|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
SUNUŞ 9
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 23
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMLAR VE İLKELER
1.1. İNSAN HAKLARI VE BAĞLANTILI KAVRAMLAR 25
1.1.1. Hak 25
1.1.2. Hürriyet 25
1.1.3. Ödev 26
1.1.4. İnsan Hakları 29
1.1.5. İnsan Onuru 31
1.1.6. Kamu Hürriyetleri 32
1.1.7. Temel Hak ve Hürriyetler 33
1.2. İNSAN HAKLARININ ÖZELLİKLERİ 34
1.2.1. Doğuştan Kazanma ve Evrensellik 35
1.2.2. Vazgeçilemezlik ve Devredilemezlik 36
1.2.3. Bölünmezlik ve Bağlantılı Olma 36
1.2. 4. Eşitlik ve Ayrımcılık Yapmama 37
1.2.5. Katılım 38
1.2.6. Devlete Karşı İleri Sürülebilme 38
1.2.7. Hesap Verebilirlik ve Hukukun Üstünlüğü 41
1.3. İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 41
1.3.1. Jellinek’in Üçlü Haklar Sınıflandırması 41
1.3.1.1. Negatif Statü Hakları 42
1.3.1.2. Pozitif Statü Hakları 42
1.3.1.3. Aktif Statü Hakları 43
1.3.2. Kuşaklar Sınıflandırması 43
1.3.2.1. Birinci Kuşak Haklar 43
1.3.2.2. İkinci Kuşak Haklar 44
1.3.2.3. Üçüncü Kuşak Haklar 44
1.3.2.4. Dördüncü Kuşak Haklar 45
1.3.3. Özgürlük, Eşitlik ve Usuli Nitelik Taşıyan Haklar Ayrımı 45
1.3.4. Mutlak Haklar ve Sınırlanabilen Haklar 45
1.3.5. Medeni ve Siyasi Haklar ile Ekonomik ve Sosyal Haklar 45
1.3.6. Bireysel ve Kolektif Haklar 46
1.3.7. 1982 Anayasasının Sınıflandırması 46
1.3.7.1. Kişinin Hakları ve Ödevleri 46
1.3.7.2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 47
1.3.7.3. Siyasi Haklar ve Ödevler 47
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI HUKUKU VE KAYNAKLARI
2.1. İNSAN HAKLARI HUKUKU 51
2.1.1. Tanım 51
2.1.2. Tarihi Gelişimi 52
2.2. İNSAN HAKLARI HUKUKU DERSİ 55
2.3. KAYNAKLAR 57
2.3.1. Ulusal Kaynaklar 59
2.3.1.1. Anayasalar 60
2.3.1.2. Kanun Düzeyindeki Kaynaklar 64
2.3.1.3. Kanun Altı Düzeydeki Kaynaklar 65
2.3.1.4. İçtihatlar 66
2.3.2. Uluslararası Kaynaklar 69
2.3.2.1. Evrensel Kaynaklar: BM Bildirgesi ile Sözleşmeleri 71
2.3.2.1.1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB) 71
2.3.2.1.2. BM Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 76
2.3.2.1.3. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar
Sözleşmesi 78
2.3.2.2. Bölgesel Kaynak: Avrupa Konseyi ve AİHS 84
2.3.2.2.1. Avrupa Konseyi (AK) 84
2.3.2.2.2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 85
2.3.2.3. Diğer Bölgesel Kaynaklar 90
2.3.2.3.1. Amerikan Devletler Örgütü (ADÖ) ve
Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 90
2.3.2.3.2. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 92
2.3.2.3.3. İslam İşbirliği Teşkilatı ve İİT İnsan Hakları
Kahire Bildirgesi 94
2.3.2.4. Ulusüstü Kaynak: Avrupa Birliği ve Temel Haklar Şartı 96
2.3.3. Mahkeme İçtihatları 101
2.3.4. Doktrin 103
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI KORUMA MEKANİZMALARI
3.1. ULUSAL MEKANİZMALAR 109
3.1.1. Genel Olarak 109
3.1.2. Yargı Dışı Mekanizmalar 111
3.1.2.1. TBMM Dilekçe Komisyonu 112
3.1.2.2. Bilgi Edinme ve Değerlendirme Kurulu (BEDK) 114
3.1.2.3. Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) 116
3.1.2.4. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) 118
3.1.2.5. Kişisel Verilerin Korunması Kurumu 121
3.1.2.6. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 122
3.1.3. Yargısal Koruma ve Anayasa Mahkemesi 123
3.2. ULUSLARARASI MEKANİZMALAR 125
