İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Özet 7
Abstract 9
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
TEORİK TEMELLERİ BAKIMINDAN MENFAAT KAVRAMI
I. MENFAAT KAVRAMININ ANLAMI VE İÇERİĞİ 21
A. Hak – Menfaat İlişkisi 21
B. İdari Yargılama Hukukunda Menfaat Kavramı 25
1. Davacıya İlişkin Bir Ön Koşul Olarak Taraf ve Dava Ehliyeti Kavramları 25
2. İptal Davasında Subjektif Ehliyet Koşulu: Menfaat İhlali 32
a. Menfaat İhlali Koşulunun Tarihsel Süreci 32
b. Menfaat İhlali Koşulunun Anlamı ve Kapsamı 33
c. İlk İnceleme Aşamasında Değerlendirilen Şekli Bir Koşul Olarak Menfaat İhlali 42
II. MENFAAT KAVRAMININ HUKUKİ NİTELİĞİ 44
A. Medeni Yargılama Hukukunda Bir Dava ve Kabule Şayanlık Şartı Olarak Menfaat 44
B. İdari Yargılama Hukukunda Menfaatin Niteliği 48
İkinci Bölüm
İPTAL DAVASININ AMACI BAKIMINDAN
MENFAAT İHLALİ ŞARTI
I. İPTAL DAVASININ HUKUK DEVLETİNİ GERÇEKLEŞTİRME AMACI İLE MENFAAT İHLALİ İLİŞKİSİ 53
A. İptal Davasının Hukuk Devleti İlkesini Gerçekleştirme Amacı: İptal Davasının Objektif Niteliği 54
B. Hukuk Devleti İlkesini Gerçekleştirme Amacı Çerçevesinde İptal Davasında Davacının Rolü ve Bir Sorun: Menfaat İhlali Şartı 60
1. İptal Davasında Davacının Rolü 60
a. Özellikli Bir Menfaat Öznesi Olarak Barolar 67
2. İptal Davasında Menfaat İhlali Şartının Aranmasının Gerekliliği Sorunu 77
a. İptal Davasının Actio Popularis Niteliğinde Bir Dava Sayılması Gerektiği Yönündeki Yaklaşım 78
b. İptal Davasında Menfaat İhlali Şartının Aranmasının Gerekli ve Yeterli Olduğu Yönündeki Yaklaşım 84
c. Yargı İçtihatları Işığında Menfaat İhlali Şartının Gerekliliği Hususunda Yapılan Tartışmanın Değerlendirilmesi 86
aa. Salt Vatandaşlık Bağına Dayanılarak İptal Davası Açılabilir mi? 89
bb. Vergi Yükümlüsü Sıfatı İptal Davası Açabilmek İçin Yeterli Kabul Edilebilir mi? 94
cc. Çevrenin Korunmasına Yönelik İptal Davalarında Menfaat 97
3. İptal Davasını Subjektifleştirme Çabası: 4001 Sayılı Kanun Değişikliği 111
II. İPTAL DAVASININ KİŞİ HAK VE HÜRRİYETLERİNİ KORUMA AMACI İLE MENFAAT İHLALİ İLİŞKİSİ 121
A. İptal Davasının Kişi Hak ve Hürriyetlerini Koruma Amacı 121
B. Menfaat İhlali Şartının Kişi Hak ve Hürriyetlerini Koruma Amacını Gerçekleştirmedeki Rolü 125
Üçüncü Bölüm
İHLAL EDİLEN MENFAATİN
NİTELİĞİ BAKIMINDAN İNCELEME
I. MENFAATİN NİTELİKLERİNİN İNCELENME SIRASI 129
II. MENFAAT BAĞININ MEŞRULUĞU 132
A. Meşru Menfaat Kavramı 132
B. Menfaatin Meşruluğunu Hukuka ve Ahlaka Uygun Bir Durumun Zarara Uğraması ile Özdeşleştiren Yaklaşım 133
C. Meşruluğu Dava Konusu ile İlişkilendiren Yaklaşım 134
D. Değerlendirme 135
III. MENFAAT BAĞININ DOĞRUDAN VEYA DOLAYLI KİŞİSELLİĞİ 138
A. Doğrudan ve Kişisel Menfaat Kavramı 139
B. Dolaylı ve Kişisel Menfaat Kavramı 142
1. Dolaylı Menfaat İlişkisinin Davacının Kimliği Üzerinden Görünümleri 147
a. Kamu Görevlisi Olma 148
b. Mahalle, Köy veya Belde Sakini Olma 153
c. Hizmetten Yararlanma 161
d. Kiracı Olma 165
e. Rekabete Dayanan İktisadi Menfaat 171
2. Ayrıksı Durum: Ortak Dolaylı Menfaat 175
a. Menfaat Kümelerinin Ortak Dolaylı Menfaati 175
aa. Dernekler 176
bb. Vakıflar 186
cc. Sendikalar 189
dd. Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları 201
IV. MENFAAT BAĞININ GÜNCELLİĞİ 211
A. Güncellik Niteliğinin Varlığı Bakımından Doğmamış Menfaatler 212
1. Muhtemel Menfaatler İçin İptal Davası Açılamayacağı Yönündeki Yaklaşım 212
2. İleride Ortaya Çıkması Kesin Olan Menfaat İhlali Tehdidi İçin Dava Açılabilir Görüşü 214
3. Görüşlerin Değerlendirilmesi 216
B. Doğmuş ve Güncel Menfaat Kavramı 217
1. İdari İşlemin Tesis Edildiği Tarihte Menfaatin Varlığını Yeterli Kabul Eden Görüş 218
2. Davanın Açıldığı Tarihte Menfaatin Bulunmasının Yeterli Olduğu Yönündeki Görüş 218
3. Davanın Açıldığı Tarihte ya da Hiç Olmazsa Dava Karara Bağlanırken Menfaatin Mevcut Olması Gerektiği Görüşü 224
4. Menfaatin Dava Açıldığı Tarihte Mevcut Olması ve Dava Süresince Devam Etmesi Gerektiği Görüşü 225
5. Görüşlerin Değerlendirilmesi 233
C. İdari İşlemin Geri Alınmasının ve Kaldırılmasının Menfaatin Güncelliğine Etkisi 235
Sonuç 239
Kaynakça 245
Kavram Dizini 261 |