İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ V
TABLO LİSTESİ XV
ŞEKİL LİSTESİ XVİİ
KISALTMALAR XİX
BİRİNCİ BÖLÜM
KAMU KESİMİ BORÇLANMA GEREĞİ 1
A. KAMU KESİMİ GENEL DENGESİ 1
1. Merkezi Yönetim Bütçesi 2
2. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 2
3. Mahalli İdareler 3
4. Döner Sermaye 3
5. Sosyal Güvenlik Kuruluşları 3
6. Fonlar 4
B. KAMU AÇIKLARI VE FİNANSMANI 5
1. Kamu Açıklarının Nedenleri 6
2. Kamu Açıklarının Sonuçları 8
3. Kamu Açıklarının Finansmanı 9
a. Olağan Finansman 10
i. Vergi ile Finansman 10
ii. Diğer Olağan Finansman Türleri 10
b. Olağanüstü Finansman 11
i. Para Basma 11
ii. Borçlanma 11
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLET BORÇLANMASI TANIM VE TÜRLERİ 13
A. BORÇLANMA KAVRAMI 13
B. BORÇLANMA TÜRLERİ 14
1. Hanehalkı Borçlanması 14
2. Özel Sektör Borçlanması 14
3. Devlet Borçlanması 15
C. DEVLET BORÇLARININ TÜRLERİ 16
1. Kaynaklarına Göre 16
a. İç Borçlanma 16
b. Dış Borçlanma 17
2. Vadesine Göre 18
a. Kısa Vadeli (Dalgalı) Borçlanma 18
b. Uzun Vadeli Borçlanma 19
3. Zorunluluğa Göre 19
a. İradi Borçlanma 20
b. Zorunlu (Cebri) Borçlanma 20
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BORÇLANMA TEORİLERİ 21
A. MERKANTİLİSTLER 21
B. KLASİK–ORTODOKS YAKLAŞIM 22
C. YENİ KLASİK YAKLAŞIM 24
D. RICARDOCU YAKLAŞIM 25
E. KEYNESYEN YAKLAŞIM 26
F. PARASALCI YAKLAŞIM 27
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DEVLET BORÇLANMASININ NEDENLERİ 29
A. MALİ VE İKTİSADİ NEDENLER 29
1. Kamu Harcamalarındaki Artışlar 30
a. Kamu Sektörünün Büyüklüğü 30
b. Büyük Ölçekli Yatırımlar 30
c. Diğer Harcama Artırıcı Nedenler 31
2. Kamu Gelirlerinin Yetersizliği 31
3. Bütçede Gelir ile Gider Arasında Zaman Dengesizliği 32
4. İkiz Açık Hipotezi 32
5. İktisat Politikası Aracı Olarak Borçlanma 34
6. Ekonomik İstikrarsızlıklar 35
7. Kayıt Dışı Ekonomi 36
8. Borç Faiz Kısır Döngüsü 36
B. SİYASİ NEDENLER 37
1. Popülist İktisat Politikaları 37
a. Aflar ve Muafiyetler 38
b. Popülist İktisadi Kararlar 38
2. İç ve Dış Siyasi Dengeler 39
3. Yolsuzluklar ve Kayırmalar 39
C. DİĞER NEDENLER 40
1. Afetler 40
2. Savaşlar 41
3. Kamusal İsraf 41
4. Diğer 42
BEŞİNCİ BÖLÜM
DEVLET BORÇLANMASININ ETKİLERİ 43
A. BORÇLANMANIN İKTİSADİ ETKİLERİ 43
1. Milli Gelire ve Büyümeye Etkisi 44
2. Yatırımlar ve Dışlama (Crowding–Out) Etkisi 46
3. Faiz Oranları Üzerindeki Etkisi 47
4. Fiyat İstikrarına Etkisi 49
5. Gelir Dağılımı Dengesine Etkisi 50
6. Ödemeler Dengesine Etkisi 52
B. SİYASİ ETKİLERİ 53
C. TOPLUMSAL ETKİLERİ 53
ALTINCI BÖLÜM
DEVLET BORÇLANMASININ AZALTILMASI VEYA SONA ERDİRİLMESİ 55
A. BORCUN AZALTILMASI VEYA SONA ERDİRİLMESİ 56
1. Bir Defada Ödeme 56
2. Kademeli Ödeme 56
3. Dr. Price Yöntemi ile Ödeme 57
4. Borcun Reddi (Repudiation) ve Moratoryum 57
5. Borçların Silinmesi 59
B. BORCUN DOLAYLI OLARAK AZALMASI 59
1. Fiyat Düzeylerindeki Artış 60
2. Döviz Kurlarındaki Dalgalanma 60
C. ÖDEMENİN KAYNAĞI VE ÖDEME ŞEKİLLERİ 61
1. Ödemenin Kaynağı 61
2. Ödeme Şekilleri 62
a. Bütçeye Ödenek Koyarak Ödeme 62
b. Bağımsız Ödeme Kuruluşları (Amortisman Sandıkları) 62
YEDİNCİ BÖLÜM
BORÇ YÖNETİMİ 63
A. BORÇ YÖNETİMİ 63
1. Borç Yönetiminin Amaçları, Hedefi ve Kapsamı 64
2. Borcun Miktarı ve Yapısı 65
3. Borcun Sürdürülebilirliği 66
4. Para ve Maliye Politikaları 67
5. Hazine ve Maliye Bakanlığı 68
6. Merkez Bankası 71
B. OLAĞANÜSTÜ BORÇ YÖNETİMİ 74
1. Tahkim (Konsolidasyon) 75
a. Tahkim (Konsolidasyon) Kavramı 75
b. Tahkimin Nedenleri 75
c. Tahkim Türleri 76
d. Tahkimin Etki ve Sonuçları 77
e. Tahkim Uygulamaları 79
2. Konversiyon 81
a. Konversiyon Kavramı 81
