İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Önsöz 9
Kısaltmalar Cetveli 21
Giriş 25
Birinci Bölüm
SOSYAL GÜVENLİK VE BAĞIMSIZ ÇALIŞAN
TEMEL KAVRAMLARI, TARİHİ GELİŞİM VE
BAZI ÜLKE UYGULAMALARI
§ 1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI VE SOSYAL GÜVENLİĞİN TARİHİ GELİŞİMİ 29
I. Genel Olarak 29
II. Sosyal Güvenliğin Tanımı 34
A. Genel Olarak 34
B. Dar ve Geniş Anlamda Sosyal Güvenlik 37
III. Sosyal Güvenliğin Tarihi Gelişimi 38
A. Sanayi Devrimi Öncesi Sosyal Güvenliğin Tarihi Gelişimi 39
1. Dünyadaki Tarihi Gelişim 39
2. Türkiye’deki Tarihi Gelişim 41
B. Sanayi Devrimi Sonrası Sosyal Güvenliğin Tarihi Gelişimi 43
1. Dünyadaki Tarihi Gelişim 43
2. Türkiye’deki Tarihi Gelişim 48
IV. Sosyal Güvenliğin Amaçları 57
V. Sosyal Güvenliğin Yöntemleri 58
A. Sosyal Yardımlar 60
B. Sosyal Hizmetler 62
C. Sosyal Sigortalar 63
§ 2. BAĞIMSIZ ÇALIŞAN KAVRAMI VE BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİNİN TARİHİ GELİŞİMİ 65
I. Genel Olarak 65
II. Dünyada Bağımsız Çalışan Kavramı 68
III. Türk Hukukunda Bağımsız Çalışan Kavramı 72
IV. Türk Hukukunda Bağımsız Çalışanların Sosyal Güvenliğinin Tarihi Gelişimi 74
A. Genel Olarak 74
B. Cumhuriyet Öncesi Dönem 75
1. Ahilik Kurumu 75
a. Ahilik Kurumunun Ortaya Çıkışı ve Yapısı 75
b. Ahilik Kurumu ve Sosyal Güvenlik 79
c. Ahilik Kurumunun Sona Ermesi 79
2. Lonca Örgütü 80
a. Lonca Örgütünün Ortaya Çıkışı ve Yapısı 80
b. Lonca Örgütü ve Sosyal Güvenlik 81
c. Lonca Örgütünün Sona Ermesi 82
C. Cumhuriyet Sonrası Dönem 83
1. Bağ–Kur Kanunu Öncesi Dönem 83
2. Bağ–Kur Kanunu ve Sonrasındaki Dönem 85
§ 3. DÜNYADA BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİK UYGULAMALARI 88
I. Genel Olarak 88
II. Bazı Ülke Uygulamaları 92
A. Almanya Uygulaması 92
B. İsveç Uygulaması 98
C. Japonya Uygulaması 105
D. Fransa Uygulaması 112
E. Çin Uygulaması 121
İkinci Bölüm
BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞININ
GENEL ESASLARI VE BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI
§ 1. 5510 SAYILI KANUN KAPSAMINDA SİGORTALILIK 127
I. Genel Olarak 127
II. Bağımlı Çalışanların Sigortalılığı 128
A. 4/1–a Kapsamında Sigortalı Sayılanlar 128
1. İş Sözleşmesine Tabi Olarak Çalışanlar 128
2. 4/1–a Kapsamında Sigortalı Sayılan Diğer Kişiler 131
B. 4/1–c Kapsamında Sigortalı Sayılanlar 133
1. Kamu İdarelerinde Çalışanlar 133
2. 4/1–c Kapsamında Sigortalı Sayılan Diğer Kişiler 134
III. Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi 135
A. Genel Olarak 135
B. 4/1–b Kapsamındaki Sigortalılara Yönelik Diğer Düzenlemeler 139
§ 2. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI 141
I. Genel Olarak 141
II. Yabancılık Unsuru 143
III. 4/1–b Kapsamında Sigortalı Sayılanlar 145
A. Gerçek Kişi Vergi Mükellefi Olanlar 145
1. Genel Olarak 145
2. Bağımsız Çalışan Avukat ve Noterlerin Durumu 146
3. Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlerin Durumu 149
