|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
DOKUZUNCU BASKIYA ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI, GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM
I. TANIMLAR 47
A. Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 47
B. Suç Teriminin Tanımı 48
C. Ceza Normu (Ceza Kuralı) 48
1. Bağımsız – Bağımlı Ceza Normları 48
2. Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza
Normu 49
D. Davranış Normları (Davranış Kuralları) 49
E. Ceza Teriminin Tanımı 50
II. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 51
III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 51
A. Genel Olarak 51
1. Osmanlı Devleti Dönemi 52
2. Cumhuriyet Dönemi 52
IV. CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR 53
A. Asli Kaynaklar 53
1. Anayasa 53
2. Kanun 53
3. Uluslar arası Sözleşmeler 53
B. Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları 54
1. Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 54
2. Ahlak Kuralları 55
3. Din Kuralları 55
4. Mahkeme İçtihatları 55
5. Öğreti 55
6. Hukukun Genel İlkeleri 56
V. CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU 56
A. Yorum Yöntemleri 56
1. Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi 56
2. Mantıki Yorum Yöntemi 57
3. Sistematik Yorum Yöntemi 58
4. Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme
Yöntemi 58
5. Amaçsal Yorum Yöntemi 58
a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü
(Objektif) 59
b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği
Görüşü (Sübjektif): 59
c) Birleştirici Görüş: 59
6. Tarihsel Yorum Yöntemi 59
7. Hukukun Genel İlkeleri 60
8. Karşılaştırmalı Hukuk 60
B. Yorum Çeşitleri 61
1. Yapana Göre Yorum Çeşitleri 61
a) Yasama Yorumu 61
b) Yargı Yorumu 61
c) Öğreti Yorumu 62
2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 62
a) Daraltıcı Yorum 62
b) Genişletici Yorum 63
c) İlerletici Yorum 65
d) Düzeltici Yorum 65
VI. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 65
A. Anayasa Hukuku 65
B. Devletler Hukuku 65
C. Ceza Muhakemesi Hukuku 66
D. İnfaz Hukuku 66
E. Kriminoloji 67
F. İdare Hukuku 67
G. Ticaret Hukuku 67
H. Disiplin Hukuku 67
İKİNCİ BÖLÜM
TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK
VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE SORUMLULUĞUN ESASI 71
A. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri 71
1. Hukuk Devleti İlkesi 71
2. İnsanilik İlkesi 71
3. Kusur İlkesi 71
4. Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi
/Ceza Hukukunun Güvence İşlevi) 73
a) İlkenin Anlamı 73
b) İlkenin Tarihçesi 75
c) Kanunilik İlkesinin Özellikleri 76
(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması 76
(2) Kıyas Yasağı 76
(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili
Olmaması/Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Pravia) 79
(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 80
(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 80
(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza
Oluşturulamaması 81
(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici
İşlemleriyle Suç Oluşturması 82
d) Orantılılık İlkesi 84
e) Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 84
f) Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 84
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
VIII. CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 85
A. Genel Olarak 85
B. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 85
C. Yürürlülük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 87
D. Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması 87
1. Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler 87
a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi 87
b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi 89
c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi 90
d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması 92
e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması 93
2. Kanunların İleriye Yürümesi 93
3. Suçun İşlendiği Zaman 94
a) Hareket Görüşü 95
b) Netice Görüşü 95
c) Karma Görüş 95
4. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç
Türleri 96
a) Ani Suçlar 96
b) Sırf Hareket Suçları 96
c) Neticeli Suçlar 96
d) İhmali Suçlar 97
e) Kesintisiz Suçlar 97
f) Zincirleme Suçlar 97
g) İtiyadi Suçlar 98
h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler 98
i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar 98
IX. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 99
A. Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişki Görüşler 99
1. Hareket Görüşü 100
2. Netice Görüşü 101
3. Karma Görüş 101
4. Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş 102
B. Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer 102
1. Ani Suçlar 102
2. Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlarda
Suçun İşlendiği Yer 103
3. Kesintisiz Suç 103
4. İtiyadi Suç 103
5. İştirak Halinde İşlenen Suçlar 103
6. Zincirleme Suç 104
7. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç 104
8. Sınır Aşan (Transit) Suç 104
9. Bilişim Suçları 104
10. Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç 105
11. Seçimlik Hareketli Suç 105
C. TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 105
1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). 106
2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi 108
a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11) 109
(1) Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere
Sahip Türk Vatandaşlarının Yurt Dışındaki
İşledikleri Suçlar (Görev Suçları) 109
(a) Bu Fıkranın Uygulama Koşulları 110
(b) TCK m. 11’da Düzenlenen Faile Göre
Şahsilik İlkesinin Koşulları 110
(i) TCK m. 11/1’in Uygulama Koşulları 111
(ii) (TCK m. 11/2’in Uygulama Koşulları 111
b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1–2) 112
3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1–b) 114
4. Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1–a
/ TCK m. 13/1–c,d,e,f,g,ı) 115
a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi 116
(1) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesinin
Uygulanma Koşulları 116
b) TCK m. 13/1–a’ya Göre Evrensellik İlkesi 117
(1) TCK m. 13/1–a’ya Göre Evrensellik İlkesinin
Uygulanma Koşulları 117
c) TCK m. 13/1–c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi 118
(1) TCK m. 13/1 – c,d,e,f,g,ı’ya Göre Evrensellik
İlkesinin Uygulanma Koşulları 118
D. Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların
Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 119
E. Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması
İçin Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması 119
F. Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin
Türkiye’deki Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet
