|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 5
Önsöz 7
Kısaltmalar Listesi 21
Birinci Kısım
KOOPERATİFÇİLİK
Birinci Bölüm
KOOPERATİFÇİLİĞE GENEL BAKIŞ
1. Kooperatifin Tarifi 25
2. Kooperatiflerin Gruplandırılması 27
3. Kooperatifleri Diğer Ticaret Şirketlerinden Ayırt Eden Özellikler 29
4. Kooperatiflerin Sermaye Şirketlerinden Farkı 30
5. Kooperatifler Dernek Değildir 31
6. Kooperatiflerin Diğer Ticaret Şirketlerine Göre Avantajları 33
7. Kooperatiflerin Ekonomiye Olan Katkıları ve Ekonomik Sektörlerde Kooperatiflerin Rolü 34
8. Hukuki Altyapı 36
8.1. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu 36
8.2. 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu 36
8.3. 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun 37
9. Kooperatiflerden Sorumlu Bakanlıklar 37
10. Kooperatif Türlerine İlişkin Bilgiler 39
İkinci Bölüm
KOOPERATİF HESAPLARI
1. Ortaklık İçi ve Ortaklık Dışı İşlem Kavramı 43
2. Kooperatif Hesapları 45
3. Kooperatifler İçin Kâr ve Zarar Kavramları 46
4. Sermaye Paylarına Faiz Verilmesi 48
5. Ortaklık Dışı İşlemlerden Elde Edilen Hasılanın Dağıtımı 49
6. Ortaklık İçi ve Ortaklık Dışı İşlem Farkı 50
7. Menfi Neticelerin Ortadan Kaldırılması 52
7.1. Olumlu Gelir Gider Farkından Pay Alma Hakkı 53
7.2. Ortaklık Dışı İşlemlerden Elde Edilen Hasılanın Ortaklara Dağıtımı veya Özel Fonda Toplanması 54
7.3. Ek Ödeme 55
8. Yedek Akçe Ayrımı 56
9. Ortaklar ve Personel İçin Yardım Fonları 58
10. Gelir Gider Farkından İlk Ayrılacak Fonlar 59
11. Yedek Akçelerin ve Fonların Kullanış Şekil ve Şartları 59
12. Gelir Gider Farkı Bölüşümünün Örneklendirilmesi 60
İkinci Kısım
VERGİ UYGULAMALARI
Birinci Bölüm
KOOPERATİFLER KANUNUNA GÖRE VERGİLENDİRME
1. Muafiyet ve İstisna Kavramları 65
2. Kooperatifler Kanununda Kooperatiflere Tanınan Vergi Muafiyetleri 67
2.1. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Muafiyeti 67
2.2. Her Nevi Defterler ile Anasözleşmelerin Tasdikinde Harç ve Damga Vergisi Muafiyeti 69
2.3. Sahip Olunan Taşınmaz Mallardan Alınacak Vergilerdeki Muafiyet 69
2.4. Ortakların Temlik Edecekleri Taşınmazların Vergi ve Harç Muafiyeti 71
2.5. Çıkma İsteğinin Reddi Halinde, Noter Aracılığıyla Yapılacak Bildirimle İlgili Damga Vergisi, Harç ve Resim İstisnası 72
2.6. Taşınmaz Malların İrtifak Haklarının ve Taşınmaz Mükellefiyetinin Kooperatiflere Sermaye Olarak Konulması Halinde Vergilendirme 72
3. Kooperatifler Kanununa Göre Kooperatiflerin Vergilendirilmesinde Dikkat Edilecek Yönler 72
3.1. Kârdan (Olumlu Gelir–Gider Farkından) Yapılacak Zorunlu Kesintiler 73
3.1.1. Yedek Akçeler 73
3.1.2. Üst Birlik (Kuruluş) Fonu 73
3.2. Kârdan Yapılacak İsteğe Bağlı Kesintiler 74
3.2.1. Risturn 74
3.2.2. Ortak ve Personele Yardım Fonu 74
3.2.3. Yatırım ve Geliştirme Fonu 74
İkinci Bölüm
VERGİ MEVZUATINA GÖRE
KOOPERATİFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
1. Genel Açıklama 77