B. Gelir Vergisinden Muaf Olup, Esnaf ve Sanatkâr Siciline Kayıt Olanlar 150
1. Genel Olarak 150
2. 4/1–b Kapsamında Sigortalılık İçin Aranan Şartlar 151
a. Esnaf ve Sanatkârın Gelir Vergisinden Muaf Olması 151
b. Esnaf ve Sanatkârın İlgili Sicile Kayıt Olması 152
C. Şirket Ortakları 154
1. Genel Olarak 154
2. Anonim Şirketin Yönetim Kurulu Üyesi Olan Ortakları 155
a. Genel Olarak 155
b. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeliği 156
c. 4/1–b Kapsamında Sigortalılık İçin Aranan Şartlar 159
3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketin Komandite Ortakları 161
a. Genel Olarak 161
b. Sigortalılık Statüsü 162
4. Kollektif Şirketin Bütün Ortakları 163
a. Genel Olarak 163
b. Sigortalılık Statüsü 164
5. Limited Şirketin Bütün Ortakları 164
a. Genel Olarak 164
b. Sigortalılık Statüsü 165
6. Adi Komandit Şirketin Bütün Ortakları 166
a. Genel Olarak 166
b. Sigortalılık Statüsü 167
7. Adi Şirketin Bütün Ortakları 168
a. Genel Olarak 168
b. Sigortalılık Statüsü 169
8. Donatma İştirakinin Bütün Ortakları 169
a. Genel Olarak 169
b. Sigortalılık Statüsü 170
D. Tarımsal Faaliyette Bulunanlar 170
E. Köy ve Mahalle Muhtarları 172
1. Genel Olarak 172
2. Sigortalılık Statüsü 174
F. Jokey ve Antrenörler 176
G. Vakıf Üniversitelerine veya Özel Sektöre Ait Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hekim Olarak Çalışanlar 179
1. Genel Olarak 179
2. Sigortalılık Statüsü 182
3. Özel Sağlık Kuruluşu ile Hekim Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 184
4. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından Hükmün Değerlendirilmesi 186
IV. 4/1–b Kapsamında Olup Sigortalı Sayılmayanlar 190
A. On Sekiz Yaşından Küçük Olanlar 190
B. Esnaf ve Sanatkâr Siciline Kayıtlı Bağımsız Çalışanlardan Aylık Geliri Düşük Olanlar 191
C. Tarımsal Faaliyette Bulunan Bağımsız Çalışanlardan Aylık Geliri Düşük Olanlar 195
D. Yaşlılık Aylığı Alırken 4/1–b Kapsamında Çalışanlar 198
E. Yurt Dışında İkamet Edenler 199
§ 3. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞININ BAŞLANGICI VE BİLDİRİMİ 200
I. Genel Olarak 200
II. Sigortalılığın Başlangıcı 201
A. Genel Olarak 201
B. Sigortalılığın Başlangıcına İlişkin Geçiş Hükümleri 204
III. Sigortalılığın Bildirimi 207
A. Genel Olarak 207
B. Bildirimin Süresi 209
C. Bildirimin Usulü 212
D. Bildirim Yapmamanın Yaptırımı 213
§ 4. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞININ SONA ERMESİ VE BİLDİRİMİ 214
I. Sigortalılığın Sona Ermesi 214
II. Sigortalılığın Sona Ermesinin Bildirimi 216
A. Genel Olarak 216
B. Bildirimin Süresi ve Usulü 217
C. Bildirim Yapmamanın Yaptırımı 217
§ 5. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARDA PRİM 218
I. Genel Olarak 218
II. Prime Esas Kazancın Belirlenmesi 221
III. Prim Türleri ve Oranları 226
A. Prim Türleri 226
B. Prim Oranları 227
IV. Primlerin Ödenmesi 229
A. Ödeme Yükümlüsü 229
B. Ödeme Süresi 232
1. Genel Olarak 232
