınan çocuklar 993
bb) Hatır için taşınanlar 993
cc) Kaçak veya biletsiz yolcular 994
dd) Taşıma sırasında görevli olmayan personelden en fazla iki kişinin sigorta kapsamında olması 995
c) Sürücülerin Koltuk Sigortasından yararlanma koşulları 995
d) Yardımcı kişiler 996
V– KOLTUK SİGORTASI YAPTIRMAK ZORUNDA OLAN TAŞIMACILAR 997
1– Yasal düzenleme 997
2– Koltuk Sigortası yaptırmak zorunda olan yetki belgesi sahipleri 998
3– İl sınırları içinde yolcu taşımaları ile 100 kilometreye kadar şehirlerarası yolcu taşımaları konusunda belirsizlik 999
4– Seyahat Acentalarının Zorunlu Koltuk Sigortası ile birlikte üç tür sigorta yaptırma yükümlülükleri 1000
5– Taşıtların Yasa ve Yönetmelik hükümlerine uygun olmamasının, Koltuk Sigortası yönünden yaptırımı 1001
VI– KOLTUK SİGORTASINDA SİGORTA BEDELİ 1001
A) Ölümlerde 1001
1– Sigorta poliçesinde gösterilen meblâğın tamamı hak sahiplerine ödenir 1001
2– Hak sahipleri “mirasçılar” olup, destekten yoksun kalanlar “mirasçı” değillerse, bu sigorta türünden yararlanamazlar 1002
3– Bir destek tazminatı olmadığı için, tazminat hesabına gerek yoktur 1002
4– Mirasçılar, ayrıca destekten yoksun kalmışlarsa 1003
5– Sigortacı ödeme yapmazsa, doğrudan icra kovuşturması yapılabilir 1005
B) Bedensel zararlarda 1006
1– Koltuk Sigortası Genel Şartları’nda “sakatlık” tazminatı 1006
2– Sakatlık tazminatına ilişkin Genel Şartların ilgili maddesi yasalara aykırıdır 1006
3– Sakatlık oranları nasıl belirlenmeli 1008
4– Uzlaşma yoluyla sakatlık tazminatının belirlenmesi, yasalara aykırı olduğu gibi, “zorunlu” sigortaların anlam ve amacına da aykırı bir uygulamadır 1010
5– Koltuk Sigortasından alınan “sakatlık” tazminatı, güç kaybı tazminatından indirilmez 1011
C) Tedavi giderlerinin koltuk sigortasından ödenmesi 1012
1– Tedavi giderlerinin Koltuk Sigortası’ndaki yeri ve türü 1012
2– Koltuk Sigortası Genel Şartlarında “tedavi giderlerine” ilişkin bölümler 1013
3– Tedavi giderlerinde sorumluluk süresi 1014
4– Tedavi giderleri için başvuru süresi ve ödeme koşulları 1014
5– Tedavi giderlerinin ödenmesi için yapılması gerekenler 1016
VII– SİGORTACIYA KAZANIN BİLDİRİLMESİ 1017
1– Bildirimi yapacak olanlar 1017
2– Bildirim süresi 1018
VIII– BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER 1018
1– Ölümlerde 1018
2– Yaralanmalarda 1020
IX– TAZMİNATIN ÖDENMESİ 1021
1– Ödeme süresi 1021
2– Süresinde ödeme yapılmamasının sonuçları 1022
3– Faizin türü 1022
4– Teminat türlerinin birleşmesi durumunda ödeme tutarı 1022
X– KOLTUK SİGORTASI YAPTIRMAYAN TAŞIMACININ SORUMLULUĞU 1023
1– Yönetmelik hükmü 1023
2– Koltuk Sigortası yaptırmayan taşımacının yolculara karşı sorumluluğu 1024
XI– KOLTUK SİGORTASINDA SİGORTACININ TAŞIMACIYA DÖNME (RÜCU) HAKKI 1025
1– Uyarı 1025
2– Sigortacının, sigorta ettirene (taşımacıya) dönme hakları 1026
XII– KOLTUK SİGORTASINDA SİGORTACININ ARDILLIĞI 1036
1– Ölüm ve sakatlık bedelleri için ardıllık söz konusu değildir 1036
2– Sigortacının ardıllığı yalnızca tedavi giderlerinde söz konusudur 1036