2. Kooperatiflerle İlgili Vergisel Kavramlar 77
2.1. Vergi Mükellefi 77
2.2. Verginin Konusu 78
2.3. Vergiyi Doğuran Olay 79
2.4. Verginin Sorumlusu 80
2.5. Vergi Muafiyeti 80
2.5.1. Kurumlar Vergisi Kanununda Kooperatiflere Tanınan Vergi Muafiyetleri 80
2.5.1.1. Sermaye Üzerinden Kazanç Dağıtılmaması 83
2.5.1.2. Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Kazanç Üzerinden Hisse Verilmemesi 84
2.5.1.3. Yedek Akçelerin Ortaklara Dağıtılmaması 84
2.5.1.4. Sadece Ortaklarla İş Görülmesi 85
i. İlgili Özelgeler 87
2.5.1.4.1. Üretim Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler 88
ii. İlgili Özelgeler 89
2.5.1.4.2. Kredi Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler 91
iii. İlgili Özelgeler 91
2.5.1.4.3. Yapı Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler 92
iv. İlgili Özelgeler 93
2.5.1.5. Yapı Kooperatiflerinin Kurumlar Vergisi Muafiyetinde Özel Şartlar 98
2.5.2. Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kooperatiflerde Ortak Dışı İşlemlerin Vergilendirilmesi 99
2.5.2.1. Kurumlar Vergisinden Muaf Kooperatiflerin Ayrı İktisadi İşletme Kurmaları ve Bunların Ayrı Defter Tutup Tutmayacakları 101
v. İlgili Özelgeler 103
2.5.3. Kooperatiflerin Şarta Bağlı Muafiyetlerinin Kaybedilmesi veya Kazanılması 107
2.6. Vergi İstisnası 108
2.6.1. Risturn İstisnası 110
2.6.1.1. Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası 110
2.6.1.2. Risturn İstisnasından Faydalanabilmenin Şartları 111
2.6.1.3. Risturnun Hesaplanması 111
2.6.1.4. Kooperatiflerin Taşınmaz Mal Satışlarına İlişkin İstisna 112
2.6.1.5. Kooperatiflerin Yurtiçi İştirak Kazancına İlişkin İstisna 114
vi. İlgili Özelgeler 114
2.6.2. Kooperatiflere Gider Vergileri Kanununda Tanınan İstisnalar 117
2.6.3. Kooperatiflere Damga Vergisi Kanununda Tanınan İstisnalar 117
2.6.4. Kooperatiflere Belediye Gelirleri Kanununda Tanınan İstisnalar 120
2.6.5. Kooperatiflere Emlak Vergisi Kanununda Tanınan İstisnalar 121
2.6.6. 2982 sayılı Konut İnşaatında ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yapılacak Yatırımlarda Vergi, Resim ve Harç İstisna ve Muaflıkları Tanınması Hakkında Kanunda Yer Alan İstisnalar 121
2.7. Kamu Alacaklarının Tahsili Yönünden Kooperatif Yöneticilerinin Sorumluluğu 122
2.8. Kooperatiflerin Vergi Kesintisi Yapma Zorunluluğu 126
2.8.1. Gelir Vergisi Kesintisi 126
vii. İlgili Özelgeler 128
2.8.2. Kurumlar Vergisi Kesintisi 129
viii. İlgili Özelgeler 129
2.8.3. Katma Değer Vergisi Kesintisi 131
2.8.4. Gayrimenkul Kira Geliri Elde Eden Kooperatiflerin Vergi Tevkifatı Karşısındaki Durumları 133
2.8.4.1. Kooperatif Taşınmazlarının Tevkifat Yapmakla Sorumlu Bulunan Kişilere Kiraya Verilmesi Halinde Vergilendirme 135
2.8.4.2. Kooperatif Taşınmazlarının Tevkifat Yapmakla Sorumlu Bulunmayan Kişilere Kiraya Verilmesi Halinde Vergilendirme 136
ix. İlgili Özelgeler 136
2.8.5. Mevduat Faizi Elde Eden Kooperatiflerin Vergi Tevkifatı Karşısındaki Durumları 137
