|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ONSEKİZİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ V
ONBİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ VII
ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER XI
KISALTMALAR XLIII
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNA GİRİŞ, CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. KAVRAM, SUÇ POLİTİKASI VE CEZA HUKUKUNA HAKİM İLKELER, CEZA
HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ
I– CEZA HUKUKU KAVRAMI 3
II– SUÇ POLİTİKASI, CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 6
1– Suç Politikası Kavramı 6
2– Suç Politikasının Ana İlkeleri 8
A– Hukuk Devleti İlkesi 8
B– Kusur İlkesi 11
C– Hümanizm İlkesi 12
D– Ceza Hukukunun Son Çare Olması İlkesi 15
III– CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 16
1– Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk Arasındaki İlişki 16
2– Ceza Hukuku ile Kamu Hukukunun Bazı Dalları Arasındaki İlişki 17
3– Ceza Hukuku ile Ceza Muhakemesi Hukuku Arasındaki İlişki 18
4– Ceza Hukuku ile İnfaz Hukuku Arasındaki İlişki 21
5– Ceza Hukukunun Yakın Bilim Kolları ile İlişkisi 22
§2. CEZA HUKUKUNUN TARİHİ
I– CEZA HUKUKUNUN AVRUPADAKİ TARİHİ GELİŞİMİ 31
II– ESKİ CEZA HUKUKU DÖNEMİ 31
1– Genel Bilgiler 31
2– Şahsi Öç Usulü 31
A– Genel Bilgiler 31
B– Şahsi Öç Usulünün Sakıncaları 32
C– Şahsi Öç Usulüne Getirilen Sınırlamalar 33
3– Değerlendirme 35
III– XVIII. YÜZYIL SONLARINDAN ZAMANIMIZA KADAR OLAN DÖNEM 36
1– Genel Bilgiler 36
2– Klasik Okul 38
A– Toplumsal Yarar Kuramı 38
B– Mutlak Adalet Teorisi 42
C– Karma veya Eklektik Kuram 42
a– Karma Teorinin Önemli İlkeleri 43
b– Karma teorinin Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan
Eleştiriler 43
3– Pozitivist Okul 45
A– Pozitivist Okulun Kurucuları 45
B– Pozitivistlere Göre Suçluluğun Nedenleri 46
C– Pozitivistlere Göre Suçluların Sınıflandırılması ve Haklarında
Uygulanan Önlemler 48
a– Genel Bilgiler 48
b– Suçluların Sınıflandırılması 49
aa– Doğuştan Suçlular 50
bb– Akıl Hastası Suçlular 51
cc– İtiyadi Suçlular 52
dd– Tesadüfi Suçlular 52
ee– İhtirasi Suçlular 53
D– Pozitivist Okulun Temel Özellikleri 53
E– Pozitivist Okulun Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan Eleştiriler 54
F– Pozitivist Okulun Karma Kuramdan Farkları 57
4– Ceza Hukuku Milletlerarası Birliği 58
5– İtalyan Üçüncü Okulu 62
6– Hukuk Tekniği Okulu 63
7– Çağdaş Toplumsal Savunma Teorileri 64
A– Genel Bilgiler 64
B– Filippo Gramatica 65
C– Marc Ancel 68
IV– CEZA HUKUKUNUN TÜRK DEVLETLERİNDEKİ GELİŞİM SÜRECİ 69
1– Genel Bilgiler 69
2– İslamiyet’in Kabulünden Önceki Dönemde Ceza Hukuku 69
3– İslamiyet’in Kabulünden Sonraki Dönemde Ceza Hukuku 70
A– İslam Ceza Hukuku 70
a– Allah’ın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 71
aa– Hırsızlık 71
bb– Zina 73
cc– Şarap İçme 74
dd– Kazif veya Zina İftirası 75
ee– Yol Kesme 76
ff– Bir Müslüman’ın Dinini Terk Etmesi Yahut Başka Bir Dine
Girmesi 76
gg– Devlete Karşı İsyan 77
b– Kulun Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 77
aa– Adam Öldürme ve Çeşitleri 78
aaa– Kasten Adam Öldürme 78
bbb– Kasıt Benzeriyle Öldürme 79
ccc– Hataen Öldürme 80
ddd– Hataya Benzer Bir Fiil ile Öldürme 80
eee– Sebep Olmak Suretiyle Öldürme 80
bb– Yaralama 80
c– Taziren Cezalandırılan Fiiller 81
B– Osmanlı Devletinde Ceza Hukuku 82
a– Tanzimattan Önceki Dönem 82
b– Tanzimattan Sonraki Dönem 84
aa– 1256 (1840) Tarihli Ceza Kanunnamesi 84
bb– 1267 (1851) Tarihli “Kanunu Cedit” 87
cc– 1274 (1858) Tarihli “Ceza Kanunname–i Hümayunu” 93
4– Cumhuriyet Dönemi Ceza Hukuku 97
A– 1926 Tarihli Türk Ceza Kanununun Hazırlanışı ve Uygulanması 97
B– Yeni Türk Ceza Kanununun Kabulüne Kadar Yapılan Çalışmalar ve
5237 sayılı TCK’nın Genel Hükümleri 100
§3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI, SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ
VE KAYNAKLARIN YORUMU
I– CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 115
1– Genel Bilgiler 115
2– Ceza Hukukunun Doğrudan Kaynakları 116
A– Anayasa 116
B– Kanun 117
a– Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 120
b– İlkenin Batıda Tarihi Gelişimi 122
c– Türk Hukukunda İlkenin Tarihi Gelişimi 124
d– Türk Ceza Kanunu’nda Suçta ve Cezada Kanunilik Prensibi 125
e– Kanunilik İlkesine Yapılan Eleştiriler 126
f– Kanunilik İlkesine Yönelik Eleştirilere Verilen Cevaplar 128
g– Yürütmenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç İhdası Sorunu 129
h– Kıyas Yasağı 134
ı– Kanunilik İlkesinin Sonuçları 137
aa– Kanun Koyucu Bakımından Sonuçları 137
bb– Hakim Bakımından Sonuçları 138
j– Türk Ceza Kanunu ile Özel Yasalar Arasındaki İlişki 139
C– Uluslararası Antlaşmalar 143
3– Ceza Hukukunun Dolayısıyla Kaynakları 147
A– Ahlak Kuralları 147
a– Ahlaka Aykırı Fiillerle Suçların Aynı Olduğu Görüşü 147
b– Suçların Ahlaka Aykırı Fiillerin En Önemlileri Olduğu Görüşü 148
c– Ceza Hukuku ve Ahlak Kurallarının Ortak ve Ayrı Sahalarının
Bulunduğunu Kabul Eden Görüş 149
B– Örf ve Adet (Gelenek) 150
C– Siyasal ve Toplumsal Akımlar 152
D– Din 153
E– Mahkeme İçtihatları 153
F– Doktrin (Öğreti) 154
II– CEZA HUKUKUNDA YORUM 156
1– Genel Bilgiler 156
2– Yorum Araçları 156
A– Gramatik Araç (Lâfzi Yorum) 156
B– Hazırlık Çalışmaları 157
C– Kanunun Sistematiği 159
D– Mantık Kuralları 160
E– Sosyolojik Gerçekler 160
F– Karşılaştırmalı Hukuk 161
G– Hukukun Genel İlkeleri 161
3– Yorum Çeşitleri 161
A– Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri 161
a– Yasama Yorumu 162
b– Yargı Yorumu 162
c– Doktrin Yorumu 163
B– Niteliği Bakımından Yorum Çeşitleri 164
a– Amaca Göre Yorum 164
b– Düzeltici Yorum 165
c– Daraltıcı Yorum 166
d– Genişletici Yorum 166
e– Kıyas ve Genişletici Yorumdan Farkı 167
§4. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I– CEZA KANUNLARININ YAPILMASI, YÜRÜRLÜK BAŞLANGICI, YAYINI VE