XIII– KOLTUK SİGORTASINDA KUSURUN TAZMİNATA ETKİSİ 1037
1– Taşımacı ile sürücü ve yardımcıları kusursuz olsalar bile Koltuk Sigortasından ödeme yapılır 1037
2– Sürücü ve yardımcıları, “kastı ve kasıt derecesinde ağır kusurları” yoksa, Koltuk Sigortasından yararlanabilirler 1037
3– Yolcuların kasıtlı veya kasta yakın bir davranışı söz konusu olmadıkça, Koltuk Sigortasından yararlandırılmaları gerekir 1038
XIV– ZAMANAŞIMI 1039
1– Zamanaşımı süreleri 1039
2– Dönme (rücu) davalarında süre 1039
XV– FAİZ 1039
XVI– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 1040
1– Görevli mahkeme 1040
2– Yetkili mahkeme 1040
Üçüncü Ayrım
ZORUNLU KARAYOLU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
I– YOLCULAR İÇİN SORUMLULUK SİGORTASI 1041
1– Tanım 1041
2– Yasa ile konulması ve kaldırılması 1041
3– Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde sigorta hükümleri ve defalarca yapılan değişiklikler 1043
II– TAŞIMA SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ 1046
1– Yolcular için bir “sorumluluk” ve “zarar” sigortası olması 1046
2– Yolculuğun başlangıcından bitişine kadar geçen sürede uğranılan her türlü zararları karşılaması 1046
3– Tazminatın türü 1047
4– Taşıma sigortasının yalnızca “yolcular” için olması 1047
5– Taşımacının ve eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olması 1047
6– Yolcular için yaptırılması zorunlu iki sigorta türü olarak Taşımacılık Sigortası ile Koltuk Sigortası’nın karşılaştırılması 1048
III– SİGORTANIN KAPSAMI 1049
1– Yararlanacak kişiler (yolcular) 1049
2– Yer ve zaman yönünden sigorta kapsamı 1051
3– Zararı doğuran olaylar yönünden sigorta kapsamı 1052
a) Taşıma kazaları 1052
b) Araç dışında ve yolculuk sırasında yolcunun uğradığı zararlar 1052
4– Taşıtlar yönünden sigorta kapsamı 1053
5– Sigortadan yararlanacak yolcu sayısı 1053
IV– GÜVENCE (TAZMİNAT) TÜRLERİ 1053
1– Ölümlerde 1053
2– Bedensel zararlarda 1054
V– SİGORTACIYA BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER 1055
VI– SİGORTACININ ARDILLIĞI VE RÜCU HAKKI 1055
VII– TAZMİNAT ÖDENMESİNDE ÖNCELİKLİ SİGORTA 1056
VIII– KARAYOLU TAŞIMA SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 1057
1– Yolcu taşıma ticari bir iş ve bir sözleşme türüdür 1057
2– Yolcu taşımada zamanaşımı (10) yıldır 1057
IX– FAİZ 1058
X– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 1058
XI– TAŞIMA SİGORTASI İÇİN YENİ DÜZENLEME ÖNERİLERİ 1058
1– Karayolu Taşıma Kanunu’ndaki boşluk doldurulmalıdır 1058
2– Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde değişiklik yapılmalıdır 1059
3– Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası için yeni bir Genel Şartlar düzenlenip yürürlüğe konulmalıdır 1060
Dördüncü Ayrım
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLER İÇİN İSTEĞE BAĞLI
MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
I– TANIM 1061
II– KAPSAM 1061
III– İSTEĞE BAĞLI SİGORTA’DAN YARARLANACAK OLANLAR 1062
IV– POLİÇE TUTARI 1062