3.2.1. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (İHYK) 127
3.2.2. Sözleşme Organları 127
3.2.2.1. İnsan Hakları Komitesi 127
3.2.2.2. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi 128
3.2.2.3. Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi (CERD) 128
3.2.2.4. Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması
Komitesi (CEDAW) 128
3.2.2.5. İşkenceye Karşı Komite (CAT) 129
3.2.2.6. Çocuk Hakları Komitesi (CRC) 129
3.2.2.7. Göçmen İşçiler Komitesi (CMW) 129
3.2.2.8. İşkenceyi ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya
Aşağılayıcı Muamele veya Cezayı Önleme Alt Komitesi
(CPT) 129
3.2.2.9. Engelli Kişilerin Hakları Komitesi (CRPD) 129
3.2.2.10. Zorla Kaybetmeler Komitesi (CED) 129
3.2.3. BM Şartı Kapsamında Kurulan Organlar 129
3.2.3.1. Genel Olarak 129
3.2.3.2. Evrensel Mekanizma: İnsan Hakları Konseyi 130
3.2.4. Bölgesel Mekanizma: Avrupa Sosyal Haklar Komitesi 131
3.2.5. Bölgesel Mekanizma: İİT Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komitesi 131
3.2.6. Yargısal Mekanizmalar 132
3.2.6.1. Genel Olarak 132
3.2.6.1.1. Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonu
ve Amerikalılararası İnsan Hakları
Mahkemesi 132
3.2.6.1.2. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi 134
3.2.6.2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 134
3.2.6.2.1. Genel Kurul 136
3.2.6.2.2. Bölümler 136
3.2.6.2.3. Tek Yargıç 136
3.2.6.2.4. Komiteler 137
3.2.6.2.5. Daireler 138
3.2.6.2.6. Büyük Daire 139
3.2.6.2.7. Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü 140
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANDIRILMASI
4.1. 1982 ANAYASASI’NIN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER YAKLAŞIMI 143
4.2. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ KÖTÜYE KULLANMA YASAĞI 143
4.3. ANAYASA’DA TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANDIRILMASI 144
4.3.1. Olağan Dönemde Sınırlandırma Rejimi 146
4.3.2. Olağanüstü Hallerde Sınırlama Rejimi 155
4.3.3. Yabancıların Sınırlama Rejimi 156
4.4. AİHS’DE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANDIRILMASI 157
BEŞİNCİ BÖLÜM
AYM VE AİHM’YE BİREYSEL BAŞVURU
5.1. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU 159
5.1.1. Genel Olarak 159
5.1.2. Başvurucu 162
5.1.3. Aleyhine Başvuru Yapılan Taraf 164
5.1.4. Bireysel Başvurunun Koşulları 164
5.1.4.1. Ortak koruma alanındaki bir hakkın ihlal edilmiş olması 164
5.1.4.2. İhlalin Kamu Gücü Tarafından Yapılmış Olması 165
5.1.4.3. İdari ve Yargısal Başvuru Yollarının Tüketilmiş Olması 166
5.1.4.4. Başvurucunun Güncel ve Kişisel Bir Hakkının Doğrudan
Etkilenmiş Olması 170
5.1.4.5. Başvurunun Önemli Olması, Başvuranın Önemli Bir
Zarara uğramış olması 172
5.1.4.6. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması 174
5.1.4.7. Başvurunun Kanun Yolunda Gözetilmesi Gereken
Hususlara Dair Olmaması 176
5.1.4.8. Başvurunun zaman bakımından mahkemesinin yetkisi
içinde olması 176
5.1.4.9. Başvurunun Otuz Gün İçinde Yapılmış Olması 177
5.1.4.10. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılmaması 178
5.1.5. Başvuru Formunun Hazırlanması 179
5.1.6. İnceleme Usulü 180
5.1.7. Bireysel Başvuru Sonucu Verilecek Kararlar 182
5.1.7.1. İhlal kararı 182
5.1.7.2. Düşme Kararı 183
5.1.7.3. Ret kararı 184
5.1.7.4. Hükmün tavzihini ve maddi hataların düzeltilmesi 184
