İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR LİSTESİ 19
GİRİŞ 21
Birinci Bölüm
SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN FİNANSMANI VE
SOSYAL SİGORTA PRİMİ
§ 1. SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ ve FİNANSMANI 23
I. SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN HUKUKİ YAPISI 23
A. Sosyal Güvenlik Kavramı 23
B. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı 25
II. SOSYAL SİGORTALARIN TEMEL İLKELERİ 31
III. SOSYAL SİGORTALARIN FİNANSMANI 33
A. Genel Olarak 33
B. Sosyal Sigortaların Finansman Yöntemleri 39
1. Genel Olarak 39
2. Kapitalizasyon –Biriktirme– Yöntemi 39
3. Dağıtım Yöntemi 42
4. Finansman Yöntemlerinin Değerlendirilmesi 43
IV. SOSYAL SİGORTA PRİMİNİN TANIMI 47
V. SOSYAL SİGORTA PRİMİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 48
A. Genel Olarak 48
B. Primi Ücretin Bir Parçası Olarak Kabul Eden Görüş 48
C. Primi Bir Karşılık Olarak Kabul Eden Görüş 49
D. Primi Kendine Özgü Bir Ödeme Olarak Kabul Eden Görüş 51
E. Primi Vergi Olarak Kabul Eden Görüş 51
F. Primi Vergi Benzeri Olarak Kabul Eden Görüş 57
VI. SOSYAL SİGORTA PRİM ORANINI BELİRLEME YÖNTEMLERİ 61
A. Genel Olarak 61
B. Çoklu Prim Yöntemi 62
C. Tek Prim Yöntemi 62
D. Nisbi Primler 63
E. Mutlak Primler 64
F. Türkiye'de Uygulanan Yöntem 64
§ 2. SOSYAL SİGORTA PRİM TÜRLERİ VE ORANLARI 65
I. GENEL OLARAK 65
II. KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI PRİMİ VE ORANI 66
III. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI PRİMİ VE ORANI 68
A. Genel Olarak 68
B. Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Olmayanlar Yönünden Prim Oranları 69
C. Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Olanlar Yönünden Prim Oranları 69
1. Genel Olarak 69
2. 4/1–a Maddesi Kapsamında Sigortalı Olup 5510 Sayılı Kanun’un
81/1–b Bendine Göre Fiili Hizmet Süresi Zammından Faydalananlar 70
3. 4/1–c Maddesi Kapsamında Sigortalı Olup Fiili Hizmet Süresi
Zammından Faydalananlar 70
D. İtibari Hizmet Süresinden Faydalananlar Yönünden Prim ve Oranı 71
E. Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Devlet Katkısı 71
IV. GENEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMİ VE ORANI 73
V. İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ VE ORANI 75
VI. SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ VE ORANI 78
VII. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK PRİMİ VE ORANI 82
§ 3. SOSYAL SİGORTA PRİMİNİN YANSIMASI 86
İkinci Bölüm
PRİM SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ ÇERÇEVESİ VE KAPSAMI
§ 4. PRİM SORUMLULUĞUNUN KAPSAMI 91
I. GENEL OLARAK 91
II. SORUMLULUK KAVRAMI 92
III. PRİM SORUMLULUĞUNUN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ 93
IV. PRİM SORUMLULUĞUNDA TARAFLARIN TESPİTİ 95
A. Genel Olarak 95
B. Dar Anlamda Prim Mükellefi 96
C. Geniş Anlamda Prim Mükellefiyeti 100
D. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğu 100
§ 5. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNİN TARAFLARI AÇISINDAN PRİM
MÜKELLEFİYETİ 101
I. BAĞIMLI ÇALIŞAN SİGORTALILAR AÇISINDAN PRİM MÜKELLEFİYETİ 101
A. Dar Anlamda Prim Mükellefi Olarak 4/1–a Bendi Kapsamında Sigortalı 101
1. Genel Olarak 101