İLANI 169
II– CEZA YASALARININ YÜRÜRLÜK SÜRELERİ 170
1– Sürekli Yasalar 170
A– Yürürlükten Açık Olarak Kaldırma 170
B– Yürürlükten Dolaylı Olarak Kaldırma 170
2– Süreli Yasalar 171
3– Geçici (İstisnai) Yasalar 172
III– CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMAMALARI, LEHE YASANIN
GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMASI 172
1– Tarihçe 172
2– Gerekçeler 175
IV– LEHDE OLAN CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜMESİ VE BUNLARIN
TESPİTİ 176
V– LEHDE OLAN YASANIN ETKİ ALANI 182
VI– SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN 184
VII– CEZALARIN İNFAZ REJİMİNE, GÜVENLİK TEDBİRLERİNE, CEZA
MUHAKEMESİ HUKUKUNA VE ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YASALARIN
ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI, ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL
KARARLARININ GERİYE YÜRÜMESİ MESELESİ 187
1– Cezaların İnfaz Rejimine İlişkin Yasalar 187
2– Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar 188
3– Ceza Muhakemesi Hukukuna İlişkin Yasalar 189
A– “Derhal Uygulama” Prensibi 190
B– “Derhal Uygulama” Kuralının Sonuçları 190
a– İşlemlerin Yürürlükteki Yasaya Göre Yapılması 190
b– Eski Yasaya Göre Yapılmış İşlemlerin Yürürlükteki Yeni Yasanın
Varlığına Rağmen Geçerliliğini Koruması 191
c– Eski Yasaya Göre Henüz Yapılmamış İşlemlerin Bundan Böyle
Artık Yeni Yasaya Göre Yapılması 191
d– Yeni Yasanın Sanığın Lehinde veya Aleyhinde Olmasına
Bakılmadan Uygulanması 191
C– Derhal Uygulama Kuralının İstisnası 193
4– Zamanaşımına İlişkin Yasalar 194
5– Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümesi Meselesi 195
VIII–SÜRELİ, GEÇİCİ VEYA İSTİSNAİ YASALARIN ZAMAN BAKIMINDAN
UYGULANMASI 199
§5. CEZA HUKUKU KURALLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I– GENEL BİLGİLER 203
II– İÇ HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR 203
1– Cumhurbaşkanı 203
A– İç Hukuk 203
B– Milletlerarası Hukuk 204
a– Genel Bilgiler 204
b– Kişi Dokunulmazlığı 205
c– Yargı Muaflığı 205
d– Vergi Muaflığı 206
2– Parlamenter Muafiyetler 206
A– Genel Bilgiler 206
B– Tarihçe 207
C– Yasama Sorumsuzluğu 210
a– Genel Bilgiler 210
b– Yasama Sorumsuzluğunun Şartları 210
c– Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları 212
D– Yasama Dokunulmazlığı 213
a– Genel Bilgiler 213
b– Yasama Dokunulmazlığının İstisnaları 215
c– Yasama Dokunulmazlığının Sona Ermesi 216
III– MİLLETLERARASI HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR 217
1– Diplomasi Dokunulmazlığı 218
A– Genel Bilgiler 218
B– Kişi Dokunulmazlığı 219
C– Haberleşme Dokunulmazlığı 219
D– Arşivlerin Dokunulmazlığı 220
E– Konut Dokunulmazlığı 220
F– Elçilik Binalarının Dokunulmazlığı 220
2– Diplomasi Bağışıklığı (Muafiyeti) 221
A– Yargı Bağışıklığı 221
B– Vergi Bağışıklığı 222
C– Gümrük Bağışıklığı 222
3– Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 222
A– Genel Bilgiler 222
B– NATO Kuvvetleri Sözleşmesine Göre Gönderen ve Kabul Eden
Devletlerin Yargı Yetkileri 224
a– Kesin Yargı Yetkisi 225
aa– Gönderen Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m. VII/2– a) 225
bb– Kabul Eden Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m.VII/ 2–b) 225
b– Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkilerini Öncelikle
Kullanacakları Haller 226
aa– Gönderen Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip Olduğu
Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m.VII/3 (a)/i, ii) 226
aaa– Suçun, Münhasıran Gönderen Devletin Malına veya
Emniyetine veya Münhasıran Bu Devletin Kuvveti veya
Sivil Unsuru veya Mensubunun veya Bir Yakınının
Şahsına veya Malına Karşı İşlenmiş Olması (m. VII / 3– a/i) 226
bbb– Suçun Resmi Görevin İfası Dolayısıyla veya Resmi
Görev Sırasında İşlenmiş Olması (m. VII/3– a/ii) 226
bb– Kabul Eden Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip
Olduğu Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m. VII/3–b) 228
İKİNCİ BÖLÜM
SUÇ TEORİSİ (SUÇ KAVRAMI, SUÇUN UNSURLARI, KUSURLULUK, CEZA HUKUKUNDA HATA, SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER, SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ)
§1. SUÇ VE UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I– SUÇ KAVRAMI 231
II– SUÇUN UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 233
III– SUÇUN YAPISINI AÇIKLAYAN TEORİLER 236
1– Klasik Suç Kavramı ve İlli Hareket Teorisi (Franz v. Liszt, 1851–1919;
Ernst Beling, 1866–1932) 236
2– Neo–Klasik Suç Kavramı (Edmund Mezger, 1883–1962) 237
3– Amaççı Hareket Teorisi (Hans Welzel, 1904–1977) 238
4– Sentezci Yaklaşım (Teleolojik Teori, Gallas, Jescheck, Roxin) 239
5– Negatif Suç Unsurları Teorisi (Bütüncül Haksızlık Teorisi, Lehre von den
Negativen Tatbestandsmerkmalen, Lehre vom
Gesamtunrechtstatbestand) 241
IV– UNSURLARIN AYRIMI 242
1– Genel Bilgiler 242
2– İki Unsur Taraftarları 243
3– Üç Unsur Taraftarları 245
4– Dört Unsur Taraftarları 250
5– Beş Unsur Taraftarları 254
6– Sekiz Unsur Taraftarları 256
7– Kanaatimiz 257
V– TİPİKLİK ve HUKUKA AYKIRILIK HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR 258
1– Yazılı Olan ve Yazılı Olmayan Tipiklik Unsurları 264
2– Deskriptif ve Normatif Tipiklik Unsurları 265
3– Fiile ve Faile İlişkin Tipiklik Unsurları (Nitelikli Unsurlar) 266
4– Tipikliğin Maddi (Objektif) ve Manevi (Sübjektif) Unsurları 266
§2. SUÇUN UNSURLARI
I– TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI (OBJEKTİF UNSURLAR) 269
1– Fiil 269
A– Kavram, İcrai ve İhmali Fiil 269
B– Fiilin Ceza Hukukundaki Fonksiyonu 270
C– Fiilin Sınırlayıcı Fonksiyonu 271
a– Fiil Yeteneği–Kusur Yeteneği Ayırımı 271
b– Mutlak Kuvvet (Cebir) Etkisi Altındaki Davranışlar 272
c– Zorlayıcı Kuvvetin Etkisi Altındaki Davranışlar 272
d– Mücbir Sebep 273
e– Refleks Hareketler 274
f– Affekt Hareketler ile Yarı Otomatik Davranışlar 274