x. İlgili Özelgeler 138
2.9. Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Kooperatifler 139
2.9.1. Kooperatiflerin Katma Değer Vergisinden İstisna Tutulması 140
xi. İlgili Özelgeler 144
2.9.2. Katma Değer Vergisinde Matrah ve Matraha Dahil Olan ve Olmayan Unsurlar 146
xii. İlgili Özelgeler 147
2.9.3. Vergi İndirimi ve Ödenecek Katma Değer Vergisi 149
2.9.4. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde KDV İndirimi 150
2.9.5. Düzeltilecek Katma Değer Vergisi 152
2.10. Kooperatiflerde Vergi Levhası 152
2.11. Kooperatiflerin Vergi Numarası Alması ve Kullanması 153
3. Yapı Kooperatiflerinde Vergilendirme 153
xiii. İlgili Özelgeler 153
3.1. Malzeme Satın Alırken KDV Ödenmesi ve KDV’nin Mahsubu 154
xiv. İlgili Özelgeler 156
3.2. İnşaat Taahhüt İşlerinde KDV İstisnası ve Şartı 156
3.2.1. İnşaat Taahhüt İşleri İstisnasının Koşulları 157
xv. İlgili Özelgeler 159
3.3. Yapı Kooperatiflerinin Arsa (Kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde KDV Uygulaması 160
xvi. İlgili Özelgeler 161
3.4. Yapı Kooperatiflerine Konut ve İşyeri Karşılığı Arsa Temin Edilmesi Halinde Vergilendirme 161
xvii. İlgili Özelgeler 162
3.5. Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatiflerinde Arsa ve İşyeri Teslimlerinde KDV İstisnası 165
3.6. Yapı Kooperatiflerince Müteahhitlere Ödenen Hakediş Bedelleri Üzerinden Gelir Vergisi Tevkifatı Yapılması 171
xviii. İlgili Özelgeler 172
3.7. Yapı Kooperatiflerinde Ortakları İçin Sosyal, Kültürel, Ekonomik ve Turizm Amaçlı Tesislerin Kurulup İşletilmesi Halinde Kurumlar Vergisi Uygulaması 174
3.8. Ortak Kullanım Alanları Genel Giderlerinin Yapı Kooperatiflerince Karşılanması Halinde Kurumlar Vergisi Uygulaması 175
4. Eğitim Kooperatiflerinde Vergilendirme 175
xix. İlgili Özelgeler 178
5. Kadın Kooperatiflerinin Vergilendirilmesi ve Desteklenmesi 179
6. Kooperatiflerin Vergi Kanunları ve Uygulamaları Karşısındaki Mağduriyetleri 183
Üçüncü Bölüm
KOOPERATİF ORTAKLARININ VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1. Kooperatif Ortaklarınca Elde Edilen Risturnların Durumu 189
xx. İlgili Özelgeler 190
2. Kooperatif Hisse Devirlerinde ve Ortağın Ölümü Halinde Mirasçıların Payına Düşen Kooperatif Hissesinin Vergilendirilmesi 198
xxi. İlgili Özelgeler 200
3. Ortağın Kooperatiften Edinmiş Olduğu Gayrimenkulü Satması Halinde Vergileme 203
xxii. İlgili Özelgeler 204
Dördüncü Bölüm
KOOPERATİFLERDE TASFİYE VE BİRLEŞME HALİNDE VERGİLENDİRME
1. Tasfiye Memurlarının Vergisel Sorumlulukları 209
1.1. Vergi Usul Kanununda Öngörülen Sorumluluk 209
1.2. Kurumlar Vergisi Kanununda Öngörülen Sorumluluk 209
1.3. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Uyarınca Tasfiye Memurlarının Sorumlulukları 210
2. Tasfiye Döneminde Vergilendirme 210
xxiii. İlgili Özelgeler 212
2.1. Tasfiye Haline Giren Kooperatiflerin Taşınmaz Mallarının Ortak Olmayanlara Satılması 212