2. Özel Durumlar 234
C. Primin Süresinde Ödenmemesinin Yaptırımı 235
1. Genel Olarak 235
2. Sigortalılık Süresinin Durdurulması 238
D. Prim Alacaklarında Zamanaşımı 240
V. Yersiz Alınan Primlerin İadesi 241
Üçüncü Bölüm
BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN TABİ OLDUĞU
SİGORTA KOLLARI VE
BU SİGORTA KOLLARINDAN YAPILAN YARDIMLAR
§ 1. KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI 245
I. Genel Olarak 245
II. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası 249
A. Genel Olarak 249
B. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kavramı 252
1. İş Kazası Kavramı 252
a. Genel Olarak 252
b. 5510 Sayılı Kanun Bakımından İş Kazası 253
2. Meslek Hastalığı Kavramı 258
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığının Bildirimi 261
a. Bildirim Yükümlülüğü 261
b. Bildirim Yükümlülüğüne Aykırılık 262
C. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasından Sağlanan Yardımlar 264
1. Genel Olarak 264
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 267
a. Genel Olarak 267
b. Yararlanma Şartları 268
c. Hesaplanması 268
d. Miktarı ve Ödenmesi 269
e. Ödenme Süresi 270
f. Kesilmesi, Azaltılması veya Hiç Verilmemesi 271
3. Sürekli İş Göremezlik Geliri 272
a. Genel Olarak 272
b. Yararlanma Şartları 274
c. Miktarı ve Hesaplanması 275
d. Ödenme Süresi 276
e. Gelir Miktarını Değiştiren Durumlar 277
aa. Genel Olarak 277
bb. Kesilmesi, Azaltılması veya Hiç Verilmemesi 278
4. Ölüm Geliri 279
a. Genel Olarak 279
b. Yararlanma Şartları 281
aa. Sigortalının Eşi 282
bb. Sigortalının Çocukları 283
cc. Sigortalının Anne–Babası 285
c. Paylaştırılması 287
aa. Genel Olarak 287
bb. Sigortalının Eşi 287
cc. Sigortalının Çocukları 288
dd. Sigortalının Anne–Babası 288
d. Ödenmesi 289
e. Gelirin Bağlanamayacağı Durumlar 290
5. Evlenme Ödeneği 291
6. Cenaze Ödeneği 293
III. Hastalık Sigortası 295
A. Genel Olarak 295
B. Hastalık Kavramı 297
C. Hastalık Sigortasından Sağlanan Yardımlar 299
1. Genel Olarak 299
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 299
IV. Analık Sigortası 301
A. Genel Olarak 301
B. Analık Kavramı 302
C. Analık Sigortasından Sağlanan Yardımlar 305
1. Genel Olarak 305
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 306
a. Genel Olarak 306
b. Yararlanma Şartları 307
c. Hesaplanması 308
d. Miktarı ve Ödenmesi 309
e. Ödenme Süresi 310
f. Kesilmesi, Azaltılması veya Hiç Verilmemesi 313
3. Emzirme Ödeneği 314
a. Genel Olarak 314
b. Yararlanma Şartları 314
c. Miktarı ve Ödenmesi 315
§ 2. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI 316
I. Genel Olarak 316
II. Sigortalılık Süresi, Hizmet Borçlanması, Hizmet Birleştirmesi ile Aylık ve Gelirlerin Birleşmesine İlişkin Esaslar 318
A. Sigortalılık Süresi 318
B. Hizmet Borçlanması 320
1. Genel Olarak 320
2. Yurt Dışı Hizmet Borçlanması 324
C. Hizmet Birleştirmesi 326
D. Aylık ve Gelirlerin Birleşmesi 328
III. Malullük Sigortası 331