g– Şuurun Tamamen Kaybolduğu Sırada Gerçekleştirilen Davranışlar 275
h– Hayvanlardan Kaynaklanan Davranışlar 276
ı– Tüzel Kişilerin Durumu 276
D– Fiil Teorileri 277
a– Ontolojik Teoriler 277
aa– Tabii (İlli) Hareket Teorisi (Kausale Handlungslehre) 278
bb– Amaççı (Gai–Final) Hareket Teorisi (Finale Handlungslehre) 281
cc– Sosyal Hareket Teorisi (Die soziale Handlungslehre) 286
dd– Kişisel Hareket Teorisi (Personale Handlungslehre) 288
b– Normatif Teori 289
c– Fiil Teorileri ile İlgili Kanaatimiz 289
E– Fiilin Niteliğine Göre Suçların Tasnifi 292
a– Hareketin Sayısına Göre Tasnif 292
aa– Tek Hareketli Suçlar 292
bb– Birden Fazla Hareketli Suçlar 292
aaa– Birleşmiş Hareketli Suçlar 292
bbb– Bölünebilen veya Kesintili Suçlar 293
ccc– Seçimlik Hareketli Suçlar 294
ddd– İtiyadi Suçlar 294
b– Hareketin Şekline Göre Tasnif 295
aa– İcrai ve İhmali Suçlar 295
bb– İhmal Suretiyle İcra Suçları 297
c– Hareketin Önemine Göre Tasnif: Serbest Hareketli– Bağlı Hareketli Suçlar 305
d– Fiilin İcrasının Devam Edip Etmemesine Göre Tasnif: Ani Suç –
Mütemadi Suç 305
2– Netice 308
A– Genel Bilgiler 308
B– Neticeye Göre Suçların Tasnifi 310
a– Sırf Hareket Suçları–Neticeli Suçlar 310
b– Kalkışma Suçları 311
3– İlliyet (Nedensellik) Bağı 312
A– Genel Bilgiler 312
B– İlliyet Bağı ile İlgili Teoriler 314
a– Şart Teorisi (Şartların Eşitliği Teorisi) 314
b– Etkin Sebep Teorisi 318
c– Uygun Sebep Teorisi (Adäquanztheorie, Théorie de la
causalité adéquate) 321
d– Hukuki Önem Teorisi (Relevanztheorie) 324
e– Görüşümüz 325
C– İlliyet Bağına İlişkin Özel Durumlar 326
a– Alternatif (İkili–Seçimlik) İlliyet 326
b– Kümülatif İlliyet 327
c– İlliyetin Atipik Gelişimi 328
d– Varsayılan İlliyet 328
e– Öne Geçen İlliyet 329
f– Toplu Kararlarda İlliyet (Kausalität bei
Gremienentscheidungen) 330
D– Objektif İsnadiyet Teorisi 331
a– Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağı Olmalıdır 332
b– Netice Failin Eseri Olmalı ve Failin Nedensellik Bağı Üzerinde
Hakimiyeti Bulunmalıdır 332
c– Davranış Hukuken Tasvip Edilmeyen ve İzin Verilen Riski Aşan
Bir Tehlike Oluşturmalı ve Bu Tehlike Neticeye Yansımalıdır 337
d– Netice, İhlal Edilen Normun Koruma Alanı İçinde Olmalıdır 337
4– Fail 338
A– Genel Bilgiler 338
B– Gerçek Özgü Suçlar (echten Sonderdelikten) 339
C– Görünüşte Özgü Suçlar (Unechten Sonderdelikten) 339
D– Bizzat İşlenebilen Suçlar (Doğrudan Tek Başına İşlenebilen Suçlar,
eigenhändige Delikte) 340
E– Tüzel Kişilerin Suç Faili Olup Olamayacakları Sorunu 341
a– Genel Bilgiler 341
b– Tüzel Kişinin Esasını Açıklayan Teoriler 342
aa– Farazilik (Fiksiyon) Teorisi 343
bb– Hakikilik (Gerçeklik) Teorisi 344
cc– Karma Teori 345
c– Mukayeseli Hukuk 345
d– Türk Hukuku 346
5– Mağdur 351
6– Suçun Konusu 353
7– Suçun Nitelikli Unsurları 360
A– Fiille İlgili Nitelikli Unsurlar 360
a– Fiilin İşleniş Tarzıyla İlgili Olanlar 360
b– Fiilin İşlendiği Zaman ve Yerle İlgili Olanlar 361
B– Fail ve Mağdurla İlgili Nitelikli Unsurlar 361
a– Failin Vasfı ile İlgili Olanlar 361
b– Mağdurun Vasfı ile İlgili Olanlar 361
c– Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Unsurlar 362
C– Suçun Konusu ile İlgili Nitelikli Unsurlar 362
II– TİPİKLİĞİN MANEVİ UNSURLARI (SÜBJEKTİF UNSURLAR) 363
1– Genel Açıklamalar 363
A– Manevi Unsur – Kusurluluk Ayrımı, Fiil Yeteneği 363
B– Kast ve Taksir 366
2– Kast 368
A– Kavram 368
B– Kastı Açıklayan Teoriler 369
a– Tasavvur Teorisi 370
b– İrade Teorisi 370
c– Bilinç ve İrade Teorisi (Karma Teori) 371
C– Kastın Unsurları 372
a– Bilme Unsuru 372
b– İsteme Unsuru 377
aa– Doğrudan Kast 377
aaa– Birinci Dereceden Doğrudan Kast 378
bbb– İkinci Dereceden Doğrudan Kast 379
bb– Olası Kast 380
D– Kastın Aranacağı Zaman 387
E– Kastın Çeşitleri 390
a– Doğrudan Kast – Olası Kast 390
b– Genel Kast – Özel Kast 390
c– Ani Kast – Tasarlama (Taammüt) Kastı 391
d– Weber Kastı 396
e– Alternatif Kast–Kümülatif Kast 397
3– Taksir 399
A– Genel Bilgiler 399
B– Tarihi Gelişim 403
a– Genel Bilgiler ve Avrupa’daki Tarihi Süreç 403
b– Türk Hukuku’nda Taksirden Doğan Ceza Sorumluluğunun Ta–
rihçesi 404
C– Taksir Teorileri 405
a– Genel Bilgiler 405
b– Etkin Sebep Teorisi 405
c– Öngörebilme Teorisi 406
d– Öngörebilme ve Önleyebilme Teorisi 409
e– Hata (Yanılma) Teorisi 410
f– Değerlendirme 410
D– Kast – Taksir Ayrımı 411
E– Taksirli Suçun Unsurları 412
a– Genel Bilgiler 412
b– Taksirli Suçun Tipikliği 414
aa– Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış, Bu Yüküm–
lülüğün Kaynağı, Objektif Niteliği, Aidiyeti 414
aaa– Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış 414
bbb– Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynağı 414
ccc– Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Objektif Niteliği ve
Aidiyeti 416
ddd– Birden Fazla Kişinin Katıldığı Faaliyetlerde Şahısların
Dikkat ve Özen Yükümlülüklerinin Tespiti 416
bb– Neticenin Gerçekleşmesi, Nedensellik Bağı ve Objektif
İsnadiyet 421
aaa– Neticenin Gerçekleşmesi 421
bbb– Nedensellik Bağı 421
ccc– Neticenin Objektif İsnat Edilebilirliği 422
aaaa. Davranışın İzin Verilen Riski Aşan Bir Tehlike
Oluşturması ve Bu Tehlikenin Neticeye Yan–
sıması 422
bbbb. Neticenin Objektif Öngörülebilirliği 423
cccc. Yükümlülüğe Aykırılık Bağının Varlığı 424
dddd. Neticenin İhlal Edilen Normun Koruma Alanı
İçinde Bulunması 425
eeee. Güven İlkesi 425
ffff. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Eklenen Dav–
ranışının Objektif İsnadiyete Etkisi 427
c– Taksirli Suçun Hukuka Aykırılığı 430
F– Taksirli Suçlarda Kusur 430
G– Bilinçli Taksir 433
H– Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve Cezada İndirim Yapılma–
sını Gerektiren Şahsi Sebep 438
a– Genel Bilgiler 438
b– Şahsi Cezasızlık Sebebi 438
c– Cezadan İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep 443
4– Saik (Amaç) 443
5– Kast–Taksir Kombinasyonu: Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 445