5.1.7.5. Pilot Karar Usulü 184
5.1.8. Bireysel Başvuruya İlişkin İçtüzük Kuralları 186
5.2. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU 188
5.2.1. Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar (Davacı Sıfatı) 189
5.2.2. Başvurucun Mağdur Olma Şartı 190
5.2.3. Aleyhine Başvuruda Bulunulan –Davalı– Taraf 192
5.2.4. Yargılama Usulü 193
5.2.5. Kabuledilebilirlik Koşulları ve İncelemesi 194
5.2.5.1. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Koşulu 195
5.2.5.2. Başvurucunun Önemli Ölçüde Zarar Görmüş Olması 200
5.2.5.3. Kesin Kararı Takiben Dört Ay İçinde Başvuru Koşulu 202
5.2.5.4. Başvurunun Anonim Olmama Koşulu 203
5.2.5.5. Mükerrer Başvuru 203
5.2.5.6. Başvurunun Sözleşmenin Hükümleri ile Bağdaşmaz
Olmaması Koşulu 204
5.2.5.7. Başvurunun Açıkça Temelsiz Olmaması Koşulu 205
5.2.5.8. Açık veya Görünür Bir İhlalin Bulunmaması 206
5.2.5.9. Her Hangi Bir Keyfilik veya Adil Yargılanma İlkesine
Aykırılık İşareti Bulunmaması 207
5.2.5.10. Kanıtlanamamış Şikâyetler: Delil Yokluğu 209
5.2.5.11. Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler 209
5.2.5.12. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması 209
5.2.6. Kabuledilebilirlik İncelenmesinin Sonuçlanması 210
5.2.6.1. Kabuledilmezlik Kararı 210
5.2.6.2. Kabuledilebilirlik Kararı 210
5.2.6.3. Kayıttan Düşürme Kararı 211
5.2.7. Dostane Çözüm 211
5.2.8. Esas Hakkında İnceleme 212
5.2.8.1. Yazılı Usul 212
5.2.8.2. Sözlü Yargılama Evresi 214
5.2.8.3. Geçici Önlem Kararları 214
5.2.8.4. Büyük Daire Lehine Görevsizlik 217
5.2.8.5. Üçüncü Tarafın ve İnsan Hakları Komiserinin
Müdahalesi 217
5.2.8.6. Pilot Karar Usulü 218
5.2.9. Yargılamanın Sonuçlanması: Sonkararlar 220
5.2.9.1. İhlâl Kararı 220
5.2.9.2. Adil Karşılık Talepleri Konusundaki Karar 221
5.2.9.3. Kayıttan Düşürme Kararı 224
5.2.9.4. Büyük Daireye Gönderme 224
5.2.9.5. Karar Vermeye Yer Olmadığı 225
5.2.10. Kararın Kesinleşmesi 225
5.2.11. Kararın Şekli, Dili ve Tebliği 225
5.2.12. Kararların Bağlayıcılığı 226
ALTINCI BÖLÜM
ORTAK KORUMA ALANINDAKİ HAK VE HÜRRİYETLER
6.1. YAŞAM HAKKI 229
6.1.1. Genel Olarak 230
6.1.2. Devletin Yaşama Hakkını Koruma Yükümlülüğü 231
6.1.3. Ölüm Cezası ve Yaşam Hakkının Ülke Dışı Uygulaması 231
6.1.3.1. İnsanlık dışı bir muamele bir muamele olarak ölüm
cezası 231
6.1.3.2. Sözleşmenin ihlali olarak ölüm cezası 232
6.1.4. Sağlık Hizmetleri 234
6.1.5. Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı 236
6.1.6. Güvenlik Güçlerinden Kaynaklanan Ölüm Vakalarında Etkili
Soruşturma Yükümlülüğü 238
6.2. İŞKENCE, İNSANLIK DIŞI VEYA ONUR KIRICI MUAMELEYE TABİ
TUTULMAMA HAKKI 245
6.2.1. Genel Olarak 245
6.2.2. Üçüncü Madde Kapsamına Giren Muameleler 247
6.2.3. Kötü Muamele İddialarının Kanıtlanması 248
6.2.4. Devletin Yükümlüğü 249
6.2.5. İşkence ve Kötü Muamele Tehlikesi Halinde Ülkeden
Uzaklaştırılmama Hakkı 250
6.3. KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI 255
6.3.1. Kölelik ve Kulluk 256
6.3.2. Zorla veya Mecburî Çalıştırma 260
6.3.2.1. Hükümlülerin Zorla Çalıştırılması 261
6.3.2.2. Askerlik veya Yerine Başka Bir Görev 261
6.3.2.3. Olağanüstü Durum 261
6.3.2.4. Vatandaşlık Görevleri 261
6.4. HÜRRİYET VE GÜVENLİK HAKKI 264
6.4.1. Genel Olarak 265
6.4.2. Özgürlükten Yoksun Bırakma 266
6.4.3. Kişi Özgürlüğünden Yoksun Bırakılma Nedenleri 267