2.2. Tasfiye Kârının Tespiti ve Beyanı 213
xxiv. İlgili Özelgeler 215
2.3. Tasfiyenin Zararla Kapanması Halinde Vergi Düzeltmesi 216
2.4. Tasfiyeden Herhangi Bir Aşamada Vazgeçilmesi Durumunda Vergilendirme 217
2.5. Tasfiyede Zamanaşımı 217
2.6. Tasfiye Halinde KDV Uygulaması 217
xxv. İlgili Özelgeler 218
2.7. Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi 219
3. Kooperatiflerde Birleşme Halinde Vergilendirme 219
3.1. Kooperatifler Kanununa Göre Kooperatiflerin Birleşmesi 219
3.2. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Kooperatiflerin Birleşmesi 222
xxvi. İlgili Özelgeler 225
3.2.1. Devir Halinde Yenileme Fonu Uygulaması 226
3.2.2. Devir Halinde Amortisman Uygulaması 226
3.2.3. Devir Halinde Zarar Mahsubu 226
3.3. Katma Değer Vergisi Kanununa Göre Kooperatiflerin Devir İşlemleri 227
Üçüncü Kısım
KOOPERATİFLERDE MUHASEBE
Birinci Bölüm
KOOPERATİFLERDE MUHASEBE
1. Kooperatiflerde Muhasebenin Amacı ve Yararları 231
2. Muhasebe İşlemlerinin Akışı 232
3. Kooperatiflerde Kayıt Düzeni 235
4. Kooperatiflerde Hesap Planı 236
4.1. Tekdüzen Hesap Planı 237
4.1.1. Yılsonu Finansal Tablolarında Düzenlemeye İlişkin İlkeler ve Açılış Bilançosu 250
4.1.2. Şekil Kurallarına Uyulma Zorunluluğu 252
4.1.3. İmza 253
5. Mizanların Düzenlenmesi 254
6. Kooperatiflerin Ticari Defter Tutma Mükellefiyeti 257
6.1. Kooperatif Defterlerinde Belgeye Dayalı Kayıt Düzeni 260
6.2. Ticari Defterleri Saklama Yükümlülüğü 262
6.3. Ticari Defterlerin Zayii/Kaybolması 263
6.4. Ticari Defterlerin İbrazı 263
6.5. Ticari Defterlerin İspat Gücü 264
6.5.1. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması 266
6.5.2. Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması 268
7. Envanter Çıkarılması 269
8. Kooperatiflerde Defter Tutmamanın Cezai Yaptırımı 271
Örnek İşlem 1: Kuruluşta sermayenin taahhüt edilmesi 275
9. Olumsuz Gelir–Gider Farkının Kapatılması 276
İkinci Bölüm
KOOPERATİF İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
1. Kooperatiflerde Muhasebenin Gereği 279
2. Kooperatiflerde Kuruluş Kayıtları 281
2.1. Kuruluş İşlemlerinin ve Sermaye Taahhüdünün Muhasebeleştirilmesi 281
Örnek İşlem 2: Kuruluşta sermayenin taahhüt edilmesi 282
Örnek İşlem 3: Sermayenin peşin kısmının ödenmesi 282
Örnek İşlem 4: Kuruluş giderlerinin karşılanması 283
Örnek İşlem 5: Sermaye taahhütlerinin tamamlanması 284
2.2. Sermaye Taahhüdünün 1/4’ünün Bloke Edilmesi 284
Örnek İşlem 6: Sermaye taahhüdünün bloke edilmesi 284
Örnek İşlem 7: Bloke sermayenin serbest bırakılması 285
Örnek İşlem 8: Bloke sermayenin başka hesaba aktarılması 285
2.3. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 285
Örnek İşlem 9: Kuruluş masraflarının ödenmesi 286
2.3.1. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin İlgili Gider Hesaplarına Aktarılması 286
Örnek İşlem 10: Kuruluş masraflarının intikal ettirilmesi 287