Hükmünden Mahsup Edilmesi 119
G. Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak
Yoksunluklarına Etkisi 119
X. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 121
A. Genel Olarak 121
B. Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları 122
C. Geri Verme Kurumunun Kaynakları 123
D. Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi
Bakımından Kabul Edilen Sistemler 124
E. Geri Vermenin Koşulları 124
1. 6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları 124
a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında
Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya
da Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olmalıdır 124
b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir
Yıl veya Daha Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı
Gerektirmeli 125
c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan
Cezanın En Az Dört Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza
Olmalıdır 125
d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep
Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De
Suç Olmalıdır 125
2. 6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları 126
a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu,
Siyasî Suç veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç
Niteliğinde Olması 126
(1) Düşünce Suçu 127
(2) Siyasi Suç 127
(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar 127
aa) Nesnel (Objektif) Kuram 127
bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 128
cc) Üstünlük Kuramı 128
(b) Siyasi Suçun İstisnaları 128
aa) Belçika Kuralı 128
bb) Terör Suçu 129
cc) Uluslararası Suçlar 129
(c) Siyasi Suç Çeşitleri 129
aa) Tam siyasi suç 129
bb) Nisbi siyasi suç 130
b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması 131
c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye
Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının Ya da Türk
Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin
Zararına İşlenmesi 132
d) Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması 132
e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması 132
f) İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması 134
g) İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen
Nedenlere Dayalı Olarak Soruşturma Veya
Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına Veya
Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü
Muameleye Maruz Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe
Sebeplerinin Bulunması 134
h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil
Nedeniyle Daha Önce Türkiye’de Beraat veya
Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması 135
i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile
Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin
Olması 136
(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve
Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan
Diğer Suçlar (Geri Vermeye Tabi Suçlar) 136
(a) Uçak Kaçırma Suçları 136
(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan
Kişilere Karşı İşlenen Suçlar 136
(c) Terörün Finansmanı 136
(d) Mali Suçlar 137
3. Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum 137
F. Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 137
1. Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları 139
G. Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 139
H. Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade
Talebinde Bulunulmasında Usul 140
İ. Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri 141
J. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı
Ülke Ceza Kanunun Değeri) 141
XI. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 143
A. Genel Olarak 143
B. Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından
Uygulanmasında İstisnalar 143
1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu 143
a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı
Sorumluluğu 144
b) Cumhurbaşkanının Görevi ile İlgili İşlediği Suçlardan
Sorumluluğu 144
2. Yasama Sorumsuzluğu 146
a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 146
(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun
Koşulları 147
(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları 148
b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 148
(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları 149
(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki
Farklar 150
(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda
Zamanaşımı Sorunu
C. Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından
Uygulanmasında İstisnalar 150
1. Diplomatlar 150
a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar 151
b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların
Dokunulmazlığı Farklıdır 151
2. Yabancı Askerler 152
a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 152
b) Yargı Yetkisi 153
(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi 153
(2) Öncelikli Yargı Yetkisi 153
c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi 153
(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 153
(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 154
d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 154
(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 154
(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 154
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI
XII. SUÇ KURAMI 155
XIII. SUÇUN UNSURLARI 155
A. Genel Olarak 155
B. Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) 156
1. Tipiklik ve Hukuka Aykırılık 158
2. Tipiklik ve Hukuki Hata 158
3. Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç 159
4. Tipiklik ve Kuruntu Suç 160
5. Tipiklik ve İşlenemez Suç 160
C. Tipiklikte Yer Alan Unsurlar 160
1. Tipikliğin Maddi Unsurları 162
a) Hareket 163
(1) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan
Durumlar 166
(2) Hareketin Sayısına Göre Suçların
Sınıflandırılması 167
(a) Tek Hareketli Suçlar 167
(b) Birden Çok Hareketli Suçlar 168
aa) Birleşmiş Hareketli Suçlar 168
bb) Bölünebilen veya Kesintili
Suçlar/Amaç Suç–Araç Suç 168
cc) Seçimlik Hareketli Suçlar 168
dd) İtiyadi Suçlar 169
(c) Geçitli Suçlar 170
(3) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 170
(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 171
(b) İhmali (Edilgen hareketle işlenen suçlar)
Suçlar 171
(4) Hareketin Önemine Göre Suçlar 176
(a) Serbest Hareketli Suçlar 176
(b) Bağlı Hareketli Suçlar 176
(5) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine
Göre Suçların Sınıflandırılması 177
(a) Ani Suç 177
(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 178
(6) Hareketin Aşamasına Göre Suçların
Sınıflandırılması 181
(a) Kalkışma Suçları 181
2. Netice 181
a) Neticeye Göre Suçların Tasnifi 182