2. İş Sözleşmesine Tabi Olarak Çalışma 103
3. Ücret 107
4. Sigortalı Sayılmayan Kişilerden Olmamak 108
B. Dar Anlamda Prim Mükellefi Olarak 4/1–c Bendi Kapsamında Sigortalı 112
1. Genel Olarak 112
2. Devlet Memurları 113
3. Diğer Kamu Görevlileri 113
4. Memur ve Diğer Kamu Görevlileri Gibi Sigortalı Sayılanlar 113
a. Seçimle Göreve Gelenler 113
b. Kamu Görevlileri Sendika ve Konfederasyonlarının Yöneticileri 114
c. Silahlı Kuvvetler Adına Öğrenim Görenler 114
d. Emniyet Genel Müdürlüğünde Öğrenim Görenler 114
e. Sözleşmeli Er ve Erbaşlar 115
C. Geniş Anlamda Prim Mükellefi ve Aracı Olarak İşveren 115
1. Prim Mükellefi Olarak İşveren 115
2. Aracı Olarak İşveren 120
3. İşveren Vekilinin Prim Mükellefiyetleri 121
4. Üçlü İlişkiler Açısından Prim Mükellefiyetleri 123
a. Genel Olarak 123
b. İşyeri Devrinde Devreden ve Devralan İşverenlerin Prim
Mükellefiyetleri 123
c. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinde İşverenlerin Prim
Mükellefiyetleri 129
d. Geçici İş İlişkisinde İşverenlerin Prim Mükellefiyetleri 135
II. BAĞIMSIZ ÇALIŞAN SİGORTALILAR AÇISINDAN PRİM MÜKELLEFİ 137
III. PRİM MÜKELLEFİ OLARAK DEVLET 140
IV. GENEL SAĞLIK SİGORTASINDA PRİM MÜKELLEFİYETİ 142
A. Genel Olarak 142
B. Gelir Düzeyi Düşük Vatandaşlar ile 18 Yaşından Küçük Türk
Vatandaşlarının Genel Sağlık Sigortası Prim Mükellefi 142
C. Vatansızlar ve Sığınmacıların Genel Sağlık Sigortası Genel Sağlık
Sigortası Prim Mükellefi 142
D. Primsiz Rejim Kapsamında Aylık Alanların Genel Sağlık Sigortası Genel Sağlık Sigortası Prim Mükellefi 142
V. PRİM MÜKELLEFİ YÖNÜ İLE ÖZELLİK ARZ EDEN SİGORTALILIK HALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 144
A. 2547 Sayılı Kanunu’nun 46. maddesine Göre Kısmi Çalışan Öğrencilerin Prim Mükellefi 144
B. Prim Mükellefi Olarak Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları
Kurumu 146
C. Vazife Malullüğü Aylığı Bağlananların Yeniden Çalışmaya Başlayanların Prim Mükelleflerinin Tespiti 147
D. Geçici Köy Korucularının Sigortalılığında Prim Mükellefiyetleri 147
E. Muvazzaf Askerlik Hizmetini İfa Edenler, Yedek Subay Öğrencileri ve
Adayları, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Öğrencilerinin Prim
Mükellefiyetleri 148
F. Türkiye İş Kurumunun Prim Mükellefiyeti Yönü ile İncelenmesi 149
G. Aday Çırak, Çırak, Stajyerler Yönü ile Milli Eğitim Müdürlüğü, Okul ve
Kurumların Prim Mükellefiyeti 150
H. Bursiyerler Yönü ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarının, Özel Sektör
Kuruluşları ve Üniversitelerin Prim Mükellefiyetleri 152
İ. Stajyerler Yönü ile Yükseköğretim Kurullarının Prim Mükellefiyetleri 152
J. Yurt Dışına Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçilerinin Prim
Mükellefiyetleri 153
K. Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu Tarafından Alınan Karar ile Burs Verilen Öğrencilerin Prim Mükelleflerinin Tespiti 154
L. Muhtarların Sigortalılığında Prim Mükellefiyetinin Tespiti 154
§ 6. ÜÇÜNCÜ KİŞİ AÇISINDAN SOSYAL SİGORTA PRİM SORUMLULUĞU 156
I. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN PRİM BORCUNDAN SORUMLULUĞUNUN YASAL GELİŞİMİ 156
A. 5510 Sayılı Kanun Öncesi Dönem 156
B. 5510 Sayılı Kanun Sonrası Dönem 161