V– ÖDEME BİÇİMİ VE SÜRESİ 1062
VI– YETKİLİ MAHKEME 1063
VII– ZAMANAŞIMI 1063
Beşinci Ayrım
ULUSLARARASI YEŞİL KART SİGORTASI
I– YEŞİL KART (GREEN CARD) SİGORTASI NEDİR 1065
II– MOTORLU TAŞIT BÜROSU’NUN UYGULAMASI YANLIŞTIR 1065
III– GÜVENCE HESABI’NIN YABANCI PLAKALI ARAÇLARDAN SORUMLULUĞU 1065
IV– GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ’NDE YEŞİL KART (GREEN CARD) DÜZENLEMESİ 1066
Yirmiüçüncü Bölüm
KARA TAŞITLARI KASKO SİGORTASI
I– TANIM 1069
II– SİGORTANIN KONUSU, KAPSAMI VE ÖZELLİKLERİ 1069
1– Sigortanın konusu 1069
2– Sigortanın kapsamı 1070
3– Kasko Sigortasının özellikleri ve Trafik Sigortası ile farkları 1070
a) Kasko Sigortasından üçüncü kişiler yararlanamazlar 1070
b) Kasko Sigortası, sigortalının “kendi aracının” hasarı için yapılır 1070
c) Kasko Sigortasını, araç sahipleri yaptırmak zorunda değillerdir; isteğe bağlıdır 1071
ç) Sigorta şirketleri, Kasko Sigortası yapmak zorunda değillerdir 1071
d) Kasko Sigortasında güvence tutarları serbestçe kararlaştırılabilir 1071
e) Araç sahibinin değişmesi halinde iki sigorta türü arasındaki farklılık şöyledir 1071
f) Kusur yönünden iki sigorta türü arasında farklılık 1072
III– KASKO SİGORTASI İLE SAĞLANAN GÜVENCELER 1072
1– Güvence türleri 1072
2– Ek sözleşme ile güvence altına alınabilecek zararlar 1073
IV– TEMİNAT DIŞINDA KALAN ZARARLAR 1074
1– Sigorta poliçesinde yer almayan rizikolar teminat dışında kalacaktır 1074
2– Kesin güvence dışında kalan rizikolar 1075
V– SİGORTACININ İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE TEMİNAT DIŞI SAYILMANIN KOŞULLARI 1076
1– Alkol ve uyuşturucu etkisi altında araç kullanmak 1076
2– Sürücü belgesiz veya yetersiz sürücü belgesi ile araç kullanmak 1078
3– Taşıma haddinden fazla yük ve yolcu taşınması 1079
4– Araca “kasıtlı” olarak verilen zararlar 1079
5– Sigorta ettirenin sorumlu olduğu kişiler ile yakınlarının kasıtlı hareketleri 1082
6– Aracı kullanan kişinin kaza yerinden ayrılması 1083
7– Olay yerini terkin haklı nedene dayandığı kanıtlanmalıdır 1084
VI– SİGORTA ETTİRENİN BEYAN VE İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜ 1087
1– Sözleşme yapılırken beyan yükümlülüğü 1087
2– Sözleşme yapılmasından sonra 1088
3– Rizikonun gerçekleşmesinden önce 1088
4– Rizikonun gerçekleşmesi halinde ihbar ve önlem alma yükümlülükleri 1089
5– İhbar süresine ilişkin Yargıtay kararları 1090
6– Rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacının yükümlülükleri 1090
7– Hasar ve tazminatın sonuçları 1093
VII– KASKO SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 1094
VIII– KASKO SİGORTASINDA GÖREVLİ MAHKEME 1095
IX– KASKO SİGORTASINDA SİGORTACININ ARDILLIĞI 1095
1– Kasko Sigortasının özellikleri 1095
2– Kasko Sigortacısının ardıllığı 1096
3– Ardıllığın koşulları 1096
4– İspat külfeti 1098
5– Sigortalının kusura katılımı ve davalının “takas–mahsup” istemi 1098
6– Sigorta ettirenin yükümlülükleri 1099
7– Sigortacının “alacağın temliki” yoluyla sigortalının yerine geçmesi 1099