(1) Neticesi harekete bitişik suçlar (Neticesiz
suçlar, Şekli suçlar, Sırf Hareket Suçları) –
Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar) 182
(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz
Suçlar/Sırf Hareket Suçları/Soyut Neticeli
Suçlar) 182
(b) Neticeli Suçlar (Maddi neticeli suçlar) 183
(c) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar 185
3. Nedensellik Bağı 185
a) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik
Düşüncesi = Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği 186
b) Uygun Sebep Kuramı 186
c) Etkin Sebep Kuramı 187
d) En Etkin Sebep Kuramı 187
e) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi) 187
f) Beşeri Nedensellik Kuramı 187
g) Objektif Yüklenebilirlilik (İsnadiyet) Kuramı 188
h) Bazı Nedensellik Durumları 189
(1) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice) 189
(2) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek
Netice) 189
(3) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik 190
(4) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi 191
(5) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin
Eklenmesi 192
(6) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve
Mağdurun Kusuru İle Bir Nedenin Eklenmesi 192
(7) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 193
(8) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/
Nedensellik Bağının Kesilmesi) 193
(9) Varsayılan Nedensellik 194
(10) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması 194
(11) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında
Olması 194
(12) Sosyal Nedensellik 195
(13) Risk Azalması 195
(14) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması 195
(15) Rücu Yasağı 196
(16) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen
Yükümlülüğüne Uymasına Rağmen Neticenin
Gerçekleşmesi 197
(17) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik 197
4. Fail 198
a) Özgü Suç 199
b) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 200
(1) Tüzel Kişilik Kavramı 200
(2) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 201
(a) Farazilik Kuramı 201
(b) Gerçeklik Kuramı 201
(c) Karma Kuram 201
(3) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai
Sorumluluğu ve Faillik Durumu 201
(4) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 201
5. Mağdur 202
6. Suçun Konusu 204
a) Suçun Maddi Konusu 205
b) Suçun Hukuki Konusu 206
c) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması 206
(1) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı 206
(a) Zarar Suçu 206
(b) Tehlike Suçu 207
(i) Somut Tehlike Suçu 208
(ii) Soyut Tehlike Suçu 208
D. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları 209
1. Genel Olarak 209
a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur
Kavramları Arasındaki İlişki 210
b) Hareket Yeteneği İle Kusur Yeteneği Kavramları
Arasındaki İlişki 210
c) Suçun Manevi Unsuru İle Kast ve Taksir Kelimeleri 210
2. Kast 211
a) Kastı Açıklayan Kuramlar 211
(1) Tasavvur Kuramı 211
(2) Bilinç ve İrade Kuramı 211
b) Kastın Unsurları 212
(1) Kastın Bilme Unsuru 212
(2) Kastın İsteme Unsuru 214
(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 215
(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast) 215
(c) Olası Kast 216
(i) Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya
Atılan Kuramlar 216
(ii) Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi
veya Yoğunluğu 217
(iii) Olası Kastta Sorumluluk 217
(3) Kastın Aranacağı Zaman 218
(a) Başlangıç kastı 218
(b) Eş zamanlı Kast 218
(c) Eklenen Kast 219
(4) Kastın Türleri 219
(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus
Directus) 219
(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) 220
(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 220
(d) Özel Kast 220
(e) Ani Kast 220
(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı 221
3. Taksir 222
a) Genel Olarak 222
b) Taksirin Unsurları 222
(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 223
(2) Hareketin İradiliği 223
(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 224
(4) Neticenin Öngörülebilir Olması 225
(5) Neticenin İstenmemiş Olması 225
(6) Hareket İle Netice Arasında Nedensellik
Bağının Bulunması 226
C) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu 226
(1) Üçüncü Kişinin Hareketi 226
(a) Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur. 226
(b) Üçüncü kişinin hareketi kusurludur 227
(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur 227
(ii) Üçüncü Kişi Taksirle Kusurludur 227
(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur 228
(2) Mağdurun Hareketi 228
(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir 228
(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak
Kusurlu ve Hukuka Aykırı da Değildir 228
(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur 228
(i) Meydana Gelen Netice Tamamen
Mağdurun Kusurlu Hareketinden
Meydana Gelmiştir. 228
(ii) Meydana Gelen Netice Bakımından
Hem Fail Hem de Mağdur Kusurludur. 229
d) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/
Taksirin Görünüş şekilleri) 229
(1) Dikkatsizlik 229
(2) Özensizlik (Tedbirsizlik) 230
e) Taksirin Derecelendirilmesi 230
f) Taksir Türleri (Çeşitleri) 230
(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz
Taksir 231
(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu
Taksir)=Nitelikli Taksir 231
(3) Bilinçsiz Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımı 231
(4) Bilinçsiz Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki
Sonuçları 232
g) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı 232
h) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi Olarak ve
Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep 233
i) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 233
j) Taksir ve Teşebbüs 234
k) Taksir ve İştirak 234
l) Taksir ve Hata 234
m) Taksir ve Kabahat 235
n) Taksir ve Kusur 235
o) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk 235
4. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 236
(1) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum
Şekilleri 236
(2) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri 237
(a) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 237
(b) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice
Sebebiyle Ağırlaşan Suç 237
(3) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda
Kast/Taksir Bileşimi (Kombinasyonu) 238
(4) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs 239
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 240
(6) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz
Sorumluluk 240
E. Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk
Nedenlerinin Bulunmaması 241
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri 243
G. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin
Sınıflandırılması Sorunu 245
H. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 246
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa 246
a) Kanun Teriminin Anlamı 246
b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 247
(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı 248
(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 248
(a) İhtar 248
(b) Bedeni Kuvvet Kullanma 248
(c) Maddi Güç Kullanma 248
(d) Silah Kullanma 248
(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık
İlkesi 250
(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 250
c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi 251
2. Meşru Savunma 251
a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği 251
b) Meşru Savunmanın Koşulları 252
(1) Saldırıya İlişkin Koşullar 252
(a) Bir Saldırı Olmalıdır 252
(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır 253
(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya
Gerçekleşmesi veya Tekrarı Muhakkak
Olmalıdır 254
(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş
Olmalıdır 255
(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı
Olabileceği Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De
Yönelebilir 256
(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan
Kaynaklanmalıdır 256
(2) Savunmaya İlişkin Koşullar 257
(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır 257
(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran
Bulunmalıdır 257
(i) Konu Bakımından Orantı/Haklar
Arasında Orantı 258
(ii) Araç Bakımından Orantı 258
(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda
Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır 259
c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma 259
d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve
Kendiliğinden Harekete Geçen Önlem/Offendicula 260
e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 261
(1) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması Mazur
Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya Telaş
ile Aşılması 261
(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast
Olmaksızın Aşılması (Taksir ile Aşılması) 261
(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya
Olası Kast) ile Aşılması 262
(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak
Aşılması 262
f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar
Görmesi 262
g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi 262
3. Hakkın Kullanılması 263
a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 263
b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın
Kullanılması Durumları 264
(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale 264
(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin
Yetkili Kişi Olması Gerekir 265
(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve
Muhtemel Sonuçları Bakımından
Aydınlatılmış Olması Gerekir 265
(c) Hastanın Rızasının
Bulunması/Aydınlatılmış veya
Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken
Geçerli Rızası 266
(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu
(Endikasyon) 267
(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine
Uygun İcra Edilmiş Olması/Hekimlik
Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda
Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra
Edilmiş Olunması Gerekir 267
(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı
İle Yapılmış Olması 268
(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı 268
(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası 268
(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası 269
(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının
İcrası/Gazetecilik Mesleğinin İcrası 269
(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması 269
(7) Spor Faaliyetleri 270
(8) Tedip Hakkı 270
(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı 270
(10) Organ ve Doku Nakli 271
4. İlgilinin Rızası 272
a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri 273
(1) Tipikliği Kaldıran Rıza 273
(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza 273
b) Rızanın Hukuki Esası 274
c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin
Gereken Koşullar 275
(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta
Bulunabileceği Bir Hakkın Bulunması 275
(a) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 – 169) 275
(i) Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85) 276
(ii) Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar
(TCK m. 86 – 96) 276
(iii) Çocuk Düşürtme, Düşürme veya
Kısırlaştırma (TCK m. 99 – 101) 277
(iv) Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar
(TCK m. 102 – 105) 277
(v) Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 –
124) 277
(vi) Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 – 131) 277
(vii) Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına
Karşı Suçlar (TCK m. 131 – 140) 278
(viii)Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141
– 169) 278
(2) Rızaya Ehliyet 278
(3) Rıza Açıklaması 279
5. TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak
Yükümlülüklerin Çatışması 280
a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği
Şekiller 280
(1) İki Eşit Değerin Korunması Aşamasında
Yükümlülüklerin Çatışması 280
b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında
Yükümlülüklerin Çatışması 281
İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 281
1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması 282
2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir ile
Aşılması 282
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik
veya Heyecan ile Aşılması 282
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak
Aşılması 283
XIV. KUSURLULUK 283
A. Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 284
B. Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki 284
C. Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 285
1. Psikolojik Kuram 285
2. Normatif Kuram 285
D. Kusurluluğun Kapsamı 286
1. Fiil Kusuru 286
2. Fail Kusuru 286
E. Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki 286
F. Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki 286
G. Kusurluluğun Unsurları 287
1. Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 287
a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 288
b) Kusur Yeteneği İle Kusurluluğu Etkileyen Haller
Kavramları Arasındaki İlişki 288
2. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin
Bulunmaması 289
a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 289
(1) Yaş Küçüklüğü 290
(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK
m. 31/1) 290
(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK
m. 31/2) 290
(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m.