II. 5510 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN PRİM BORCUNDAN SORUMLULUĞUNUN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 166
III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN PRİM BORCUNDAN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ ÇERÇEVESİNİN ÇİZİLMESİ 167
A. Sorumluluğun Kamu Hukuku İlişkisinden Doğması 167
B. Sorumluluğun Prim Mükellefi Tarafından Prim Borcunun Ödenmemesi
ile Doğması 168
C. Sorumluluğun Doğması İçin Kusur Aranıp Aranmayacağı Sorunu 169
D. Sorumluluğunun Müşterek Müteselsil Sorumluluk Yönünden
İncelenmesi 179
1. Genel Olarak 179
2. Müteselsil Sorumluluk 181
3. Farklılaştırılmış Teselsül 189
4. Üçüncü Kişinin Prim Borcundan Sorumluluğunun Müteselsil
Sorumluluk ve Farklılaştırılmış Teselsül Yönünden Değerlendirilmesi 192
E. Sorumluluğunun Sınırlar Yönünden İncelenmesi 195
F. Sorumluluğunun Diğer Kamu Alacaklarında Getirilen Üçüncü Kişi
Sorumluluğu Hükümleri ile Kapsam İtibari Karşılaştırılması 195
1. Genel Olarak 195
2. Sorumluluğuna Gidilen Kişiler Yönü ile Yapılan Karşılaştırma 196
3. Kapsamları Açısından Yapılan Karşılaştırma 197
4. Dayanakları Açısından Yapılan Karşılaştırma 197
5. Koşulları Açısından Yapılan Karşılaştırma 198
G. Nitelikleri Açısından Yapılan Karşılaştırma 199
H. Sınırları Açısından Yapılan Karşılaştırma 201
IV. 5510 SAYILI KANUN’UN 88. MADDESİ İLE 6183 SAYILI KANUN’UN 35. VE MÜK. 35. MADDESİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ 202
V. PRİM SORUMLULUĞUNDA ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI 203
A. Genel Olarak 203
B. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğu Kapsamında Kamu İdarelerinin
Tahakkuk ve Tediye ile Görevli Kamu Görevlileri 204
1. Kamu İdaresi Kavramı 204
2. Kamu Görevlisi Kavramı 204
a. Genel Olarak 204
b. Tahakkuk ve Tediye ile Görevli Olma Kavramı 205
c. Belediye Başkanının Belediyenin Kuruma Olan Prim Borçlarından
Sorumluluğu 206
d. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının Prim
Sorumluluğu 208
C. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğu Kapsamında Özel Hukuk Tüzel
Kişilerinde Prim Sorumluluğuna Dair Temel Kavramların Tanımlanması 210
1. Genel Olarak 210
2. Tüzel Kişilik Kavramı 210
3. Kavram Olarak Kanuni Temsilci 211
a. Genel Olarak 211
b. Tasfiye Memurları 214
c. İflas İdaresi 214
d. Kayyım 215
4. Şirket Yönetim Kurulu Üyesi Dâhil Üst Düzey Yönetici ve Yetkili 216
a. Şirket Yönetim Kurulu Üyesi 216
b. Üst Düzey Yönetici veya Yetkili 222
c. Üçüncü Kişinin Sorumluluğu Kapsamında Şirket Yönetim Kurulu
Üyesi, Üst Düzey Yönetici veya Yetkilileri ile Kanuni Temsilci
Kavramları Arasındaki İlişkinin Tespiti 230
D. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğu Kapsamında Anonim ve Limited
Şirketlerde Prim Sorumlusunun Belirlenmesi 231
1. Genel Olarak 231
2. Limited Şirkette Prim Sorumlularının Belirlenmesi 232
a. Genel Olarak 232
b. Limited Şirketin Tanımlanması 233
c. Limited Şirket Ortağının Prim Borcundan Doğan Sorumluluğu 234
aa. Genel Olarak 234
bb. Sorumluluğun Yasal Dayanağı 235
cc. Sorumluluğun Şartları 239
dd. Sorumluluğun Niteliğinin Tespiti 241
ee. Sorumluluğun Süre Yönünden Sınırlarının Belirlenmesi 242