8– Faiz başlangıcı 1101
9– Kasko sigortacısının ardıllığında görevli mahkeme 1101
Yirmidördüncü Bölüm
GÜVENCE HESABI
I– YASAL DÜZENLEME 1103
II– GÜVENCE HESABININ KAPSAMI 1104
III– GÜVENCE HESABINA BAŞVURMA KOŞULLARI 1104
IV– GÜVENCE HESABI YÖNETMELİĞİ 1105
V– UYGULAMA İLKELERİ 1106
VI– GÜVENCE HESABINA BAŞVURMA KOŞULLARI 1107
1– Güvence Hesabına hangi durumlarda başvurulacağı 1107
2– Başvurabilecek olanlar 1107
3– Güvence türleri 1107
4– Başvuru belgeleri 1108
5– Başvuru süresi (zamanaşımı) 1108
VII– GÜVENCE HESABI’NIN ARDILLIĞI 1108
Yirmibeşinci Bölüm
SİGORTACILIKTA TAHKİM
SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU
I– GENEL OLARAK TAHKİM 1111
1– Tahkimin türleri 1111
2– İsteğe bağlı tahkimde sözleşme türleri 1112
3– Tahkim sözleşmesinin özellikleri 1112
4– Hakem kararlarına karşı iptal davası açılabilmesi 1113
II– SİGORTACILIKTA TAHKİM 1114
1– Sigortacılıkta tahkim nedir 1114
2– Sigortacılıkta tahkimin türü 1114
3– Tahkim görevlileri 1115
4– Sigorta Tahkim Komisyonu’na hangi durumlarda başvurulur 1115
5– Komisyona başvurulamayacak durumlar 1116
6– Komisyona nasıl başvurulur 1116
7– Başvurunun “raportör” tarafından incelenmesi 1117
8– Uyuşmazlığın hakemlerce incelenmesi 1118
9– Uyuşmazlığı sonuçlandırma (karar verme) süresi 1120
10– Tarafsızlık ilkesi 1121
11– Tarafların hakemi reddi ve red nedenleri 1121
12– İtiraz hakem heyetleri 1122
13– İtiraz hakem heyetine başvuru 1122
14– Kararların taraflara tebliği ve saklanması 1123
III– TAHKİM KARARLARINA İTİRAZ VE TEMYİZ YOLU 1123
1– Kararlara itiraz yolu 1123
2– Sigorta Tahkim kararlarında doğrudan temyiz yolu 1124
3– Temyiz edilebilen İtiraz Hakem Heyeti kararları 1125
IV– İTİRAZ VE TEMYİZ YOLU KONUSUNDA GÖRÜŞLER 1126
1– Hakemlerin “kesin kararları”nın denetimsiz kalmasının sakıncaları 1126
2– İtiraz Hakem Heyeti kararları hakkında görüşler 1130
3– Tahkim kararlarına karşı özel temyiz nedenleri hakkında görüşler 1131
4– HMK. 361 ve 439. maddeleriyle uyum sağlama gerekliliği 1133
V– UYGULAMAYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ KONULAR 1134
1– Tahkim kararlarında avukatlık ücretleri hakkında 1134
2– Hazine Müsteşarlığı’nın “yasalara aykırı” yönetmelik ve tebliğleri 1135
3– Komisyona başvuru ücretleri hakkında 1136
VI– TAHKİMDE SAKATLIK RAPORLARI SORUNU 1138
1– Tahkimde geçerli raporlar 1138
2– Tahkimde raporlara itirazlar 1139
3– Tahkime başvurularda geçici işgöremezlik tazminatı istekleri hakkında 1139
VII– SİGORTA TAHKİMİNDE UYGULAMA SORUNLARI 1139
1– Tahkime olan güvenin sarsılmış olması 1139
2– Genel olarak yapılması gerekenler 1140
3– Hakemler, eksik belgeleri tamamlatabilmeli, gerektiği kadar bilirkişi incelemesi yaptırabilmeli, HMK’nın tahkime ilişkin hükümleri uyarınca hareket edebilmelidirler 1140
4– Tarafsız davranamayan hakemler listeden (süresiz) çıkarılmalıdır 1140
5– Hakemler “taleple bağlılık” ilkesine uymak zorundadırlar 1141
6– Avukatlık yapan ve sürekli tahkime başvuran kişilerin de kendiliklerinden hakemlikten çekilmeleri, onlar için onurlu bir davranış olacaktır 1141