31/3) 291
(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara
Uygulanacak Hükümler 291
(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan
Çocuklara İlişkin TCK ve CMK’da
Öngörülen Özel Düzenlemeler 291
(2) Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33) 293
(3) Akıl Hastalığı=(TCK m. 32) 294
(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi
Bakımından Kabul Gören Sistemler 294
(i) Biyolojik Sistem 294
(ii) Psikolojik Sistem 294
(iii) Karma Sistem 294
(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine
Etki Eden Durumları 295
(4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu
Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) 295
(a) Geçici Nedenler 296
(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 296
(i) İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya
Uyuşturucu Madde Alma 297
(ii) İsteyerek (İrade İle) Alkol veya
Uyuşturucu Madde Alma 297
H. Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) 299
1. Yetkili Amirin Emrini İfa 300
a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları 300
(1) Bir Emir Bulunmalıdır 300
(2) Emir Hukuka Uygun (Meşru) Olmalıdır 301
(a) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 301
(i) Emri Verenin Hukuken Emir Vermeye
Yetkili Olması 301
(ii) Emri Yerine Getirenin Hukuken Emri
Yerine Getirme Yükümlülüğü İçinde
Olması 301
(iii) Emrin Kanunun Öngördüğü Bütün
Şekil Kurallarına Uygun Olması 302
(b) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk 302
(i) Emrin Konusu Hukuka Uygundur 302
(ii) Emrin Konusu Hukuka Aykırıdır 302
(iii) Emrin Konusu Suçtur 304
(3) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır 304
(4) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır
(Emir Bağlayıcı Olmalıdır) 304
2. Zorunluluk Hali 304
a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 305
(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği Açıklayan
Kuramlar 305
(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı 305
(b) Manevi Cebir Kuramı 305
(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı 305
(d) Amaç Kuramı 305
(e) Hakların Çatışması Kuramı 306
(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin
Kuramlar 306
(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk
Sebebi Olduğu Kuramı 306
(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi
(Kusurluluğu Kaldıran) Olduğu Kuramı 306
(c) Fark Gözetme Kuramı 306
(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki
Niteliği 307
(4) Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Bir
Neden Olması Nedeniyle Hukuka Uygunluk
Sebebi ile Kusurluluğu Kaldıran Sebep
Arasındaki Farklar 308
b) Zorunluluk Halinin Koşulları 308
(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar 309
(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır 309
(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır 309
(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır 310
(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş
Olunmalıdır 310
(2) Korunmaya İlişkin Koşullar 311
(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma
İmkânının Bulunmaması 311
(b) Tehlike İle Korunmaya Yönelik
Gerçekleştirilen Hareket Arasında
Nedensellik Bağının Bulunması 312
(c) Tehlike İle Korunmaya Yönelik
Gerçekleştirilen Hareket Arasında Orantı
Bulunması 312
(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün
Bulunmaması 313
c) Zorunluluk Hali İle Meşru Savunmanın
Karşılaştırılması 313
3. Cebir ve Şiddet 314
4. Korkutma veya Tehdit 315
5. Hata (Yanılma) 317
a) Hata Kavramı 318
b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi
Hata/Unsur Yanılgısı) 318
(1) Suçun Konusunda Hata 321
(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata) 322
(3) Nedensellik Bağında Hata 323
(4) Hedefte Sapma 324
c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata 326
(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 326
(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata 327
(3) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli
Haller ve Bu Hallerde Hata 328
(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından
Kaynaklanan) Nitelikli Haller 328
(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller 328
(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller 329
d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere
Ait Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata 329
(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 330
(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde
Hata 330
e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık
Hatası, Tipiklik Hatası) 331
6. Kaza ve Tesadüf (Öngörememe/Beklenememe) 333
7. Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı koyamama) 334
İ. Kusurluluğu Azaltan Haller 336
1. Haksız Tahrik 336
a) Genel Olarak 336
b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza
Verilmesinin Hukuki Sebebi / Haksız Tahrik
Kurumunun Hukuki Niteliği 337
(1) Öznel (Sübjektif) Görüş 337
(2) Nesnel (Objektif) Görüş 337
(3) Karma Görüş 338
c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından
ETCK ile TCK Arasındaki Farklar 338
d) Haksız Tahrikin Koşulları 338
(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır 338
(2) Hareket Haksız Olmalıdır 339
(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme,
Acı Duyma, Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli
Elem) Meydana Gelmelidir 340
(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme,
Acı Duyma, Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir
(Nedensellik Bağı) 340
(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin
Kaynağına Yönelmiş Olmalıdır 341
e) Haksız Tahrik İle Bazı Ceza Hukuku Kurumları
Arasındaki İlişki 342
(1) Haksız Tahrik İle Tasarlama Arasındaki İlişki 342
(2) Haksız Tahrik İle Taksirli Suç Arasındaki ilişki 342
(3) Haksız Tahrik İle Kan Gütme Saiki/Özel Kast
Arasındaki İlişki 342
(4) Haksız Tahrik İle Meşru Savunma Arasındaki
ilişki 343
(5) Haksız Tahrik İle Hata Arasındaki İlişki 343
(6) Haksız Tahrik İle Takdiri Hafifletici Nedenler
Arasındaki İlişki 344
(7) Haksız Tahrik İle İştirak Arasındaki ilişki 344
XV. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ 344
A. Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması 345
1. Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller 345
2. Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 345
a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller 345
(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 346
(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 346
(3) Fail İle Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından
Nitelikli Haller 346