6.4.3.1. Mahkûmiyet Sonrası Tutuklama 268
6.4.3.2. Yakalama ve Tutuklama 268
6.4.3.3. Küçüklerin Islahı 270
6.4.3.4. Tedavi, Eğitim ve Islah Amaçlı Tedbirlerin Alınması 270
6.4.3.5. Usulüne Aykırı Olarak Ülkeye Girenlerin ve Suçluların
Geri Verilmesi 271
6.4.4. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğinden Yoksun Bırakılanların Hakları 273
6.4.4.1. İsnadı (Yakalamanın Niteliği ve Nedenini) Öğrenme
Hakkı 273
6.4.4.2. Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı 274
6.4.4.3. Teminatla Salıverilme Hakkı 275
6.4.4.4. Hemen Hâkim Önüne Çıkarılma Hakkı 276
6.4.4.5. Başvuru (Habeas Corpus) Hakkı 278
6.4.4.6. Tazminat İsteme Hakkı 279
6.4.4.7. İnsanlık Onuruna Uygun Koşullarda Tutulma Hakkı 280
6.5. ADİL YARGILANMA HAKKI 285
6.5.1. Genel Olarak 285
6.5.2. Silahların Eşitliği İlkesi 288
6.5.3. Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 288
6.5.4. Yargılamanın Makul Süre İçinde Sonuçlandırılması 290
6.5.5. Yargılamanın Açıklığı 291
6.5.6. Mahkeme Kararlarının Gerekçeli Olması 291
6.5.7. Ceza Yargısının Adil Yargılanma İlkeleri 292
6.5.7.1. Masumluk İlkesi 292
6.5.7.2. Suç İthamı Hakkında Bilgi Edinme Hakkı 293
6.5.7.3. Savunma Hazırlamak İçin Gerekli Zaman ve Kolaylıklara
Sahip Olma Hakkı 293
6.5.7.4. Bir Avukat Aracılığıyla Savunma Hakkı 294
6.5.7.5. Tanıkların Dinlenmesi ve Sorguya Çekilmesi 295
6.5.7.6. Ücretsiz Tercüman Hakkı 296
6.5.7.7. Susma Hakkı 296
6.6. CEZALARIN YASALLIĞI 305
6.6.1. Genel Olarak 305
6.6.2. Maddedeki Ceza Kavramı ve 2’nci Fıkra Hükmü 306
6.7. ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI 310
6.7.1. Genel Olarak 310
6.7.2. Özel Yaşam 311
6.7.3. Aile Yaşamı 312
6.7.4. Konut ve Haberleşme 313
6.7.5. Özel ve Aile Yaşamı Hakkı Başvurularının İncelenmesi 313
6.7.5.1. Müdahalenin Varlığı 314
6.7.5.2. Sınırlama Nedenlerinin Mevcudiyeti 314
6.7.5.2.1. Kanunla öngörülmüş olma koşulu 314
6.7.5.2.2. Meşru amaç 314
6.7.5.2.3. Orantılılık denetimi 314
6.7.6. Aile Birleşimi Hakkı 314
6.7.7. Sığınmacıların Karşılaştığı Sorunlar 317
6.8. DÜŞÜNME, VİCDAN VE DİN ÖZGÜRLÜĞÜ 326
6.8.1. Genel Olarak 326
6.8.2. Din Özgürlüğü 326
6.9. İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 332
6.9.1. Genel Olarak 332
6.9.2. İfade Özgürlüğünün Kapsamı 333
6.9.2.1. Kanaat Özgürlüğü 333
6.9.2.2. Bilgi Özgürlüğü 334
6.9.3 İfade Özgürlüğünün Öznesi 335
6.9.4. Radyo, Televizyon ve Sinema Yayıncılığı 335
6.9.5. Basın Özgürlüğü 336
6.9.6. Devletin Pozitif Yükümlülüğü 338
6.9.7. İfade Özgürlüğün Sınırları 339
6.9.8. Nefret Söylemi ve İslamofobi 340
6.10.ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ 346
6.10.1. Genel Olarak 346
6.10.2. Barışçıl Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri 346
6.10.3. Dernek Kurma Özgürlüğü 348
6.10.4. Sendika Özgürlüğü 348
6.10.5. Siyasi Parti Kurma ve Katılma 349
6.11.ETKİLİ BAŞVURU HAKKI 355
6.12.AYRIMCILIĞA TABİ TUTULMAMA HAKKI 359
6.12.1. Genel Olarak 359
6.12.2. Sözleşmede Düzenlenen Haklar 361
6.12.3. Sözleşme Haklarının Kapsamı 361
6.12.4. 12 No'lu Protokol'ün 1. Maddesi 363
3.13. MÜLKİYET HAKKININ KORUNMASI 366
6.13.1. Genel Olarak 367
6.13.2. Malvarlığı Kavramı 367
6.13.3. İlk Fıkra 368
6.13.4. İkinci Fıkra 369
6.13.5. Mülkiyet Hakkına Müdahalenin İncelenmesi 370
6.14. EĞİTİM HAKKI 372
6.15. SERBESTSEÇİMHAKKI 378 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
