İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
GİRİŞ
I. Konunun Sunumu 21
II. Konunun Sınırlandırılması 24
BİRİNCİ BÖLÜM
EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMEL NİTELİKLERİ VE
MEYDANA GETİRDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER, EVLİLİK BİRLİĞİNİN
TASFİYESİNDE BOŞANMA VE ÖZELLİKLERİ
§1. EVLİLİK BİRLİĞİNİN ESASLI ÖZELLİKLERİ İLE EVLİLİK BİRLİĞİNİN MEYDANA GETİRDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER 29
I. Evlilik Birliğinin Esaslı Özellikleri 29
A. Evlilik Birliğinin Yapısal Karakteri 29
1. Statü veya Kurum Görüşü 29
2. Sözleşme Görüşü 31
B. Eşler Arasında Eşitliğe Dayanan Bir Ortaklık İlişkisi Kurması 35
1. Yaşam Ortaklığı Kuran Bir Hukuksal İlişki Olması 35
2. Ekonomik Ortaklık Kuran Bir Hukuksal İlişki Olması 38
3. Eşitliğe Dayanan Temelinin Değiştirilemezliği 40
C. Evlilik Birliğinin Sürekli Borç İlişkisi Kurması 43
1. Evlilik Birliğinin Yaşam Boyu Olup Olmadığı Sorunu 43
2. Hukuksal Bağın ve Yükümlülüklerin Sürekliliği 45
3. Diğer Sürekli Borç İlişkilerinden Farkları 47
II. Evlilik Birliğinin Meydana Getirdiği Genel Yükümlülükler 49
A. Yükümlülük, Külfet ve Borç Ayrımı Yönünden Tartışma 49
B. Diğer Eşin Kişiliğine ve Özel Yaşamına Saygı Yükümlülüğü 51
1. Cinsel Yaşamına Saygı Yükümlülüğü 51
2. Aile Yaşamına ve Toplumsal Yaşamına Saygı Yükümlülüğü 55
C. Emeğini ve Malvarlığını Gücü Ölçüsünde Birliğe Özgüleme Yükümlülüğü 57
1. Evlilik Birliğinin Geçim Yükü 57
2. Gücü Ölçüsünde Özgüleme Yükümlülüğünün Anlamı 59
3. Eşlerden Birinin Salt Emeğini Özgülemesi Halinde Diğer Eşin Uygun Bir Bedel Ödeme Yükümlülüğü 61
D. Dayanışma, Yardımlaşma ve Tehlikelere Karşı Önlem Alma Yükümlülüğü 64
E. Sadakat Yükümlülüğü 66
1. Evliliğin Tek Eşli Karakteri: Cinsel ve Duygusal Sadakat 67
2. Bilgi Verme ve Uyarma Yükümlülüğü 70
III. Evlilik Birliğinden Doğan Yükümlülüklerin Niteliği 73
A. Kişivarlığına İlişkin Sonuç Doğuran ve Malvarlığına İlişkin Sonuç Doğuran Yükümlülükler Ayrımı 73
B. Yükümlülüklerin İfasının Talep ve Dava Edilebilirliği ve İhlalinin Sonuçları 75
1. Yükümlülüklerin İfasının Talep ve Dava Edilebilirliği Sorunu 75
2. Borca Aykırılığa ve Haksız Fiile Dayanan Tazminat Talep Hakkı Sorunu 78
§2. BOŞANMANIN ÖZELLİKLERİ VE TÜRK HUKUKUNDA DAYANDIĞI İLKELER 82
I. Boşanmanın Evlilik Birliğinin Boşanma Dışında Sona Erme Sebeplerinden Farkları 82
A. Butlan Davasından Farkları 82
B. Gaiplik Nedeniyle Fesih Davasından Farkları 85
C. Ölüm Nedeniyle Sona Ermesinden Farkları 88
II. Boşanma Davasının ve Kararının Taşıdığı Nitelikler 90
A. Boşanmanın Yargısal Nitelikte, Yenilik Doğuran ve İleri Etkili Kararla Gerçekleşmesi ve Tarihsel Sebepleri 90
B. Boşanma Sebeplerinin Türk Hukukunda Çeşitliliği İlkesi 95
1. Boşanma Sebeplerinin Çeşitliliğinin Tarihsel Sebepleri 95
2. Genellikle Kusura Dayanan Mutlak Boşanma Sebeplerinin Varlığı 100
3. Birliğin Temelden Sarsılması İlkesine Dayanan, Objektif ve Nispi Boşanma Sebeplerinin Varlığı 102