ff. Limited Şirket Ortağı Olan Tüzel Kişiliğin Sorumluluğu 249
gg. Kişisel Mal varlığıyla Sorumluluk ve Rücu 250
hh. Limited Şirketin Tasfiyesinin Ortakların Prim Sorumluluğu
Üzerine Etkisi 251
d. Limited Şirket Müdürünün Prim Borcundan Doğan Sorumluluğu 252
aa. Genel Olarak 252
bb. Sorumluluğun Yasal Dayanağı 253
cc. Sorumluluğun Niteliğinin Tespiti 253
dd. Sorumluluğun Süre Yönünden Sınırlarının Belirlenmesi 254
ee. Kişisel Malvarlığıyla Sorumluluk ve Rücu 255
ff. Limited Şirketten Tahsil Edilemeyen Prim Alacağından
Doğan Sorumlulukta Şirket Müdürleri ve Şirket Ortakları
Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 256
3. Anonim Şirketlerde Prim Sorumlularının Belirlenmesi 259
a. Anonim Şirketin Tanımlanması 259
b. Anonim Şirket Ortaklarının Prim Sorumluluğu Yönü ile
Değerlendirilmesi 260
aa. Anonim Şirket Ortağının Tespiti 260
bb. Kuruluş İşlemleri Döneminde Sorumluluk 261
cc. Ortaklığın Tüzel Kişilik Kazanması ile Ortağın Sorumluluğu 262
c. Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Prim Sorumluluğu Yönü ile
Değerlendirilmesi 264
aa. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Tanımlanması 264
bb. Mülga 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile 6102 Sayılı Türk
Ticaret Kanunu’nda Yönetim Kurulunun Sorumluluğuna Dair
Düzenlemelerin Prim Sorumluluğu Konusunda Uygulanma
Kabiliyetinin İncelenmesi 265
cc. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyesinin Ortaklığın Prim
Borcundan Sorumluluğunun Unsurları Yönünden
İncelenmesi 269
aaa. Sorumluluğun Niteliğinin Tespiti 269
bbb. Sorumluluğun Sınırlarının Belirlenmesi 269
i. Kişisel Mal varlığı ile Sorumlu Olması 269
ii. Sorumluluğun Süre Yönünden Sınırları 269
iii. Yönetim Kurulu Üyesinin Üçüncü Kişi Sıfatı Şirket
Prim Borçlarından Sorumluluğunda Özellik Arz
Eden Haller 272
a. Yetki Devri 272
b. Yönetim Kurulu Üyesi Tüzel Kişiliği Temsil Eden
Gerçek Kişinin Durumunun Prim Sorumluluğu
Yönünden Değerlendirilmesi 276
4. Ticaret Şirketlerinde Merkezileşme/Yoğunlaşmanın Prim
Sorumluluğu Yönü ile Değerlendirilmesi 279
a. Genel Olarak 279
b. Şirket Birleşmelerinin Prim Sorumluluğu Yönü ile İncelenmesi 280
c. Şirketler Topluluğunda Prim Sorumlularının Belirlenmesi 281
E. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğu Kapsamında Dernek ve Vakıflarda
Prim Sorumlusunun Belirlenmesi 284
1. Derneklerin Prim Sorumlularının Belirlenmesi 284
a. Genel Olarak 284
b. İşçi Sendikaları ve Konfederasyonlarının Prim Sorumluluğu 287
c. Sendika Yönetimine Seçilen Sözleşmeli Personelin Prim
Sorumluluğu 287
2. Vakıfların Prim Sorumlularının Belirlenmesi 288
F. Üçüncü Kişinin Prim Sorumluluğunun Muhtelif Görünümleri 289
1. Serbest Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Prim Borcundan
Sorumluluğu 289
2. Çiftçi Malları Koruma Başkanlığı Üyelerinin Prim Borcundan
Sorumluluğu 290
3. Tarım BAĞ–KUR Sigortalılarının Tevkifat Suretiyle Ödeyebilecekleri
Primlerinin Kesilmemesinden Doğan Sorumluluk 292
4. Adi Şirketin Prim Sorumlularının Belirlenmesi 295
VI. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN PRİM SORUMLULUĞUNUN MUKAYESELİ HUKUK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 297