2.3.2. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Aktifleştirilerek İtfa Edilmesi 287
Örnek İşlem 11: Kuruluş masraflarının 5 yılda itfası 287
2.4. Ortakların Taahhüt ve Ödemelerinin Muhasebeleştirilmesi 288
Örnek İşlem 12: Arsa ve inşaat ödemelerinin muhasebeleştirilmesi 293
Örnek İşlem 13: Genel gider katılım payının muhasebeleştirilmesi 297
Örnek İşlem 14: Cari dönem kayıtlarının ayrıntılı takip edilmesi gerektiğinde genel gider katılım payının muhasebeleştirilmesi 298
Örnek İşlem 15: Cari dönem kayıtlarının ayrıntılı takip edilmesi gerektiğinde genel gider katılım payının muhasebeleştirilmesi 299
2.5. Kooperatife Yeni Ortak Alınması 301
Örnek İşlem 16: Yeni giren ortağın sermaye kaydı 303
Örnek İşlem 17: Kooperatife sonradan giren ortaktan fark alınması 303
2.6. Ödenen veya Tahakkuk Eden Gecikme Zamları 304
Örnek İşlem 18: Gecikme cezası tahakkuku (1) 305
Örnek İşlem 19: Gecikme cezası tahakkuku (2) 305
2.7. Ortaklık Sermayesinin Ayni Varlık Olarak Alınması 308
Örnek İşlem 20: Ayni sermayeyle ortak olunması 308
Örnek İşlem 21: Ortaklık payı taahhüdünden daha kıymetli ayni varlığın sermaye olarak getirilmesi 308
2.8. Ortakların Sermayelerini (Paylarını) Artırmaları 310
Örnek İşlem 22: İlave sermaye taahhüt edilmesi 310
Örnek İşlem 23: Ortaklık payının değerinin artırılmasından sonra yeni pay değerine göre sermaye artırılması 311
2.9. Yabancı Parayla Yapılan Ödemelerin Muhasebeleştirilmesi 311
Örnek İşlem 24: Ortak aidatlarının dövizle yatırılması 313
2.10. Ortakların Kooperatiften Ayrılması 315
Örnek İşlem 25: Borcu Olmayan Ortağın Ayrılışı 316
Örnek İşlem 26: Borcundan dolayı ihraç edilen ortağa yapılan ödemeler 317
Örnek İşlem 27: Çıkan ortağın sermaye payı ve diğer ödemelerinin iadesinin sonraya bırakılması 318
Örnek İşlem 28: İstifa eden ve aynı zamanda borcu olan ortağa yapılan ödemeler 318
Örnek İşlem 29: Ortaklık devir işlemlerinin muhasebeleştirilmesi 319
Örnek İşlem 30: Ortaklık payının devralınması karşılığında kooperatife yapılan bağış 319
2.11. Ayrılan Ortakların Alacaklarında Zamanaşımı 321
Örnek İşlem 31: Ölen ortağın alacaklarının zamanaşımına uğraması 321
Örnek İşlem 32: Ayrılan ortağın alacaklarında zamanaşımı 321
2.12. Kooperatif Personeli, Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin Ücretleri ile Huzur Hakları 322
2.12.1. Kooperatif Personeli ile Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin Ücretleri ile Vergi, Prim Gibi Kesintilerin Muhasebeleştirilmesi 323
Örnek İşlem 33: Personele verilen aylık ücretin tahakkuku 324
Örnek İşlem 34: Personele verilen aylık ücretin muhasebeleştirilmesi 325
Örnek İşlem 35: Yönetim kurulu üyelerine verilen aylık ücretin muhasebeleştirilmesi 326
2.13. Kiralama İşlemleri 328
2.13.1. Kira Giderleri 328
Örnek İşlem 36: Kooperatif tarafından binek oto kiralaması 329
Örnek İşlem 37: Bir KDV mükellefinden kiralama işlemi yapılması 330