A– Genel Bilgiler 445
B– Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçun Yapısı 450
C– Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Nedensellik Bağı 453
D– Ağır veya Başka Netice Bakımından En Azından Taksirle Hareket
Etme Şartı 454
III– HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 456
1– Genel Bilgiler 456
2– Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Bunların Sistemleştirilmeleri 462
A– Kanun Hükmünü Yerine Getirme (m. 24/1) 463
B– Hukuka Uygun Emrin İfası (m.24/2) 467
C– Meşru Savunma (m. 25/1) 469
a– Genel Bilgiler 469
b– Tarihi Gelişim 470
aa– Meşru Savunmanın Batıda Gelişim Süreci 470
bb– Türk Hukukunda Meşru Savunmanın Gelişim Süreci 471
c– Mukayeseli Hukukta Meşru Savunma 472
d– Meşru Savunmanın Şartları 474
aa– Saldırıya İlişkin Şartlar 474
aaa– Bir Saldırının Bulunması 474
bbb– Saldırının Haksızlığı 477
ccc– Saldırının Bir Hakka Yönelmiş Olması 478
ddd– Saldırının Halen Mevcut Olması 480
bb– Savunmaya İlişkin Şartlar 483
aaa– Savunmada Zorunluluk Olması 483
bbb– Savunmanın Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılması 486
ccc– Savunmanın Saldırı ile Orantılı Olması 487
D– Hakkın Kullanılması (m. 26/1) 492
a– Düşünce Hürriyeti 495
aa– Genel Bilgiler 495
bb– Düşünce Hürriyeti Kavramı ve Kapsamı 495
aaa– Haber Alma ve Öğrenme Hürriyeti 497
bbb– Kanaat Hürriyeti 498
ccc– Düşünceyi Açıklama Hürriyeti 498
cc– Düşünce Hürriyetinin Sınırlandırılması, Sınırlandırma Se–
bepleri ve Sınırlandırma Kriterleri 500
b– İhbar ve Şikayet Hakkı 505
c– Savunma Dokunulmazlığı 506
d– Tıbbi Müdahaleler 508
e– Organ ve Doku Nakilleri 513
aa– Genel Bilgiler 513
bb– Yaşayan Vericiden Organ veya Doku Alınması 515
cc– Ölüden Organ veya Doku Alınması 518
f– Tedip Hakkı 521
g– Spor Hareketleri 522
E– İlgilinin Rızası (m. 26/2) 523
a– Genel Bilgiler, Tipikliği Kaldıran Rıza, Hukuka Uygunluk Sebebi
Olan Rıza 523
b– Hukuka Uygunluk Sebebi Olan İlgilinin Rızasının Şartları 526
aa– Kişinin Suçun Konusu Üzerinde Serbestçe Tasarruf Hakkına
Sahip Olması 526
bb– Rızaya Ehliyet 530
cc– Rızanın Açıklanması 531
3– Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması 532
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması
(m.27/1) 532
B– Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan, Korku
veya Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 537
§3. KUSURLULUK, KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER
I– GENEL BİLGİLER 543
II. KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER 547
1– Hukuka Aykırı, Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi (m. 24/3–4) 548
2– Zorunluluk Hali (m. 25/2) 552
A– Genel Bilgiler 552
B– Tehlikeye İlişkin Şartlar 555
a– Ağır Bir Tehlikenin Varlığı 555
b– Tehlikenin “Muhakkak” Olması 557
c– Tehlikenin Kişinin Kendisine veya Başkasının Hakkına Yönelik
Olması 558
d– Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 558
C– Korunmaya İlişkin Şartlar 559
a– Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 559
b– Zorunluluk Halinde İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bu–
lunması 561
c– Tehlikeye Göğüs Germe Mükellefiyetinin Bulunmaması 561
D– Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması 562
3– Cebir 563
4– Korkutma ve Tehdit 566
5– Haksız Tahrik (m.29) 568
A– Genel Bilgiler 568
B– Haksız Tahrikin Hukuki Esası 570
C– Haksız Tahrikin Şartları 571
a– Tahriki Teşkil Eden Bir Fiil Gerçekleşmiş Bulunmalıdır 571
b– Fiil Haksız Olmalıdır 574
c– Haksız Fiil Sonucunda Failde “Hiddet veya Şiddetli Elem” Orta–
ya Çıkmış Olmalıdır 578
d– Suç “Hiddet veya Şiddetli Elem”in Etkisi Altında İşlenmiş Olma–
lıdır 578
D– Haksız Tahrikin Çeşitleri 582
a– Genel – Özel Haksız Tahrik 582
b– Basit Tahrik – Ağır Tahrik 582
E– Haksız Tahrik ve Diğer Haller 583
a– Haksız Tahrik – Tasarlama (Taammüt) 583
b– Haksız Tahrik – Kan Gütme Saiki 584
c– Haksız Tahrik – Töre Saiki 585
d– Haksız Tahrik – Taksirli Suçlar 588
e– Haksız Tahrik – Meşru Savunma 589
f– Haksız Tahrik – Takdiri Hafifletici Sebepler 590
6– Yaş Küçüklüğü 591
A– Genel Bilgiler 591
B– Türk Hukukunda Yaş Küçüklüğünün Kusur Yeteneğine Etkisi 592
a– On İki Yaşını Bitirmemiş Olanlar 593
b– On İki Yaşını Bitirip On Beş Yaşını Bitirmemiş Olanlar 596
c– On Beş Yaşını Bitirip On Sekiz Yaşını Bitirmemiş Olanlar 597
C– Yaş Tespiti 598
D– Yaş Küçüklüğünün Ceza Muhakemesi Yönünden Arz Ettiği Özellikler 599
E– Yaş Küçüklüğünün Yaptırım Sistemi Yönünden Arz Ettiği Özellikler 601
F– Yaş Küçüklüğünün Kabahatler Yönünden Arz Ettiği Özellikler 603
7– Akıl Hastalığı 603
A– Genel Açıklamalar 603
B– Biyolojik Sistem 603
C– Psikolojik Sistem 604
D– Karma Sistem 604
E– TCK’nın Benimsediği Sistem 604
8– Sağır Dilsizlik 608
9– Geçici Nedenler 609
10– Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Olma 612
A– Genel Açıklamalar 612
B– İrade Dışı Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 612
C– İradi Olarak Alınan Alkol veya Uyuşturucu Madde 613
D– Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 614
§4. CEZA HUKUKUNDA HATA
I– GENEL AÇIKLAMALAR 617
II– KASTI KALDIRAN HATA HALLERİ 618
1– Suçun Maddi Unsurlarında Hata (m.30/1) 618
2– Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata (m.30/2) 627
3– Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Hata (m.30/3) 630
A– Genel Açıklamalar 630
B– Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Kaçınılmaz Hata 631
III– KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HATA HALLERİ 636
1– Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata
(m.30/3) 636
2– Haksızlık Yanılgısı (m. 30/4) 638
§5. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER
I– ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ 643
1– Genel Açıklamalar 643
2– Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar 644
II– CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN ŞAHSİ SEBEP OLARAK ETKİN PİŞMANLIK
HALLERİ 646
III– OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLME ŞARTLARI 649
1– Genel Açıklamalar 649
2– Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar 653
§6– CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI
I– GENEL AÇIKLAMALAR 655
II– DAVA ŞARTLARI 656
1– Şikâyet 656
2– Dava Süresi 656
3– İzin 657
4– Talep 657
5– Yargı Bulunmaması 658
6– Açık Dava Bulunmaması 658
7– Önödemenin Yerine Getirilmemesi 658
8– Uzlaştırmanın Sonuçsuz Kalması 659
III– YARGILAMA ŞARTLARI 659
1– Sanığın Hazır Bulunması 659
2– Sanığın Akıl Hastası Olmaması 660
3– Bekletici Meselenin Çözümü 660
4– Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması 660
§7. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
I– GENEL BİLGİLER 661
II– TEŞEBBÜS 662
1– Kavram ve Türk Ceza Kanununun Düzenlemesi 662
2– Teşebbüs Halinde Kalan Suçun Cezalandırılmasının Sebepleri, Teşebbü–
sün Hukuki Niteliği ve Gösterdiği Özellikler 665
3– Teşebbüsün Yardımcı Norm Niteliği 667
4– Teşebbüsün Şartları 668
A– Kasten İka Edilebilen Bir Suçun İşlenmek İstenmesi ve Bu Suça İliş–
kin Kastın Varlığı 668
B– Gerçekleştirilen Fiilin İcra Hareketi Niteliğinde Olması 671
a– Genel Bilgiler 671
b– Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmamasının Sebepleri 673
c– Hazırlık Hareketleriyle İcra Hareketlerinin Birbirinden Ayrılması 675
aa– Genel Açıklamalar 675
aaa– Sübjektif Teoriler 675
aaaa– Açıkça Ortaya Çıkan Suç Kastı Teorisi 676
bbbb– Failin Planına Dayanan Sübjektif Teori 676
bbb– Objektif Teoriler 677
aaaa– Kronolojik Teori 677
bbbb– Şekli ve Maddi Objektif Teori 677
cccc– Tek Anlamlı Hareket Teorisi 678
ccc– Karma Teoriler ve TCK’nın Benimsediği Görüş 679
bb– Hazırlık Hareketleri İle İcra Hareketlerinin Birbirinden Ay–
rılmasına İlişkin Özel Durumlar 683
C– Fiilin Elverişli Olması 686
D– Neticeli Suçun veya İcra Hareketleri Kısımlara Bölünebilen Sırf Ha–
reket Suçunun Bulunması 687
E– Elde Olmayan Sebeplerle İcra Hareketlerinin Tamamlanamamış ve–
ya Tamamlanmış Olmakla Birlikte Neticenin Gerçekleşmemiş Ol–
ması 688
5– Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlarda Cezanın Belirlenmesi 693
6– Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Teşebbüs 694
7– Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 695
8– Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 697
A– Gönüllü Vazgeçme 697
a– Sübjektif Teoriler 699
b– Objektif Teoriler 699
c– Suç Politikasından Hareket Eden Teoriler 700
B– Etkin Pişmanlık 707
9 – İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) 707
III– İŞTİRAK 710
1– Genel Bilgiler 710
2– Zorunlu İştirak ve Geçici (Zorunlu Olmayan) İştirak Ayrımı 713
3– Suça İştirakin Hukuki Esası 715
4– Suça İştirakin Cezalandırılması Konusunda Sistemler 716
5– İştirak Şekilleri ve Bağlılık Kuralı 718
A– Faillik 720
a– Genel Bilgiler 720
b– Müstakil Faillik 721
c– Müşterek Faillik (m.37/1) 722
aa– Şartları 723
aaa– Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması 723
bbb– Birden Çok Failin, Fiil Üzerinde Fonksiyonel Hakimi–
yet Kurması 727
bb– Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 734
cc– İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 735
dd– Taksirli Suçlar ve Müşterek Faillik 736
d– Dolaylı Faillik 736
aa– Genel Açıklamalar 736
bb– Örgüt Yöneticilerinin Örgütün Faaliyeti Çerçevesinde İşle–
nen Bütün Suçlardan Fail Olarak Sorumlu Tutulması
(m.220/5) 739
B– Şeriklik 743
a– Azmettirme 743
aa– Genel Bilgiler ve Benzer Kavramlardan Farkı 743
bb– Azmettirme ve Manevi Yardım Etme 744
cc– Azmettirme ve Dolaylı Faillik 744
dd– Azmettirme ve Suç İşlemeye Tahrik 745
ee– Azmettirmenin Cezalandırılmasının Şartları 745
aaa– Suç İşleme Hususunda Karar Vermemiş Olan Kişiye
Belli Bir Suçun İşlenmesine Karar Verdirilmesi 746
bbb– Azmettirilenin Kasten, Hukuka Aykırı ve En Azından
Teşebbüs Aşamasında Kalmış Bir Fiil İşlemesi 747
ff– İhmali ve Özgü Suçlarda Azmettirme 751
gg– Azmettirenin Cezalandırılması 752
b– Yardım Etme 754
aa– Maddi Yardım Etme 756
aaa– Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçları Temin Etmek 756
bbb– Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında
Maddî Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 757
bb– Manevi Yardım Etme 760
aaa– Suç İşlemeye Teşvik 760
bbb– Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 761
ccc– Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı
Vaad Etmek 761
ddd– Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek 762
C– Bağlılık Kuralı 762
a– Şartları 763
aa– Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 763
bb– Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 764
b– Nitelikli Hallerin Suç Ortaklarına Sirayeti 765
6– İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme (m.41) 769
7– Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda İştirak 772
8– Kışkırtıcı Ajan ve Gizli Soruşturmacı 773
9– Yığınların Etkisiyle İşlenen Suçlar 776
A– Genel Açıklamalar 776
B– Yığınların Cezai Sorumluluğu 776
a– Sistemler 776
b– 765 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Sistemi 778
10– Kabahate İştirak 779
IV– SUÇLARIN İÇTİMAI 780
1– Genel Bilgiler, Görünüşte İçtima 780
2– Bileşik Suç 783
3– Zincirleme Suç 788
A– Genel Bilgiler 788
B– Zincirleme Suçun Şartları 789
a– Bir Suç İşleme Kararının Bulunması 790
b– Aynı Suçun Değişik Zamanlarda Birden Çok İşlenmesi 793
c– Suçların Aynı Kişiye Karşı İşlenmiş Olması 799
C– Zincirleme Suçta Müeyyide 800
4– Fikri İçtima 801
A– Genel Bilgiler 801
B– Fikri İçtimaın Hukuki Esası ve Şartları 803
a– Fiilin Tek Olması 804
aa– Fiil ile kasdedilen harekettir 804
bb– Fiil tekliği –Fiil Çokluğu 806
b– Birden Fazla Suçun Oluşmasına Sebebiyet Verme 811
aa– Aynı Neviden Fikri İçtima (m. 43/2) 811
bb– Farklı Neviden Fikri İçtima (m. 44) 814
C– Fikri İçtimaı Kabulün Sonuçları 819
