İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
İçindekiler 9
Giriş–Tanımlar 15
Yapay Zekâ Odaklı Değişim 18
1. Yapay Zekânın Genel Çerçevesi 20
1.1. Taklit Edilen Davranışların Kapsamı 20
1.2. Yapay Zekâ Yazılımlarının Teknik Gelişimi, Karar Verme Süreçlerinde Kullanımı, Yönetimde Yapay Zekâ Kullanımı 21
1.3. Yapay Zekâ Programlarının Özellikleri 23
1.4. Dar(Zayıf) Yapay Zekâ 26
1.5. Güçlü ya da Genel Yapay Zekâ ve Süper YZ Hedefi 27
1.6. Yapay Zekâ Kodlarının İşlevleri ve Uzmanlık 29
1.7. Alan Bilgisi 30
1.8. Yapay Zekâ Çalışmalarında Amaç 32
1.9. Yapay Zekâ Yazılımında Faydalanılacak Disiplinler 34
1.10. Sektörlerin Gelişim Seyrinde Yapay Zekâ 35
2. Yapay Zekâ Temelli Görüntü–Ses–Dil İşleme ve Muhakeme 37
2.1. Yapay Zekâ Kavramlarının Hiyerarşik Gösterimi 39
2.2. Yapay Zekâ Kullanım Şekilleri 41
2.3. Görüntü işleme 42
2.4. Ses tanıma 47
2.5. Doğal Dil İşleme 47
2.6. Muhakeme 48
2.7. Ses Tanıma–Doğal Dil İşleme ve Muhakeme Birleşimi Konuşma Robotları 49
3.Makine Öğrenimi ve Derin Öğrenme 53
3.1. Makine Öğrenimi(Machine Learning) Nedir? 53
3.2. Sinir Ağları Nedir Ve Nasıl Eğitilirler? 57
3.3. Derin Öğrenme(Deep Learning) ve Derin Sinir Ağları Nedir? 58
10 Ferhat SAYIM– Denetim–Muhasebe ve Finansta Yapay Zekâ
4. Yapay Zekâ Sisteminde Kullanılan Birimler–Aracılar 67
4.1. Basit Refleks Birimi 68
4.2. Model Tabanlı Refleks Birimler 70
4.3. Hedef Tabanlı Aracı Birimler 72
4.4. Fayda–Yardım Tabanlı Aracılar 74
4.5. Öğrenme Aracıları 75
4.6. Yapay Zekâ Aracısının Yapısı 79
4.7. PEAS Gösterimi 79
5. Yapay Zekâ Algoritması Projelendirme ve PEAS Örnekleri 81
5.1. Performans Ölçütü 82
5.2. Çevre 83
5.3. Aktüatörler 84
5.4. Sensörler 86
5.5. Örnek PEAS Tanımlama 87
5.6. Algoritma ve Aracılar İçin Diğer Alanlardan PEAS Örnekleri 89
5.7. Yönetim–Muhasebe–Finans Uygulamaları İçin PEAS Temsiliyeti Örneği 91
6. Yapay Zekâ Elemanları–Zeki(Akıllı) Ajanlar 95
6.1. Zeki Asistanlara Niye İhtiyaç Duyulur 96
6.2. Zeki Ajanların–Asistanların Temel Bileşenleri 97
6.3. Zeki Ajanların Temel Özellikleri 98
6.4. Ajan Türlerinin Organizasyonunda Modeller 99
6.5. Rasyonel Ajan Beklentisi 100
6.6. Rasyonellik 101
6.7. Temel Algoritma Geliştirme Süreçleri 101
7. Uzman Sistemler(Yapay Uzman) 103
7.1. Uzman Sistemlerin Dayanağı ve Temel Özellikleri 104
7.2. Uzman Sistem Mimarisi 106
7.3. Uzman Sistemlerin Konvansiyonel Sistemlerden Farkları 108
7.4. Uzman Sistem Kurulum Süreci 110
7.5. Denetimde Kullanımı 110
8. Bulanık Mantık 113
8.1. Karar Verme Süreçlerinde Yapay Zekâ Kullanımı 115
8.2. Örnek Çalışma 117
8.3. Muhasebe Kayıtlarında Kullanımı 119
9. Yapay Sinir Ağları 121
9.1. Yapay Sinir Ağlarının Çalışma Prensibi 122
9.2. Denetçi Seçiminde Kullanımı 124
9.3. Denetimde Kullanımı 126
10. Genetik Algoritma 127
10.1. Genetik Algoritmalar İçin Açıklamalar 127
10.2. Genetik Algoritmaların Çalışma Sistematiği ve Diğer Yöntemlerden Farkı 129
10.3. Denetimde Kullanımı 131
11. Yapay Zekâ Algoritması Oluşturma Modeli 133
11.1. Proje Bazlı İş İstasyonları 134
11.2. Finans Kurumlarında Örnek Algoritma Geliştirme Süreci 135
11.3. Dijitalleşme İçin Örnek Uygulama Adımları 141
12. İşletmelerde Yapay Zekâ Algoritması Çalışmalarında Çok Yönlü Hazırlık(İşSayım Modeli) 143
12.1. Yapay Zekâ Tasarım Parametreleri 143