7– Sigorta şirketlerinin avukatları aynı savunmaları yinelememelidirler 1142
8– Sakatlık raporlarına itirazlar iyi öğrenilmeli; Tahkimdeki incelemelerde zaman kaybına neden olunmamalıdır 1142
Yirmialtıncı Bölüm
TRAFİK KAZALARIYLA İLGİLİ KURUMLAR
I– TÜRKİYE SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ 1143
1– Yasal düzenleme 1143
2– Birliğin amacı 1143
3– Birliğin görev ve yetkileri 1143
4– Örgüt yapısı 1144
5– Birlik çatısı altında faaliyet gösteren kurumlar 1144
II– TÜRKİYE MOTORLU TAŞIT BÜROSU 1145
1– Kuruluş amacı 1145
2– Büronun görevleri 1145
3– Büronun faaliyetleri 1146
4– Yeşil Kart (Green Card) sigorta poliçelerinden sorumluluk 1146
5– Dava Açma 1146
6– Yeşil Kart (Green Card) Sigortası konusunda yanlış uygulamalar 1146
III– SİGORTA BİLGİ VE GÖZETİM MERKEZİ 1147
1– Yasal düzenleme 1147
2– Yönetmelik 1148
3– Trafik Sigortaları Bilgi ve Gözetim Merkezi (TRAMER) 1148
4– TRAMER’den bilgi isteme (Sorgulama) 1150
5– Sorgulama nasıl yapılacak 1150
Yirmiyedinci Bölüm
ARDILLIK VE DÖNME (RÜCU) DAVALARI
I– ARDILLIK 1151
1– Tanım 1151
2– Türk Ticaret Kanunu’nda ardıllık 1151
3– Borçlar Kanunu’nda ardıllık 1152
4– Trafik Kanunu’nda ardıllık 1152
5– Sigortacılık Kanunu’nda ardıllık 1153
6– Güvence Hesabı’nda ardıllık 1153
II– DÖNME (RÜCU) HAKKI 1153
1– Tanım 1153
2– Ortaklaşa sorumlulukta rücu 1154
3– Trafik Sigortasında rücu 1154
4– Zorunlu Koltuk ve Taşıma Sigortalarında 1156
5– Çalıştıranın çalıştırdığı kişiye dönme hakkı 1157
6– Sosyal Güvenlik Kurumu’nun rücu hakkı 1157
7– Devletin (İdarenin) görevlilere rücu hakkı 1158
III– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA DÖNME (RÜCU) HAKLARI 1159
1– Ortaklaşa sorumluluk 1159
2– Dış ilişkide ortaklaşa sorumluluk 1160
3– İç ilişkide ortaklaşa sorumluların birbirlerine rücu hakkı 1163
a) İç ilişkide, birden çok kişinin birlikte zarara neden olmaları durumunda, zararın paylaştırılması ve rücu koşulları 1164
b) İç ilişkide, aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta rücu koşulları 1164
aa) Ortak defiler 1165
bb) Kişisel defiler 1165
c) Aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta, ortakların birbirlerine karşı yükümlülükleri 1166
4– Dönme (rücu) hakkı ve koşulları 1167
5– Dönme (rücu) hakkının kapsamı ve miktarı 1168
6– Dönme (rücu) hakkının kaybedilebileceği durumlar 1169
7– Ortaklaşa sorumlulukta zamanaşımının kesilmesi 1170
8– Karayolları Trafik Kanunu’na göre rücuda zamanaşımı 1170
a) Süresi 1170
b) Zamanaşımının kesilmesi 1171
Yirmisekizinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
I– YASA HÜKMÜ 1173
II– ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 1173
1– Ölümlerde ve bedensel zararlarda 1173
2– Maddi hasarlarda 1174
3– Manevi tazminat isteklerinde 1174
4– Yükümlülerin birbirlerine dönme haklarında süre 1174
III– UZAMIŞ CEZA ZAMANAŞIMI 1174
1– Trafik kazalarında ceza zamanaşımı tüm sorumlulara uygulanır 1174
