İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL CEZA ADALET MODELLERİ VE UZLAŞTIRMA
KURUMUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
I. ADALET KAVRAMI VE TEMEL CEZA ADALET MODELLERİ 19
A. Adalet Kavramı 19
B. Geçmişten Günümüze Temel Ceza Adalet Modelleri 22
1. Cezalandırıcı Adalet Modeli 24
2. Tazmin Edici (Düzeltici) Adalet Modeli 27
3. Onarıcı Adalet Modeli 29
a. Onarıcı Adalet Kavramı, Onarıcı Adaletin Amacı ve Özellikleri 29
b. Onarıcı Adalet Programlarının Ceza Hukukunda Kullanılmasına
İlişkin Temel İlkeler 34
c. Onarıcı Adalet Programlarının Ceza Hukukunda Kullanılmasına
İlişkin Modeller 36
(1) Mağdur – Fail Uzlaştırması 37
(2) Konferans Sistemi (Grup Toplantıları) 39
(3) Ceza Belirtme Çemberi (Cezalandırıcı Halka) 41
4. Dönüştürücü Adalet Modeli 42
5. Temel Adalet Modellerinin Karşılaştırılması 43
II. TEMEL UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 46
A. Yargısal Çözüm Yolları 46
1. Mahkeme Çözüm Yolu 46
2. Tahkim Çözüm Yolu 47
B. Dostane (Alternatif) Çözüm Yolları 47
1. Uzlaştırma 50
2. Arabuluculuk Çözüm Yolu 50
3. Müzakere Çözüm Yolu 51
III. UZLAŞTIRMA KURUMUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR VE ZAMAN
BAKIMINDAN UYGULAMA 52
A. Maddi Ceza Hukuku, Ceza Muhakemesi Hukuku ve İnfaz Hukuku
Kavramları 52
B. Ceza Hukukuna İlişkin Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması 53
C. Suç Ve Kabahat Kavramları 56
D. Soruşturma Ve Kovuşturma Kavramları 58
E. İhbar, Şikâyet, Şikâyetçi (Müşteki) ve İzin Kavramları 58
F. Şüpheli, Sanık, Hükümlü, Mağdur, Suçtan Zarar Gören, Katılan Kavramları 66
G. Çocuk Kavramı 69
H. Müdafii ve Vekil Kavramları 73
İ. Kast Kavramı 73
J. Taksir Kavramı 74
K. Hapis Cezası, Disiplin Hapsi, Tazyik Hapsi ve Güvenlik Tedbirleri Kavramları 76
L. Adli Para Cezası, İdari Para Cezası, Tazminat ve Edim Kavramları 78
İKİNCİ BÖLÜM
UZLAŞTIRMA KURUMUNA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER VE
UZLAŞTIRMA KURUMUNA İLİŞKİN İLKELER
I. UZLAŞTIRMA KURUMUNA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER 81
A. Uzlaştırma Kavramı ve Uzlaşmadan Farkı 81
B. Uzlaştırma Kurumunun Hukuki Niteliği 85
C. Uzlaştırma Kurumunun Türk Hukuku’ndaki Tarihsel Gelişimi 94
D. Uzlaştırma Kurumunun Amacı 104
E. Uzlaştırma Kurumunun Faydaları 106
1. Fail Açısından Faydaları 106
2. Mağdur Açısından Faydaları 107
3. Kamu / Toplum Açısından Faydaları 109
4. Ceza Adalet Sistemine Yönelik Faydalar 110
II. UZLAŞTIRMAYA İLİŞKİN İLKELER 111
A. Uzlaştırmanın Temel İlkeleri 111
1. Uzlaştırmanın Tarafların Özgür İradesine (Gönüllülüğe) Dayanması 115
2. Tarafların Temel Haklarının Korunması 116
3. Tarafların ve Kanuni Temsilcilerin Ceza Muhakemesi Hukuk Sisteminin
Kabul Ettiği Temel Güvencelere Sahip Olması 116
4. Gerektiğinde Tercüman ya da Bilirkişi Atanması 117
5. Tarafların Bilgilendirilmesi (Aydınlatma Yükümlülüğü) 119
6. Tarafların Özel Durumları Varsa Bu Özel Durumların Dikkate Alınması 120
7. Gizlilik 121
a. Gizlilik Yükümlülüğünün Kapsamı 122
b. Gizlilik Yükümlülüğünün İstisnaları 123
c. Gizlilik Yükümlülüğünün İhlalinin Hukuki Sonuçları 126
8. Uzlaştırmayı Sağlayacak Uygun Tedbirlerin Alınması 130
B. Uzlaştırmaya İlişkin Etik İlkeler 130
1. Bağımsızlık ve Tarafsızlık 132
2. Görevi Özenle (Dürüstlük Kurallarına Uygun Şekilde) Yerine Getirme 133
3. Taraflara Nazik ve Saygılı Davranma 134
4. Ön Yargılı Olmama 134
5. Taraflara Eşit Davranma 135
6. Uzlaştırmacının Taraflarla Menfaat Çatışması Olmaması Yükümlülüğü 135
7. Uzlaştırmacının Aynı Olayda Vekil veya Müdafii Olarak Görev