Örnek İşlem 38: KDV mükellefi olmayan birisinden kiralama işlemi yapılması 330
2.13.2. Kira Gelirleri 331
Örnek İşlem 39: Kooperatifin taşınmazını kiraya vermesi 331
3. Kooperatif Üst Birliklerine (Kuruluşlarına) Özgü İşlemler 332
3.1. Kooperatifin Üst Birliğe Üye Olması 332
Örnek İşlem 40: Kooperatifin üst birliğe üye olması 332
4. Çeşitli Kooperatiflere İlişkin Özellikli Muhasebe Kayıtları 333
4.1. Tüketim Kooperatifleri 333
Örnek İşlem 41: Ortaklara mal satışı 334
Örnek İşlem 42: Ortağa yapılan mal satışının iadesi 334
Örnek İşlem 43: Anlaşmalı kart kullandırılması 334
4.2. Tarım Kredi Kooperatifleri 335
4.2.1. Ortaklara Mal Satışı 336
Örnek İşlem 44: Tarım kredi kooperatifinde ortağa mal satışı 336
4.2.2. Nakdi Kredi Kullandırılması 336
Örnek İşlem 45: Nakdi kredi kullandırılması 337
Örnek İşlem 46: Nakdi olarak kullandırılan kredinin ödenmemesi 337
4.2.3. Ortaklardan Mal Alışı 338
Örnek İşlem 47: Ortağın ürününün satın alınması 338
Örnek İşlem 48: Tarım kredi kooperatifinde dönem kârından risturn dışında kalan kısmın merkez birliği emrine gönderilmesi 339
4.3. Yapı Kooperatifleri 340
4.3.1. Ortak Aidatlarının Muhasebeleştirilmesi 341
Örnek İşlem 49: Yapı kooperatiflerinde ortağın aidat ödemesi 342
4.3.2. Arsa Alımının Muhasebeleştirilmesi 342
Örnek İşlem 50: Konut İnşaatları İçin Arsa Alımı (150–İlk Madde ve Malzeme Hesabı ile kayıt) 346
Örnek İşlem 51: Konut İnşaatları İçin Arsa Alımı (250–Arazi ve Arsalar Hesabı ile kayıt) 347
4.3.3. Konutların Yaptırılması ve Giderlerin Muhasebeleştirilmesi 348
4.3.3.1. İnşaatların Yaptırılmasında Emanet Yöntemi 349
Örnek İşlem 52: Emanet yönteminde malzeme alımı 351
Örnek İşlem 53: Alınan malzemelerin maliyet hesaplarına aktarılması 351
Örnek İşlem 54: İnşaatın emanet yöntemi ile yaptırılması halinde muhasebeleştirilme 352
4.3.3.2. İnşaatın İhale Usulü ile Yaptırılması Halinde Muhasebeleştirilme 353
Örnek İşlem 55: İnşaatın ihale yöntemiyle yaptırılması halinde muhasebeleştirilme 355
Örnek İşlem 56: İnşaatın ihale yöntemiyle yaptırılması halinde muhasebeleştirilme 356
4.3.4. Yapı Kooperatiflerinde Genel Üretim Giderleri 357
Örnek İşlem 57: Genel üretim giderlerinin inşaat maliyetlerine yansıtılması 358
Örnek İşlem 58: Müteahhide hakediş ödemeleri 358
4.3.5. Konutların/İşyerlerinin Yükleniciden Teslim Alınması 359
Örnek İşlem 59: Geçici kabul işleminin muhasebeleştirilmesi 360
Örnek İşlem 60: Kesin kabul işleminin muhasebeleştirilmesi 360
4.3.6. Şerefiye Paylarının Belirlenmesi 361
4.3.6.1. Şerefiye Paylarının İnşaat Bitiminde Belirlenmesi 362
Örnek İşlem 61: Şerefiye tespit tablosu hazırlanması ve muhasebeleştirilmesi 363
4.3.6.2. Şerefiye Paylarının Önceden Belirlenmesi 365
4.3.7. Geçici ve Kesin Maliyetlerin Belirlenmesi ve Muhasebeleştirilmesi 365
Örnek İşlem 62: Genel üretim giderlerinin dağıtım anahtarı kullanılarak ilgili hesaplara dağılımı 365
4.3.7.1. Geçici Maliyetler 369