C. Boşanma Davasının Türk Hukukunda Ferileriyle Birlikte Usul Bütünlüğü İlkesi ve Etkileri 104
1. Boşanmanın Ferileri Kavramı ve Kapsamı 104
2. Boşanma Kararının Usul Yönünden Bütünlüğü İlkesinin Anlamı ve İstisnaları 106
a. Boşanmayla Birlikte Talep Edilen Tazminat ve Yoksulluk Nafakası İçin Ayrı Karar Verilememesi 106
b. Tazminat ve Yoksulluk Nafakası İçin Ayrı Dava Hakkının Tanınması ve Özel Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 111
3. Boşanma Kararının Usul Yönünden Bütünlüğü İlkesinin Olumlu ve Olumsuz Sonuçları 116
III. Boşanmanın Genel Olarak Kusur İlkesine Dayanmasının Temelleri 120
A. Boşanmanın Kutsallaştırılan Aile Kurumunu İradi Olarak Sona Erdirmesi 120
B. Kusur İlkesinin Patriyarka ve Toplumsal Cinsiyet Baskısıyla İlişkisi 123
IV. Boşanmanın Birliğin Temelden Sarsılması İlkesine Dayanmasının Temelleri 127
A. Birliğin Kurulmasından Sonraki veya Başlangıçta Göz Önüne Alınmayan Olgulara Dayanılması 127
B. Birliğin Temelden Sarsılmasının Güvenin Korunması İlkesiyle İlişkisi 129
C. Birliğin Temelden Sarsılmasının İşlem Temelinin Çökmesiyle İlişkisi 132
İKİNCİ BÖLÜM
BOŞANMANIN SEBEPLERİ VE SONUÇLARI YÖNÜNDEN
KUSUR İLKESİNİN ETKİLERİ
§3. BOŞANMA SEBEPLERİ YÖNÜNDEN KUSUR İLKESİNİN BOŞANMA KARARINA ETKİLERİ 139
I. Boşanma Sebepleri Yönünden Kusur Kavramının Normatif Anlamı ve Eylemli Yorumu 139
A. Boşanma Sebepleri Yönünden Kusur Kavramının Normatif Anlamı 139
B. Boşanma Sebepleri Yönünden Kusur Kavramının Eylemli Yorumu 146
1. Türk/İsviçre Hukukunda Genel Boşanma Sebebi Yönünden Kusurun Yorumu 146
2. İsviçre Hukukunda Özel Boşanma Sebepleri Yönünden Kusurun Yorumu 150
3. Kusurun Doğrudan Arandığı Avusturya Hukukunda Kusurun Yorumu 151
II. Türk Hukukunda Kusura Dayanan ve Dayanmayan Boşanma Sebepleri Ayrımına Göre Kusurun Belirlenmesi ve Uygulamadaki Etkileri 153
A. Kusura Dayanan Boşanma Sebeplerinde Kusurun Belirlenmesi 153
1. Yükümlülüklerin Birbirinin Karşısında Önceliği Sorunu 154
2. Şiddetin Yargı Kararlarında Algılanma ve Değerlendirilme Biçimi 161
3. Kusurun Kişiye İsnat Edilebilmesinin Koşulları 173
B. Kusura Dayanmayan Boşanma Sebepleri Yönünden Kusurun Belirlenmesi 178
1. Birliğin Temelinden Sarsılması ve Devamının Çekilmezliğinin Takdiri 178
2. Davacının Daha Ağır Kusurlu Olması Sebebiyle Boşanma Davasının Reddi 192
3. Kanunda Aranmayan “Affedilmemiş” Olma Şartı 206
III. Kusura Dayanan Boşanma Hukukunda Kusurun Belirlenmesinin Dolaylı Etkileri 212
A. Hâkime Tanınan Takdir Yetkisinin Kapsamı ve Sınırları 212
B. Eşlerin Özel Yaşamına Müdahaleye İlişkin Sonuçları 221
1. Boşanmanın Maddi Koşulları Sebebiyle Özel Yaşama Müdahale 221
2. Boşanma Yargılamasına İlişkin Usul Kuralları Sebebiyle Özel Yaşama Müdahale 223
3. Boşanma Davasının Reddine Bağlı Olarak Özel Yaşama Müdahale 227
C. Eşler Arasındaki Uyuşmazlığın Derinleşmesi Bağlamında Sonuçları 229
1. Eşlerin Delil Elde Etme Amacıyla Kişisel Verileri İşlemesi 229
2. Özel Yaşam Şiddetinin Yaygınlaşması 240
D. Kusurun Eylemli Yorumunun Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Etkileri 242