Üstlenmeme Yükümlülüğü 136
8. Menfaat Temin Etmeme 137
9. Görevinin Saygınlığını ve Kişilerin Adalete Olan Güvenini Koruma 137
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MADDİ CEZA HUKUKU VE CEZA MUHAKEMESİ
HUKUKU İLKELERİ KARŞISINDA UZLAŞTIRMA
I. ADİL YARGILANMA HAKKI VE UZLAŞTIRMA 139
II. MASUMİYET (SUÇSUZLUK) KARİNESİ VE UZLAŞTIRMA 143
III. KAMU DAVASININ MECBURİLİĞİ İLKESİ VE UZLAŞTIRMA 144
IV. MADDİ GERÇEĞİN ARAŞTIRILMASI İLKESİ VE UZLAŞTIRMA 145
V. ŞİKAYET, ŞİKAYETTEN VAZGEÇME VE UZLAŞTIRMA 146
VI. GEÇMİŞE YÜRÜME YASAĞI VE UZLAŞTIRMA 148
VII. KANUN YOLLARI VE UZLAŞTIRMA 148
VIII. MÜSADERE VE UZLAŞTIRMA 149
IX. TEKERRÜR VE UZLAŞTIRMA 150
X. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT VE UZLAŞTIRMA 152
XI. ETKİN PİŞMANLIK VE UZLAŞTIRMA 153
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA UZLAŞTIRMA
I. UZLAŞTIRMA KURUMUNUN ŞARTLARI 157
A. Suçun Uzlaştırma Kapsamında Bir Suç Olması 158
1. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Kalan Suçlarda Uzlaştırma 159
a. Şikâyete Bağlı Suçlarda Uzlaştırma 159
b. Şikâyete Bağlı Olup Olmadığına Bakılmaksızın Katalog Şeklinde
Belirlenen Suçlarda Uzlaştırma 165
2. Özel Kanunlar Kapsamında Uzlaştırma 167
3. Uzlaştırmaya Tabi Olmayan Suçlar 169
a. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlarda Uzlaştırma 169
b. Uzlaştırma Kapsamına Giren Bir Suçun Uzlaştırma Kapsamına
Girmeyen Bir Suçla Birlikte Aynı Mağdura Karşı İşlenmesi 171
c. Israrlı Takip Suçu 178
d. Önödemeye Tabi Suçlar 179
e. Mağduru Ya Da Suçtan Zarar Göreni Kamu Tüzel Kişisi Olan Suçlar 180
f. Kanunda Açık Hükümle Uzlaştırmanın Yasaklandığı Suçlar 181
B. Suçun İşlendiğine Dair Yeterli Şüphe Oluşturacak Delil Bulunması 182
C. Kovuşturma Olanağının Bulunması 184
D. Mağdurun, Suçtan Zarar Görenin Gerçek Kişi veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi
Olması 187
E. Uzlaştırmanın Yetkili Kimse Tarafından Yapılması 192
F. Tarafların Özgür İradeleriyle Uzlaştırmayı Kabul Etmesi 197
G. Uzlaştırmanın Cumhuriyet Savcısı ya da Mahkeme Tarafından Onaylanması 199
II. UZLAŞTIRMA KURUMUNUN UYGULANMA USULÜ 202
A. Soruşturma Evresinde Uzlaştırma Kurumunun Uygulanma Usulü 203
1. Dosyanın Uzlaştırma Bürosuna Gönderilmesi ve Uzlaştırmacı Atanması 203
2. Uzlaştırmacının Reddi veya Çekinmesi 206
3. Uzlaştırmacıya Verilecek Belgeler 208
4. Uzlaştırmada Müzakere Safhası 209
a. Uzlaşma Teklifi 209
(1) Uzlaştırma Teklifine Davet 210
(2) Uzlaşma Teklifinin Yapılma Zamanı 213
(3) Teklifte Bulunacak ve Teklifte Bulunulacak Kişiler 215
(4) Uzlaşma Teklifinde Sıralama 219
(5) Uzlaşma Teklifinin İçeriği 221
(6) Uzlaşma Teklifinin Açıklamalı Tebligat veya İstinabe ya da
Segbis Yoluyla Yapılması 225
(7) Hakkında Yakalama Emri Bulunan Şüpheliye Uzlaşma Teklifi 232
(8) Uzlaşma Teklifinin Reddi ya da Uzlaşma Teklifine Cevap
Verilmemesi 233
(9) Uzlaşma Teklifinin Yapılamaması 235
b. Uzlaştırma Müzakeresi 236
(1) Müzakerelere Katılabilecek Kişiler 237
(2) Müzakerenin Gizliliği 240
(3) Müzakere Yapılabilecek Yerler 241
(4) Uzlaştırma Müzakerelerinin Aşamaları 246
(a) Hazırlık Aşaması 246
(b) Toplantı 248
(c) Sonuçlandırma (Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması ve
Cumhuriyet Savcısının Onayı) 250
5. Edim 255
a. Edim Kavramı 255
b. Uzlaştırmada Zararın Belirlenmesi 256
d. Edimin İfası Veya Edimin İfa Edilmemesi 266
6. Uzlaştırmada Yer Alan Tarafların Birden Çok Kişiden Oluşması Halinde
Uzlaştırma 266
a. Şüpheli Sayısının Birden Fazla Olması 266
b. Mağdur Sayısının Birden Fazla Olması 268