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAPTIRIM TEORİSİ
§1. CEZA KAVRAMI, CEZANIN AMACI, NİTELİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ
I– CEZA KAVRAMI 823
II– CEZANIN AMACI 824
1– Mutlak Ceza Teorileri 825
A– Genel Açıklamalar 825
B– Kefaret Teorisi 825
C– Adalet Teorisi 825
D– Teorilerin Eleştirisi 826
2– Nisbi Ceza Teorileri 827
A– Genel Açıklamalar 827
B– Genel Önleme Teorisi 827
C– Özel Önleme Teorisi 828
D– Teorilerin Eleştirisi 828
3– Karma Teoriler 829
4– TCK’nın Benimsediği Sistem 829
III– CEZANIN NİTELİKLERİ 830
IV– CEZANIN ÇEŞİTLERİ 834
§2. HAPİS CEZASI
I– HAPİS CEZASININ TARİHİ GELİŞİMİ 839
1– Batı Hukuku 839
2– Türk Hukuku 841
II– HAPİS CEZASININ İNFAZ SİSTEMLERİ 841
1– Müşterek Hapis (Topluluk) Sistemi 841
2– Hücre (Pennsylvania) Sistemi 843
3– Karma (Auburn) Sistem 846
4– İrlanda Sistemi (Dereceli Sistem) 847
5– Yeni Sistem 851
III– HAPİS CEZASININ LEH VE ALEYHİNDEKİ DÜŞÜNCELER 853
1– Hapis Cezasının Lehindeki Düşünceler 853
2– Hapis Cezasının Aleyhindeki Düşünceler 853
IV– HAPİS CEZASININ ÇEŞİTLERİ 855
1– Genel Bilgiler 855
2– Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 855
3– Müebbet Hapis Cezası 856
4– Süreli Hapis Cezası 857
A– Kısa Süreli Hapis Cezası 858
a– Genel Bilgiler 858
b– Kısa Süreli Hapis Cezasının Adli Para Cezasına veya Tedbirler–
den Birine Çevrilmesi 858
aa– Genel Bilgiler 858
bb– Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 860
cc– Seçenek Yaptırımlar 862
aaa– Adli para cezasına çevirme 862
bbb– Tedbire çevirme 864
aaaa– Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın,
aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya
tazmin suretiyle tamamen giderilmesi (TCK.
m.50/1–b) 864
bbbb– En az iki yıl süreyle, bir eğitim kurumuna de–
vam etme (TCK m.50/1–c) 866
cccc– Belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlik–
leri yapmaktan yasaklanma (TCK m. 50/1–d) 867
dddd– Ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması,
belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasak–
lanma (TCK. m.50/1–e) 867
eeee– Gönüllü olmak şartıyla kamuya yararlı bir işte çalıştırma (TCK. m.50/1–f) 868
dd– Adli para cezası ya da tedbire çevirmenin sonuçları 870
ee– Çevrilen ceza veya tedbire uymamanın yaptırımı 870
5– Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 871
A– Cezanın Hafta Sonunda İnfazı 871
B– Cezanın Geceleri İnfazı 871
C– Hükümlünün Konutunda Cezasının İnfazı 872
a– Genel Açıklamalar 872
b– Yaş veya Cinsiyet Nedeniyle Konutta İnfaz 873
c– Hastalık Nedeniyle Konutta İnfaz 873
d– Doğum Nedeniyle Konutta İnfaz 873
D– Özel İnfaz Usullerinin Uygulanamayacağı Haller 874
E– Cezanın Özel İnfaz Şekline Uyulmamasının Yaptırımı 874
V– CEZALARIN İNFAZI 874
1– Hapis Cezasının İnfazına Başlanması 874
A– Genel Açıklamalar 874
B– Hükümlülerin Kuruma Kabulü 876
C– Hükümlülerin Kuruma Yerleştirilmesi 877
2– Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 878
3– Hükümlülerin Başkalarıyla Görüşmesi ve Dışarıyla Haberleşmesi 880
4– İzin, 14/07/2023 t. ve 7456 s.lı Kanun ile Getirilen Düzenlemeler 882
5– Ödüllendirme 884
6– Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri 886
VI– HAPİS CEZASININ SAKINCALARINI GİDERMEYE YÖNELİK KURUMLAR 889
1– Cezaya ve Mahkumiyete Engel Olan Seçenek Kurumlar 889
A– Önödeme 889
a– Genel Açıklamalar ve Hukuki Niteliği 889
b– Önödemenin Şartları 890
aa– Önödemelik Bir Suçun Bulunması 891
bb– Suçun Uzlaştırma Kapsamında Olmaması 891
cc– Suçun İşlendiği Hususunda Yeterli Şüphe Bulunması 892
c– Önödeme Usulü 892
d– Önödemenin Gerçekleşmesi ve Sonuçları 893
B– Uzlaştırma 894
C– Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 896
D– Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 897
a– Genel Açıklamalar 897
b– Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 899
aa– Cezaya İlişkin Şartlar 899
bb– Faile İlişkin Şartlar 899
c– Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanması 900
d– Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 901
2– Hapis Cezasının İnfazına Seçenek Kurumlar 901
A– Hapis Cezasının Ertelenmesi 902
a– Genel Açıklamalar 902
b– Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları 905
aa– Sanığın Adli Geçmişi 905
bb– Ertelemeye Konu Olan Mahkumiyet 907
cc– Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Kanaatinin Oluşması 909
dd– Verilen Zararın Tazmini 910
c– Erteleme Kararı 911
d– Denetim Süresi ve Mahkumun Yükümlülükleri 912
e– Ertelemenin Geri Alınması 913
f– Ertelemenin Sonucu 913
B– Şartla Salıverilme 914
a– Genel Açıklamalar 914
b– Amacı 916
c– Hukuki Niteliği 919
d– Şartları 919
aa– Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması 920
bb– Hükümlünün İnfaz Kurumundaki Süreyi İyi Halli Olarak Ge–
çirmesi 925
e– Şartla Salıverilme Sonrasında Kalan Cezanın Dışarıda İnfazı 927
f– Şartla Salıverilme Kararının Verilmesi ve Geri Alınması 929
g– Şartla Salıverilmeden Yararlanamayanlar 931
C– Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması 933
a– Genel Açıklamalar 933
b– Denetimli Serbestlik Tedbirinin Kapsamı, İnfazı, Sona Ermesi,
14/07/2023 t. ve 7456 s.lı Kanun ile Getirilen Düzenlemeler 934
§3. ADLİ PARA CEZASI
I– GENEL AÇIKLAMALAR 941
II– ADLİ–İDARİ PARA CEZASI AYIRIMI 941
III– ADLİ PARA CEZASININ BELİRLENMESİNDE SİSTEMLER 942
IV– ADLİ PARA CEZASININ TESPİTİ 943
V– ADLİ PARA CEZASININ İNFAZI 945
§4. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
I– TEMEL CEZANIN TAYİNİ VE FERDİLEŞTİRME 947
1– Genel Bilgiler 947
2– Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesinde Kurallar 948
A– Cezaların Artırılmasının, Eksiltilmesinin ve Değiştirilmesinin Kanuni–
liği 950
B– Temel Cezanın Tespiti ve Takdir Hakkını Kullanırken Dikkate Alın–
ması Gereken Kriterler 951
a– Suçun İşleniş Biçimi 955
b– Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 956
c– Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 956
d– Suçun Konusunun Önem ve Değeri 957
e– Meydana Gelen Zarar veya Tehlikenin Ağırlığı 958
f– Kasta veya Taksire Dayalı Kusurun Ağırlığı 958
g– Failin Güttüğü Amaç ve Saik 960
C– Suçun Olası Kastla ya da Bilinçli Taksirle İşlenmesi 961
D– Nitelikli Unsurlara Göre Cezanın Artırılması ve Eksiltilmesi 961
E– Cezanın Hesaplanmasına İlişkin Prensipler 963
II– TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 965
1– Genel Bilgiler 965
2– Leh ve Aleyhteki Düşünceler 966
3– Takdiri İndirim Sebeplerinin Uygulanması 967
A– Failin Geçmişi 968
B– Sosyal İlişkileri 969
C– Fiilden Sonraki ve Yargılama Sürecindeki Pişmanlığını Gösteren
Davranışları 969
D– Cezanın Failin Geleceği Üzerindeki Olası Etkileri 970
III– MAHSUP 971
1– Genel Bilgiler 971
2– Şahsî Hürriyeti Sınırlama Sonucunu Doğuran Hâller 971
3– Mahsubun Hangi “Mahkûmiyet”ten Yapılacağı Hususu 972
4– Mahsubun Hangi Suç Dolayısıyla Verilecek Mahkûmiyetten Yapılacağı
Hususu 972
§5. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
I– GÜVENLİK TEDBİRLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 975
1– Kavram 975
2– Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Şartları 975
A– Tehlikeli Hal Bulunmalıdır 976
B– Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 977
C– Kanunda Hüküm Bulunmalıdır 978
D– Mahkeme (Hâkim) Kararına Dayalı Olmalıdır 979
3– Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 981
4– Güvenlik Tedbirlerinin Çeşitleri 983
II– BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA 984
1– Genel Bilgiler 984
2– Şartları 988
3– Hak Yoksunluğuna İlişkin Kurallara İstisna Oluşturan Durumlar 989
4– İnfazı 992
III– MÜSADERE 994
1– Genel Bilgiler 994
2– Müsaderenin Çeşitleri 995
3– Eşya Müsaderesi 995
A– Genel Açıklamalar 995
B– Bir Suçun İşlenmesine Bağlı Müsadere 996
C– Suçun İşlenmesinde Kullanılmak Üzere Hazırlanan Eşyanın Müsa–
deresi 999
D– Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 1000
E– Kaim Değer (Eşdeğer) Müsaderesi 1000
4– Kazanç Müsaderesi 1001
5– Müsadere Kararı 1003
IV– TEKERRÜR 1004
1– Genel Bilgiler 1004
2– Tarihi Gelişim 1006
A– Batı Hukuku 1006
B– Türk Hukuku 1008
3– Hukukî Niteliği, Çeşitleri ve Tekerrüre Benzeyen Müesseseler 1009
A– Hukukî Niteliği 1009
B– Tekerrürün Çeşitleri 1010
4– Tekerrürün Leh ve Aleyhindeki Görüşler 1012
A– Genel Bilgiler 1012
B– İlga Teorisi 1012
C– Tekerrürü Kabul Eden Teoriler 1013
a– Cezanın Yetersizliği Teorisi 1014
b– İsnadiyetin Ağırlığı Teorisi 1014
D– Pozitivist Teori 1015
5– Tekerrürün Şartları 1016
A– Mahkûmiyet Şartı 1016
B– Yeni Bir Suç İşlenmesi 1021
C– Süre Şartı 1023
6– Tekerrürün Neticeleri 1024
7– Tekerrür Benzeri Müesseseler: Özel Tehlikeli Suçlular 1029
V– TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ 1030
§6. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN HALLER
I– SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 1035
II– AF 1036
1– Kavram ve Hukuki Niteliği 1036
2– Affın Çeşitleri 1040
A– Genel Af– Özel Af 1040
B– Cumhurbaşkanı’nın Özel Af Yetkisi 1041
III– ZAMANAŞIMI 1041
1– Genel Bilgiler 1041
2– Zamanaşımının Tarihi Gelişimi 1043
A– Zamanaşımının Batı Hukukundaki Gelişimi 1043
B– Zamanaşımının Türk Hukukundaki Gelişimi 1045
3– Zamanaşımının Leh ve Aleyhindeki Görüşler 1046
A– Zamanaşımı Müessesesinin Lehinde Olan Görüşler 1046
a– Manevi Ceza 1046
b– Uslanma 1047
c– Cezanın Önleme Özelliği 1047
d– Takibatın Terki 1047
e– Psikolojik Değişme 1048
f– Unutma– Sosyal Fayda 1048
g– Delillerin Bozulması 1048
B– Zamanaşımı Müessesesinin Aleyhindeki Görüşler 1049
a– Beccaria’nın Görüşü 1049
b– Bentham’ın Görüşü 1049
c– Pozitivist Görüş 1050
4– Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1050
A– Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Hukuku Müessesesi Kabul Eden
Görüş 1051
B– Zamanaşımını Ceza Hukuku Müessesesi Kabul Eden Görüş 1051
C– Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 1051
D– Görüşümüz 1052
5– Dava Zamanaşımı 1053
A– Tanımı, Şikayet ve Dava Süresi Kavramlarından Farkı 1053
B– Dava Zamanaşımına Uğramayan Suçlar 1055
C– Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi, Zamana–
şımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış Zamanaşımı) 1057
a– Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi 1057
b– Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış
Zamanaşımı) 1059
D– Zamanaşımı Sürelerinin Tespitinde Esas Alınacak Ceza 1060
E– İki Çeşit Ceza Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımı Süresinin Be–
lirlenmesi 1062
F– Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması ve Suçun Özel Gö–
rünüş Şekilleri Açısından Değerlendirme 1063
G– Dava Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi 1068
a– Genel Bilgiler 1068
b– Dava Zamanaşımı Süresini Durduran Sebepler 1069
aa– İzin 1070
bb– Karar 1071
cc– Bekletici Mesele 1072
dd– Suç Faili Hakkında Kanun Gereğince Hakkında Kaçak Oldu–
ğu Hususunda Karar Verilmiş Olması 1073
ee– Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesi
Sonucunda Sanığın Denetim Süresine Tabi Tutulması 1074
ff– Uzlaşma 1075
gg– Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1075
c– Dava Zamanaşımının Kesilmesi 1075
aa– Genel Bilgiler 1075
bb– Zamanaşımını Kesen Sebepler 1076
aaa– Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda
İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 1076
bbb– Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama
Kararının Verilmesi 1078
ccc– Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 1079
ddd– Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmi–
yet Kararı Verilmesi 1080
cc– Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri 1081
6– Ceza Zamanaşımı 1082
A– Kavram 1082
B– Ceza Zamanaşımına Uğramayan Cezalar 1083
C– Ceza Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanunu’nun Sistemi 1083
D– Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı 1085
E– Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi 1086
a– Ceza Zamanaşımının Durması 1087
b– Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 1087
aa– Mahkûmiyet Hükmünün İnfazı İçin Yetkili Merci Tarafın–
dan Hükümlüye Kanuna Göre Tebligat Yapılması 1088
bb– Hükümlünün Yakalanması 1089
cc– Bir Suçtan Dolayı Mahkûm Olan Kimsenin Üst Sınırı İki Yıl–
dan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlemesi 1089
c– Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri 1090
7– Zamanaşımının Güvenlik Tedbirlerine Etkisi 1090
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MİLLETLERARASI CEZA HUKUKU
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I– CEZA YASASININ MÜLKİLİĞİ SİSTEMİ 1093
1– Genel Bilgiler 1093
2– Mülkilik Sisteminin Gerekçeleri 1094
A– Ceza Hukuku Bakımından 1094
B– Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından 1094
C– Milletlerarası Hukuk Bakımından 1095
3– Ceza Yasalarının Mülki Olması Sistemi İle İlgili Meseleler 1095
A– Türkiye’ye (Ülke) Neler Dâhil Olduğu Sorunu 1095
a– İç Sular 1096
b– Karasuları 1096
aa– Karasularında Bulunan Yabancı Savaş Gemileri Hakkında
Sahil Devletinin Yargı Yetkisi 1097
bb– Karasularında Bulunan Yabancı Ticaret ve Yolcu Gemileri
Hakkında Sahil Devletinin Yargı Yetkisi 1097
aaa– İngiliz Sistemi 1097
bbb– Fransız Sistemi 1098
ccc– 1958 Cenevre “Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi” 1098
ddd– Türk Sistemi 1098
c– Açık Denizler Üzerinde Devletin Yetkisi 1099
d– Hava Ülkesi 1100
aa– Devletlerin Bu Sahadaki Egemenlik Haklarının Kapsamı
Konusundaki Sistemler ve Anlaşmaların Kabul Ettiği Çözüm 1100
bb– Havada İşlenen Suçlarda Uygulanacak Yasa 1101
aaa– Askeri Hava Vasıtaları 1101
bbb– Sivil Hava Vasıtaları 1102
e– Kıta Sahanlığında veya Münhasır Ekonomik Bölgede Tesis
Edilmiş Sabit Platformlar 1104
f– Askeri İşgal Altında Bulunan Yerler 1105
B– Suçun İşlendiği Yerin Tespiti 1105
a– Hareket Teorisi 1106
b– Netice Teorisi 1107
c– İsabet veya Arada Tesir Teorisi 1108
d– Karma Teori 1108
4– Türkiye’de İşlenen Bir Suçtan Dolayı Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş
Olması 1112
II– FAİLE GÖRE ŞAHSİLİK SİSTEMİ 1113
1– Genel Bilgiler 1113
2– Sistemin Gerekçeleri 1114
3– Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Cezalandırılan Fiiller (TCK. m.10, 11) 1114
A– Memur veya Görevli Olarak Yabancı Ülkeye Gidenlerin İşledikleri
Suçlar (TCK. m. 10) 1114
B– Yabancı Ülkede Türk Vatandaşı Tarafından İşlenen Suçlar (TCK. m.11) 1115
4– Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Türk Ceza Kanunu Tarafından Ce–
zalandırılan Fiiller Hakkında Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş Olması 1118
III– KORUMA SİSTEMİ 1119
1– Genel Bilgiler 1119
2– Devleti Koruma İlkesi (TCK. m.12/1, 13/1(b)) 1119
A– TCK. m.12/1 Kapsamında Devletin Korunması 1119
B– TCK. m.13/1 (b) Kapsamında Devletin Korunması 1120
3– Vatandaşı Koruma 1122
IV– EVRENSELLİK SİSTEMİ 1123
1– İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi (TCK.m.12/3) 1123
2– Bütün İnsanlığı İlgilendiren Suçlar (TCK. m.13) 1124
V– BİR TÜRK VEYA YABANCININ YABANCI ÜLKEDE SUÇ İŞLEYİP TÜRKİYEDE
YARGILANMASI (m. 19) 1125
1– Genel Bilgiler 1125
2– Hükmün Uygulanma Şartları 1126
A– Fail Türk Vatandaşı veya Yabancı Olmalıdır 1126
B– Suç Yabancı Ülkede İşlenmelidir 1126
C– Fail Türkiye’de Bulunmalıdır 1126
D– Fiil Türkiye’nin Güvenliğine veya Zararına İşlenmiş Bir Suç Olmamalıdır 1127
E– Fiil, Türk Vatandaşına Karşı ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş
Özel Hukuk Tüzel Kişisi Zararına İşlenmemiş Olmalıdır 1127
3– Hükmün Tatbiki 1127
VI– YABANCI MAHKEMELER TARAFINDAN VERİLEN MAHKÛMİYETE BAĞLI
HAK YOKSUNLUKLARI 1127
§2. GERİ VERME
I– GENEL BİLGİLER 1129
II– GERİ VERME KURUMUNUN KAYNAKLARI 1132
III– GERİ VERMENİN ŞARTLARI 1138
1– Geri Vermenin Olumlu Şartları 1138
A– Bir Antlaşmanın Varlığı 1138
B– Suç Teşkil Eden Bir Fiilin Varlığı 1138
a– Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Olmalıdır 1138
b– Suç Geri Vermeye Konu Teşkil Etmelidir 1142
C– Geri Vermenin Talep Edilmiş Olması 1145
D– Fiilin Ağırlığı ile İade Dolayısıyla Oluşacak Mağduriyetin Orantılı Olması 1145
2– Geri Vermenin Olumsuz Şartları 1145
A– Vatandaşın İade Edilmezliği Kuralı 1145
B– Düşünce Suçundan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1148
C– Siyasi Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1148
a– Genel Bilgiler 1148
b– Siyasi Suçu Açıklayan Görüşler 1149
aa– Objektif Teori 1149
bb– Sübjektif Teori 1149
cc– Üstünlük Teorisi 1150
dd– Ayırma Teorisi 1150
ee– Harp Adetleri Teorisi 1151
c– Siyasi Suçun İstisnaları 1152
aa– Belçika Kuralı 1152
bb– Tedhişçilik Fiilleri 1153
cc– Anarşizm 1156
dd– Soykırım (Jenosit) 1158
ee– Savaş Suçları 1161
d– Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Siyasi Suçlar Nede–
niyle Geri Verilmezlik Kuralı 1163
D– Samimi Olmayan Taleplerden Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı 1168
E– Askeri Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1169
F– Mali Suçlardan Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı 1171
G– Talep Edilen Devletin Yargı Hakkı Olması Halinde Geri Verilmezlik
Kuralı 1172
a– Suçun Talep Edilen Devletin Ülkesinde İşlenmesi 1173
b– Suçun Yabancı Bir Ülkede İşlenmesine Rağmen, Talep Edilen
Devletin Yargı Hakkının Mevcut Olması 1173
H– “Non bis in idem” Kuralı 1175
IV– GERİ VERMENİN USULÜ 1176
1– Geri Vermeyi İsteyen Devlet Tarafından Yapılacak İşlemler 1176
2– Geri Verme İstenilen Devletçe Yapılacak İşlemler 1179
A– İdari Sistem 1179
B– Adli Sistem 1179
C– Karma Sistem (Belçika Sistemi) 1179
3– Geri Verme İsteminin Yerine Getirilmesi 1183
V– GERİ VERMENİN SONUÇLARI 1186
BİBLİYOGRAFYA 1191 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