§4. BOŞANMANIN EŞLER İÇİN MALVARLIĞI HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI YÖNÜNDEN KUSUR İLKESİNİN ETKİLERİ 246
I. Boşanmanın Sonuçları Yönünden Kusur Kavramının Normatif Anlamı ve Eylemli Yorumu 246
A. Boşanmanın Sonuçları Yönünden Kusur Kavramının Normatif Anlamı 246
B. Boşanmanın Sonuçları Yönünden Kusur Kavramının Eylemli Yorumu 255
II. Boşanmanın Mal Rejimi, Mülkiyet ve Miras Hukuku Açısından Sonuçları Yönünden Kusur İlkesinin Etkileri 263
A. Boşanma Davası Sürerken Ölüm Halinde Kusurun Yasal veya İradi Mirasçılığa Etkisi Yönünden Kusur İlkesi 263
B. Boşanmanın Karşılıksız Kazandırmalara Etkisi Yönünden Kusur İlkesi 268
C. Mal Rejiminin Tasfiyesinde Artık Değere Katılım Oranı Yönünden Kusur İlkesi 271
III. Boşanmanın Maddi ve Manevi Tazminat ile Yoksulluk Nafakası Açısından Sonuçları Yönünden Kusur İlkesinin Etkileri 276
A. Maddi Tazminat ve Yoksulluk Nafakasının Varlık Sebepleri 276
1. Güvenin Korunması İlkesi 276
2. Dayanışmanın Evlilik Sonrasındaki Etkisi 294
3. Tazminat – Nafaka Ayrımının Yerindeliği Sorunu 306
a. Şekli ve Maddi Nafaka Ayrımı 306
b. Maddi Nafaka Hükümlerinin Kümülatif Uygulanması Sorunu 310
B. Tazminat ile Nafakanın Türk Hukukunda Kusur Dışındaki Ortak Özellikleri 313
1. Fiili veya Muhtemel Zararın (Beklenen Menfaatlerin) Varlığı Koşulu 313
2. Zarar ile Evlilik veya Boşanma Arasında Nedensellik Bağı Koşulu 318
3. Toptan veya İrat Halinde Ödenmesine Karar Verilebilmesi 321
C. Türk Hukukunda Tazminat ile Nafakada Kusur İlkesinin Etkileri 331
1. Tazminatta Davalının Daha Ağır Kusurlu Olması Koşulu 331
2. Yoksulluk Nafakasında Davacının Eşit Kusurlu veya Kusursuz Olması Koşulu 335
3. İrat Halinde Haysiyetsiz Yaşam Sürmeme 339
4. Haksız Fiil Zamanaşımının Dikkate Alınması 346
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BOŞANMA VE BOŞANMANIN SONUÇLARI YÖNÜNDEN
KUSURDAN BAĞIMSIZLIK İLKESİNİN ETKİLERİ
§5. KUSURDAN BAĞIMSIZ BOŞANMA HUKUKUNA DAYANAN HUKUK DÜZENLERİNDE BOŞANMA KOŞULLARI 349
I. Tek Taraflı Boşanma İsteğinin Varlığında Boşanma Sebebi ve Olguları 349
A. Tek Taraflı Boşanma Talebi İçin Sebebin Gerekli Olup Olmadığı 349
B. Genel Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması 354
1. Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması Sebebine İlişkin Terminolojik Tartışma 354
a. Sarsılma Kavramına İlişkin Terminolojik Yaklaşımlar (Zerrüttung, Breakdown, Scheitern, Unzumutbarkeit) 354
b. Sarsılmanın Temelden Olmasının Gerekip Gerekmediği Sorunu 360
c. Öneri Olarak “Sürekli Değişiklik” Kavramı 362
2. Özel Boşanma Sebeplerinin Kaldırılması 365
3. Sarsılmanın Kusurdan Bağımsız Hale Gelmesi 368
4. Takdir Yetkisine Getirilen Kısıtlamalar 371
C. Tek Taraflı Boşanma İsteğinin Varlığında Kusurdan Bağımsız Boşanma Olguları 374
1. Yaşam Ortaklığını Sürdürmeme Niyetiyle Ayrı Yaşam 374
2. Ayrı Yaşam Olmamakla Birlikte Olağanüstü Güçlüklerin Bulunması 378
3. Hakkın Kötüye Kullanılması İtirazına Yer Olup Olmadığı 382