7. Uzlaştırma İşlemlerinin Olumsuz Sonuçlanmasından Sonra Tarafların
Kendi Arasında Uzlaşması 271
8. Uzlaştırma Sürecinin Süresi ve Bu Sürenin Hukuki Niteliği 275
9. Uzlaştırmacının Görevinin Hukuki Niteliği 280
10. Cumhuriyet Savcısının Suç Vasfında Yanılgısı 281
11. Soruşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 282
a. Uzlaştırma Sürecinin Olumlu Sonuçlanması Durumunda
Cumhuriyet Savcısı Tarafından Verilecek Kararlar 283
(1) Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar 283
(2) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı 285
b. Uzlaştırma İşleminin Olumsuz Sonuçlanması Durumunda
Cumhuriyet Savcısı Tarafından Verilecek Kararlar 288
12. Üzerinde Uzlaşılan Edimin İfa Edilmemesi 290
13. Soruşturma Evresindeki Uzlaştırmada Kanun Yolları ve Zamanaşımı 294
14. Uzlaştırmanın Şahsi Haklara Etkisi 296
15. Uzlaştırma Sürecindeki Açıklamaların Hukuki Değeri 301
16. Uzlaştırmanın Aynı Soruşturma ve/veya Kovuşturmada Bir Kez
Yapılabilmesi (Tekrar Uzlaştırma Yasağı) 303
17. Uzlaştırma Müzakereleri Sırasında Karar Değiştirme ya da Vazgeçme 304
18. Taraflardan Birinin Ölmesi 306
19. Uzlaştırma Raporunun Hukuki Niteliği 309
B. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma Kurumunun Uygulanma Usulü 310
1. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma Kurumuna Başvurulmasını
Gerektirebilecek Haller 311
a. Kovuşturma Konusu Suçun Hukuki Niteliğinin Değişmesi
Nedeniyle Eylemin Uzlaştırma Kapsamında Olduğunun Anlaşılması 313
b. Kovuşturma Evresine Geçildikten Sonra Kamu Davasına Konu Fiilin
Esasen Soruşturma Evresinde Uzlaşma Teklifinde Bulunulması
Gereken Bir Suç Olduğunun Anlaşılması 315
c. Kovuşturma Evresinde Kanun Değişikliği Nedeniyle Suçun Uzlaşma
Kapsamına Girmesi 316
d. İddianame Yerine Geçen Belgeyle Kamu Davasının Açılması Nedeniyle
Doğrudan Mahkeme Önüne Gelen Uzlaşmaya Tabi Bir Suçun
Bulunması 318
e. Önceden Yürütülen Uzlaştırma Sürecinin Hukuka Aykırı Olması 319
f. Taraflara Ulaşılamadığı İçin Uzlaştırma Teklifinin Yapılamamış
Olunması 320
2. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma Kurumunun Uygulanma Usulü 321
a. Soruşturma Evresiyle Aynı Olan Noktalar 322
b. Soruşturma Evresinden Farklı Olan Noktalar 322
(1) Kovuşturma Sonunda Sanık Hakkında Mahkûmiyet Hükmü
Kurulması Olanağının Bulunması 322
(2) Dosyanın Uzlaştırma Bürosuna Gönderilmesi 324
(3) Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması ve Mahkemeye Onaya
Sunulması 326
(4) Uzlaştırma İşlemlerinin Olumsuz Sonuçlanmasından Sonra
Tarafların Kendi Arasında Uzlaşması 328
3. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 330
a. Uzlaştırma Sürecinin Olumlu Sonuçlanması Durumunda Verilecek
Kararlar 330
(1) Düşme Kararı 330
(2) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı 331
(3) Uzlaştırma İşleminin Olumsuz Sonuçlanması Durumunda
Verilecek Kararlar 334
4. Kovuşturma Evresindeki Uzlaştırmada Kanun Yolları ve Zamanaşımı 335
5. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmada Üzerinde Uzlaşılan Edimin İfa
Edilmemesi 336
C. Çocuklar Hakkında Uzlaştırma 337
1. Suça Sürüklenen (Fail) Çocuklar Hakkında Uzlaştırma 339
2. Korunmaya Muhtaç (Mağdur ya da Suçtan Zarar Gören) Çocuklar
Hakkında Uzlaştırma 348
D. Akıl Hastaları, Kısıtlılar ve Ayırt Etme Gücü Olmayanlar Bakımından
Uzlaştırma Kurumunun Tatbiki 349
E. Sağır ve Dilsizler Bakımından Uzlaştırma Kurumunun Tatbiki 352
SONUÇ 355
CEZA MUHAKEMESİ KANUNU 373
CEZA MUHAKEMESİNDE UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ 377
KAYNAKÇA 407 |