2– Ceza zamanaşımı sigortacıya da uygulanır 1175
3– Ceza zamanaşımı dolduktan sonraki dava süresi 1176
4– Ceza zamanaşımının uygulanma koşulları 1176
5– Ceza zamanaşımının uygulanamayacağı durumlar 1178
6– Teknik arızadan kaynaklanan kazalarda ceza zamanaşımı uygulanacak mıdır? 1179
IV– TRAFİK–İŞ KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 1181
V– YOLCU TAŞIMADA ZAMANAŞIMI 1181
VI– ZAMANAŞIMININ BAŞLANGICI 1182
1– Tazminat sorumlularının öğrenilmesi 1182
2– Zararın öğrenilmesi 1183
VII– ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 1184
1– Dava açılmasıyla, zararın tümü için zamanaşımının kesilmesi 1184
2– Ortaklaşa sorumlulardan biri hakkında kesilen zamanaşımının, tümü hakkında kesilmesi 1184
VIII– SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 1186
I– Trafik Sigortasında zamanaşımı 1186
a) Yasa hükmü 1186
b) Sigorta Genel Şartları 1187
c) Sigortacıya uygulanacak zamanaşımı süreleri 1187
d) Dönme (rücu) davalarında süre 1187
2– İsteğe bağlı sigortada zamanaşımı 1187
3– Zorunlu Koltuk Sigortasında zamanaşımı 1188
4– Özel sigortalarda zamanaşımı 1188
Yirmidokuzuncu Bölüm
TAZMİNAT DAVALARINDA FAİZ
I– YASAL FAİZ 1189
1– Geçmişten bugüne faiz 1189
2– 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yasal faiz 1190
II– TİCARİ TEMERRÜT FAİZİ 1190
1– Kavram 1190
2– Yasalardaki hükümler 1191
3– Ticari faizin (avans faizinin) uygulanacağı yerler 1192
III– HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ BAŞLANGICI 1193
Otuzuncu Bölüm
ÖLÜM VE BEDENSEL ZARARLAR NEDENİYLE TAZMİNAT HESAPLARI
I– GENEL OLARAK 1195
1– Can zararları bir insan hakları sorunudur 1195
2– Tazminat hesaplarına uygulanacak yasalar 1195
II– İNSAN ZARARLARININ ÖZELLİKLERİ 1198
1– İnsan zararları, mal zararı değil, can zararıdır 1198
2– İnsan zararlarının tazminat olarak değerlendirmesi bir “hukuk” sorunudur 1199
3– İnsan zararları farklı bir hesaplamayı gerektirmektedir 1199
4– Tazminat hesaplarında temel ölçü, formüller değil, hukuksal gerekçelerdir 1200
III– TAZMİNAT HESAPLAMA İLKELERİ 1201
1– Haksız eylemlerde zarar başlangıcı olay tarihidir 1201
2– Gerçek belli iken varsayımlara dayanılamaz 1201
3– Tazminat, yaşam sürelerinin sonuna kadar hesaplanmalıdır 1202
IV– TAZMİNAT HESABININ UNSURLARI 1203
1– Olay ve kusur değerlendirmesi 1203
2– Zarar sürelerinin belirlenmesi 1203
3– Bedensel zararlarda geçici veya sürekli güç kaybının tespiti 1207
4– Ölümlerde destek payları 1209
5– Tazminatın parasal ölçüsü 1210
6– Hesap unsurlarının zarar türlerine göre sıralaması 1211
a) Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta tazminat hesabının unsurları 1211
b) Bedensel zararlarda tazminat hesabının unsurları 1211
V– TAZMİNAT HESAPLAMA EVRELERİ 1212
1– Hesap unsurlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi 1212
2– Tazminat hesabına esas kazançların veya parasal değerlerin belirlenmesi 1212
3– Tazminatın hesaplanması 1213
4– Tazminatın netleştirilmesi 1213
a) Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta tazminattan indirimler 1214