II. İki Taraflı Boşanma İsteğinin Varlığında Boşanma Talebi ve Sonuçları 385
A. Anlaşmalı Boşanma ve Özel Boşanma Ayrımı 385
B. Anlaşmalı Boşanmanın Ayrı Bir Boşanma Sebebi Olup Olmaması 390
C. Boşanma ve Sonuçları Hakkında Anlaşmanın Özellikleri 396
1. Boşanmaya İlişkin Anlaşmalar Bakımından Sözleşme Özgürlüğü 396
a. Doğrudan Boşanmaya İlişkin Anlaşmalar Açısından 396
b. Boşanma ve Özellikle Sonuçlarına İlişkin Anlaşmalar Açısından 401
2. Yargının Boşanma Protokolünün İçeriğini Denetim Yetkisi ve Kapsamı 407
D. Boşanmanın Sonuçlarında Anlaşmazlığın Varlığı Halinde Boşanma Davası 416
1. Boşanmanın Sonuçlarından Ayrılabilir Olup Olmadığı Meselesi 416
2. Boşanmanın Sonuçlarında Anlaşmazlığın Sürece Etkileri 419
a. Mahkemede veya Mahkeme Dışında Uzlaşma Girişimleri 419
b. Boşanma Anlaşmasından Dönme, Fesih veya İptalin Koşulları 422
§6. KUSURDAN BAĞIMSIZ BOŞANMA HUKUKUNA DAYANAN HUKUK DÜZENLERİNDE BOŞANMANIN EŞLER İÇİN MALVARLIĞI AÇISINDAN SONUÇLARI 427
I. Kusurdan Bağımsız Boşanmanın Malvarlığı Hukukuna Genel Etkileri 427
A. Boşanmanın ve Boşanma Davası Sırasında Ölümün Kazandırmalara Etkileri 427
1. Kazanılmış veya Muhtemel Yasal Mirasçılığa Etkileri 427
2. Ölüme Bağlı Tasarrufla Sağlanan Menfaatlere Etkileri 432
3. Sağlararası Kazandırmalara Etkileri 434
B. Malvarlığı Menfaatlerinin Eşler Arasında Paylaştırılması 441
1. Mevcut Menfaatlerin Paylaşımı: Mal Rejiminin Tasfiyesi 441
2. Beklenen Menfaatlerin Paylaşımı: Sigorta Haklarının Denkleştirilmesi 446
C. Aile Konutunun ve Ev Eşyalarının İhtiyaç Duyan Eşe Özgülenmesi 460
1. Aile Konutu ve Ev Eşyalarının Özgülenmesinin Nafaka ve Mal Rejimi Hukukuyla İlişkisi 460
2. Aile Konutunun ve Ev Eşyalarının Nafaka ve Mal Rejiminden Bağımsız Biçimde Özgülenmesi 466
II. Maddi ve Manevi Tazminat Konusunda Genel Hükümlerin Uygulanması 479
A. Tazminatta Zarar ve Hukuka Aykırılık Sorunları 479
B. Haksız Fiile Dayanan Tazminat Bağlamında Kusur Koşulu 485
C. Tazminatta Zamanaşımı Sorunu 488
III. Kusurdan Bağımsız Nafaka Hukukunda Kabul Edilen İlkeler 491
A. Nafaka Yükümlülüğüne İlişkin Önerilen Yaklaşımlar ve Kriterler 491
1. Boşanmanın Mali Sonuçlarının “İratsız” Çözümü: “Clean Break” 491
2. Dezavantajların Denkleştirilmesi ve Güvenin Korunması İlkelerinden Hareketle Dağıtıcı Adalet Prensibi 502
3. Aynı Yaşam Standardını Sürdürme Amacına Karşı Rehabilitasyon Amacı 516
B. Nafaka Hakkını Tanımama, Kısıtlama, Uyarlama ve Daha Sonra Tanıma Sebepleri 523
1. Nafaka Hakkını Tanımama ve Kısıtlama Sebepleri 523
2. Nafakanın Tutarının veya İfa Biçiminin Uyarlanmasının Sebepleri: Özellikle İradın Azaltılması veya Askıya Alınması 533
3. Nafakayı Daha Sonra Tanıma Sebepleri 540
C. Nafaka İradının Belirsiz Süreli Olması Halinde Sona Erme Sebepleri 543
1. Nafaka Alacaklısının veya Borçlusunun Ölümü 543
2. Nafaka Alacaklısının Yeniden Evlenmesi 546
3. Diğer Sebepler: Nafaka Sırası ve Değişen Koşullar 549
D. Nafaka Hakkının Güvence Altına Alınması 554
Sonuç 559
Kaynakça 575
Kavram Dizini 605 |