12.1.1. Modül Oluşturma Amaçları 143
12.1.2. Modül Kapsamı ve İşlem Sınırlarının Belirlenmesi 144
12.1.3. Risklerin Belirlenmesi – Sistem Kapama Şartları 145
12.2. Uygun Ve Gerekli Yapay Zekâ Teknolojilerinin Tespit Edilmesi 145
12.3. Veri İstasyonlarının Oluşturulması–Bilgi Toplama Modülleri 149
12.3.1. Gerek Şartlar: 150
12.3.2. Yeter Şartlar: 150
12.4. Kural İstasyonları Kurulur 150
12.5. Operasyon–Bildirim Adımlarının Yapılandırılması 151
12.6. Kararların Sağlıklılığı Ve Yeterliliğinin Kontrolü Modülü 151
12.7. İşleme Alma Kuralları İçin Örnekler 152
13. Denetim Faaliyetlerinde Yapay Zekanın Üstlenebileceği Roller ve Banka Dolandırıcılığı Örneği 155
13.1. Denetim Faaliyetlerinde Yapay Zekanın Üstlenebileceği Roller 155
13.1.1. Genel Denetim Uygulamaları 155
13.1.2. İç Kontrol 156
13.1.3. Teftiş Faaliyetleri 157
12 Ferhat SAYIM– Denetim–Muhasebe ve Finansta Yapay Zekâ
13.1.4. Vergi Alanı ve MASAK Faaliyetleri 158
13.1.5. Risk Analizleri 159
13.1.6. İşletme ve Kurumlarda Siber Güvenlik Açısından Yapay Zekanın Üstlenebileceği
Fonksiyonlar 161
13.2. Banka Dolandırıcılığı Örneği Üzerinden Yapay Zeka Algoritmaları Hazırlığı 162
13.2.1. Kurulacak Modüller ve Aracı İşlevleri İçin Öneriler 164
13.2.2. Sistem Mimarisinin Anahatları 165
13.2.3. Algoritma Türleri – Programlar 166
14. Denetimle İlgili YZ Algoritmaları İçin Performans Kriterleri Örnekleri 169
14.1. Yapay Zekâ Tabanlı Riskli Eleman Uyarı Algoritması Hazırlığı 169
14.2. Yapay Zekâ Tabanlı Denetim Programı ve Kapsamı Oluşturma Algoritmaları Hazırlığı 170
14.3. Yapay Zekâ Tabanlı Denetim Ekibi Oluşturma Algoritmaları Hazırlığı 172
14.4. Analiz Aracıları– Yapay Zeka İle Verileri Görselleştirme 173
15. Muhasebenin İşlevleri Açısından Yapay Zeka Kullanım İmkanları 175
15.1. Envanter Sayımları(Saptama ve Ölçme Faaliyeti) 176
15.2. Kayıt İşlemleri 177
15.3. Gruplama (Sınıflandırma) İşlevi: 178
15.4. Özetleme–Raporlama İşlevi: 180
15.5. Yorumlama İşlevi 180
15.6. Muhasebede Hata Minimizasyonunda Yapay Zekadan Beklentiler 182
16. Yönetim Muhasebesi ve Kapasite Hesaplamalarında Yapay Zekanın Üstlenebileceği İşlevler 183
16.1. Bütçeleme Faaliyetleri 183
16.2. Strateji Geliştirme Faaliyetleri 184
16.3. Kapasiteye İlişkin Fizibilite ve Planlamalarda Yapay Zekâ Kullanımı İçin Faktör Seçimleri 185
16.3.1. Kapasite Planlaması 185
16.3.2. Kapasiteyi Etkileyen Faktörlerin Tespiti 188
16.3.3. Teorik Kapasite 190
16.3.4. Pratik Kapasite 190
16.3.5. Fiili–Gerçek Kapasite 191
16.3.6. Planlanan Kapasite 192
16.3.7. Aylak–Atıl Kapasite 192
16.3.8. Zorlanmış Kapasite 192
16.3.9. Optimal Kapasite 193
16.3.10. Makina Kapasitesi 194
16.3.11. İnsan Gücü Kapasitesi 194
17. Finans Alanında (Departmanlarında) Yapay Zekanın Üstlenebileceği İşlevler ve Algoritma Hedefleri 197
17.1. Finansal Yönetim Genel Faaliyet Alanı 197
17.2. Sermaye ve Diğer Pasif Kalemlerin Yönetimi Tarafı 199
17.3. Finansman Yöneticisi Temel Rolleri 200
17.3.1. Danışmanlık 200
17.3.2. Kaynak Temini ve Alımların Finansmanı 201
17.3.3. Yatırım Fizibilitesi ve Bütçeleme 203
17.3.4. Finansal İşlemlere İlişkin İyi İşleyen Kayıt ve Takip Düzeni 204
17.4. Portföy Oluşturma ve Yönetimine İlişkin Yapay Zeka Algoritması İçin Hedefler 205
18. Araştırma–Sonuç ve Tavsiyeler 207
Kaynakça 211 |