(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 346
b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller 346
(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller 346
(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından
Nitelikli Haller 347
c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 347
XVI. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 348
A. Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları 348
B. Ön Koşullar 351
C. Ceza Muhakemesi Koşulları 351
D. Şahsi Cezasızlık Sebepleri 352
1. TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri: 353
2. TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri: 354
3. TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi
İndirim Nedenleri 354
E. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran
Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık 354
BEŞİNCİ BÖLÜM
SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ
XVII. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 355
A. TEŞEBBÜS 355
1. Kavram 355
2. ETCK İle TCK’nın Karşılaştırılması 355
3. Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi 356
a) Öznel (Sübjektif) Görüş 356
b) Nesnel (Objektif) Görüş 356
c) Etki Görüşü 357
d) Karma Görüş 357
4. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 357
5. Teşebbüsün Koşulları/Unsurları 358
a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır 358
b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir
Suç Olmalıdır 359
c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan
Doğruya Başlamak 360
(1) Elverişli Hareketin Anlamı 360
(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama 361
d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra
Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin
Gerçekleştirilememesi 363
(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra
Hareketinin Tamamlanamaması 363
(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin
Gerçekleştirilememesi 363
6. Gönüllü Vazgeçme 364
a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 365
b) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları 365
c) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti 366
d) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme
ve Şeriklere Etkisi 367
e) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki 368
7. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 369
8. İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 370
9. Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar 371
a) Ceza Hukukunda Bazı Suçlarda Teşebbüsün
Mümkün Olup Olmadığı Tartışmalıdır. Bu Nedenle,
Teşebbüs Bu Suçlarda Özellik Göstermektedir.
Burada, Bu Durumlara Değinilecektir. 371
10. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 373
XVIII. İŞTİRAK 373
A. Genel Olarak 373
B. İştirakın Hukuki Esası 376
C. İştirake Suç Sayısı 376
1. Suç Birliği Görüşü 376
2. Suç Ayrılığı Görüşü 377
D. İştirakın Hukuki Niteliği 377
E. İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda
Kabul Edilen Sistemler 377
1. Eşitlik (Teklik) Sistemi 377
2. İkilik Sistemi 377
3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 378
F. İştirak Şekilleri/Türleri 378
1. Faillik 379
a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) 380
b) Müşterek Faillik 380
(1) Müşterek Failliğin Unsurları 380
(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek
Hâkimiyet Kurma/Hareketin Birlikte İcra
Edilmesi 380
(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması 382
(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 383
(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 383
(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik 383
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek
Faillik 383
c) Dolaylı Faillik 384
2. Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) 389
3. Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 389
a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması 389
b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının
Bulunması 390
c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs
Aşamasına Varmış Olması (İcra Hareketlerine
Başlanmış Olunması) 392
d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması 393
e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması 395
4. Şeriklik Şekilleri 396
a) Müşterek Faillik 396
b) Azmettirme 396
c) Yardım etme 399
(1) Yardım Etme Şekilleri 401
5. Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere
Yansıması (Sirayeti) 403
a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması 403
(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler 403
(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler 403
b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması 404
c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması 404
6. Gönüllü Vazgeçme 404
XIX. SUÇLARIN İÇTİMAI 407
A. Genel Olarak 407
B. Bileşik Suç 408
1. Genel Olarak 408
2. Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri 408
a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç 408
b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç 409
3. Bileşik Suçta Manevi Unsur 409
4. Bileşik Suçta Zamanaşımı 410
5. Bileşik Suçta İştirak 410
6. Bileşik Suçta Uzlaştırma 410
7. Bileşik Suçta Teşebbüs 411
8. Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme 411
9. Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi 411
C. Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) 412
1. Genel Olarak 412
2. Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan
Görüşler 413
a) Tek Suçun Varlığı Görüşü 413
b) Çok Suçun Varlığı Görüşü 413
3. Zincirleme Suçun Koşulları 413
a) Suç İşleme Kararında Birlik 413
b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi 415
c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi 418
d) Mağdurun Aynı Olması 418
4. Zincirleme Suçta Yaptırım 419
D. Fikri İçtima 420
1. Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler 421
a) Suç Tekliği Görüşü 421
b) Suç Çokluğu Görüşü 421
2. Fikri İçtimanın Koşulları 422
a) Tek Fiilin Bulunması 422
(1) Fiil Kelimesinden Hareket Anlayan Görüş 422
(2) Fiil Kelimesinden Netice Anlayan Görüş 423
b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi 424
3. Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 424
4. Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar 425
a) Maddi Unsur 425
b) Manevi Unsur 425
c) Teşebbüs 425
d) İştirak 425
e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza
İlişkisini Düşüren Nedenler 426
f) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima 426
XXX. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN
TEKLİĞİ) 427
A. Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda
Tek Bir Normun Uygulanmasının Gerekçeleri 427
1. Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 427
2. Asli Norm – Tali (İkincil) Norm İlişkisi / Asli Normun
Önceliği – Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi 428
3. Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi 429
ALTINCI BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ
XXXI. YAPTIRIM KURAMI 431
A. Genel Olarak 431
B. TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri 431
1. Ceza 431
a) Cezanın Amaçları 431
(1) Mutlak Görüşler 432
aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı 432
bb) Cezanın Adalet Amacı 432
(2) Nisbi Görüşler 432
aa) Özel Önleme 433
bb) Genel Önleme 433
(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş 433
2. Cezanın Özellikleri/Nitelikleri 434
3. Cezanın Türleri 435
a) Hapis Cezası 435
(1) Müebbet Hapis Cezası 435
(2) Süreli Hapis Cezası 435
b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek
İmkânlar 436
(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 436
(a) Hukuki Nitelik 436
(b) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek
Yaptırımların Uygulanma Koşulları 436
aa) Nesnel (Objektif) Koşullar 436
bb) Öznel (Sübjektif) Koşul: 437
(c) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek
Yaptırımlar 437
(d) Suç Tanımında Hapis Cezası İle Adlî Para
Cezasının Seçenek Olarak Öngörüldüğü
Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse;
Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına
Çevrilmez. (TCK m. 50/2) 439
(e) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm
Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm
Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis
Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını
Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş
Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya
Daha Az Süreli Hapis Cezası, Birinci Fıkrada
Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine
Çevrilir. (TCK m. 50/3). 440
(f) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis
Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer
Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci Fıkranın (A)
Bendine Göre Adlî Para Cezasına Çevrilebilir.
Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde
Uygulanmaz. (TCK m. 50/4) 441
(g) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde
Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para
Cezası veya Tedbirdir. (TCK m. 50/5) 441
(h) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet
savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz
gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin
yerine getirilmesine başlanmaması veya
başlanıp da devam edilmemesi halinde, infaz
hâkimliği (14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı
Kanun) kısa süreli hapis cezasının tamamen
veya kısmen infazına karar verir ve bu karar
derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci fıkra
hükmü uygulanmaz. (TCK m. 50/6) 442
(i) Hükmedilen Seçenek Tedbirin
Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle
Yerine Getirilememesi Durumunda,
Hükmü Veren infaz hâkimliğince Tedbir
Değiştirilir 442
(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 442
(a) Genel Olarak 442
(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği 443
(c) Ertelemenin Koşulları 443
aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1). 443
bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1–b)
Mahkûmun Suçu İşledikten Sonra
Yargılama Sürecinde Gösterdiği
Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç
İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede
Bir Kanaatin Oluşması 446
cc) Erteleme kararı verilebilmesi için ek
seçimlik koşullar Erteleme Kararının
Mağdurun veya Kamunun Uğradığı
Zararların Giderilmesi Koşuluna
Bağlanması (TCK m. 51/2) 447
(d) Erteleme Kararı 448
(e) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). 448
(f) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun
Yükümlülükleri 448
(g) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün
Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi 449
(h) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi,
Kasıtlı Bir Suç İşlenmemesi veya
Yükümlülüklere Uyulması 450
c) Adli Para Cezası 450
(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından
Kabul Edilen Sistemler 451
(a) Klasik Sistem 451
(b) Gün Para Cezası Sistemi 451
(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası
Sistemi 452
(i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi 452
(ii) Belirlenen Adli Para Cezasının
Uygulanması 454
(iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine
Getirilmemesi 454
(iv) Adli Para Cezasında Erteleme,
Zamanaşımı 455
4. Güvenlik Tedbirleri 455
a) Genel Olarak 455
b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli
Olan Koşullar 455
c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği 456
d) Güvenlik Tedbirinin Amacı 456
e) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki
Farklar 456
f) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak
Noktalar 457
g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri 458
(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma 458
(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma
Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Koşulları 458
(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma
Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Süresi 459
(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden
Sonra Belirli Bir Süre Devam Edeceği
Durum 460
(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları 460
(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları 461
(2) Müsadere 461
(a) Genel Olarak 461
(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği 462
(c) Müsadere Türleri 462
i) Eşya Müsaderesi 462
ii) Kazanç Müsaderesi 465
(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 467
(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 467
(5) Alkol Veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler
Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri 468
(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri 468
(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik
Tedbirleri 468
(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik
Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları 469
(i) Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne
Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir
Özel Hukuk Tüzel Kişisi Bulunmalıdır 469
(ii) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya
Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin
Verdiği Yetkinin Kötüye Kullanılması
Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir 469
(iii) Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk
Tüzel Kişisinin Yararına İşlenmelidir 470
(iv) Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak
Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına
Yönelik Açık Hüküm Bulunmalıdır 470
(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir
Yetkisi/Orantılılık İlkesi 470
(c) Uygulanacak Tedbirler 470
(i) İznin iptali, 2) Müsadere 470
XXXII. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR 471
A. Genel Olarak 471
B. Tekerrürün Hukuki Niteliği 471
C. Tekerrür Türleri 472
D. Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları 474
1. Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen
Mahkûmiyet Kararı Kesinleşmiş Olmalı 474
2. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 475
3. Tekerrür Süresi 476
E. Tekerrür yasakları 477
F. Tekerrürün Sonuçları 477
YEDİNCİ BÖLÜM
CEZANIN BELİRLENMESİ, MAHSUP, SANIĞIN VE HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ, AF, ZAMANAŞIMI, ŞİKÂYET, ÖNÖDEME
XXXIII. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 479
A. Genel Olarak 479
B. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas
Alınan Ölçütler 480
C. Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 481
D. Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı 481
E. Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde
Uygulanması 482
1. Cezayı Artıran Nitelikli Haller 482
2. Cezayı Azaltan Nitelikli Haller 483
F. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu belirlemede Uyulacak
Usuller 483
1. Takdiri İndirim Nedenleri 484
a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri 484
b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri 486
G. Cezanın hesaplanması 486
1. Hapis Cezasının Hesaplanması 486
2. Adli Para Cezasının Hesaplanması 486
3. Cezaların İçtimaı 488
H. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 488
İ. Mahsup 489
1. Mahsubun Uygulanma Koşulları 489
a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır 489
b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm
Kesinleşmeden Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış
Olmalıdır 490
c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir 490
d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme
Vermelidir 490
SEKİZİNCİ BÖLÜM
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER
XXXIV. GENEL OLARAK 491
XXXV. SANIĞIN ÖLÜMÜ 491
XXXVI. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 492
XXXVII. AF 492
A. Genel Olarak 492
B. Affın Türleri 492
1. Genel Af 493
2. Özel Af 494
XXXVIII. ZAMANAŞIMI 494
A. Genel Olarak 494
B. Dava Zamanaşımı 495
1. Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar 495
2. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 496
3. Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 497
a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre 497
(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava
Zamanaşımı Süresi 497
b) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi 497
c) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas
Alınacak Ceza 498
(1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava
Zamanaşımının Belirlenmesi 498
d) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı
Anın Tespiti 499
(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı
Gerektiren Haller Bakımından 499
(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri
ve Mağdurun Yaşı Bakımından 499
(a) Tamamlanmış Suç 499
(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç 500
(c) Kesintisiz Suç 500
(d) Zincirleme Suç 500
(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 500
(f) İştirak Halinde İşlenen Suç 500
e) Dava Zamanaşımın Durması ve Kesilmesi 500
(1) Dava Zamanaşımın Durması 500
(a) İzin 501
(b) Karar 501
(c) Bekletici Meselenin Çözümü 502
(d) Kaçak Kararı 502
(2) Dava Zamanaşımın Kesilmesi 503
(a) Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: 503
(i) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı
Huzurunda İfadesinin Alınması veya
Sorguya Çekilmesi 503
(ii) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında
Tutuklama Kararının Verilmesi 504
(iii) Suçla İlgili Olarak İddianame
Düzenlenmesi 505
(iv) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da
Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 505
(b) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine
Dava Zamanaşımının Uzaması 506
C. Ceza Zamanaşımı 506
1. Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler 507
a) Yaş Küçükleri Bakımından Sürenin Kısaltılması 507
2. Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı 507
3. Ceza Zamanaşımının Durması 508
a) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 508
4. Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 509
5. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 510
6. Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik
Tedbirlerine) Etkisi 510
7. Müsaderede Zamanaşımı 510
8. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 510
XXXIX. ŞİKÂYET 511
A. Tanım 511
B. Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği 511
C. Şikâyetin Koşulları 511
1. Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir 511
2. Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet
Hakkını Kullanması Gerekir 512
3. Şikâyet hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde
Yapılmış Olması Gerekir 512
4. Şikâyet Hakkının İlgili Mercilere Yapılması Gerekir 512
5. Şikâyet Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir 513
D. Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar 513
1. Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme) 513
2. Yapılan Şikâyetin Geri Alınması 513
3. Şikâyette Sirayet 514
a) Şikâyetin Hakkının Kullanılmasında Sirayet 514
b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet 514
XL. ÖNÖDEME 516
A. Koşulları 516
1. Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 516
a) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Seçimlik Olarak
Öngörülmüş Olabilir 517
b) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş
Olabilir. 517
2. Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi 517
a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır 517
b) Ödenmesi Gereken Miktar Hapis Cezasıdır 517
c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 518
3. Önödeme Usulü ve Sonuçları 518
a) Soruşturma Evresi Bakımından 518
b) Kovuşturma Evresi Bakımından 518
4. Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar 519
5. Önödemenin Sonuçları 519
6. Önödemenin Etkileri 520
KAYNAKÇA 521 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