b. Konversiyonun Nedenleri 82
c. Konversiyon Türleri 82
d. Konversiyonun Etki ve Sonuçları 84
e. Konversiyon Uygulamaları 85
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İÇ BORÇLANMA 87
A. İÇ BORÇLANMA KAVRAMI 87
1. İç Borçlanmanın Tanımı 87
2. İç Borçlanma Sistemi 88
3. İç Borçlanma Türleri 88
B. İÇ BORÇLANMA KAYNAKLARI 88
1. Merkez Bankası 88
2. Bankalar 89
3. Özel Kişi ve Kuruluşlar 90
4. Sosyal Güvenlik Kuruluşları ile Sigorta Şirketleri 91
C. İÇ BORÇLANMA ARAÇLARI 91
1. Devlet Tahvilleri 92
a. İskontolu ve Kuponlu Tahviller 92
b. TÜFE’ye Endeksli Tahviller 93
c. Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası 93
d. Dövize Endeksli Senetler ve Döviz Cinsinden Tahviller 93
2. Hazine Bonosu 94
3. Kira Sertifikaları 95
4. Kısa Vadeli Avanslar 95
5. Konsolide Borçlar 96
6. Hazine Kefaletini Haiz Bonolar 96
7. Müteahhit Bonoları 97
8. Gelir Ortaklığı Senetleri 97
9. Gelire Endeksli Senetler 97
10. Emanetler 98
D. İÇ BORÇLANMA YÖNTEMLERİ 98
1. Bütçe Finansmanında Kullanılan İç Borçlanma Senetleri 99
a. İhale Sistemiyle İhraç Edilen İç Borçlanma Senetleri 99
b. “Tap” Sistemiyle İhraç Edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri 100
c. Doğrudan Satış Yöntemiyle İhraç Edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri 101
d. Halka Arz Yöntemiyle İhraç Edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri 101
e. Hesaben Tahviller 101
f. Konsinye İşlemler 101
2. Bütçe Finansmanı Dışında İhraç Edilen Özel Tertip Tahviller 102
a. İkraz Tahvilleri 102
b. Tahkim Tahvilleri 102
c. Kur Farkları Karşılığı İhraç Edilen Tahviller 103
d. Kısa Vadeli Avans Borcu Karşılığı İhraç Edilen Tahviller 103
e. Görev Zararı Karşılığı İhraç Edilen Tahviller 103
f. Faiz Ödemeleri Karşılığı İhraç Edilen Tahviller 104
E. İÇ BORÇLANMA SENETLERİNİN İKİNCİL PİYASASI 104
DOKUZUNCU BÖLÜM
DIŞ BORÇLANMA 107
A. DIŞ BORÇLANMA KAVRAMI 107
1. Dış Borçlanma Kavramı 107
2. Dış Borçlanma Türleri 109
a. Kaynaklarına Göre Dış Borçlar 109
i. Resmi Kaynaklı Dış Borçlar 110
ii. Özel Kaynaklı Dış Borçlar 110
b. Borçlulara Göre Dış Borçlar 110
i. Kamu Sektörü Dış Borçları 110
ii. Özel Sektör Dış Borçları 110
c. Vadelerine Göre Dış Borçlar 111
i. Kısa Vadeli Dış Borçlar 111
ii. Orta ve Uzun Vadeli Dış Borçlar 111
d. Geri Ödenme Şekline Göre Dış Borçlar 112
e. Kullanım Şekline Göre Dış Borçlar (Kalkınma Kredileri) 112
i. Proje–Program Kredileri 112
ii. Bağlı–Serbest Krediler 113
iii. Satıcı (İhracat) Kredileri 114
iv. Borç Erteleme ve Refinansman Kredileri 115
f. Dış Yardımlar 115
i. Teknik Yardımlar 115
ii. Savunma Yardımları 116
iii. Bağışlar 116
B. DIŞ BORÇLANMA KAYNAKLARI 117
1. Uluslararası İktisadi Kuruluşlar 117
a. Uluslararası Para Fonu (IMF) 117
b. Dünya Bankası 120
c. Diğer Uluslararası Kuruluşlar 123
2. Yabancı Devletler 124
3. Yabancı Bankalar 125
4. Diğer Tasarruf Sahipleri 125
ONUNCU BÖLÜM
İÇ VE DIŞ BORÇLANMANIN GELİŞİMİ 127
A. TÜRKİYE’DE İÇ BORÇLANMANIN GELİŞİMİ 127
1. 2002 Öncesi Dönem 127
a. 1933 Öncesi Dönem 127
b. 1933–1959 Dönemi 128
c. 1960–1979 Dönemi 130
d. 1980–1993 Dönemi 132
e. 1994–1999 Koalisyonlar Dönemi 139
f. 2000–2001 Krizleri Dönemi 149
2. 2002 Sonrası Dönem 152
B. DIŞ BORÇLANMANIN GELİŞİMİ 165
1. Gelişmekte Olan Ülkelerde Dış Borçlanmanın Gelişimi 165
a. 1950 Öncesi Dönem 166
b. 1950–2000 Dönemi 167
c. 2000 Sonrası Dönem 172
2. Türkiye’de Dış Borçlanmanın Gelişimi 176
a. Osmanlı Devleti Dış Borçları ve Düyun–u Umumiye 176
b. Cumhuriyet Dönemi 182
c. 1950–1979 Dönemi 184
d. 1980–1999 Dönemi 188
e. 2000–2001 Dönemi 192
f. 2002 Sonrası Dönem 194
KAYNAKÇA 207 |