Örnek İşlem 63: Geçici kabulün yapılıp konutların/işyerlerinin ortaklara teslim edilmesi durumunda yapılacak olan muhasebe kayıtları 369
4.3.7.2. Kesin Maliyetler 370
Örnek İşlem 64: Emanet yöntemi inşaat yapımında geçici ve kesin maliyetlerin muhasebeleştirilmesi 370
Örnek İşlem 65: Kesin maliyetlerin ve şerefiyenin muhasebeleştirilmesi 371
Örnek İşlem 66: Geçici maliyetlerin tespitinden sonra yapılan masrafların muhasebeleştirilmesi 372
Örnek İşlem 67: İhale yöntemiyle inşaat yapımında geçici ve kesin maliyetlerin muhasebeleştirilmesi 373
4.3.8. Konutların/İşyerlerinin Ortaklara Dağıtımı 375
Örnek İşlem 68: Konutların/işyerlerinin ortaklara maliyet bedeli üzerinden devri 376
Örnek İşlem 69: Ferdileşme işleminin muhasebeleştirilmesi 377
Örnek İşlem 70: Kesin maliyet bedeli üzerinden konutların ortaklara tahsisi ve mülkiyetlerin devri 378
Örnek İşlem 71: Kooperatif her bir ortağı adına kredi kullansaydı konutların tesliminin muhasebeleştirilmesi 379
4.4. Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri 380
4.4.1. ESKKK’ların Risk Kategorileri 380
4.4.2. ESKKK Kefaletiyle Kullandırılan Kredilerden Yapılan Kesintiler 382
4.4.3. ESKKK’lar Tarafından Kullanılan Hesap Planı 382
4.4.4. ESKKK’lar Tarafından Kullanılan Hesap Planındaki Bazı Hesapların İşleyişi 391
4.4.4.1. “102–Bankalar Hesabı” 391
4.4.4.2. “108–Diğer Hazır Değerler Hesabı” 392
4.4.4.3. “120–Alıcılar Hesabı” 393
4.4.4.4. “331–Ortaklara Borçlar Hesabı” 393
4.4.4.5. “369–Ödenecek Diğer Yükümlülükler Hesabı” 394
4.4.4.6. 500–Sermaye Hesabı 394
4.4.4.7. “549–Özel Fonlar Hesabı” 394
4.4.4.8. “642–Faiz Gelirleri Hesabı” 395
4.4.4.9. “910… – 911… Nazım Hesaplar” 395
4.4.5. ESKKK’larda Uygulanan Bazı Muhasebe Kayıtları 395
Örnek İşlem 72: ESKKK kefaletiyle kredi kullanılması 395
Örnek İşlem 73: ESKKK kefaletiyle kullanılan kredinin bir taksidinin tam olarak ödenmesi 396
Örnek İşlem 74: Vadesinde ödenmeyen kredi taksidinin bankadaki hesaplardan ödenmesi 397
Örnek İşlem 75: Kanuni takibe intikal eden kredi taksidinin ödenmesi 397
Örnek İşlem 76: Kredi taksidinin ödenmesinin kooperatife kredi kartı ile yapılması (1) 398
Örnek İşlem 77: Gecikmiş kredi taksidi ödemesinin kooperatife kredi kartı ile yapılması (2) 399
Örnek İşlem 78: Kooperatifin bankadaki hesabına faiz tahakkuk ettirilmesi ve tahsili 400
Örnek İşlem 79: Kooperatifin faiz gelirlerinin fonlara aktarılması 400
Örnek İşlem 80: Risk fonu hesabına tahakkuk ettirilen faizin üst birlik hesaplarına aktarılması 401
Örnek İşlem 81: Kooperatifin elde ettiği faiz gelirinden vergi kesintisi yapılması 401
4.5. Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri 402
4.5.1. Ortağın Kooperatiften Ayrı Bir Taşımacılık İşi Yapması Halinde Muhasebeleştirme 403
Örnek İşlem 82: Kooperatif adına taşımacılık işini yapan ortağın, düzenlemiş olduğu faturayı kooperatife yansıtması 403
4.5.2. Kooperatifin Taşıma İşi İhalesini Alması Halinde Muhasebeleştirme 404