b) Bedensel zararlarda indirimler 1214
c) Tazminat tutarlarından indirilmeyecek edinimler 1214
aa) Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta neler indirilmez 1215
bb) Bedensel zararlarda neler indirilmez 1215
VI– TAZMİNAT HESAPLARI 1216
1– Ölüm ve bedensel zararlar nedeniyle tazminat hesaplarının özellikleri 1216
2– Matematiksel işlemler 1217
3– Geleceğe yönelik hesaplama 1217
4– Taksitle kapital oluşturma işlemi 1218
5– Birleşik faiz ve birleşik iskonto işlemleri 1219
6– Kapital oluşturma formülleri 1219
7– Devre sonu mu, devre başı mı tartışması 1220
8– Ölüm ve bedensel zararlar nedeniyle tazminat hesaplarında matematiksel işlemler 1220
a) İşleyecek dönem zarar hesaplarında matematiksel işlemler 1221
b) İnsan zararlarının hesabında formüllerin kullanılması 1221
9– Zarar hesaplarında formüllerin anlamı ve işlevi 1222
VII– FORMÜLLER 1223
1– Genel olarak 1223
2– Ortak bir formül kullanılmasının gerekliliği 1224
VIII– YARGI’DA GEÇMİŞTEN BUGÜNE HESAPLAMA FORMÜLLERİ 1225
1– Devre sonu ödemeli ortalama kazanç ve sabit rant formülü ile (%5) artırım ve iskonto değerli dönem 1225
2– Devre sonu ödemeli ortalama kazanç ve sabit rant formülü ile (%10) artırım ve iskonto değerli dönem 1227
3– Progressif rant hesabı dönemi 1228
IX– SİGORTALARIN UYGULADIKLARI HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 1230
1– Trafik Sigortası Genel Şartlarına göre hesaplama yöntem ve formülü 1230
2– Devre başı ödemeli belirli süreli rant formülü hakkında açıklamalar 1231
3– Devre başı ödemeli belirli süreli rant formülüne göre hesaplama örnekleri 1232
4– Raporlar açık ve anlaşılır olmalı 1234
X– FORMÜLLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 1235
1– Karşılaştırmanın nasıl yapılacağı 1235
2– Hesap unsurları 1235
3– Formüllerin karşılaştırılması 1236
4– Karşılaştırma sonuçlarının değerlendirilmesi 1237
5– İnsan zararları için en uygun formül 1237
6– Kurumlar arası uyum sağlamanın ve ortak uygulamanın gerekliliği 1238
XI– RAPOR PLANLARI 1240
1– Destekten yoksun kalma hesaplarında rapor bölümleri 1240
2– Bedensel zararlarda rapor bölümleri 1243
XII– SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN GELİR BAĞLAMA VE PEŞİN DEĞER FORMÜLLERİ VE YÖNTEMLERİ 1245
1– Genel olarak 1245
2– Sürekli işgöremezlikte SGK. gelir bağlama yöntem ve formülleri 1246
3– Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanma yöntemleri 1247
4– Peşin değer hesabı 1249
5– Kurum’un sorumlulara rücu edebileceği, dolayısıyla tazminattan indirilecek miktarlar 1250
EKLER
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 1255
RAPOR ÖRNEKLERİ 1289
1– Ölüm nedeniyle destekten yoksunluk rapor örnekleri 1291
2– Bedensel zararlar nedeniyle tazminat rapor örnekleri 1321
3– Üç ayrı formüle göre aynı hesap unsurlarının tazminat olarak değerlendirilmesi 1363
TABLOLAR 1387
Yararlanılan Kitaplar ve Yazılar 1413
Kavram Dizini 1423 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