VII. 5510 SAYILI KANUN’UN 88/20. MADDESİ KAPSAMINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİ SORUMLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ 309
Üçüncü Bölüm
PRİM ALACAĞININ TAHSİL USULÜ VE SONA ERME HALLERİ
§ 7. PRİM ALACAĞININ TAHSİL USULÜ 311
I. SOSYAL GÜVENLİK PRİMLERİNİN ÖDENME SÜRESİ VE ŞEKLİ 311
A. Genel Olarak 311
B. Primlerin Aylık Olarak Ödenmesi 311
1. Genel Olarak 311
2. Aylık Sigorta Primleri Bildirgesi 312
a. Aylık Prim Hizmet Bildirgesinin İçermesi Gerekli Kayıtlar 314
b. Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesinin Verilme Süresi 315
3. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi 320
4. Eksik Gün Bildirimi 323
C. İşverenin Prim Hesaplama ve Kesme Yükümlülüğü 327
1. Ödenme Süresi 327
2. Ödenme Şekli 328
D. Primlerin Re’sen Tahakkuku 330
E. Prim Ödeme Yükümlülüğüne Aykırılığın Yaptırımı 330
1. Genel Olarak 330
2. Gecikme Cezası 331
3. Gecikme Zammı Uygulaması 331
II. PRİM ALACAĞININ PRİM SORUMLUSUNDAN TAHSİL USULÜ 335
A. Genel Olarak 335
B. İhtiyati Haciz 337
1. Genel Olarak 337
2. İhtiyati Haciz Tatbik Edilebilecek Haller 338
3. Yetkili Makamın Tespiti 340
4. İhtiyati Haciz Kararına Muhatap Olan Kişilerin Tespiti 341
5. İhtiyati Haciz Kararının Uygulanması 342
6. İhtiyati Haciz Kararına Karşı İtiraz 343
C. Cebren Tahsil Usulü 345
1. Genel Olarak 345
2. Ödeme Emrinin Düzenlenmesi 346
3. Ödeme Emrinin Unsurları 346
4. Ödeme Emrinin Tebliğ Edilmesi 350
5. Ödeme Emrine İtiraz 351
a. İtiraz Süresi 351
b. İtiraz Usulü 353
c. İtirazın Sonuçları 354
6. Mal bildirimi 355
7. Haciz 356
8. Paraya Çevirme 360
9. Aciz hali 361
III. MENFİ TESPİT DAVASI 361
IV. UYGULAMA ÖRNEKLERİ İLE PRİM TAHAKKUK VE TAHSİLATINDA KURUM TARAFINDAN YAPILAN HATALI İŞLEMLER 364
§ 8. PRİM BORCUNDAN DOĞAN SORUMLULUĞU SONA ERDİREN HALLER 366
I. GENEL OLARAK 366
II. SOSYAL SİGORTA PRİM BORCUNU SONA ERDİREN HALLER 366
A. Borcun Ödenmesi 366
B. Terkin 367
C. Takas 369
D. Tecil ve Taksitlendirme 369
E. Ölüm/Mirasın Reddi 369
F. Alacaklı ve Borçlu Sıfatının Birleşmesi 370
III. PRİM BORCUNDAN DOĞAN SORUMLULUKTA ZAMANAŞIMI 370
IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN PRİM SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN KURTULUŞ KANITI OLARAK HAKLI NEDEN KAVRAMI 380
A. Genel Olarak 380
B. Prim Mükellefinin Ödeme Gücünün Bulunması 382
C. Prim Mükellefinin Prim Borcunu Karşılayacak Miktarda Malın
Haczedilmesi 383
D. Prim Mükellefinin Ödeme Gücünün Bulunmaması 383
E. Kefalet 384
F. Mücbir Sebep 384
G. İflas ve İflasın Ertelenmesi 386
H. Konkordato 388
İ. Yönetim Kurulu Üyesi Olmayan Müdür 390
J. İrade Bozukluğu–Yanılma 390
K. Sosyal Sigorta Primlerinin Tahakkuku ve Tediyesi Sırasında Görevde
Bulunmama 391
L. Sosyal Güvenlik Prim Borçlarının Af Kanunu Kapsamına Alınması 393
M. Kamu Kurumları Bakımından En Yetkili Kişinin Aksine Emir Vermesi
yahut Ödenek Gelmemesi 395
N. Prim Ödeme Son Gününde Kurum Tarafından Veznenin Kapandığı 396
O. Kamuya Tahsis Kararı 396
P. İdare ve Temsil Yetkisinin Devri 397
R. Kesin Hüküm 398
V. SORUMSUZLUK SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİĞİ SORUNU 398
§ 9. SOSYAL GÜVENLİK USUL KANUNU İHTİYACININ ORTAYA KONULMASI 402
SONUÇ 407
KAYNAKÇA 413 |