A. Genel Olarak 331
B. Malullük Kavramı 332
1. Genel Olarak 332
2. Malullüğün Tespiti 333
C. Malullük Sigortasından Sağlanan Yardımlar 337
1. Genel Olarak 337
2. Malullük Aylığı 338
a. Genel Olarak 338
b. Yararlanma Şartları 339
c. Miktarı ve Hesaplanması 342
d. Ödenmesi 345
e. Kesilmesi, Yeniden Bağlanması, Azaltılması ve Arttırılması 345
IV. Yaşlılık Sigortası 348
A. Genel Olarak 348
B. Yaşlılık Kavramı 349
C. Yaşlılık Sigortasından Sağlanan Yardımlar 351
1. Genel Olarak 351
2. Yaşlılık Aylığı 352
a. Genel Olarak 352
b. Yararlanma Şartları 353
aa. Genel Yararlanma Şartları 353
aaa. 5510 sayılı Kanun Dönemi 353
bbb. 5510 sayılı Kanun’dan Önceki Dönem 355
aaaa. 8.9.1999–30.4.2008 Tarihleri Arasında İlk Kez Sigortalı Olanlar 355
bbbb. 8.9.1999 Tarihinden Önce İlk Kez Sigortalı Olanlar 356
bb. Özel (Kolaylaştırılmış) Yararlanma Şartları 362
aaa. Genel Olarak 362
bbb. İleri Yaşta Olan Sigortalılar 363
ccc. Engelli Olan Sigortalılar 364
ddd. Erken Yaşlanan Sigortalılar 364
eee. Ağır Engelli Çocuğu Olan Kadın Sigortalılar 366
fff. Maden İşyerlerinde Çalışan Sigortalılar 368
cc. Ortak Yararlanma Şartları 369
c. Miktarı ve Hesaplanması 371
d. Ödenmesi 373
e. Azaltılması, Arttırılması ve Kesilmesi 374
3. Toptan Ödeme ve İhya 376
V. Ölüm Sigortası 378
A. Genel Olarak 378
B. Ölüm Kavramı 380
C. Ölüm Sigortasından Sağlanan Yardımlar 381
1. Genel Olarak 381
2. Ölüm Aylığı 382
a. Genel Olarak 382
b. Yararlanma Şartları 383
aa. Sigortalının Eşi 386
bb. Sigortalının Çocukları 387
cc. Sigortalının Anne–Babası 390
c. Miktarı ve Hesaplanması 392
d. Paylaştırılması 393
aa. Genel Olarak 393
bb. Sigortalının Eşi 394
cc. Sigortalının Çocukları 395
dd. Sigortalının Anne–Babası 395
e. Ödenmesi 395
f. Aylığın Bağlanamayacağı Haller 397
3. Toptan Ödeme ve İhya 401
4. Evlenme Ödeneği 402
5. Cenaze Ödeneği 405
§ 3. DİĞER SİGORTA KOLLARI 407
I. Genel Sağlık Sigortası 407
A. Genel Olarak 407
B. Sağlık Kavramı 410
C. Genel Sağlık Sigortasının Kapsamı 411
1. Genel Sağlık Sigortalısı 411
2. Bakmakla Yükümlü Olunan Kişi 415
3. Genel Sağlık Sigortalısı ve Bakmakla Yükümlü Olunan Kişi Sayılmayanlar 418
D. Genel Sağlık Sigortalılığının Başlangıcı, Bildirimi ve Tescili 419
E. Genel Sağlık Sigortalılığının Sona Ermesi 421
F. Genel Sağlık Sigortasından Sağlanan Yardımlar 422
1. Genel Olarak 422
2. Sağlık Hizmetleri 424
a. Genel Olarak 424
b. Yurt Dışında Tedavi 426
c. Yararlanma Şartları 428
d. Kapsam Dışındaki Sağlık Hizmetleri 434
3. Yol Gideri, Gündelik ve Refakatçi Giderleri 435
II. Esnaf Ahilik Sandığı 435
A. Genel Olarak 435
B. İşsizlik Kavramı 440
C. Esnaf Ahilik Sandığının Kapsamı 440
D. Esnaf Ahilik Sandığından Sağlanan Yardımlar 442
1. Genel Olarak 442
2. Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneği 442
a. Yararlanma Şartları 442
b. Miktarı ve Ödenmesi 444
c. Ödenme Süresi 446
d. Kesilmesi 447
3. Diğer Yardımlar 447
Sonuç 451
Kaynakça 459
Kavram Dizini 481 |