Örnek İşlem 83: Kooperatifin, taşımacılık ihalesini aldığı firmaya fatura düzenlemesi 404
Örnek İşlem 84: Kooperatifin taşımacılık ihalesini aldığı firmanın düzenlenen fatura karşılığı kooperatife ödeme yapması ve kooperatif ortaklarına yansıtılması 404
4.5.3. Kooperatifin Ortaklarına Aidat Tahakkuk Ettirilmesi 405
Örnek İşlem 85: MTK ortağı ortaklardan alınan aidatların muhasebeleştirilmesi 405
Örnek İşlem 86: Aidat artışı 406
Örnek İşlem 87: Trafik kazasında hayatını kaybeden ortağın ailesine maddi yardım 406
4.6. Tarım Satış Kooperatifleri 407
Örnek İşlem 88: Tarım satış kooperatif ve birlikleri arasındaki para ve mal alış verişi 408
4.7. Sigorta Kooperatifleri 409
Örnek İşlem 89: Sigorta işlemleri 411
Örnek İşlem 90: Sigortacılık Faaliyeti Dışındaki işlemler 412
5. Kooperatiflerde Kâr ve Zararın Dağıtımı 413
5.1. Kooperatiflerde Gelir Gider Farkı Kavramı 413
5.2. Kooperatiflerde Kârın (Olumlu Gelir–Gider Farkının) Dağıtımı 414
5.3. Kurumlar Vergisi Muafiyetini Taşıyan Kooperatiflerde Kârın Dağıtımı 414
Örnek İşlem 91: Esnaf Muafiyeti Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyet 415
5.3.1. Dönemsonu Kârından Sadece Zorunlu Kesintilerin Ayrılması 417
Örnek İşlem 92: Ortaklarla yapılan işlemlerin risturn olarak dağıtılmasında hesaplama 417
5.3.2. Dönemsonu Kârından Zorunlu Kesintilerle Birlikte İsteğe Bağlı Kesintilerin de Ayrılması 418
Örnek İşlem 93: Dönemsonu Kârından Zorunlu Kesintilerle Birlikte İsteğe Bağlı Kesintilerin de Ayrılması 418
5.4. Kurumlar Vergisi Muafiyetini Kaybetmiş Kooperatiflerde Kârın Dağıtımı 419
Örnek İşlem 94: Ortaklık içi işlemlerden doğan risturn dağıtılması 420
5.5. Risturn’un Ortaklara Dağıtımı İşlemleri 422
Örnek İşlem 95: Risturn’un ortaklara dağıtımı 422
5.6. Kooperatiflerde Zararın (Olumsuz Gelir–Gider Farkının) Dağıtımı 423
Örnek İşlem 96: Yedek akçelerin zararı karşılamaya yeterli olması 423
Örnek İşlem 97: Yedek akçelerin zararı karşılamaya yeterli olmaması 424
Örnek İşlem 98: Ek ödemelerin ortaklardan tahsil edilmesi durumunda yapılacak kayıt 424
6. Kooperatiflerde Tasfiye İşlemleri 424
6.1. Tasfiye Sonrası Varlıkların Paylaştırılması 425
6.2. Tasfiye Sonu İşlemleri 425
Örnek İşlem 99: Tasfiye sonucunda elde edilen net karın ortaklara dağıtılması halinde yapılacak olan muhasebe kaydı 425
7. Kooperatiflerde Enflasyon Düzeltmesi 426
7.1. Enflasyon Muhasebesi Kayıtları 428
8. Konut Yapı Kooperatiflerine İlişkin Monografi Örneği 430
Örnek İşlem 100: Konut Yapı Kooperatiflerine İlişkin Kurgusal Bir Monografi 431
Dördüncü Kısım
İLGİLİ MEVZUAT
KOOPERATİFLER KANUNU 447
KOOPERATİF VE ÜST KURULUŞLARININ DENETİMİNE DAİR YÖNETMELİK 485
KOOPERATİF BİLGİ SİSTEMİ YÖNETMELİĞİ 509
TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN TEBLİĞ 519
Kaynakça 531
Kavram Dizini 535
Yazarlar Hakkında 549 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
